REPORT OF THE ACTIVITIES OF THE STATE INSTITUTE OF RURAL OCCUPATIONAL MEDICINE AND RURAL HYGIENE, LUBLIN/SANITARY CONDITIONS IN RURAL AREAS OF CERTAIN COMMUNIST COUNTRIES

• Document Type: CREST
• Collection: General CIA Records
• Document Number (FOIA) /ESDN (CREST): CIA-RDP81-01043R004700200004-0
• Release Decision: RIPPUB
• Original Classification: C
• Document Page Count: 224
• Document Creation Date: January 4, 2017
• Document Release Date: May 13, 2014
• Sequence Number: 4
• Publication Date: August 4, 1960
• Content Type: REPORT

Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
.NFORMATION REPORT INFORMATION REPORT
CENTRAL INTELLIGENCE AGENCY
This material contains information affecting the National Defense of the, United States within the meaning of the Espionage Laws, Title
18, U S.C. Secs. 793 and 794, the transmission or revelation of which in any manner to an unauthorized person is prohibited by law.
-HUM
-HUM
COUNTRY
SUBJECT
DATE OF
Poland/Communist China/Bulgaria/Rumania
Report of the Activities of the State
Institute of Rural Occupational Medicine
and Rural Hygiene, Lublin/Sanitary
Conditions in Rural Areas of Certain
Communist Countries
REPORT
DATE DISTR.
NO. PAGES
REFERENCES
50X1
2
14
Aug 6o
50X1
INFO.
PLACE &
DATE ACQ.
50X1-HUM
THIS IS UNEVALUATED INFORMATION
50X1-HUM
a 422 I.InE0auments, Poli, emtitlei Biltr
Natikow Uttcdyczno-t;TgaldmaWv, RIndecony Rudhowt ffiglenizacji Wal Polskiej?
Przeznaczony Dia LekarzyWiejskich? KOrespondentow I Wspolpracownikow Naukawych
Instytutul Oraz Dia Ptenownikow Sluzby Sanitarno-ppidemiologicznej Na Wsi?
Nr 9," and published in Lublin, Poland, in 1959-1960 by the State Institute of
Rural Occupational Medicine and Rural Hygiene. This publication is worthy of
note because it presents reports on public health problems and sanitation data
concerned, with rural areas in Communist China, Poland, Bulgaria, and Rumania.
Included in its table of pontent3 are articles by the following individuals
and on the following subjects:
1. 07 Parnas, B Wawrzyszuk, B Wojtkowska-Uminska? The Problem of Improving
Hygienic Conditions in, Polish. Rural Areas,
2. B Wawrzyszuk? Actual Problems of Commune] Hygiene in Rural Poland,
3. Z Stankiewicz, Methods and Results of Investigations Concerning the
Nutrition of the Rural Population (In Poland),
R Wojtkowska? Modern Methods of Well Investigations,
5. B Wawrzyszuk? Investigative Results of the Sanitary State of Wells and
Water in Rural Areas in Poland,
6. I Birbach? B Wawrzyszuk, Sanitary Instruction in Rural Areas of Poland
Methods and Organization,
7. R Wojtkowska? Materials of the Conference Concerning Water Management in
the Lublin Area,
8. A, paugal? Evaluation of the Nutritional Level of Certain Segments of
the Polish Population,
9. H Brozik, A. Rafalski, The Level of Nutrition, Insofar as Children Are
Concerned, in the Lodz Area,
10. J Domachowa? Methods apployed by the Association of Rural Circles for
the Purpose of Raising the Level of Nutrition of the Rural Population,
11. B Wavrzyszuk, Report of Author's Trip to Bulgaria/Comments on Public
Health Problems and Programs in Rural Areas of Bylgaria?
STATE
I ARMY
C-0-N-F-I-D-E-N-T-I-A-L
I NAVY
I AIR
FBI
AEC
INFORMATION REPORT INFORMATION
NOFORN NO DISSEM ABROAD LIMITED
LIMITED Dissemination limited to full-time employees of CIA, AEC and FBI, and, within State and Defense, to the intelligence components, other.
'--offices producing NIS elements, and higher echlons with their immediate supporting staffs. Not to be disseminated to consultants, external projects or
reserve personnel on short term active duty (excepting individuals who are, normally full-time employees of CIA, AEC, FBI, State or Defense) unless the
written permission of the originating office has been obtained through the Assistant Director for Central Reference, CIA
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 2 -
12. Z Mazurek, Status of Public Health and Public Health. Programs in the District
of Rzeszow,
50X1-HUM
13. Z Naczmarski0 Methods of Investigating Hygienic Conditions in Rural Areas of
Poland,
14. Den-Czi-Sju0 Results of the Patriotic Sanitary Movement in the Chinese People's
Republic in 19580
15. Participation of the Bulgarian Red Crcss in the Work of the Health Service for
the Purpose of Improving Rural Health Conditions,
16. Social Initiative of the Rumanian Rural Population Insofar as Health Protection
is Concerned.
The document is concluded with an annoancement of the Sixth Conference of
Rural Medicine which will be held in Lublin, Poland, in. May 1960. -
UNCLASSIFIED.
NOFORN
- ev.:1
C-0-N-F-I-D-E-N-T-I-A-L
NO DISSEK ABROAD LIMITED
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release . 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
.,
STAT
MINISTERTWO ZDROWIA
INSTYTUT MEDYCYNY PRACY i HIGIENY WSI
W LUBLINIE /
' BIULETYN NAUKOWY
METODYCZNO-ORGANIZACYJNY
POWIE CONY
ruchowi higienizacji wsi polskiej
przeznaczony dla lekarzy wiejskich,
korespondentow i wspoipracownikow
naukowych Instytutu
oraz
dla pracownikow siuiby sanitarno-epidemiologicznej na wsi
Nr 9
Redaguje Komitet
4.
? LUBLIN 1959-1960 '
,
-11',....
\
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
MINISTERSTWO ZDROWIA
INSTYTUT MEDYCYNY PRP= I HIGIENY WSI
w Lublinie
BIULBTYN NAUKOWY:
MaODYCZNO - ORGANIZACYJNY Nr 9
POSWIWONY
RUCHOWI HIGIENIZACJI WSI POLSKIEJ
przeznaczony dla Lekarzy Wiejskich, KorespondentOw
i WspolpracownikOw Naukowych Instytutu
oraz
dla PracownikOw Shifty Sanitarno-Epidemiologioznej na wsi
Redaguje Komitet
LUBLIN 1 9 5 9 - 6 0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R00476-0200004-0
Declassified in Part - Sanitized Cop Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Contents.
I. The Scientific Council of the State Institute of
Rural Occupational Medicine and Rural Hygiene
E. Report of the activity of the State Institute of
RUral Occupational Medicine and Rural Hygiene
III. The movement of hygienisation of rural areas in
Poland and some other countriz)s
1. Jaarnas,B.Wawrzyszuk, R.Wojtkowska-Umiriska:
The Problem of the Hygienisation of Iolish
Rural Areas.
2. BONawrZyszuk - Actual Ixoblems of the commu-
nal hygiene in the country
3. Z. Stankiewicz - Methods and Results of inves-
tigations concerning the nutrition of the rural
population.
4. R.Wojtkowska - Modern Methods of Well investi-
gations
5. B.Wawrzyszuk - Investigative Results of the hy-
gienic state of wells and water in rural areas
and rules in this sphere
6. I.Birbach, B.Wawrzyszuk - Sanitary instruction
in rural areas - methods and organisation
7. R.Wojtkowska - Materials of the Conference
concerLing the water management in the Lubin
country
8. The Activity of the Woiewddic Uommittee of
rural hygienisation in PoznaA, /informations
on the Meeting of the Committee, 26.111.1959/
9. A.Szczygie/ - Evaluation of the nourishment
. state of cerain groups of Polish population
/summary of the report/
10: H.Brozik, A.Rafalski - The state of the nutri-
tion of children in the country of the Woiewody
of Icidi /summary of the report/
P.
1
p.
1
p.
117
119
p.
169
p.
174
p.
180
p.
190
p.
202
p.
218
p.
220
P.
229
p.
234
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004_n
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
'tier
-2 -
11. J.Domachowa - Actual work methods of the Associa-
tion of Rural CircXes concerning
the improvement
of the means of nutrition of the rural popula-
tion /summary of the report/
12. B.Wawrzyszuk - Report of the scientific travel
to.Bulgaria - devoted to the acquaintance with
the problematic of rural medicine and the hygie-
nination of rural areas
13. Z.Mazurek - Actual state and programme of rural
hygienisation in the district of Rzeszow, with
special reference to the Bieszczady
14. Notices about the progress of the movement of
hygienisation in rural areas of Poland
1/ Notice from the 5.111.59 /Poznali/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
11
If
Il
11
it
?
11
11
11
1.
11
to
1.
I)
II
11
ti
Ti
13/
14/
It
II Ii If
14.IV.59 /Stoczek Lukowski,
Krosno, Przeworsk/
18.IX.59 /Brzezily/
23.11.59 /Head Associat of
the Agricult.Circles/
25.1/.59 /Lublin/
6.X.59 /Concerning the
water in the country/
22.1.59 /StrzytOw, Wonie66/
23.1.59 /Gdarisk/
17.11.59. /Head Assoc. Of
Agricultural Circles/
27.11.59 /Rural architecture/
30.X1.59 /Hygiene of drinking
water/
30.X1.59 /Head Assoc. of
Agric. Circles/
7.x11.59 /Lublin/
13.111.59 /Lublin/
p.
237
p.
243
p.
256
p.
266
p.
266
p.
270
p.
274.
p.
280
P.
285
p.
287
D.
290
p.
292
p.
2-95
.p.
299
p. 314
p. 318
p. 325
p. 327
I.
-
Ahrst-
- 3 -
15/ Notice from the
11. 11 11
16/
It It
'17/
18/
Ii Ti'I.
19/
Ii ii It
2o/
11 VI
2i/
It II
22/
It II
23/
ft It
24/ "
1: VI
25/
15.111.59 /KrakOw/
22./11.59 /Lublin/
22.111.59 /Lublin/
23.XII.59 /Lublin/
30bXII.59 /Krasnystaw/
30./11.59 /Anin, SokOlka/
31XII.59 /Wysokie Mazo-
wieckie, Katowice
221.1,60 /TtuAcai Posezdrze/
2.11.60 /Lu'Jlin, BydgoszcZ,
Olsztyn/
3.11.60 /Iwonicz, Inowroclaw,
loznari, Brzeziny/
4.11.60 /Stoczek Lukowski,
15. Important
sation of
Ryki, Krakow, Krasnystaw/
meeting in the matter of the hygieni-
the Polish rural areas
16. Z.Kaczmarski - About the methods of hygienic
investigations in rural areas
*17. Den-Czi-Sju - Results of the patriotic sanitary
movement in the Chinese Peoplos Republic in 1958
18. Participation of the Bulgarian Red Cross at the
work of the Health Service for the improvement
of sanitary culture of rural population
19, Social iniciative of rural population of Rumania
in the sphere of health protection
20. Documents of the cleanness competition in villages,
organised in the Varsav)Uoiewody
21. Notice concerning the VI-th Conference of Rural
Mediciene in Lublin
GB.Rej.182/60 - 200egz.
p: 336
P. 339
Pi 344
P. 346
P. 348
p. 350
p. '356
p, 361
p.
362
p.
366
p.
376
P.
381
P.
386
P.
394
P.
401
P.
408
P.
413
P.
422
?'
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
1
or
HADA EkUKOWA LUSTYTUTU MEDYMNY- PRAOY
WSI
z udzialem MINISTR!L GDROWIA isu: DR RA JMUNDA BLRAgSKIEGO
Dnia 10.11.60 r. odbylo si osiedzenie Rad y Naukowej
Instytutu, z udziaIem Ministra Zdrowia, prof. dr R.Bara4skie-
go, Vicedyrektora Departamentu San.-Epid, dr J. Letkiego,
Naczel.nika Wydzisau w Departamencie Prafilaktyki I Lecznic-
twa dr Koolowskiego.
W Radzie Naukowej udzipawzigli czlonkowie, przedstawi-
ciele Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa LeLlictwa, Woje-
wOdzkiej Rady Narodowej w Lublinie?Zwiqzku Zawodowego Pra-
cownikow Rolnych, Zwiqzku Zawodowego IracownikOw L66n.ychi
RektorAkademii Medycznej roI. ir M, :tr.31masiak, Prbrektorzy
Akademii Medycznej w Lublinie, przedstawiciele Instytutu Mat-
, .
ki i Dziecka, Melioracji, Mechanizacjf i
linektryfikacj.t. Poitec1.5niki Warszawskicj,
Wojew5dzkich
.n.-Epid. ? Wydzial6w Zdrowia PWRN oraz
liczni le_karze vs,..4scy, koraspondenci naukovyi Instytutu.
Dyrektor Instytutu prof. dr J.varnas zapoznal zebranych
z t.ematykgt metodyk:.i i wyniKani prac badawczych, usIugory:ch
i szkoleniovych, prowadzonych -.przez instytut w T. 1959.
Czolovbe miejsce zaj41 oczywi6cie problem higieniz a-
cji wsi.Wtym zakresie instytut wykazal inicjatywg,
udzielal pomocy metodyczno-organizacyjnej I nallkowo,badawczej
oraz stymulowaI dzioiarta higianizacyjne na terenie kraju.
Inicjatywa ta przyjgta zestaIa pozytywnie. Na terenie Wiel-
kepolski posta zep naukowy, skupiony wok6I Wojewcidzkiej
Stacji San.-Epid., kierowany ryzez Dyrektora dr S. Gi-zymalg,
ktory rozwinql powatne prlce araanizacyjne 1. n,lukowe, wysuwa-
j4c sig na czolowe miejoce a rudhu higienizacji. wsi. Insty-
tut widzi w tym ze6pole poznaiiskim swojEl filig naukowo-badai-
cz I mctodyczno-w:ganizacyn.9,. W zakresie problemu bigieny
- 1 -
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
of,
Declassified in Part - Sanitized Cop Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
pracy w nrodukcji ro611nnej I 1e6nej nalety podkre61i6
ot-
warcle pracowni ba6an1 vilbracji, 1t6ra wes751: z badaczami
czechosLowackimi wykona/a szereg watnych do6wiadcze-15.
Otrzymlo canna wyniki w dziedzinie badania pyI6w u roin1c-
twie, oraz w dziedzinie bhp robotn1k6w le6nych. R6wnocze6-
nie yozwinigto szersze 'eadaniT, toksyko]oLiczne nad argano-
fosfatami, stosowanym1 do walki ze szkodnikami w rolnictwie
i le6nietwie.
W zakresie produkcji zwierzgcej zajmowano sie antropozoono-
zam1 czyli chorobamd odzwierzgcymi jak bruceloza, leptospi-
roza, ornitoza 1 6orqczka Q, tolf:soplazmoza i robaczyce.
W tej dziedzfnie uzyskano niektOre wyniki wane nie tylko
w skali krajowej, ale 1 w migdzynarodowej. W zakrosie orga-
nizacji wiejskiej elutby zdrowia zajplowano sie w dalszym
ciqgu kursami dla lekRrsy wiejskich, prowazonymi na zlece-
nie Instytutu Dosl;!onalenia i Srec3alizacji Kadr Lokarskich,
oorganizowano V krajowq kanferencjg medycyny wiejskiej, wy-
dawano biuletyny dla lekarzy 1.4iejskich i pracown1k6w sIutloy
san.-epid na ws1 oraz utrzymywano lqczno66 z sieciq kores-
pondentjw naukowych Na szczeg:)lne wyr6tnienie zas/uuje na-
radu korespondent6w naukowych w Iwoniczu, nowigcona ruchow1
higienizacji ws' polshiej: DziuI Kliniczny Instytutu, wsp6I-
pracujqcy bardzo 1cisle z Klinikam1 Akademti Medycznej, kon-
tynuowal si.)e badania w dzfefLzinie u:lazowoE'ci, struktury 1
profilu chorobowo6c1 na wsi.
Instytut odczuwal du tq r)omoc Ministerstwa Zdrowia, ale
mimo to dute trudno6c1 z powodu zanitoneu stanu etatowego
i budtetowero.
Minister Zdrowia prof. dr R.Darsk1, Frzadstawi/ pro-
gramowy referat resortu zdrowf.a, dytyczqay dalszego roz\qoju
wiejskiej s1uby zdrowia w r. 1960 i latach nastgpnych, uj-
?le:jqc Iqcznie najblitsze dziesieciolecie. Referat ten przy-
jgty byl z najwigkszym zainteresowaniem.
Minister przypomnial, te z ',concern r. 1)58 ludno66 wiejs-
ka zajmowala ponad polowg calo6oi spo/eazefistwa polskiego.
Nie ma potTzeby :-Jrzekonywa6, te w ciqgu 15 lat Yolski Ludo-
wej, a w szczeg31no6c1 w ostatntch lataah, opieka profilak-
- 2 ?
tyczna-leoznicza nad 1udno6ciq wiejskq ulegala poprawie.
Jee1ak7e w dalszym ciqgu sq duo ratnice w 11(3601 i jako6c1
opieki lekarsklej nad spoleozeiAtwem polskim, tyjqcym
w niastach I na wst, Ilustrujq to nastgpujqce cyfry:
/
- kiedy w miastach dzialalo w r, 1958 - 8.171 o6rodkOw
-1
zdrowia, to na calym obszarze wiejskim kraju dzialaIo
ich Lf.325.
b/ kiedy w miastach pracowalo w o6rodkach zdrowia 14.238
lekarzy, to w tym czasie w wiejskich ol,rodkach zdrowia
tylko 1.419, lekarzy stomateloew w miejskich o6rod-
kach zdrowia 3.793, w wiejskich kilkakrotnie mniej,
rielggniarek /miasto/ 11.703, IN wiejskich oorodkach
zdrowia 1.816.
Wiele mowlq r6wniet dalsze fakty, podane przez Ministra
Zdrcwia:
W r. 1958 przyjgto w miejskicli o6rodkach zdrowia ok. 58 mil.
chorych, a w tym samy:a czasia ye wszyst.kich wiejskich o6-
rodkach zdrowia 6.700.000 z tym jednak zastrzeteniem, te
mlejskie o6rodki zdrowia przyjgly w tym czasie rOwniet
300.000 chlopow. Jakbygmy nie,-catrzyll na te wyrywkowe
cyfry, 1 na szereg innych danych, .ausimy stwierdzi6, due
zaniedbanie w apiece lekarskiej nad ludno6c1q wiejskq.
Usunigcie tych zaniedban stanow1 problem wialkiej wagi i
nieodzowne zadanie zarOwno slutby zdrowia, jak i spo/eczen-
stwa wiejskiego, kt6re winno wykaza6 anaeznie wigcej zrozu-
mienia 1 docenienia wag1 tego problemu.
Minister Zdrowia przytoczyI 12 element6w, stanowtqcych
filary dla budowaneeo 1 rozbudowywanego gmachu ochrony zdro-
wia I nracy ludno6c1 wiejskiej:
1.
sie6 wiejskich o6rodkow zdrowia /1 wiejskich sp6Iqieln
zdrowia/,
2. sie6 izb porodowych,
3. sie6 rrzychodni obwodowych,
4, sle6 szpitali powiatowych i rOwnolegIych,
5, sie6 stacji pogotowia Ratunkowego,
6, bezplatna pomoc lekarska ala dziec1 do 1 roku,
-3 -
Declassified in Part - Sanitized Cop Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81 01043R0047002oonna_n
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
I
7. realizaeja ustawy sejmawej o zwalczaniu gruilicy,
3. realizacja obowiqzukcych ustaw o ::apobiesaniu chorobom
zakataym ? wenerycznym,
9.higienizacja ws
10. bezpieczenstwo i higiena pracy na wsi,
11. o6wiata sanitarna na wsi,
12. szkolna slutba zdrowia.
Minister Zdrowla zanalizowaI wymienione element??, zatrzymu-
jqc sig dIutej nad problemem lekarza og6 lne-
g o, jako najwatniejszego filaru wiejskiej_slutby zdrowia,
ktOrego rang spoIeczna, poziom i opieka nad nim bgdq przy-
wrOcone.
Tak samo wiejsk-i o6rodek zdrowia wymaga szczeg5lnej uwagi
opieki, jako funaament dziala1no6ci p'-ofilaktycsno-leczniczej
na wsi. W toj chwili 1 ogrodek zdrowia przecietnej skali
krajowej /mum?? Cato odclylen-/ obejmuje roiefi dzialania
okolo 8 km i opiekuje sig okoMo 10.000 ludno'Lci wiejskiej.
Chcemy, aby promierl zmniejszyI sig do 4 km, a i1o66 podopieez-
nych Co 5.0009 a rowniet ateby nie hyo na terenie kraju ani
jednej najmniejszej wioski, poL'otonej na nizinach, lub w 66-
rach, wzglgdnie w okolicach lesistyeh, dziedby nie bylo naj-
mniejszego punktu slutby zdroia /felczerskiego, pielggniars-
kiego, PCN/, kby podo2a6 temu dutemu zadaniu trzeba zbudowa6
wg projekbow typowych, !tore sq w tej chwili w realizacji,
2,000 wiejskich ogrodk5w zdrowia, czyli 200 o6rodk6w zdrowia
roeznie, a
Sadamie to
caIkowicie
wigc 12 o6rodk6w zdravia rocznie na 1 wojewOdztwo.
- jakkolwiek nic 7ature - uwata Minister Zdrowia za
realne.
Po przerro,qaezeniu analizy dalszych element6w Tirogramu
wiejskiej sub y zdro?dJa, Minister zatrzymaI sig znowu dlutej
nad sprawq higienizacjf.. wsi i wzrostu bip w pracy rolnej i
1e6nej. Yed1re61i1:, te sq to ele.flenty nieodzowne dla nalety-
tej profilalctyki chor6b zakwinych, choral) inwazyjnych i cho-
rOb spoIecznych, niemow3qt, dzci, mIodziety, kobiet i mgt-
czyzn na wsic
Na zako:iczenie przenowienia Minister Zdrowia wyraziI
pa-
glqd, te w realizacji tego Programu powatna rola przypada In-
-4-
I
41,
stytutowi ;edycyny Iracy 1 Higieny instytut wykonaI
cennych nr.o, ko przynios=ly korWel slutbie
zdrorila Insbytut skucei? siebic dutq nc.ukowc-ilh
olaz lekarzy wiejskich, Diatego test Minister alrowit wyrata
nadziej, te Institut vykona nowe, trudniejsze ? bardzicj
odpowieCzialne zadania, tyczo mu to w eaiej peIni.
Na szczolne podkrelonic za51112;uje dys;:uzja, w kt6rej
strony medycslly prof, dr OnYszkiewizi prof.
dr Ltebhar.t, dr jankowski, Cr ;:arnas,
Lr 8-0echt, dr Bartks-
wiak inni, ze stron7 nauki rolniczej p:of. dr Manteutiel,
technikf sanitarnej na wsi in. Liebfeld, Zw.Zaw. Pracewni-
kow Rolnych plk, dr Drewniak. ;?i6wcy ustosunkovy;ali sig bar-
Co pozyTywnie do przemowienia Miniotra Zdrowia I jc pro-
gramu, rczszerzajqc 5. posIgbiajqo poszczeg,51ne punkty progra-
mu, na podstawie wIasnC>S1-.1% (14. ?
b/zawqrtogoi poszcze,3'61nych skIalnikOw odtywczych,
z 11.wzglgdnieniem rozkIadu w cinea dnia.
c/6kroglenie zawartogc1 hcmoglobiny orlz ogOlncgo
stanu zdrowotnego
d/okroglonie c-zystogoi naczyn kuchennych i lytok.
pracy po.sIllgiwano sig metoda oznaczeA laboratoryjnych,jak
rowniet ozggcio.wa metoda inwentaryzacji.
la5oratoxyjnie okroglano: ka1orycznog6, zowartog6 biaIkR,tlusz-:
czu, wgg1owodan6w, stosujac wspOIczynniki Atwatera, orqz Vitae-
min C motoda Tilmaasa.
Wyniki prac:
1/ Wartogci kaloryczno caIodzionnych posiIk6w wynoslly
oa 1150 do 3635 ialorii.
2/ Zawartog6 bialka od 22 do 97 g/dobg
3/ Wartogoi tluszczu w caIodzionnych racjach pokqrmowych wyno-
sta. od 47 do 88 g
Brodnia zawart366 wgglowodanow wynosi 38 - 501 g/dobg
5/ Poziom homoglobiny u rOtnych grup 1udno4ci
n,Lstgpujaco:
4/
mIodziet
14,6
- 15,4 6
kobiety
12,0
- 1610 g%
mgtczyni
11,8
- 15,8 g%
przedstrwial. siq
6/ paIodzionne wytywienic pracownikow rolnych, rozlotono jost
nn 3 zasadniczo posiIki.Srodnie wartogoi kaloryczno obiadOw
.sa wytszo od'pozostqIych poslIkOw i wynosza 6d 569 KCal do
1470 Kcal.
dla gnida15. od 644 do 1003 Koalldla kolacji od 638 do
954 Kcal.
7/ Oceniajac jadlospisy spotykamy sig zo zjawiskiem jodnostqj-
no,goi. poslIkow, male jest spotycie migsa i pToduktow miqs-
nych, jarzyn oraz-owoc6w.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 40 -
Gospodynic wiejsltle posindaja, na14 umicjqtno66 przygotwywa-
. nin posiIkOw. 140. to wplyw ujomny na dobOr potrnw, smaY. oraz
warto46 biologiomq poszczogOlnych posiIkOw.
Wyniki bndabi przckazano miejscowym wIadzom tercnowym
/slutbic zdrowia, wymir,lowl Ogwinty oraz organizacjom spo-
Iocznym, dzialajacym na terenic wiejs)-im/. Nawiqzano Icon-
takt z Kuratorium i nauczycielstwom, celom wprowadzonia do
prozramow nauczania'w szkolFIch wicjskich wytycznych z zakrosu
higicny i racjonalizocji ywioni. Na konferencji, d zorganizo-
wanej przz-InSt7tU dla nauczycicli wiejskieb.pritedstawiono
wnioski co do poprawy sytuacji na odcinku tywienl,R,szczog61-
nic dzicci w wieku szkalnym.Pr-cowni- wydawaIa rOwniet opi-
nio nR tomnt tywienia w internataeh, na podstawic zalAczonych
zostRwie/'', dokadowych j-dlospisOw orllz ksiqg magzynowych.Or-
[tanizow-mo tot pogadanki.na wsi, gdzio wskozywana byIa ko-
nieczno66 zwracania wiqkszcj uwagi na zagadnienia, zwiqzp-
na_z racjonalnym tywieniem, szczogOlnic'w o]7rosach nasilonych
pr.c polowych. /J6zef6w, WilkoIaz, Skrob6w/.
Wsp6Ipracuja,c z organizqcjami spoIceznymi /Towarzystwo Wiodzy
Powszechnoj, Zwiazok KOIck Rolniczych, Kola Gospodyli Wiejskich,
Liga Kobiet/ opracowano wstqpny plan7 zmierzajoecy do zorga-
nizowania okresowych kursOw dla gospodyn wicjskich.
II. Badania nRd stanem tywieniq pracownikOw rolnietwR.
Zobrany materia/ dotyczyl prqcownikow, zatrudnionych w
uspoIccznionych gospodarstwach rolnych, korzystaj4cych ze sto-
I6wck zakIadowych w PGR i w POA ?ran pracownikOw indywidualnio
gospodarujqcych na tercnic woj,lubolskiego: W uspoIecznionych
zakIadach tywicnia na wsi lubolskiej svtuacja pogorszyIa siq,
z chwi14 Drzojgcio. PGR i POIYI na wIlsny rozrochunck. Czq6
stoI6wck zostaIa zlikwidowanR, z powodu trudnogei finonsowych,
oraz broku personclu wy2:wa1ifilinvruacgo /Skrob6w, Iubycza Kr6-
lowska/. Hickt6re ograniczyIy wyd-wanie posi,lkOw do samych
tylko obiadOw?/KurOw/. W zwiqzku z tym tywicnic zbiorowc w
PGA jcst niczadawalajqco, Brak jcst dostatocznego pok-
rycia pod wzglqdcm kalorycznym,binIhowyr /bialko zwicrtqco/1
witaminowym. Srednic warto6ci caIodzionnych posiIfv6w wahaj4
siq:
ka1orycznoA6 od 2465 - 2922 Kcal
?
?
- 41 -
biaIko od 59,7 - 73,3 g
tluszcz od 74,0 - 98,5 g
wqglowodany od 490 - 420 g.
Srodnie wartogoi wltamin w caIodziennym posilku:
witamin A 570 - 667 gama
823 - 1018
01
46- 49
ft
0
Cal= zebrania danych, dotyczoecych pracownik6w rolnictwa na
teronic caIej 1)01skJ: rozcsIRno do WSSE wzory anklet i kRrty
?cony odtywionia. Ankicta uwzglqaniaIR tywienie W gospodarst-
wach indywiduabayehl ktOre moglyby wykorzysta4 NM do zeb-
rania danych r.a woich torenach wiejskich. Zywienio w sto-
I6which wiejski4h winno by6 opracowane brldi metod4 inwenta-
ryzacyjnao na podstawie danych z ksiqg magazynowych, batd.
meted oznaezcri. laboratoryjnych wedIug ustalonych metod.Tak
zobrany matoriaI pozwoli na przoprowadzonio analizy tywic-
niowcj na terenic caIego krnju. Wsp6Ipracq zadeklarowaay
jut WSSE Poznari, RzeszOw, Olsztyn.
W drugim kw^rtalc rozpoczqto w ramach kompleksowych tradmi
Instytutu prace na torenic JOzefgwa.
PGR J6zef6w jest terenem staIych bad an ZakIadu Sitkodliwoc;ci
ChomA fr Li 1. i obecnio wysiIki tego Zak7radu ictq w kierunku
utworzonia wzorcowego objcktu na tym toTenioi
W zwiatzku z tym przeprowadzonr: byIy badania stnnu zdrowia
caIej populacji PGR. Pracownia Higieny ywicnin w rRm^ch
tych prao prowadziIa badania w za'crosic nst1enia aktualnego
stanu tywienia i odtywiania ludnogei w r6tnych grupach, uwzg-
lqdniajqc clan? grodowishowo, skIld rodziny, wyposatunie
kuchni I pomicszczcri do mngRzynowania posiIk6w, spos6b spo-
tywania posiIkOw. Zaopatrywanic w nicktOre artyklay /miqso,
nabiaI, przygotowywanic przetworOw na zimq/.
Diozaletnio od tego w okresie lotnim i zimowym /czorwiee,
grudzioN prowadzono w Doszczeg6lnych rodz:mach badania,
dotyczqco jRkogei tywieni^, oznaczajqc: 1-loryozno66 1)osiI-
k6w, zawarto66 poRzezcelnych posila6w /biaIko;t1uszcze,wqglo-
wodany, witaminyC, oraz rozklad ich w cimu dnia.
Stan ocItyvilniq poszeg:ecolnych grup ludnogei okroglano na
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-42-
podstawio badmi fizykaInych I lrthoratoryjnych /wagalzawarto66
czerinych eiaIek krwl, hemoglobinal witamin C w moezu/.
Tak zebrany material pozwoli na wyciaegniqcie wniosk6w oraz
umotliwl opracowanie wytvenyehl w kierunku poprawy sytUacji
na tym terenie.
W czaaie trwania obozu naukowo-spoIecznego w GoIqbiu przeproWa-
dzono badaniatt zakresu tywienia poszczegOlnych grup ludnogei,
wybierajaie okoIo 100 rodzin w reitnych grupach mcjertkowych.
Jost to ez06 badai icompleksowych; prowadzonych pTzez Instytut
nl.terenach wiejskieho
Badania w zaicresie tywienia. prowadzone byIv metodq inwenta-
ryzacjil jak rwniet metodq laboratoryjna.
Pozwolily one na poznanie warunkOw higienieznych plzygotowy-
wanin i przyrzezania posiIkr5w oraz ocenq warto6ci odt;wczej
potywieni-z w okresach intens.ywnej pracy polowej /badania prze-
prowadzono w m-cu lipcu/. Material zebrany jest obecnic w op-
racowaniu.
Prace usItaup-praktvozne
W okresie sprawozdawczym prowadzono rowniet prace usIugo-
we na terenio wiejskim. ObejmowaIy one'wzoreowe PGR i'20M/Kur6w,
M-tchn6w,J6zef6w/ oraz Uniwersytet Ludowy w WilkoIazie. W dru-
gim kwartale 2racownia Higieny ywieni. prow-dziIa cykl wykIa-
d6w niedzielnych w Wilkolazic, z zakresu podstaw fizjologii i
higieny tywirnia.
Gospcdynie wiejskie interesowqIy gIOwnie wvtyczne z znkrrsu
racjonnlizqcji tvwienia dzieci oraz tochnologii 1=ygotu:Tywni-,
posiIkow. WykIady uzupeIninne byIy wykresami Itabloami.
Frekwoncja 1udno6ci miejscowej duta.
Udzil doradczy z zakresu higieny tywienia w stoIciwhach wjejs-
kich PGR i 204 oraz werOd indywidualnveh gospodarstw /J6zef6w,
GoIab/ dotycuI podstnw ukIadania r-kcjonalnych jadIospisOw,
pr-midlowego maglzynowania artykuI6w spozvwczycb, urza,dzani"
wykorzystania zaplecza gospodarezego, myclaI przeeho--
,
wywania naczyli. Oceniano to na P-odstawie j-IdIospisOw dodat-
kowych oraz ksiqg magvzynowych jakogci tywionia w zikldah
tywienil zbiorowego.
2
?
-
2raci= c..7.kolenirrce
Kierownik Prseowmi przebvw,1 L T-7177-ini7 W
W 1%stvtucir3 FiFieny w 'rrir=ir w
Brat1s1nv4c, Tnstvtucie1k i'c
dium spol-er.t-no-ku.:turn.inez-c rez.07. rsi/, w insttucit-
Ie6nych, w instvtuzi:.
N."; "
S".7.,CtVW:77,7..:1-27.,C?17.32ZZ'"77.-
obejmownl sie = 7:73r7-1-:7
pinc.5wel:
nv tywienin OTR5 kon-:rcla
11.- -?
??? Ps 4 ? ? c..s. s sss? ,
?-? sc. VC! " " "? ??-???
aprnwozdnnie zost^lc dvrehi-ercwi Ins-:vtu7u.
1;awiznne kontakty urrct1iwiI7
na odcinku organizncji teren=w=wr:cono uxage nn
szeroko znkrojonq rIkcjp, bnd-rcza cz?,,n7 ti-wioni-
r6tnyc'a grup prqcownik6w rolnych r cik losn-ch.oran
Dracownik-Cw hodow/i.Pozno.ne nor7y usiec
???? s
L
wskntiniki kontroli snnitn,-nej 7,916?a`W 7.1s4rovero
na wsi bqda rogIy ycwykorzystnne .61-1Z7: 4 W nnsoh
warunk-ch na wsisW badnniqc flad cdftvw'flnia wykerzvsv,-
no stosovrrne mihro-retody oraz ekspedvc:1i sto-
selwan w OSR.
2/Szkolenie w PZH Iziqa HiFicny winTh w Warszwic,
3/Szko1enie w ZnkIadzie Higieny k.ed. w Krakowie.
4/Co tydzier5 organizownne sp szkolenia wewnatrz zRkIaduipog-
.
wicieone problervtvce higirny o561no, hyienv ftywirnin.,
kontroli Elrodk-Sw spotywczych. Heferow-ne ea na nich
doniesienia z literatury or:'z wvniki
5/UdzinI w kurso-konferencjizor nzownc j przcz :rinisterstwo
Pat w Warszawie,Dogwiqconei zaf:ndnicni,,m slutbv sanitrno-
epideriologicznej w
5/Udzi-I w kcnfere;acji infol--,cyjno-roboczej,powioconi?j ?ch-
ronic' zdrowin ludnogoi prz(-7; Sto-
warzvezenie Dziennikarzv Poiskichlz udsi-Iem V-,inistra
Zdvowi,.
7/UOzilI w konferencji reboctej w 2Z1-1 w Warsz-wir'.
-AnAluaca zns:rqnicznn
Prr,cownin Higicny ZywieniA utrzvrlujc, kont-kt z DzinInr, 7ywic-
nia i bvnoici Instvtutu Higienv w Pradze I Britislnvio,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
t.
-44-
z oddziaIom teroltowv.M Instytutu i2ywicnia w Pradzo oz Instytu-
tom ..dodyeirny gracy i ChorOb Zawodowych-w Pr9dzo
Pracy/.. Wspapraca polcga na wyminnic motodvki oaz
wynikOw badqi Ostat11-0, w-rapch umowy miedzir Instytutami,
posIugujcmy siq fappx,.turq, Dozostawiona prq,czrgo6ci czcski:bh.
Oboz-si letnio
W okrosio sprriwozdawczym Pr9.cowniq Higiony 14wionia-bralqudzitl
w ckspodycji badwczej, zo.rganizoWancj na torcnic J6zofoWa.,
kt6roj ?clam bv1,6 vcena stal..0 zdruwia caej poraacji PGR.J6-
zef6w.Badani zakrosio higifny yiii przoprowadzono na
tym toronic dwultrotniefw czerwcu i. w gudiue
W czasie trviania obe-zU na-1,2.-.6wo-spoIOcz-lego w Gol.gbiu,7,1rowadzo-
no badavtia stanu zdrawot-logo oraz tt.i.0 ywicia lutn)gpilza-
miesSkaIej w 1o.j wsi.W ostatnim kWartalc rosi;oczqto wstqpne
pr,co, iMicrzajqco do Podjgcia .komploksoWych bad an nad krzy-
wijcq na-wsi. Powolarly zostal. zesp6I dla proczoiliP tych prac.
Wsp6Iprac?, zadoklarowali: Ortopc-
dycz11,-a. craz Zaklad Chemii Ff.sjologicznoj A.M.
Baia nad dtrTiom zdrowia rOtnyOh grup ludnoci na torcnaCh
wiejsich, prowadzolle przc7, Instvtut,wyknzaly, 'to zagadnic-
nio krzywicy jest problrmem bardzo wiatnym w podiatrii wiojskicj.
: -
Sprawa byIa W1C rysuWa:Lrt przez Rrajowy Komitct
Pracownia Higiony ywieaia na wsi zajeIa Sie zorganizowanicm
wstepnych badali w tym kicru-au. Obejmujg-obc:
1/ Badani.... warunkr5w higicniczro-sfl:itar'lych 7raz ?bens stRnu
,dtywienia dzioci.
2/ .0krog1enic og61nnFo stanu zdrowia na podstlwi- badRi fizy-
kal:lych I laboratoryjnycb..
3/ profilktykq krsywicy.
Wstqpnc prF.ce sa jut wykonane Opr:7.cow-lno kartq ba.dani,,ktOrti.
obcjmujo m.in, waunki bvtowo, anr4.mnoi tyrioniowP?szezeE6Iowe
danc dotycza,ce rodzinv, dzicok--.; fizykalnd, bomiar7
do-obliczerl wsk11i.37Ow konst7tucjonq1nych Oraz uwzglqd-liaxift
chromatograficzno badnzia amidokwas6w.
Przyr-otowano i sprawdzono motodyl7q :,vlaczania we krwi poziomu
4
?Y ?
-45-
wapnin, fosforu i fosfatlzy
Poozqtkowo tcArcnom bndni objeto bqda przedTviogoia
p6i,Liejszym okrosio -przewilujc zorga-2.izowelnio oks-)c-
dycji na
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
5
- 46 -
ZakIad '41,gieny Pricy MechanizatorOw Rolnietwa
lifconanie_WArall, tematycznep:o:
WedIug planu badawezo nauYowego ZakIad mina nnOtepujIl.ce tong.-
ty:
1/0dczymowo1C ustroju na wpI7w drgari rdohanicznych o
czestotliwoci-skI-d kr-i obwodowej u zwierzs,t,poddawn-
nych w varunh.ch 1^bor'.toryjnyc'a dziaIaniu drgi mechaiticznych.
2/J.w.-vmrto66 enzym5w /fosfattz",nii1uronidaz i in./w tkan-
Inch ustroju zwierza,t,podlawanych w 1aboratory:5-
nych dzialaniu argari mochanicznych.
3/J.w.-gosl?odarim elektrolitowa w ustroju zwierza,t poddwa-
nych w warunkadh 1abO,7storyjnych dziiIniu drga6 methaniez-
nych..
4/J.ww-s1P-1 narzaAlt krzltenii u zwierzat poddawmv&I. w worun-
kach laboratory4nych dzilIaniu drgari mechgnicznirch.
5/SzRodliwoci pyiu oraotowngo-stopieri zngeszczeni- pylowcgo
na r6tnych sti.nowisv.aoh prncv przy agregacic omIotow7n.
6/Bezpieczer5stwo ? higiena pracy przy eirsploi.tacji Ins4w-wy-
date'- eaorget7czny I higiena praoy zre.bowych.
fdrwalii.
Ad 1,2,3,4:terinty nir? zostnay wykonine,ze wzg1ed6w znsqdniczych:
niemotnog& 1)rzewiezinin do Itiblina ? zainstnlowiniq w gnachu
Instytutu podst7mowej w tvm wy=ldku apirgtury-wstrul.saezki
13I-1.Dnia 27.3.1958rokomisja sklildajaca sie z przodstiwicie-
ii wykonawey Politechnild W-trszaws'-icj/nrof.dr Niemand47,t.
?
*
- 47 -
sko'nWe, lecz w fo*.ori ciaglej, Drvniom poddnne mok:a byd za-
TOwno zwierzeta do4wiadczalnc,jak i 1uzie, uoszczcni na
E.cocaInym foielu, Powytszo 4 Lematy odnosily 8:Le do zwierzqt,
w r,195S' wykonywano by 76wniet badania drgari. na orga-
n,zm 1udzk2?
adal.-to-ranyn g3r -Istytutu -,)rzy 10, Cowatek zdstalo przy-
dotowano ;s:d.610 wg--acku-ioitacj.: zespoIu konstrulltorOw WI-1/
pcmiLszozenie w .17)Iwn;cacth, gc:zto pa -mleszczoniu -ta spccjalront.
-1.dPnoncio /,;11.odzL o ilumlnio drg nic.bezpicznych dla
sasiodn:loh c7,0goi gmachu/ m%ala by6 urzaAzona pzimcownia wib-
racyj!la. Ponlowat jodna zo gcian gmachn lnstytutu byIa w cza-
sic dzI1a wojonnyiri uszr:wdzona przcz pocisk; Wo wrzogniu ro-
ku sprawozdawc.zego,przed pla:.Lowanym spyowadzonicm urzqdzoliie
WI-1 do lublina, ZakIad spowodowaI wizje lokalna rzcczoznawoy
z Wayszawy, int.Jedrzojcwsiego, ktOrego badania i wydala w
ich ekspertyza wirpadiy nicTomy6inic dla tot1iwo6ci
nrzystqpicnii. do pr9co Zostaly zaIotonc kontrolno plomby na
muraoll, wykazaIy zczasem rucy ctany. W tym stanic
rzczy jedynm wyjgciom jest zainstalowanie urzadzenia WI-1 w
spocj9inir, zbudowanym drewnicrlym baiaku na podw6rzu Instytutu
co Jost ?bonnie enra-qicznic przepx,5wadzano. Barak bedzio goto-
wy wczosna wiosnq bor.
Tak wiec wymienioue tcmaty w czegui przewidywanej na r.1958
zostaly siI4 faktu DizesunJete ia rok nae,epny. z tym jednalcl
te opracowanie mctodyczne przyri:otowaniP techn! zne zostaly
Dontkowsid przekPziI Komisji Instytutu
flechaniz-cji I Ele%-
Twkoninie. Z momwItem uxuchonl':.snia urza,dzonia WL-1;wg oprP.co-
tryflk-icji Rolnietwq/,ktry ja'm
finqnsujacemu budo-
wanoj
jut mctodyki, rozpocr:a6 sie beda m(gMy pra3e nad zwierzfl-
we cqIo6ci anarntury
inuetoreir i w oboe-
taxi,
okspo--.ow.nym-1 na dsf.aIanio drga.
nogei Kierownika Ldu Higo2Tcy goch.Ro1.cqIo66 ulcoriczonej
Wobcc
wy.aienionyeh powytej TrzestkOd podje1f.6my zq.stepozo pra-
aparatury WI-1, ktOra po prznj4ciu joszcze horlologicji u wvt-
w5rcy ii by6 Iprzewieziona do i tu uruchomionl..
Apq--atura -.,owoc dIugoletnicli starayi ,Z1.1ci-tdu,stq.13rch
z wyll.onnwen,,pozwil' n.1 odtwortcnie w libo-
ratoryjnych drgi/5 mecbaniczn,rch o b duty' 2-,akrrsie paranet-
r6w:czestot1iwoc55 0.1 80 do 1500 okres6w/minute,qmplituda od
8 (10 30 rilimetrw.pk.tliwe je3t rOwniet,co jst ba-y:.dzo istot-
ne, dowolne znienianie parm-petr'f,w podcz's pricy, nie
ce w Rolniczy-c Zakladzie Iogwiadczalnym w PGR Pl.rzniew w woj.
IOdzkim.W nmszych dilszych kontaktOw z Ya.cdra Organi-
zacji Produkcji Rolnej SGGW, prowadzonej pIzr.z pr(_f,dr H.
Mantcuffla,Pu.:zniew stiI sie lab3ratorium Lo-lonorvm ZRkIad.u,
gdzio naszaekp, podc?,as ckspedv,jftc ws1.6Ipraeu-
jac 6ci610 z technicz-IL ol:onomiczna .JsDormiTloj Ka-
tedry, prowadzao obse-rwacje piacolin'kr>w r6znyr.h stanowiskqch
przy raznych zostlwlch maszyn r')1nf.rz-oh, W rohl spra-
wosdwnzym badaniami zos-H1' 6 Lz:CiLwa g-upa traktorzve-
tOw i 18-osobogrtipa satrudno-nrch 0:zy omiotach.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Iv ono:
wym,z6w
48 -
przeprowAzano w ohresie josienny7. 1 zimowvm,obejmow--
DI-zed oe1no-10):nrs1-io i. -ntropom,t-
b7.drmin. i,ndcksu lcukocyt^rnep:ol ozn-czcnio mihroflory
z g^xda. nos, orr'z rentgcnoskopi kIn1171
wci. Podcz-s pr:-ey wontyl-,cjg oddrclioweocz9stoge tetn,
oinienie krwilwyonvwme h7Iy poitilry stopni pvIowcgo
st.Inowis],:-ch prn.cy motoda 'coniri,:tryczna. Bn.drmil. DO pl--.ey oboj-
mo,r1Iy ponowno inacksu lcukoevtrl.rnogo, oelno-
lck?rakiel eirinieniq itp, Pr.ic to w roku bieZg-
cyn prowldzono bildae d-lej, poczym nrstaxi globlinc zrstwie-
nic wynik6w.
ad 5/ To-t umicszczory zost-1 w p1nin Drne Z-.1cIadu na slat-
zamciwion z toronu /Woj,Stqcji. Snn.-pid., korespondonci
nclukowit resort ro1nictw-1/.7,-1k1,A,podcjrujac w.toj dzic-
dzini3,zdftw,11 sable s.pr,wg z t--udnogei, z j-Jtirni siq spot,
rozpoczynn.je prleq nnd w rolnietwio tP.k rcitnyni co
do w1a127ogei, slraf,du,poohodzmil. Trudno6ci to ws::,zvw,a. doe.
dr.Ciurbt z sDecjilista w dziodzinic pylowych,
z 3trcry7,2 ZrzYI,A wielokrotnic ?:onsultowI Dowytszc z-zadnionie.
Rolnictwa CRT nic z'ljralje sl q tyn Drobloncr/rolpoczqtc
w swoim czn.sic prr,co nio zostIir opub1ikov-me/1-. pyiy w Dr-cn.ch
rolnveh nie sa przediviotem z'tintorosow,ni^. Z971--tdu CIO)?
w Krkowie)du?ej I n,j1cpic.j w kr,.ju wvpoonej pr-,cowni pv-
lowcj, z-trudniajaccj sp:.,cj-tlistAw fizykw,chomik-'w, i biolog6w.
todylm n.-szej pracy:*
D-aszc rcitnicow-..nio mykologiczne grzybni wyhodow-nvch z pyIti
omIotowego.
Ed-ni;) z-gqszczoni,. D71-owo n- st-mowis1--ch
przy mIocce niocarnia M-58"/prototvp/
nio R.Z.D.1iz6wh,.
Badmi- stopnil zagszczenia pyIcrorgo n- st-movis,'neh pr-tcy
przy mlocce raoc-,rniq "St-l7-1z" i mloc-rniq AC-85 n-1 terenie
R.Z.D.2uczniew.
stopnia saPrqszczoni'l -.)yl-owepo nn poszczcE6Inych st-mo-
wisk-ch przy iici czuszezaoyua w
Cz7szczcnin Nri.sion w Lublini?
w wylqmyw-me byIy przy uZyciu
n, tore-
4 9
-49-
Ovena I i ko,inotr I. Baasnia potwierdzily atclo o niepreydt-
nogoi mparatu Ovonsa do badait.o rodzaju p716w. To sM.lo od-?
nosi siq i do koninotru, jAnakte tutaj wyniki otrzynanc. rIcAna
by zutytkowa6 j4ko wartogoi wzglqdnu, col= por6wnonin stanu
zavlszczCnia pyiowego przy mlomi maszyna, biz Zaprojoktcr,anych
uzupolnismi idod.fartuchlwydmachiwacz/ przcz Iatodrc Moohani-
zaoji Rolniotwa WSR w Iublinio, z kt6ra wsp6Iprsoujouy eraz
przy Inlocco raszynel., zaopstrzonq w uzupoIni(mia.
Traco w R.Z.D. Puezniuw r6wnict stgnowiay prAbq podcjgoin do
zagndni(:nia w/g klasyoznA 7,..!toey konir.trii I grawir.ctrii.
Badania stopniti zasszozonia pylowcgo na stanowiskaoh pracy
przy agregataoh ozyszowyoh w iubo1ski-1 ZakIedzic Ozyszczenia
Nasion, przoprowgdzano podczas czyszczoni', nsion tbOtinotyl-
kowych I tram nasionnych. Zastosowano n.ytodc7 graWi-tryczna,
Wg znor-alizowatIoj :-Ktodyki radzi-ekiej; ciqg powiL:trza otrzy-
nywano przy utyciu dostosowancgo odpylacza clActryoznogo
/dostqpnv prqd z si,)ci/.Waga suchej -lasy pyiu, na poszoz el-
nych stanowiskaoh pracylwynosiI1 tu od ki1kunastu do 200 ng
w -Ictrzo szugei.?7.1n1r-. powic.trza.
Rclwnik;t wspOlniA, z Zakiadc-n Histologii i Erbr6o1ogii Ak.Mod.
w Iublinio I z Pracowniq Mykologiczne, Lubciskicj WytwOrni Su-
rowio i Szczupionuk, prowgdziny od grudnia badania nnrzsedu
oddeohOwcgo gryzoni, oksponowgnych w wrunkr-lch naturganyoh na
dzini pyIciw zi=ych i zbotowych. Pl?rwszc donicsiPnia do
druku sq w przygotowaniu.
Ad 6/ Tc;-,t zaplanowany nq rok 1958 i 1959.Zgg,'dnicnic
pracy 'w lognictwic nic znajdujc do-teed odzwicroicAdlonif).
w nnszej lit(.raturzo. Srodowisko pracy jcst tu trudnioj dostqp.
no i nal() znrne.nniwa 1cgnon wypadaja w porzc zimowcj:
grudzi, stirozoli,lutv. W tyo'l warunhaoh bnAanis ludzi na
stanowisach pr9.cy sa, trud., Nasz wstepnJ usilowa!lia /zirla
1956/1957/ korzystanis z szn1-.s6w lcgnych okazaIy sie
Iconic? roku sprawozdawczcFo L...1-ca1izowany zostaI
projckt ruohoxcgo 1ok'..rsko-1c6ncEo 1aboratoriw2,zaprojoktown-
ncgo przot Zalaad. PoInq Z-Irzadu LasOw Paitstwowych
Oru Lubciskicgo orgz Ministcrstwa Iognictwa,spowodowaia,
to Zak1.-.d j..st jut w posiodgAiu wspo-nianogo laboratoriun
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
'
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
1
It
- 50 -
zainstRlowancgo na podwozfa sa7n.ochodu Star 21.
Ilaborntoriu:' urWaric, r'grzc)wano i wypos'Itone /z,^lotni- od
Dotrzoby/nasz4 npelrltura;daju nan notnog6 wcjgcla w icron
podchodzcnia do porgby.
Motodyka prncy K. zasadz!.c nic odbiega od wyZcj przytoczonoj,
locz sq powno rotnico. 111) nio pobicrn s.Lq natori6w dla
posicwOwl a zbiorano niteiThIy ogOlno-lckarskich sg
tak ustqwione /k-arty zdiow.11/, t(2 maja, zori-ntowaci w stqni,
zdrowia pracownikOw lgnych. TNIRSZCZ1 pozostajlcych w diut-
szoj ckspozycji. Iaiczna 2j,;2ba prz-b?..d,,nycti w roku sprnwozdaw-
czy7 wynosi 384 pr^.cown::.1-5,7 z nstqpnjatcych nadlegnictw:Krag-
nik, GogclQradow, Dziotkowice, L.pci,Rado-lyi1,11odliborzycolJanciw,
Lopionnik, KozI6wka, Iubqt5w, Za-o467 r2yrzyn, PuIawy.
W6r6d dotychczasow-go Tnt:,!rialu 22,4 % badanych usk'Irta siq
nn do1ogliwo6ci, w tyn nrrzad kra,Zoni,) stoi na pirrwszyr
iniojscu, dalej id: nn.rzqd Tuchu, trwinnnvloddochowy.
Prqcp usIugowo-pr-tktyczna.
Zss.kIad br'il. czynny udzinI w narf,.dzie lognik6w /w styczniu
w Szczccinio, w ju w Bi-dowicty/, po3:qczonc z dwudt1owy-
r2i pokflzani prac 1ognych7 w or,awiani:1 i ?cony poszczc-
g61nych stanowi,.slc Poklzy to obliy cykl pr-lc 1-Anych,
z zasadani tochniki i bhp w vvirunk,,tch zinowych,
W styczniu i sierpniu Za.k.lqd uczustniczyi w posiodznilch
Prozydiun i Plenum Zarz.GI.Zw.Zaw,Pr-ic.RoLw Warsz,wic,pog-
wieconych zagadnirmion postepu t-chnicznogo i
natoria1owy7.1 koncc-pcyjno.organiz-cyjny7 or-lz bhp w rolnictwie,
jqk rOwnicZ ocnic projckt.3w -,szyn roiniczych, dost,..roz-l-
nych do 2GR I ZakIld5w McchAnizacji Rolnictwr, pod wzglqdcr,
dostosowania ich do wy-oew bhp, Dclogi.t ZakI,Idu gIos
W ?conic ;Ilp agrogat6w o-Ioton-ch,
narcu I wrzc,67.iu 2;1,71n,d pcw cksp-rtAw CRZZ
i CIO?, ktOrzy wizytow-li Toln_cz;ch w Kutnic,
PI.)cku, i Sano271, by-ia coon-. urzgdzeri
osIonia oddawanych na Iynck to ylwix
ni?
wi-rck, si,czkrni i przyzop do trktor,iw: Dolgat
zcthrlI gilos w oconi:. bhp w3r1-1'.-nlonfoh
W lipoi n siodzjuKo-:s: ochlcny Z-rz,Ckr.Zw.Zaw.
Prc.Roln. w w:qza 1-ontro1e Zwiazim
Tes T
?
?
- 51 _
ncui wykonnwstwen bildtotu bhp w 20M i PGR,wznoonic:lio personcau
iHsp:ttorrA6w: bi i sinitarnego,wytypowaniotwzoro6w PGR dla
prze4rowadzoao, bigucnizqcji, zwiqkszonia zaopntrzonio.
PO/ i PGR w =atariAly ogwi'ltow7).
W lipeu.Zakltd wzostniazyi w konf'oruncji n-al1ow4 sokcji
SZrfl ro1niez7o1 AN i IM1B, gdzic poruszane watna, sprnwq -
z uwagi na bhp - ? nianowicia: ozy ron poszozcgolnr: wytwOrnic
produkowae n-!szyrr, rolniczc boz uprzrdnicgo zaopiniow-Inin
ich przoz IMER lab odnowiodnio Katcdry, Zrtkl-d wycurE1 kon-
copojq wczoEinir4s2oj ()cony /z pu-,.ktu wiezoni, ochrony zdrowil./,
do?:onywranoj nrzes grup techni3-6w i 1(.1-7.'trzy, prototyp6w ra-
szyn, przei wykoftnnior i dalsz-17-7: br;dnnic sorii pr6bnych. Chodzi
tu o chraktcrystykq snnitarno-higirniczn w nracy, Stauo-
wisko swoj,; ZnkIqd w forr-dc eksportyzy naukowcj - przPka-
z,1 wI,6ciwyn instytucj-a7.
Wo wrzogniu ZakInd bral w.konfcroncji w C.Z.Prz.ysIu Ma-
szyn Rolniczych w Warszlwicrpogwiqconcj ()conic: skutcczno6ci
stosow?-lych oslon przy nnszynach rolniczyeh. Przy'oconio roz-
raitvch tynOw - Zakld pootulowa1 tcby odlogIoie
stInowis1:-1 pry od urzOzeri.str_rowniozych, wiclkogC siodoIl
wiclkogO przykryw koryta sioc3karri- byly mdclow-nc w uwzglqd-
nimiu grednich warto6ci polskich antronorotrycznych.
Uzyskllig-y to, to wszystkir powatnicjszr_ z npcktu
bz2zpioczonstwa pracy bqdzin-y occni-li wsp6lnic z CIO?.
Wc wrzogniu, na korfercincji Zarz.GI,Zw.Zflw.Prac.Rol.- w spra-
wir_ ocony oslon i.urzadzon zn.bozpioczqjacych -p?zy nasz-mach,
yroukowych w kr.ju /
/11.t ilrg in -
sic danych stvtystycznych, dotyczatcych wypadkowoeci w rol-
_
nictwio za rok 1957/, Zakld nasz wskas-ai.i braki zraotcn
bhp w produl-cji i na kadr lokrskich w Z?ItTOSiQ fizjolo-
- ,
gii i natologii prftcv w rolnictwic. Rzoczywistogc wv-Ingq
stanu dotychczqsowcgo. Okaznao sie zc wspo-lni',n(j sta-
tystyki, to w r. 1957 byio 179 pTtypq_dk4w-6-licrci w rolnictwic
uspolecznionyn przy obsIudzo nqszyn, 4202 wypadkOw cietkich
I ltojszych. W r. 1958 w I wrIrtqlo - w porown.miu z ro-
kic7- 1957 - wyprdkowo46 wzrosi-?, o 275 *
7:1:7
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
".1
?
-52-
21-nco szkolcniowc
Po odbytych w lataCh UbirgIych szkoleninch zospoIu asystonckic-
go w pohrownych Zakladach /Znbrze,Warszlwa,Krnkciwi w rpku sp-
rnwozd'wew zospOI ZnkIneu stnlc prowndzii studia tcrlatycz-
no z litorntury or,:z opracowywnI retodylcg zaplanownnych prac
dogwiadczalnveh.
Occnn krytyeznn rozwoju acKunkt6w i asystontOw.
W naju roku sprnwozdnwczeEo Kicrowni'- zakoriczyI przow6d
kandycMcki obronel prPcv p,t, rOrgnnizacjn opieY1 zdrowotnoj nad
1udno6cia, wicjskq wojcw.lubolskiogo".
Adiunkt le?:.R.Jakubowski,zgodnir z przcpisnril ukoriczyI stnt
i odbvI-kollokwia, w zwin,zku z wynagnne, specjalizncjq I stop-
nia r.znkriJsu chor6b wewngtrznych. Jcgo prnen doktorskn. /dog-
zostnnie wykonl:'n w r.1959.
St.asyst,nt int.W.PLszczyliski skIndn. prtc i ogznniny na sto-
pion, 7agisterski.
Avstent loh.J:Bodnarzowski wdrntn siq tcoretycznic! i prnktycz-
nio w prnce znkladowc. Kndra pracownikOw rozwijn siq pinnowo
w kicrunku higiony prncy p3chnlizntorr5w rolnictw,.
Publikacjo r.1918:
Orgnnizacjn opieki zdrowot-loj nad ludnogcia wiejskEi woj.lub:ls-
kiego - gotowa do druku.
Wg144 w absenejg chorobow pracownik6w POM.
nnd z.lpylenicT! w czasic niocki, przy rOwnoczesnym
0.zlncze-aiu nikroflory pyIu.
zIotyI tc praec w Rodakcji Annalos.
Iiicthodos ot result-Its des rocherches sur I'hygiono du trnvr'il
dnns 1,1 recnnisntion do l'agriculturu - w druku w Concours
Modienlo Paris_- nn spocjalne tyczonio Associ,tion de
Mudocine Tturnlc.
Higioniznejn, bhp i opirk, leczniczo-profill.ktyczna nnd 20M
i 2GR - Biuletyn I.:4.1),H.W. Nr.7-8 n-b.1958rt
Prototyp raocarni "Podlnsinnkn" occniony z punktu widzonin
bezpicczolistwa i higicny prncy - Biulctyn I.M.2,H.W. hr.7-8
a-b z 1958r.
?
*
?
-53-
Higl.enizryljayzorcovroli POI.
Prace o charakterzo bncinwozy-.1 dotyczater zn16g POM,sq provm-
dzone w 3 POM-achlt.zw,podoplocznych:Kur6w7Plotrowice,Skro-
b6wlpozost1j40yoh w sty". znsiggu Prz,bodnne tn-
caIq populAojg /1.4oznio zr, zdjgein-i nnluobrnzkowy-i pluc/.
Dl n zn16g znlotono karty zftowin, Robetnley ea, objgoi opio-
ks, dyspanSeryzioyjnq. nbsczwnejo t2 o charakterzc
nn blitsz4 InnIzq wnn.4nk6w pracy i ustalenic
wskazan higienizaGyjnyoh dla Pr'A jnko onlo6oi, Chodzi w toj
ehwili o to, le w roku s71.nwozanwczyr POM przoszly'nn was-
fly rozrachungk. Dlatogo tet budtotuja, dog6 ostrotnic.
Naszo badania, oboj-mAce wydntcX energetyczny, pokrycig ka-
loryczne /to Ostntnie prowndzi precowni- higicny tywienin
In$tytutu/lurzgdzonin sanitarno-higieniczne /kel,pieliskn,ho-
tel robotniczy znierzaA do ustaleni- pownyCh nor,
kt,5rT zn zgods, Znrzaedu Wojcwodzkiego POM nogIyby by6 narzu-
conc poszozeelnym Dyrekejon POM.
WnipillEacA z WSSE.
Wsp6Iprnel z WSSE Lublin zn-Tka sig w 3 honfcr-nojnch Zr' stycz-
nin.oraz konfer-ncji kwirtniowcj, przy udziale Zrz.Okr.Zw. ,
Zaw, Pr?.e.Rolnych. Wszystkic one poprzcdzily wigkszq konforencjc
w dn. 23 kwictnia, w Zgrz.Okrgg. Zw.Znw.Prnc.Rol., z udziaIen
dyrolctora Zgrz,'''ojrw6dzki,go PGR, Kicrownikn Woj.Wydz.Zdrowia
z.,raz dyrektora WSSR. Wtedy zapndiy wiqtaeo uchwniy, nn noey
ktorych WydzinI Higieny 2racy WSSE wis,czy do swej obszernej
pry torcnowej szczoClna, opiekg nad higirsnizacja POki PGR.
Nnszc konsultacin terunowo prowadzonc, byIy z Znrza..-
don POW, WSS I Zw.Zaw.Prnc,Rol. nn torcnio poA 13,-z,:tno
2014 Mireze. ZnalPzIy one egzokutvwq ad,Anistracyjnao ZakIad
otrzy,auje ekspertyzy sanitarno-higicniczno wraz z n,kazai
wykonnwczymi nadsyIlno przot WSSE w nastgpstwie ich
ey terenowej.
ZakInd sugeruje oceng - s'nitnrna, typowych budOw
?OM, jc2.nnkte dotqd nnpotyka nn pewno znsadnicze trud- ?
no6ci.
Z WSSE.w Bialyrstoku odbylig-ly w 7nrcu nnr,dg roboczq z dy-
rektore71,przeknzuj4c sugestie stworrzenin wzorcow.POM nn
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
;I!
-54-
torenie b19.Iostocczyzny i otoczonia go poIns: opii;kel. bhp.,
Z WSSB w Clsztynie woboc szczu.pIo4c1 tnrtojszoj k-dry fgcho-
woj wydzialu higiony powi4z-nin byiy luiniejszc.
Erzcknzlligr'r do rozp-Arz-ri, propozycje: naszoj wspolprnoy.
11,1 t,nt;:jszyn toronio szczogOlnic aktuslna Jost sprawn wslki
z pyIer w tnrtojszycli z,.kl.gdnch prObki lnu.
Bksporty74
SakIqd wydn1 okspertyzq w sprnmic dotychcz-tsowego modolu In-
spektoratn Ochry 2rncy Z.zzen.ZweZnw.Prco,Roln.7wskazujqc
W niej na Iron-.1.-czn166 zqop-ty-yw.mil w notrykq kntdoj rilszyny
rolniczoj, oddawanej do pinodukcji.Usunio to caly szorog
czqstn nied-TuszczaInych brakOw w konstrukcji, gdy chodzi )
bhp, 26iniejsze korygowanio jut w Drodukcji - tych ustorek
jt:st niotyciowrl. ....?
Pndjqto pi?ace nnd ocone, z punktu widzenia bhp - pr3totyllu
nioc-ami "PodlPsianka produkcji fabryki msszyn rnaniozych
w Annlizio poddPno:ogOlno znantenin koustrukcyjno,
stannwiska prrIcy, osIony pqdni, wydmichilrlcz do plow, Stln
zagqszczonia pylowego ng st^nowiskach pracy. Ooenq /15 str.
nsszynopisu, 11 fptogrqfii przek'lz-no Kqteirze Mochanizacji
Rolnictwa WSR w Lublinic/,
W pidzicrniku, w n7.stqpstwio przcprowadzonogo szeregu b-Ani
pouiarOw na s.O.nowiskach prcy w Zakagdach Ozyszczenia Np.sion
w Lubliniel przekazano eksportyzq Contralnc-m Zrtrzgdowi Hodowli
Rnglin i Nas.!_onnietwa MineRoln., na p;)dstrmic ktdroj Pnlitochni-
ka Warszawskn. przystqpiIa do nprac:Iw?ni-. racjonPlnych urzgdzori
odpylajqco-wontylacyjnych.
WspOIDr-_cn 7 zagTan!.ca
UkIsda sjq ona nocy zawartej unnowy /19571f./ z Ust'w Hygie-
ne PTC0 W Prldzoo Josi.onia, roku spirawDzdwczogo 2 prqcownikaw
nnukowycla z 2 agi gogc-11,1 Dr)n,wnic w Z.,11c1.-)doic7nf..
blnrac udzL21. torenowym /yMe Puczni-w/a-l-
byt ich trw-41 4 tygndnic, OI:6wiqn1 pzacq 2 asystantow Zak-
du w ich wyjazdu dn CSR w r1959.
L.
4 ?
.?
- 55 -
Nr. zaknxiczonio sprnwnzdnnif, nnlotnIoby przytoczy6, to T5nk_1^.d
jest siodzibq Z,..rza,du GIOunogo Sokcji liodycyny
Wicjsioi
Pnlskicv T:)warzystwa Lek-,.rskiogo /przowndnicz-cy Znrzeidu,
Kierownik Zakladu, sekrotarz adiunkt uknnsty-
? tnown.nugl w kwiotniu 1958r, Zqrzai. orgrin:_zowal wrlz z
kicrW-
nictwG nrtukwyn Inst-rtutu syster2atycz.i.c: en 2 tygodnicao-
siedzoni- n7ukowe. Oprlonwal regul--in Sekcji, przyjqty
przcz Zirze4d Gl6wny P.T.I. W opnxciu o tn orqinizujo kolo
wojewodzkie Sekcji, rolautujerce czIonkOw i organizujqce ?
pr$1.cq naukilw4wivlen?G / w rofratOwitp., w7gIll5sq-
nych z racji pnsiodzoi?
A-???r-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
1!
I t:
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 56 -
ZakInd Stkodliwogoi OhericLph w RIlniotwio
i
1. Tenatv badawczo.
1. ;Arm zdrowia pracownikOw PGR 176zef6w IWn.runki higicaliozne
praoy i in w zwifitzku uksztraimw".nion.24efowa wzornwe
higionizowrillp_EnspnCarstwo scIdown-iczo.
21 kilkumiosicoznych przygotiwanta:lh Gostaiy ZorzAnizownmo ba-
dania-stanu zdrowiacacj poloulacl PGR J6zof6we obcjnujEloc-
152 osoby. Ekspodycj:.) przoprnwadzono w ton opo5h7 to zapr-)-
szone zostaiy do ws761praoy Kliaikl god,yoznej w
Lublinie, w liezbie 10, ktOrc wysiliy swoich asystontOw do
Rizofowa, colon spoojalistycznoga przobadnnia. w/w os6b.
ZakId zapownii take wsp6Ipracc WojcwOdzkioj Przyl2hod1i
Prz.Dciwgrqliozej: ktOra przydzioliIa na okros badai zesp61
rentgonowski. Thi nic:jsuu w akresic ekspodycji pr.nc:ownal tnkto
laboratoriu-. wyknnuj4c szoreg zopl-moTrzi--,rch anallz
w zakresie diagnostvki. Shiad porsonAlny 1Pb1rat.:.1riur!
wzmocniony pracownik'w ZakIadu Mikrobiologii
WojewOdzkiej PorafAii Chnrcib Zawndowyah. 0g61-or.w pracT
okSpedycji wzio udzial. 30 os6b,
Wszystkie mterialy, dotyczquo b".dari. 1cksch zaajdujI. sic
joszczo w apracowaniu szczeg6Iowyr w Klinikach. W prObnych
nia zobowiqzujqoych do wyclaAndecia ostnteoznvch
wniosk6w, it wyr6tnienic zn.siugujg fiaty, to 12-. 60 przcb,,da-
nyuh dzieci w wiaku ad 0 - 14 lat, w 80 % stwiordza sic
pokrzywiczo, a w 4 % ozynnq krzywioc. Bndania stor,-tolo-
giczne, zflrOwn0 u dnrosIycht k ? u d7Laci: wykazujEl bardzo
duto prOchniczo zcb6w. Prmadto na podkroglcnir zasIu-
guje faktt to okoIa 50 % przcbndnnych knbi.o+. rtr
przowlolcl-o stony narzadOw
W okresio sprPwnzdawozyri ZakI"d kontvv.tunwal badani" uzupea-
niajaeoc w zr-.1-aosio nikrokliTn.lu rlrjso pr-cy. Prz-prowadzoac
trzykrotno w -icsigeach letaioh; winsennych I j sion-
nyuh, dla kr.tdcgo z pnszczeg61nych st'nowick pracy
Przy wspOlprroy ZakIadu przo-orwadzne zost-ly badani z
zakresu higionv tyw1cnin7 jak TOwntot zooMgieniozne.
if
?
?
-57-
Perspaktywv o*rOwl.togo znkoricz,:ni". opr"cowywauegn toratu sac
uzalctnionc 04..V8P6pracy z Zakl-dani, t.j. ZnkIadu
Higicny, Parazyttlogii I Antropotoonoz.
2. Pozion cho11eworazj. ludzi zdrowvoh,
r-
rozpoozccia to-atu byI0 wynikior, brqku odpawied-
nirz" pH-ctru, o ktOry ZcakIad star"I sic usilaic. Mimo kil-
knkantnyoh intorwoncji w Dop"rtanoncie Zaopqtrzaniq. 2R-notr
nie zostai nn.m przydzielony
W r"nach wsp6Ip2a.oy z Ministcrstwen Rolniotwa priinfnrrowano
ns, to do cho:tziCanej ochrony roglin zostang wprmgadzonc pro-
p".raty org".nn-fosfoilwo. W zwigzku z ich bardzo sIL tok-
sycznnAcill pnwstala konioczno66 oprncnwanin wczosncgo roz-
poznawani" z"trucin.Pierwszv- tlkin sygn^Ior jest obnitonio
holinestornzy we krwi. Pozion jcj u ludzi zdrnwych
Jost rOtny w rOtnych populacjach i dlatogn wyIonil sic probleri
jk najszybszego oznaczonin pnzinmu cholintstorazy u ludzi,
na Iub..lszczyzny.
Binrqc pod uwagc watno66 zgdni nil, pr"ce rozpnczeto nr,
ap-raturz . zast-ocz j,mi.j dokIldn,j, skonplJtowanj w Zak-
ladzi,. Wykrmano 470 poni"rOw wst4pnych, oznaozonD pozion
cholinst,razy u 10 oscib /lco pr6b krwi/. Zobrany natorir2
ni nadaj,) sic j szcz, do wvcimnicoin wniowkOw.
W zwigzku z powirszyni przyczvnami tcchnicznyri t,mt prz.,suwn.
sic na 1.1959.
3.ToT-at poza 1 ^, nowy:
Modyfikaclila 7-:tody osuszania ctcru dla potTz b oznaczani" wcglo-
wodorOw chlorowanych w plynach ustrnjowych.
Podczas rd kilku lat prowadzowch badan w zaRrrsio oznacza-
Ili-. Hag w plvnach ustrojowych, wyIonily sic trudnogoi tch-
niczL1 przy ;:kstrnhawaniu pr6bok ntur n, kt6r,go odwadniani_
w podawanych w litoraturzc 6win.tnw j prz-oisach,ni_ byin
pin . Pnni w",2, tin fr-gmont analizy not( st-nowi6 irodin
znacznych bIc,dow przy oznacz"niu ch1oru, pracowni,,. chcniczna
ZakIndu zuson? by1 odIotye na t:7..natu
sadniczcgo. P-:zystplono do opracowanin dostatoczni p,wnj
nctody osuszani- ctoru 1. w Lwiatzku z ty7 wykanano cal.y szcrog
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
ti
t'..
.74
0,
prOb /ok?80/, .z :,:($tnymi substancjami osuszajacyMi.Nagepsze
wyniki /caIkowdAe odwodnienie/ otrzymano prey zaptosowaniu.
okreglonej ilo6ci gwieto wypratonego tlenku boru. Wykonano
35 ozuaczeA.
Pr:aca pozostaIa zakoriczona I znajduje Siq w stadium pr2ygoto-
wania do druku.
11. 2r!lce uslupowl -:_praktyczne,
ZakIad prowadzi systematyeznq,bardzo Oi5 wspcilpracq z Po-
radnia OhorOb zawoctowychr ktOra zasiqgicm swoim obejmuje za.
r6wno taklady przemysiowe, jak i przemyslowo-rOlAel co wiqte.
siq z intgresuAcymi nas 2agadnienimmi. Stanowiw baz4 loka-
lowo-aparatuowq. dia analiz toksykologicznychtgakIad siIa
faktu sprawuje Patronat naukowy nad prao4 Poradni i daje
metnoge natychmiasto,Woge wprowadzania nowoopracpwanych metiod:.
laboratoryjnych Mir. przy pomocy Zakladu natychmiast wy. ?
korzystano w pracy ;radni oznaczanie siarczanow organicznych
1 nicorganipzniphwmoczu ? wprowadzono metoaq oznaczanta wqg-
A.-lowodorow chlorowanych,
SCISIa wsp6Ipracla pozwala tike na regulowanie przeplywu ba-
danych w Poradni pacjent6w, stosownie do zainteresowari
du.R6wni4 systematycznie prowadzona dokumontacja prac ZakIa-
wpIynqia.na zorganizowanicy spos6b motliwic oszczOny
/pod wzglOom zutycia c'tasu i prau administracyjnej/ dokt..?
mentacji dziaIalnogei Poradni. W porciwnaniu z tega typu plac6W-
kami, dzialalarcymi w krajach pachodnch Duropy, kt6re Tr6sztal
dziaIajq w waxunkachrnie nadajaecych siq do porOwnania z naszy-
mi,motna powicdzioCIte rojestratura przychodni tego typu;jak
'Przychednia ehor6b Zawodowych,zdaIa caIkowicio sw?j ogzamin
1)Taktyczny. W omawtanych krajach czqg6 administraeyjna pracy
jest znacznie wiqoej rozbudowana proecntowo zatrudniona jest
'wiqksza 11?66 pracownikeiw administracyjnych na jodnego pacjcntn,
a uzyskano tymi metodami wyniki oz oricntacja w zagadnieniach
zdrowia ludzi pracy w pownych wypankach nic jest talc precyzyjna
jak w Przychodnt przy Instytuci3,onfro_itacja czasu pracy
lokarzaarzeznacZonego na zbadanto jednogo czIowtoka,wykazaIa
zutveio 30 mi.nut zarOWno w Ogrodku w Lille jak i'Nancy.Jost
to ten sam czas i-)acyr jaki jest pr-zewidziany w Przychodni
IubolsktE:j,.
?
II ?
-59-
Trzebn pcdkregli4 Urdz:N du ta rzeozowogii chq6 pomocy w.
rozwoju tego tlpu racy, jak, nkazaIa. Dyrelropt Wojew5d7.kiej
Przychodni Speejalistycznej r Lublinie, daje40 peIne poplr-
cie dla programu organiznovjnego tej prev, bez jni:ichkolwiek
wzorOw z zevinqtrz I bez specjalnych dyre17tyw idinieterstwa.
Poza tyri wykanAne zostqly nqstepujr1ce badnnia llboratorvjne
na zlecenie Neurologicznej, Dermatologtoznej I Chor5b
Wewngtrznych 1 w Lublinie, w i1o4cinch: oznaczanie poziomu
talu w moozu - 2 anality, oznaczanie poziomu cIowiu w moczu-
6 analiz, oznaczanie siarczali/w w moczu - 10 analiz.
III. Prace szolVigpwe.
bt. asvstent 105. W. Barbee wykIadaI na 3 kursach bhp /IFIcz-
nie 18 godzin/, zarganizow-nveh przez Wojew5dzki Zarzad Gmtn-
nych. Sp6Idzielni "Snnoponoc.ChIopska".
I/. Ocena krytyc_zna rozwolu'adiunkt->w i asystent6w /doktoraty/
Wszysoy pracownicy szkolq sie fnchowo przy wykonywaniu prac
bietqcych. WszyscY szkoln sie w jezykach obcych.
Zlotone zostaly 7.-)apiory st.asystentl ZakIadu, 10c.LBerbecta,
do weryfikacji 1-go stopnia przemvsIowego.
hdiunkt ZakIadu, mgr. B. Szucki, ma ustnlony temat pracy
doktorsdej p.t. "Wartogoi analityczne otglidyny w zwie4u
z zastosownnie-y, jej w redycynie prncy".
V Publi'-acje Zairladu w 1958 r.
1. Eigiena pracv i stn zdrowin zntrudnJonych Dodczs nidz-
czenin stonki ziemnaczanej dwuuhlorooLmem - Amass UMOS
1958.
2. Oznaczanie aldehydu octowegn we krwi zwierzat dogwind-
czalnych - Annales IPTS 1958.
3. Stan zdrowia i warunki proy pracowni1-6w DDD w
- Biuletyn OLD - Diuletyn Och-ony Roglin.
4. Wskaznnia hig: pracy podczns stosowania zwi4zk6w orzan)-
fcvforowych w pracch rolnych.- Biuletyn =LPHW, oraz
Instrukcja powielaczowa hin.Roln.
3. Aet-)da PH-metrvczna 2znaczania cholinesterrhv we krwi
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-60-
Biuletyn IMPHW.
6. Artykul w 4Kalendarzu Lubelskin" n.t. stxukturylorgani-
zacjilmetodyki pracy i dziaIl1no6ci IMPHW.
Prace ol,lane do druku:
1. Pierwsza poroc w zatruciach utywanyri w rolnictwie grod-
kami chemicznymi - przyjeta do druku po uzgzdnieniu z Cent-
/ala Zbytu Nawoz6w SzTucznych w Katowi_cah,
2. Insekticidy i nawozY sztuczne - problem sanitarny w
Polsce na podstmlie badail w Instvtucie oddano do druku
we Francji.
VI. Higienizacla ogrodkow wzorcowych.
W rola' sprawozd-,wczyn warunki pracy i Zvcia pro.cownikOw PGR
JOzefOw w porownaniu z latar^i ubier:IYmi ulegaly stlIej pop-
rawie.t Przyczyniay sie do tego goiglejszq wspeapracm z Za-
rZadem Wojew6dzkim PGR i. zwiqhszenie nakI161., -7)ienitnych,
jak rtiwniet z dyrekcja w planowaniu bud6w i
Dia Doprawienie. warunkOw pracy i-higieny saniternej wykona-
no nas-tqpujace inwestycje:
1/ oddano do utytku w gIownyr gmachu urzo,dzenia wodociagowo-
kqnalizacyjne,
2/ wybudowano Iainie z woda bietaca cieDia i zimna dla ro-
br;tnik5w i ich rodzin,
3' wybudowano druga Iainie z sz-tnia czvsta i brut-Ina do wy-
lacznego utytku zobotnik(Cw, stykajacych si z chenika-
liari,
4/ Ukonozono budowe 6-rodzinnego budynl-u mieszl:alnetolkt6-
reEo cddanie do lokator4w ra nnstaW w I kwPrta-
le
5/ Zakupiono i cddeno do utvt!ru nowocr7.ea apar,-turq dr) roz-
pvlani.a 6rodk6w owadob4jczv-,11.
OFrodzono caly toren pc-a siotka druclana
Rozpoczt-! budowq twardej nowierzchni gIOwnej drogi
w sadzie:: -1
W 1959 r. PGR 0-6zef.-Sw nie otrzyma certralnie za-olan-wanych
naklad6w pienietnyck,p-iniewat p-r-zeszedi na wIasny rozrachunek
6/
7/
?
?
-61-
finansowy,
Roczny,okTes do6Wiadcza1ny ma wykazae, jakie sumy mon byd
wydzio.i.one na poprawq WarunkOw praey I higienq panitarn4 w .
latach nastqpnych.
Dyrekcja PGR-u mi;mo trudnwici planuje:
1/ dalsze skanalizowanie przeprowadzenie wodociagu do no-
wocz--t,shego buLynku miesokainego,
2/ budowq.nastpnych budynk(w mieszkaInych,
3/ wybudowanie nowej obcry i przebudcwanie istrgejacej na bu-
dyna .1Zytecz2ao6ci p=hxznej lub mngazyn
VII.Wsp6Ipraca z WSSEIlekarzami wiejskimi,resortamiopiniti.
ekApertyzy,korlail
71 zwiazku z diiaInano6cJ.a. bietada ZakIadu utrzymuje sI q staly
kontnkt z nastpdjacymi placOwkami:
PZH Oddzial. DDA
Ministe7stwo Rolnictwa
Ministerstwo Ie4nictwa
Zarzad GI6wny Swiazku PracownikOw Rolnyoh
Centrala Zwalczania Szkodnik6w Zbotowo.144dznych
CIOP
Instytut Chemi:J. Organicznej.
Poz tym Zrikad stale konsuituje WS SE w BiaIymstoku;
rlsztyn,Poznaniu
Przepisy bhp podcs strscwonia zwiazkOw organo-fosforowych
w pro_co.ch rDlny:,1i7opracowane przez ZakInd, przeslano do M.-
nistarstwq liolnictwa oraz WSSE w Bial.yffstoku i Poznaniu.
Oprqcw-nc ekspertyzq bhp przy.stosowaniu "Rotanoxe. dla
zwalczania Szkodnikow Zbotowo-Maoznych w
W honferenc:jf pcdkomisji polarograficznj przy
udzi;11.: stuasystent ZakIadu mgr Z.Soczewinska oraz asystent
Zo_kladu mgr 14-"9odolak,
VIII, Wsp6Ipraca zagraniczna7zjazdy'symposia2wymiana osobowa.
wylo.zly zagraniczne,go6cie zaoraniczni.
Zaklad nawiazal. kontakt z 21 firmami zagranicznymipprOduku-
jacymi 6rodki chemicznej o3hrony roglin we Wloszech,Francjif
z
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
7:1
-62-
NR11, Szwajcarif, Anglii, Szwecji, Holandii, JugosIawii,
Ma to na oolu gloizenie bietacej produl.scji tvoh firodk6w po-
;.
za grnni:cami krajui a przesInne nay., probk1 pozwola nn blit-
sze znpoznanie sig z tymi prepn.ratnri znr6wno teoretycznic
/dzigki doItIczonyr prospe1:tom/1 jak i prnktvoznie.
Zaklad nawiazaI goisIy kontakt oraz wymiang prac z Insty-
tutami Higieny Prqcv w Pradze 1 Bratislavie.
W konferencji polsko-czeohosIowackiej, kt6ra odbvIa sig w
Starym Smokowcu, w dniach 20 i 21.X.58r., pogwigconej to'r.sy-
kologli przemysIowej, ze stronv polskiej wzi. udzial m.in.
delegacja ZakIadu: adiunkt rgr B. SzucU, steasystent W.Ber-
be6, lek. J.Rodziewicz-/pracownik Porndni Chorclb Zawodowyc.
Jako nieoficjalni uczestnicy byIy na honfrrencj: mgr
mgr Z. Soczewiriska i lek. W. Majczukowa..
Przodstawiciele wyglosili nastgpujace referaty:
1/ Stan zdrowia pracow.likow DDD w woj.lubelskim, n podstn-
wie bndnli okresowycll, w r.1957 Tek. W.Berber5.
2/ Sc'iorzenia znwodowe skOry u robotnik6w przemvsIu metalo-
wego'ne terenie lek.J.Rodziewicz.
3/ Propon.Owan-, stmdartowa Tretodykn oznaczania w powietrzu
cyjan-
iniiii wapnia, arsenianu wnpnia, helmachlorocvkloheYf
i;anu i dwuchloroaanu mgr B.Szucki.
Referatv Zal-Iadu bldy jedvnymi na konferencjir kt6re doty-
_ . .
czybr badarl ludzi. Referat mgr Szuc-iego n.t. stmdartowych
?.-
metod oznaczcsniet w powietrzu insekticidAw wywoIaI zaintere-
sowanfe i dysknsjg,gdsyt problemem oznaczani,:; ch1or176;g or-
ganicznych w plynadh ustrojowycli zajruje sie r6wniet Instvtut
Higieny w Pradze.
Kierownik ZakIadn przebywaI na 15-tygodniowych studiach w
zakresie medyoyny pracv we F,-Inoji, Belgii i Szwajoarii1
iJziki teru nawiazana zostnaa In,cznog-1 z precujacymi n-1 zn.-
ohodzie Europy ogrodkami_neukowymi, z,jmujgcymi sig higiena
pra,cv i toksykologia. Zapewniona zostala wvrian dokumen-
tacai nalakowej z szeregiem ogr-dk5w zagrnnicznych. W z?kre-
sie metodyki przywieziona zostal? dokument-cja, dotyczaca
kilku retod prostyc',, slusznvcAh i - wydrtje sie - potvtecz-
ny-,h do zastosowaniq w Polsce benzenu w po-
a
?
-6-
wie+rzu, testy znuteniowe, oznaczanie chlinesterazy - bromosu1-
fa2-inowy test/, 7:aznczy6 te zwr.,onna bvIa specjalni
uwa przy wybieraniu tych nietod na ich wrzto661 w 6wiet1e
dogwindczeli, opinii zwiedz-lnych Zalclad6w.
Nawle,zana zostaIa Iaczno6c z ogrodkami centraInymi W-40 w Go-
newie, interesujqcymi sig tenntyhq anl1ogiczn4 do pro na-
szego ZakIadu, celer uzgodnienil naszych p1n6w badnwczych
z plannmi WHO,
W ramach wyminny bezdewit?)7,:e pvznbywaI w Zo2-Iadzio na 10-do
dniowym szkoleniu mgr ICemha z Irist-,-ytutu Modycynv Prr07 w Bra-
tielavie.
IX, I??.ne-for17,y_pzacyt.
Kierownik ZnkIedu pc1;:i funkcjg tyrczasowek7o redaktorr pod-
redakcji lubelskiej "Medycyny Pracy", wykl--dowcv w Towarzyst-
wie Wiedzy Powszechnej oraz zost-I mi2nowany czIonkiom Rady
Naul?owej Instyt.MDdycyny w Todzi.
Agr Z. Soczewiliska pelni funkcjg tymczasoweLze sel-retrza pod-
redaacji Iubelshioj ":r_edycyny Pracv".
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
It;
-64-
Praoow4a_Izqtquwat_
W r. 1958 kontynuowano prace orcanizaCyjne.
Kierownik Pracowni, lek. J. S7vdiowsl-i, kontynuowaI studio,
naukowe w kraju. Jego zestepcP, adiunIrt S. Wieluris'd.
to samo. Tcompletownno aparaturg i pigmienni-two.
Opracowano pen, dokunentacje Pracowni i przekwino KOPI.
Nawiat-no Iacznog6 z Alnisterstwem Rolnictwa, Ainisterstwem
Legnictwa i z Lanymi placAwkPri terenowyr::., utywpjacyri
izotopy. Udzielono w tej sprawie 2cons-.11taeji /btu)/ Insty-
tutowi w :"pracowano odia--lo do dru-
ku pracq p.-t. "0 zastosowaniu substancji prorieniotwOrczych
w rolnictwie i sposobach ochrony zdrowil ludzi",
Cprapowan.-% Wyniki obserracji radioaktywnogci powietr7a i
przekazaao Komitetowi Ochrony Radiologicznej Kraju.
Opracowano plan badari naukowych na r. 1959/60, ktOrv obej-
muje nastqpujaece teraty:
1/ Badania aktywnogci prorieniotw6rczych pyI6w atrosfery
na terenie woj. lubelskiego.
2/ Badania stopnia radioaktywnogoi pyIAw omiotowych rOZnych
z1-6t.
.3/ Badania nad warunkari bhp pr7y zPstosowaniu izotop4w
w rolnictwie i legnictwie.
C
?
-65-
Zaklad An'oropozoonoz,
???
Zaklad Antopozoonoz kontynuowal w 1958 .r. na:stgpujgce
tematy naukowe; ,
"Dalsze badania nad tywq niezjadliwq szo7epionk4 przeoiw
brucelozie ludzi",
Badania nad szczepionka, przeciw bruCelozie ludzi w r. 1958
weszIy w stadiuYi badan koxicowyCh. Przebadano.wIasne Szczepy
muzepine Brucelia abortuo bovis pod wzglqdem tywotnogoi'na.
gwinkach inOrskiA Na pod we tych badali wybigno.10'szcze:-
p6w.Br.ab.b. do karicowego E.4speryme31xu. s'amym czaaie
przebadano pod w'zglqdem zjadliwogei na gwinkach morbhioh Szcze.
py wzorcowe.Br.ab.b. Nr.544/W,Nr.544/Maz. ,Nr,544/Ulbricht oraz
Nr.24/18. Jedeh z tych szczet6w,najbardziej zjadliwy,bqdzie' ?
utyty w.koncowym eksperymencie.Z poometkiem grudnia przysta-
piono do ostlibniego eksperymentuta miahowicie zaszeteiionO ? .
300 stt.gwinek morskich 10 szczepami Br.ab.b, w celu otrzymania
.szczepu t47-wego, niezjadliwego;..do produkcji szczeP.I.onki prze--
ciw brucelozie ludzi. W badaniach utywana jest metoda-bakterio-
logi,czna,serologiczna,irrunologicznaphistopatologiczna
tystyozna,r.
?
"Dalsze badania nad zabita szczepionka, przeciw leptospiro .zie*
ludzi".
W roku spra,wozdawozym opracowano w ZakIPAzie szczepioakq za-
bits, przec_,. leptospirosie ladzi,w oparciu o dokumentacjet prof.
WarfoIomiejewej-:- Intyt' eoznikowa w Moskwie oraz prof.
B-.bud.ereg6 z instytuta Szczepionkq przebadano pod
wzglqden llietoksyoznoc I immunogennogoi na F,wierzqtch dog0
wiadczalnych 1 20 ochotnikack w naszej Pracowni oraz pc) 15;-.
zytywnej kOntroli w - zaszczepiono dwuk-rotnie,w odst4pie
tygodniowym oko'io 1500 os6b we wsiach:NiemirOwek,KrynicelTelr*
naw-tka,Rachanie, WoZuczyn Jpow.Tomasz6q lubelski/:SuroWice.
20 ochntnikow pi-zebadano,fo 2 miesiAcach i 6 m_Jsiatoach na
obcono,-.6 7rzeciwcial,sRicrowanych przeciwko Il.glippothyosa
I,sejroo stwierdzajqc u ii.s4stkich szczepionych przebiwciala.
Szczepionka okazaia sie nieszkodliwa.
?
4,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
56 -
"Dalsae bab.aia nad ognisowo6ciq przyrodniczec-gorqpzki blot-
no j u ro133ik6a".
W r.1958.Zak/ad prowadzil badania ekspedycyjne w cigu care-
go roktl.'w ten spos ?b, te gryzonie z NiemirOwka /z pO12 Iqk
i zabudowait gospodarskich/ byIy odIawiane codziannie, htOre raz
w tygodniu - a w mieqacach letnich dwa razy tygoiniowo -
przesylano de laboratorium?ZakIadue W laboratorium male ssaki
badano siczegolowo pod wzgldem zoo1ogicznym7 entomologicznym,
mikrobioloGiozno.serologicznym oraz histopatologicpaym;
W cie,gu roku iDrzebadano 764 szt. maIych ssakow,- serologicznie
wszystkie ujemne; w badaniadh bakteriologicznydh otrzymano
2 szczepyleptoslar, ktc5re ze wzglQdu na sIaby wzrost nie
zostaly datychczas okr.enone.. Nastgpnie wykonano badania
serologiczne z 311 surowicami 1udzkimi z terenu wojewOdztwa.-
wszystkie, u-jeMne; z 481 Surowicami 6v3.15. i 22) surawicami
bydIa z Rzetni w Lublinie wszystkie ugemne, oraz z 28-su.
rowicami psOw z kliniki weterynaryjnej WR w Lublinie w 8
przypad4achotrzymano dodatnie wyniki z L.canicola. ?
DozDoczto do&wiadczeniay dotycz4ce eksperymentalnej lepto-
spirozy maIych ssakow i roll kleszczy w ogniskowoki przyrod-
niczej leptoSnirozy /i brucelozy/.
"Badania entomologiczne w ogniskach arzyrodniczych".
*ryzonie i Male ssakiT nadchodzElce 40 badaA bakter]ol'ogicznh
w kierunku leptospirozyr badano pod ke,tem ektonarazyfau4y.
Przebadano 760 szt. ma/ydh ssakOw i zebrano z ndch 626.prOb-
zawj.eraj407d4 pdhIyy wszy i 11eszcze. Oznaczono dotychczas
350 prob. Na podstawiecnracowanego material:). prz-jgotowa no
oddano do druku w "Przeglqdzie Epidemilogicznym!'
p.t.-"Badania ektoParazytofauny drobnych ssahOw w ognishaAh
naturalnych 1eptos7:1ii.ozy w,pow.tomaszmsLim", Nastepnie za-
prowadzono hodbw1c kleszczy Ixodes ricinus ? xodes autumnalisl
ktOre zostaIy jut utyteido dogwiadczeA nad ich udziaIem w prze-
x.oszeniu 1epto8pir.
"Analita reeeptorow szczenow leptospir koleh.,41 wlasnej".
ZakIad wyprodukowal. surowiee odnorno6cdowe homclogiczne dla
20 szczepOw leptospir z kolekcji Ewiatowej CTganizacji Zdrowia z
Amsterdamu. Plmy utyciu tydh homologicznych surowic przeprdwa-
t)
?
?
-67-
c1-'no wstqpne, enalizq szczepOw leptospiroryrizolowatoroh.a
1957r.- W wynilcu tej analizy okre4lono.10 szczepriw L.grippo-
t.,,r,.)sa, 7 szczopOw L. sejroe, 2 szczepv I:interohnemorrti5-1
ciao, i szezep I. bataviae, 1 szczep I.australis A; Ze
wzglcdow technicznych i finansowych Zaclid nie otroyna6
ho:lologicznych surowic dla wyizolowlnYch szczep6w leptospir
i wykona6 odczyn absorbcji przeciwcial or-az krzvtowei aglu-
tynacji.
"Badsnia -,orfelgiczne loptospir kolekcji la.Pjowej t v,gra-
nicznej" /rik'ros;cop elektronowy/.
W roku spra-ozdawczy.: wyk.-m-no badania norfologiczne w nik-
rIslcepie elektronowy:, szczely'w leptospir koJ.ekcji gwiatowej
Orcraniz:aji tdrowia. Prac:- zostaIa o;_,Ioszona w Biuletvnic
PAD oraz byIa referowana n icdzynProdowy- sir-posiu3? lento-
sniroz w L.b1inic w Eru(1niu 1958r.
"Dllsze b-sdania nod i-rmnicheria, brucelli i paleczek tula-
re7ii".
Badani9 prowldzone sq wa pl?.nu; n4.erwsz-. cze41 bndP1f1 zest-la
zakoriczon;1 wyni1i przek-zano do druku w i,cta Aicrobiologi-
ca Po1o/11*e.
")alsze badani7 nPd odin I brucelli w 2olsce".
W r. 1958 Zaklad otrzv-al. 22 szczopy Brucella, celer okregle-
nia przyn-lletnogei do posze7eE31nvell typ6w. Szczeny zostly
przvsIane przcz 2ZH w Warszawie /15 szcz./,..Wydzial Wet.,
wsa Lublin /2 szcz. WZHT 115di, /2 szcz./ i SGGW 1)(5e, /3. szczo-
PYA
.[..1 P.
nodst,wie badari laboratorvjnych 15 szczen4w okroglo-
no j,ko Brucella suis typowe, 5 szczenOw Druee11 suis aty-
. powe, 1 szczep Brucella Pb.:rtus bovis tv-nowir i 1 szczen Bru-
cella a')ortus atypov.
prowa:Izii dalsze prace nqd -etodvka rAtnicoani-1 cd-
Brucelli.
?
"Bad9ni, dogwialczalne nad zywotnri4cia leptespir'w grodowisku
wodnir
W r.1958 przonrowadzono szercg du dogwiPdcz-Ilnych nad
nretywalnoricia leptospir w wodzicl-rule,glebie o r6tnych pH
grodowiskl, Prric zost1i. zako ozon2 i przygotowana do druku.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-63-
"Dalsze badania nad odczyne- opsono-fagocytainyln przy bruce-
1ozie i tularerii".
PrzeDrowadzono had,ania nad obliczenien indeksu Opsonofagoott-r-
ncgo k7711 20 t....rei1ik6w zokatonvoh Brucella S 19 i 10 krOli-
kciw szczepionych frakcja-i antvgionowyri paIeczek Bruoella.
Nastwie wykonano badanin nad zachowanierl sie odc7,ynu opso-
nofagocytarnego u kicilikriw,szczepionych substancj1 DILA oraz
u krci1i1:4w i gwinek, ktorvr podawano ACTH .a nastepnie zakata-
no zjadliwyr szozepe- Brucella abortus bovie Nr. 24/18.
Materialy tych dogwiadczerl. sa w opracowaniu I w przvgotowaniu
do druku.
SzczegOlne zainteresoWanie w krnju i w gwiecie wywolaly prace
nad fngani anti-Brucella, opublikowane w Biuletynie PAN i w
":!ature" oraz Arch.Instytut Pasteur Tunis.
Ekspedycja imdawcza dla opracowanin gruilicy ludzi i zwierzat
we wsi: Wilkolaz i CiecierTyn inow.Kragnik/.
W latach 1950 - 1952 - w ra-ach wspol.pr,)cy z Instytuter
Gruilicy prowadzi1i4rv badania nad gruilica odzwier=zeda.
Otrzyrano r.in, szczep typu bydlecego z wezIrlw chIonnvch
dziecka z Kliniki Dzieciecej w Gdarisku oraz szczep typu ludz-
kiego z psa. Szczepy typu bydlecego w badani9ch n9 strop-
torecyno- rs)ornog6 w dutyr odsetku okazsiy sie stepter_eeyno-
?oporne /43V. Po dwuletnin badar5 nad grulicq od-
zwierzeca dalszych bada nie proadzono w tadny_ ogrodku ba-
dawczy-, na terenio-caiego kraju, Dopirro w 1950r. Pailstwowy
ZakI0A Ubezpieczeri. - na skutek dutvch wypiat odszkodowail zn
bydio gruZ'licze - postanowiI prZeprowadzi6 bidani n terenie
Polski, W eelu przekonania siq oaprocencie faktycznego zak--
teni gruilic, joteli chodzi a bydIo chIopAw indvwiduelnych.
Instvtut nnsz oprlcowed e'A-_spertyze o sytuacji i retodyge ba-
dai). UchwaIet PZU i Instytutu-Grulicv wytyDownno n78tepuje,ce
ogrodki Instytut Gruilicv - woj.w-rszr,ws":io, Instytut
Nedycyny Pracv i Higieny Wsi woj. 1ube1sie, WS SOi Wojew.
Zgrzqd Wet.w Pnznaniu - woj.pozn,,a5skic, Wojew.Znrz4d Wet.i
Wojew.Porndnia PrznciwgruillCza w Krakowie wojew.kr?kowskie
?rat WSR z Wojew.Poradnia, 227,ociwg.cu1iczq we Wroclawiu wo-
jew. WrocIawskie.
? 0
'4
a; *
-69-
Paristwowy Zllaad Ubezpieczerl poltawil'prze tyri ogrot4.ka--i
nastepuja,ce pytania:
W jald- procencie bydlo oh1op4w indywidualnych jest zakntonc
gruelling.
W jakir odsetku etwierdza udzi1 pratYa tvpu bydlecego w
wywoIywaniu gruilicv u lufzj,
iiiekt5re WSSE; jek rciwniet lekarze wijov, niejednokrotnie
zw-7aca1i si? do naszepo Iy,stvtutu, atebv sie zagadnie-
nic gruilicv odzwierzecej.
Instytut nasz wg stn.tut., - powinien tv; czvsto
wiejsi zaja6 sip.; jodnlkte wg kor-petrncji zagadnienic grui-
licy odzwicrzecej nnlety do to-atvki Instvtutu Gruilicv w
Warszawie
Dziqki speejalnrr. funduszo- PZU Instvtut nastrIacznio z Wo-
jew6dzk4 Poradniq PrzeciwgruiliczqI Wojew4Lzki- ViRrzqde:- Wete-
rynnzii,postanowil. przeprwadzi6 ekspedvcyjne horplelmowe ba-
dania nad grui1ic3 odzwierzeca we wsi WilkoIaz, i wsi Cie-
cierzyn /pow. Krignik/. Dokonano wyboru wsi Wilkolaz dlatego,
te jest to wieg, skladaj'va sie z-3sadniczo z 3-ch imiejszych
wiosek, w kt-lrej znajduje Si Uniwersvtet Ludowy, 1udnog6
dobrze u4wiado-lona o znaczeniii tee() ornz Iatwy dojazd za-
rOwno koleja jak i sanochodc-. DziaIR tu nasz Uniwersytet
Ludowy i ko:rdtet higienizncji wsi.
Wykonnnie te.r:o zadanil powinrzono trzer grupoz::
1/ Grupl weterynoryjna di. St9siak - Dyrektor W.Z.Wet.-u
jo kierownik grupv OV15 3 lekRrzv wet., kt6rzy baja zbadad
dwn!-rotni 2000 nzt. badanin w odezvnie
badanin kliniczne, krew od sztuk reagujoych do-
datnio !in tuberkuline oraz wyksztusirrq I nleko do badarl
bkterio1ogIeznvoh Sz?iki wylee'mj-ce objlwy kliniczne
poada6 ubojowi, wycinki do baderi bakteriologicznych.
Konsulticja prof,dr. A,Chodowski.
2/ GPupa redyezna:
Kie:ownik dr. W,XwLt - Dyrel:tor Wojewridzkiej
Poradni PrzociwgruMczej, 2 lokqrzy ftvzjatr-lw orPz Die-
1niarXki 7aja, za zadmie przobada6 :entgenologicznie
5C0 os6b, Ludzi ze in? gruiliczy-i przebada6
i rentgenogralfeznic orRz pobra6 od nich plwocinq
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-70-
i inn? rateriaiy chorobowe do badan baktcriologicznych.
3/ Grupa laboratorvjna: Kierownik prof. dr. J.Parnns, adiunkt
Bazuga, adiunkt Koglak, dr. Henoner, ygr Wypych, labornnt
i sprzattaczka. Grupa ta ,q za zadanio przoprowadzie bada-
nia nikrobiologiozne EateriaIu ohorobowego,pochodzqcogo
od chorych ludzi, jak i chorych zwierzatt donowych /bydIo/.
Konsultacja: prof.dr. A.ChodkowW7i.
..iletodyka pracy g-upy laboratoryjnej przcast,wia siq nastq-
pujq.co:
a/ badania hodowlane: rateriaIv ho-ogonizowa6 45 NACH i po
neutralizacji wysiewa6 na potywki loe7ensteina -Jensena.
Wyizolowane szczepy 'pratka gruilicy cele: typowaniq prze-
siewa6 nn wybi6rcze poqiote gi.tscherlicha Wagrrra.
b/ badania biologiczne: oraz June rateriaIv :t.zczepi6
dootrzewnowo 6winkon bzoz,Ty otrzyane w hodow-
li i z padIych 6winek morskich, cele- okreglenia przvnalet-
noci tvpowej, zaszczepi6 dotylnie w ilogoi 1 -r_g krOlikor.
o/ wszystkie szczcpy'wyizolowane przebadae metoda, Kanno w
w niacya - te6cie.
podstawic.badan 3 grup ion1 bqdzie da6 odpowiedi w jakir
procenoie we wsi Wi1koI?z pratek typu bydlqcego bierzo udzial
w gruilicy bydia i gruilicy ludzi, styhajacirch siq w co-
dziennej pracy, czy tot z p-odukta7:i pochodzacy-ii od krOw
gruiliczych.
Praco usIugowo-praktyczne.
W okresie sprnmozdawczyli Zakd wykonal ?kola tysi4ca badan
diagnostycznych w kiorunku: bruoelozy, lcptospirozy,orni-
tozy,. tularelnii itp., nadesianych przez kliniki I szpitile
z terenu caIego Rraju. W kwictniu i rju 1.958r., na tereniP
powiatu Torasz'w Iib., zaszczepiono przeciwho leptospirozie
okoIo 1500 osOb. ZakIad wyprodukowea alergeny rozpoznawoze
lecznicze: Brucelinq PD i Tulervnq U, ktOre wysyIal do
szpitall i klinik na terenie kraju. Zaklad w 1958r. rozpo-
czq1 produkcjg odczynnikCw do diagnostyki scrologicznej bru-
.
celozy i tu1erelmii dla 1aboratoxiu2 WS141.
Wprowadzono do diagnostyki. ornitoz-,, gorqczkp Q i Listoriozq.
?
Prace ?zkolaniowc.
ZakIad bra udziaI w kurc-lo'r_ f1a lekPrz7r viols:Joh, w kurso.ch
bczpJcczcristwic w Wa7:5 or,,z w7E-osi= ro-
fcrn.ty n zakrcsu o
.d1,1 lek^rzv s7,11v
w,t,-r0S11-
H'crown4k
re'er-.7:7; k=so',...-,.nfE=ncjach sIutb7
we
? ,
z -0
71e7onr-::, .111.-ze 4 Kr--
ref=a7-.7 o gru'lioy odzwie-
?r. re: z wo ad:711-12,17;4-A-
pinujc pT-ce do14-to-rs14-4.
le
3 -:_rsianc. 1-.)?=ed -rd.
Kza oFi-od1:76w
a
/d^1-1-,,at7/.
-ir.::tors:cie St.
4- 7, ....f.1,"L....4.
wet./ jest
wylccn-I w
br1::21ozy i gruilicy w PGR zw Pg-R 24tIchnr5w araz
llerunku gz icy wo wsi . W z 'go ;low .
ret. ytvpowano ?=';
b4=-Ap rcrowa-
w 1,4runku wn-Jrc-',w ..270snodarstw-1:
-^7s1,tr crQvinric.z-7,- Toylwo'c% 711^14an
?
Lct.,:cnczr;
e
z ::C= odzicJt Oct-
'7 2.7 r_cz
z z
-5
?
7 renrtar,-1.,.0pi-
z arf-rs1;c1k.,
,
-7
22: W W-r0C--"W ?pb-4- owice r7 4 -!onn:
',,onsultow,= 1-4z4e=a3- t7ch_WSEE
as'-'71-43n%w io
truo.,:lozy
4,4
d'gnstrki cC".01,ng'-71-e,1-
z:= -
?
"fis -
-t
4
,
rr-wniet
z -:---rec=z3ndcrtPr4
7,Pv,7-n4PT,nr!, g;2
Z:=-: z
to-037111.1k-we:s.
v,r- -12x o so lo o
sy-nesiP.,
7A-, Ifc=wnik ZricIdu,prof.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
1
='1!
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-72-
J.Parnaso bral udziaI w Swiatowyir Zjeidzio Mikrobiolog6w
w sesji ekspertem WHO w Sztokholnio ornz jako wykladowoa
z rallenia WHO w Soissons we Francji.
W grudniu 1958r. ZakIad urza,dziI Migdzynarodowo STIposiur,
pogwigcone leptospiron i leptospirozie ludzi i zwierzqt,pod
egid Koritotu dlikrobiolorricznogo PAN.
Uczestnika71. Sraposiur byli;
0
prof.dr J. Kathe
prof.dm J.W.Molff
prof.dr J.C.Broor
prof.dr A.A.Vh-JoIoriejewa
prof.dr Tan der Hoeden
prpf. :r B. Babudieri
prof.dr 0.Gzell
pl'of.dr C.Borg Petersen
prof.dr Iubaszenko
prof dr. M. Austoni
doc. dr E.Kr2oty
dr V. kltava
doc.dr M. Fuzi
doc.dr Mochman
oraz z Polski:
prof. dr J. Zwicrz
prof. dr.A.Tuszkiewicz
prof.dr J.Parnas
prof.dr J.Brill
.prof.dr
prcf.dr 11.011.)dkori
prof.dr
dr C. Chrol:inski
doc.dr W,Szewczykowski
dr.I.DuLlakowa
dr C,Zwicr7ch^woi
dr KrIazuga
dr.Z. Dv:-owska
doe. dr A.Feitynowski
r.Lr W.Dobrzaiski
Rostock
A.-:stordar,
Iondyn
Moskwa
izrael
Rzyr
Bazyloa
Klpenhaga
Moskwa
Padwa
Bratislava
Castellon /Hiszpania/
Budaposzt
Rostock
Wroclaw
Lublin
Warszawa
Lublin
Lublin
Lublin
Lublin
Lublin
Wroclaw
lArlocIaw
Lublin
Warszawa
Warszawa
Warszawa
Declassified in Part - Sanitized Copy Approvedf RI
?
t 0
?
4 ?
-73-
ponadto: wsp6Ipracowilicy Instytutu IuDlln, prz.:Idstawieiole
Minister stwa Zdrowia,' Mf,niste.rstwa Rolnictwa, Hinisterstwa.
Obrony 14arodowej, Akadorii Medycznej ora z Wojew6dzkich Stacji
Sanitdrno-Epideriologicznyc,h.,
GI6wnyri'i tegtar'i dvskutowany-i na Sy7p0siur byIv:
Morfologia. warunki rzrosa srukturg antygenowa leptospiy;
ekologia epizoocjologia loptosiOroyy na wsi,
objawy te:alifa profi1alC:7ka lop:to-:pLzozy u lu-
dz zwirzat.
Rezolucjalpunkty dotyczace Instytutu/
OgIoszono wyniki prac ekspedyyjnych w badaniu naturalnych
ognisk leptospirozy i rozprzcstrzonienia sig leptospirozy u
ludzi i zwierzqt w ZSRR i w 20]scc raA ogronna, wartoge, ze
wzglgdu na nasza, znajorog6 czynnika, ktOry cdgrywa rolg.w rozwo-
ju iceii lub epizoocji leptospirozy.
'r5r.anizacja podolmvch bada/i w saesiodnich teronanh jest zalo-
cana z dokIglnyr podanier wynikAw tych badari w skali 7,ip-
d7ynaxodowej, w colu uIatwionig wywiany inforraoji.
5kutecznog6 szezepienia ludzi ? zwi,-)rzat przeciw leptospi-
rozie wykazana zostala na podstawie wvnikOw doniesionych
z NIoch, Hiszpanii, Zw. itadziocklego i 2olski z te w
tyn przedostatnir kraju szozr-pienia zwlerzatt donowych w pew-
nych obszarach Eiar donicf,ic zneczenie dla epizoocjologii
i epiderdologii leptospirczy. Nicnniej jednak nalety wziO
pod uwagg to, to r'etodologa tego barizo nego czynnika
proftlaktycznogo wynaga dalszych dogwiadczeri. i wy-iany badaii
w skali yligdzynarodowej.
SIusznyn jost aby leptospirota w4r6d lrdnogci wiejskiej byla
uznang jako choroba zawodowa.
Uczcstnicy chca, wyrazici swoje uznanie Kor.itetowi Mikrobio-
logiczneru PAN za urzadzmie, a prod J.Parnasowi za zorga-
nizowanie -ligdzynrolown o synposiur: ra oni nadziejg, to
bgdzie ono prz7,-Iaden d.T.a Ilaua:owych organIzacji w innych kra-
jach.
Nalety stwicrdzie, takle spotkanla, gdzie pracownicylz
wschodniej i zachoemiej EILI-opy okazjg Doczyni6 kontakty
-Yr 0 /1 . - 8 -01n4f-ipnad.7nn9
1.!
1:er;
S(
Iji
fo?
Declassified in Part - Sanitized Cop Ap roved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-74-
osobiste i prz0dyskutowo6 swe,r6tne wvniki, 04 bo.rdzo tw6r-
oze ? zachqaaja do dalszych badari, prowadzonydh w rOtnych
czegciach gwiata. Bqdzio to w pelni po-ocne, aegli wyniki te-
go spotkania bqda dostqfpne w skali gwiotowej poprzez pog-
redniotwo migdzynnrodowe.
liszysoy prq:0Pwnicy ZakIodu so czIonkami Towarzystwa Mikxo-
bioloew Polskich, Towarzvstwa Iekarskiec,o1 biorac w nioh
czynny udzia Boaz w tygodniu w ciagu caIego WPtu odbywallf
sig posiedzenia naukowe ZakIadu, na ktCrych wsZIsoy pradow-
nicy refcrowali najnowsze zdobycze z literatury gwiatowej
odnognie antropozoonoz.
Declassified in Part San iti
"
4.
op Ap.roved for Release
?
-75-
PublikarLie:
1/ J. Parnas t Organizacja i metodyka badmi tad goraczka
flotna w wo.jcw. lubelskim.
a
Prace sakspedycji naukowej w lataeh 1955-1957.
Trzeglad Bpiderniologiczny 1r.1/58,str.1-4.
2/ J.
Parnas;
T.Dabrowski, K.Fazuga, A.Koglak,li.Paroszkie-
wicz:
Badanio, caikrobiologiczne w kierunku leptospir
miych sescOw i zwierzat domowirch w powie-
d
cie TomaszOw Iubelski /lata 1956-1957/.
Txzeglad ETidenioloaiczny Nr.,1/56i1956r.
stx. 29-34,
3/ J.Parnast Dogwiadczaine szczepienia ludzi przeciw lep-
tospirozie.
PrzeFlad Epideniologiczny Ilr.1/58.1956r.
str, 51-54.
4/ J.2arnas and A. Kozicka: Investigations on tht; titl>logy
of, Ientnspirosis and on the effect of Its
vaccine nn man.
Dulletin de l'Acadenie Polonaise des Scien-
oes. Ch,II.Vol.VI. No 1. 1958. pe 29-31.
5/ KJ)azuga: Badania nikrobiologiczno-serologiczne nad
leptospiroza ludzi w woj.iube1im /1n.tft
1956-1957/ - Przeglad Epidemiologicozny 14r.
1/58.1958r. str.5-7.
6/ A.Kozicka add J.Parnas: Aornsonpie and Histopathological
ex-tminations fnr lieptospircbsis of internnl
orans of snall nammalians.
Bulletin de l'Acpaenie Polonaise des Scien-
ces, Ch.II VoiiI..110 1.1958.page 33-38.
7/ J,Parnas: Pr6by ulepsk,Ppia techniki stosowania i sposo-
bu interpretaoji odc-ynu Burneta w brucelo-
zie ludzi ? zwi,,rzat.
Przeglqd pi i1ogicnv hr." 2/56, 1956r.
str, 151 -
50-Yr 2014/05/13: ClA-RflPtn1n,ppA7nrInnnrsr. A "
.14
8/ J.2arnas:
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-76-
Alcdzynarndowe Symposium Chor6b
oych w Warszawie.
Kosmos A. Tom VIII. Zesz. 2 /31/
str. 247-25')
Odzwiortg-
1958r.
9/ J.Pqrnas, A.Feltynowski, K.Lurdzy, K.11,1zugn, A.Koglak:
iJorphology of Lentnspirae in the electron
microscope,
Dulletin de l'Academie Polonaise des Sciences
Ch. II.Vol.VI. No.7 r.1958.page 293-298.
et R.Kozak: Nouvelles recherches sur la voria-
bilite des Brucella.
Archives de l'Institut Pasteur
1958.- 35. 179 - 198.
and I.Alerzejewska: Inv.LAgations on speoyfi-
ty of opsonoeytopharto -,est in thr 0011.1*A
of chronic brucellosi, .
Zeitsogrift fur Immunitatsforschun, 1.ne
experimentalle Thei-apie. Band /15. 1958.
s. 305 -321.
Uwagi pr'aktvczne na temat rozpoznawania bru-
celozy /i tularemii/.
Poli Tygodnik Ile'carski 1958r, XIII. Nr. 30
str. 1 - 19.
13/J.Parnas: .Forschungen fiber die inmunobiologisohen pa-
rareaotionen bei Brucellose 'mad Tularemie.
Archiv fdr Hygiene und Bakteriologie Band
142. Heft 7 /1958/ s.493-505.
and 171.MierzejCw5ka:- Investigations on specifi-
city :-)f opsonneytophagio test in thec. 1.r1;
of chronic brucellosis.
Zeitschrift fdr Immunitatsforschung und
e:cperimentolle Therapie. Band 115. 1958.
s. 305 - 321.
Info-mations sur un Institut de Reche-?chez,
coil ant avec l'Institut Pasteur.
Arohives de l'Institut Past-sur de Tunis.1958.
35. page 95 - 103.
10/J.Parnas
Parnas
12/Jaarnas:
de Tudis.
14/J,Parnas
15/ET.Parnas:
"1 4
41%
-77-
?JakIld Par-zvtolmii
Wyk2nanie_p_lanu tematyczne
"Badania mid rola, pierwntniak6w I robak6w jelitowvch w zaka-
teniach.z grupy salnnnelloz, ze szczercilnvm uwzglednieniem
czqstoci wystpowania zaohornwari, przelAegu klinicznego
nosicielstwa".
Mint ten.pr-wedzonv byi wspolniP z Y1flik ChorAb
aknyOh
w Lublinie. Przebndann 105 chnrych tr-. dux brzuszny
dury rzekore, stwie-.dzjac u 45 ns6b chnrnbot76rcze p:lsnty-
ty jelitowe. W 33 pvzypadkach z:Inot?wq.nn inw.zjq Trio'iuris
trichiuro, w 11 Ascaris lumbriecides, w 4 Enterobius
veruiii-
/w badoni-ch knpr)logioznvell/ oraz w 3 przvpadi-aoll
i-mblis intestin==.1is. Z dotychoz-swnre'l bc1 w:Fnika, te
Trichuris trichurP przelIut', ores nosicierstwa paIeczek
durnwycl'. Por6wnawcze wyniki par-zytologioznych i
klinicznvoh w op -acowaniu.
"lialsze bo.c1ani nd rozmieszczonie-, pastvtc-, I1jtWTOhU lu'zi
w b-,?enie Lubelszczvznys. Tem-,t ten prowndzonv byi
przez ZakIPA w lntoh 1953 - 1956. wyniki badq.zostqay
opublikowane /vide publikacje/. W r. 1957 i 1958 - na zle-
conic i:o;I:itetu ParqzvtolngiozneEn PA11 - ZakIad pldjai (12.1-
szo bdnit w tvm kierunku, orrnmicz7jac sie dn pownych og-
rod-lw wiejskicll wnjew,lubels'-ieo. W r. 1958 badmiarli zos-
tala )bjr=t,' 1udn,A4wsi GoIab, Turks orn.z PGR J6zefw.
hopr)logiczne bylv prnvrIqzone 3-krotnie metod'rni:
Hegnern, Pulleborna i Fausta, w kierunku owsikow met. nil
/rOwniet 3-kxotnio/. 0gle w kierunku pasoprt5w jelito-
wycll /bez owzikow/ prze5adano 2C1 os6b, w tvm wYnik3w dodnt-
nich uzyskano 130 /64,7%/. W kierunku DwsikOw przebadano
402 osoby, stwierdzajac u 272 /67,7;4/ z-trnb-czonie Entern-
bius verm, B'idaniq p-rlzytologiczne w GoIebiu Dr-)wndznne
bvIv w 'r^mach prac nbozu splIeczno-nunwegn. ?W -kierun)u
owsikAw Pr:]ebndano 283 osIby, uzysimjao wyniki dodPtnie u
180 /63,8%/. W kierunku innvah t)-sntvtow jeaitowych prze,
b-d-no 91 -)s6b, wynihOw dndatnich uzvsk.ano 4f) /43,91V.
nii bqd:ri iw16eilv uw7.ge n- czeste.wystepowmie T.riqhu-
ris tlich. /13 przv? /1 Asc-,xis lubr, /13 p-tvp0/.Bdania we
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-78-
wsi Turka zostnIy plajqte zgodnie z opracowanym przez Zalraad
Parazytologii Wiejskiej i Zalr.lad Higienv WSi 1?1anem
higienizacji tej wsi.Wr. 1958 rozpoczqto pow-
tr5rne badania w kierunku pasotvt6w jc-kittlwvch enaPj 1ud-
nocicil jnko pierwszy etap wynienioneg:o plonu. W kierunku ow-
sik3w przebadano 109 dzieni, wynik6wqn1,.,tnich by 8017 *
/88 os6b/. Badania w kierunku innvoh prisntvt4w jelitnwych
przeprowadzono u 89 osAll. Wvnik4w dodatnich stwierdzono
82,02 4 /73 osoby/. Zoobserwownno czeste wystepowonie
trich /56 przypa1-5w/.
Bsdania parlzvtologiczne 1udno4ci w 2Ga JAzef4w zlstcay z7-
plez9,tkowme zgodnie z prcori Iligienizncyjnymil prowllzony-
mi w tym oirnci'm $rzez Zar1.1d Szkodliwci Chemicznych.Ba-
dqni-). w toku. Wstepne wyniki przcdst-wilja sie wIstqpu-
jvo: w kierunku owsikOw przebsdano 10 dziect, uz7skujo
wvni i dodqtnie u 4, W kierunku innych po.soZytriw jelitowych
przebadano 21 os6b, usto.lajn,o lodatnin u 17 os6b,
grodowislza zewnetrznego /gleby, jarzyn, wody/ w
kierunku prsotyt4w fielitowyoh ozlowiekn". W r.1958 badania
byIy- prowadzone we wsi Turka, kt6rej 1udnog6 badano w latoch
ubieEIyeh WykazIa najwiqksze zarobaczenie, Po opracownniu
metodvki bod-A, w oporciu o literaturq zagranicznq /w szcze-
gobbici radzieca i buIEars'7.a/, rlzpoczeto bodonio. terenowe
W pierwszy,r et-'pie proc przewidzismych na r. 198 plddano
brid,niu glebe 1)51 uprawnvoll, dr6g, p-Idw5rzY. Wytirpnwnno 35
punkt4w, z ktclrych pnbiernno probki 2-krotnie, w odstqpnch
2-mirsiecznych. WynilrAw bad-15 jo.1-o wstepnvch nnrozie nie
podaje sie. Te-t bedzie kontvnuowany w latoch 1959-1960.
Badani- nad ludzi i zwierzRt".
Badnni-, rezerwuaru zwierzeeego /zczury, nvszv, zwierzets dzi-
kie/. W r. 1958 przebod,',no 374 szt. ssnk3w /z pow.To-
mosz-5w n')leteecych do nastepu,Royoh gatunk6w: ;a's
musculus - 262 szt., Microtus arvelis - 226 szt., Aicrotus
minutus - 11 szt., Yicrotus ratticeps - 11 gzt,i Talpo euro-
pea - 4 szt., Neomys to..tiens - 3 szt., Sorex araneus -12 szt.
Sorexhinutus - 2 szt., ApoJemus silvoticus - 6 szL; Apo-
demus agr'lxius /3 szt., Rattus norvagieus - 4 szt,7A:vivo1
Declassified in Part - San'ti ed CopyA
e ease
V
*5
-79-
terrestris 13 szt., MUsteIla nivelis - 2 szt. We wszvstkich
przyprdltach uzysicano wynfki ujevne. Iletodyka nikrosko-
powe badmi9. it. przepony Tent bedzir kontvnuowany w roku
1959r.
"Dalsze badania nad to1zs1,17m3za: ludzi zwierzat w grodo-
wisku wiejsUre.
Ckre41enie znae7enia tos_pinzTrozy w polotnictwic w naszvch
Temtvu ten .re^1Lzow-,ny jest wsp6Inie z I Klinika
Ginekologiczn--2oIotniczP, A.P w.Lublinie ? stniowi konty-
nun.cje badni w 1955.7957, W. rola]. 1958
przebn.dano 396 kubiet, kt-)re nod.L1r w PoIotiiiczyT
Kliniki Gineko1ogiczn3-1?31,itniczej w
Wyodr9bniono wgra lond-mych dwic grupv: 1/ poiotnico, u
ktArych w7wi!,.d odno4nie grodowiskal z jakiego choro pocho-.
dzila, jak rwnic vrrwid dotyezficy przrbiegu poprzednich
nntsuwaIy podej-vmie tok'spolilzmozy. 2/nad,Inc,u kt6-
1.i/eh wywiad nie risuw-11 pedejrzeli to'csoplq.zmoZy, Grupa du-
g ft trktowmq byaq. j(11-.0 kontrolna. W giupie pierwszej zbada-
no 169 kobiet, a w grupie drugiej 227. We wszystkich przy-
pqdk-ich wykonywno odczyn sr6dsk6rny Prenkla oraz odczyn
wiezzani dopeIniacza z antygener tol:soplazmowym, natomiast
prObe, barwna, S.F. wykonano r6wnolegle z dworn popl.zeinirt
metodairic. W 332 przyprldk-tcb.,
W grupie pierwszej uz7skno 10 go wynikciw dodatnich w ?dozy-
nie.wiAznnia d,)-oeInioozn, 12.7 54 w-pr6bie barwnej SP, oraz
36,6 go w odozynie alergicznym. W Prupic kontrolncj uzyskono
odczynie wieez-nio dopelnincza 7 ?A wvnir.Ow dodatnich, w
Ipr5-oic? blrwnej SF 13 go, a w odczynie Fronkla 32,1 go, Dodat-
nie prz-rondld toksoplzro?:v bv?'v podl.one leczeniu wspOlnie
z I 1Clnii'zR Gineolop:icznu ifdloftnicza, zost-an ukon-
czonqo Wyniki adrur cze6c13wo opublikow-no w 1958 roku
/vide publillracie/. C2o przYgotown- do aruku.. Z tereno-
wych kl-nik oraz 7,orodni dla kobint eiqtornych
zbadano w i58r., 189 kobiri uzvs'..r.ujaic - 16 pizypadkach
wvniki dce_Atnie w dopelnicza,
Ponadto arzoccze-L-o bn,dan'zi pr-oowrk6w Pce?Ini Iubeiskiej
w kierulaku tokcp-pl-zmoy, iz1r pomocy o,w.d. i Dr6by 6r67
5 - r 2014/05/13: CIA-RDP8i-ninzvIRnnit7nnorw-vInn
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
'1!
- 80 -
skrirnej Frenkla. Zbadaho 145 osAbl uzyskujac w proble
gr6dskornej-45% wynikOw dodatnich, natomisst w o.r.d. 4,2%
wvnikOw dodatnie'l. i 4,2 % wynikw watpliwych. Prnem w toku.
"Roll maIYch ssn.k6w orqz zwierzaet donowych w epidemiologil
toksoplazmozy". Wr. 1958 poddano bad'Iniu przv ponocy c.w.d.
z -.ntvgener toksopinzmozowym gryzonic, bydlo i psy. Przeb-l-
d-no 115 grvzoni wvnik6w doqatnich 6, 51 szt. bydln -wy-
nikOw dodatnic 3, 20 ps5w /bldn..no r6wnoczenterr6ba bnrw-
nee SF/ - wyni3r6w dodritnioi 3. Prlce w toku.
"Dadnniq nad udos'con-,lenien metod rozpoznawczyc,1 laborato-
rvjnych w tokspplazmozie".
Dilsze pr5by uzvs?riwania 5rdziej warto4ciowych nxitygen4w
do c.w.d. w toksoplazmozie. Wr. 1958 w oparciu o wyniki
datt uzysk'mych z lat ubiegIych rvprodukownno kilknseril
antygenu toksopllzmowego do o.w.d. z wysigku otrzownowego
mvszek, za19tonych szczepem 03 i RH Toxoplasma gondii.
Dzii odpowicdnir Modyfikacjon uzyskano antvgeny o wvso-
kim minnie I dutej 'specyficzno6ci. Temat ukoriczony. Antv-
gen wypro_lukowany z wysipku otrzewnowego zakcttonych mvszek
I konserwowany 0,25 % fenoleM, zn.rierzn Zik1id wy3v11.6 dn
WSSE w Olsstvnie i BiaIymstoku. Umotliwl to prze1)-d-laie
tkioh 9,.nych grup 1udno4ci w r-SSnych wojew6dztwl.ch /np.
pra,cowni15w rzeini/ i por(cwnnnie uzYsIsnnych wYnik-Cw,
Bni por6wnawcze nRd przydatno6cla pr^bv bqrwnej SF,
a
o,w.d. i Tyrr4>4
ri
>4
IIN 0 H X 0
H. al
CO te\ LC\ H
Hr-4 H
UT0eZOZS
>4>4
0 X M
0
I-4-\
>4
CO l.0 C\?I t--- C:t
n 0, CO H tc\
CV L.C1 H
...
lreLIZ 0 ,I
te\
(N
'
tr\ 00
OH
H
I--- X X
? al
Irl
>4
0>4 X X 0
In OD
tcl
n93111.11,1
N
.4. al
0 tek
H
In kr) H
. r) 4. k H
If\ .4- tr\
>4
OHOO
CO CT\ cN kID (N
H \)H H Cr\
31?I-SKtiTa
-ct- trl
Ce\ tr?
H
VD >4>4
al
te\ --
>4
-
.
, N 0 H X 0
(N 0 L????-? 0
Ck1 te\ te\ H
K.\ CV C\J H
ummq
t- ? r--i
?1) t---
t-i
l.C., tr,o-,
?.0 V) .d-
c\J cr, cr.
H
in
,..p .
,---,1
! - ?
2172 11667
3727 10186
3563 8642
x 1 1458
530 1 8161
.emuzsavit
op
.;:t. rel
H
co u\'0
al ki) .4
al CO lr\
H
0
N-
co
CV
TPPIT
H Cr\
Crt .szt?
4. Pracc zesp.-J1u s.-mitarn.)?higienicz
a/ 1166 przebad&nych zagr6d 720
b/ " IT studzien 106
c/ urzqdz.asenizac
d/ " ()sob przebad, pod wzgl.t-
dem hig.
5. Prace zaspo/u klinicznego:
a/ 11066 przebadanych :sob 9369
,b/ Porady specjalistyczne 3120
o/ Przegwietlenia Rentgen. 466
d/ Badania parazyt-,logiczne 413
e/ Badania laborat,ryjne 5358
1. 11066 organizowanych obozow
2. Liczba dostarczonych sprawozdad
3. Uczestnicy ,-!bozu;
a/ studenci
b/ asystenci
-143 -
Wyniki bada
osobistaL
Sposrod autor6w, zajmujqcych sig zagadnieniem, na-
ley vJyP1iexii I. Xacprzuka, 2.Spissow4, J.Danielskiego i wsp.
Wyniki noLia uje6 .lastgpujqco:
ogOlnego postgpu technicznego i kulturalnego wsi
stan higieny osobistej 1udno6ci wiejskiej nie jest jeszcze
zadawalajtcy i niendzie osina wyma8any poziom. Badana
1udno66 wiejuka nE terenie woj. lubelskieco, marszawskiego,
krakomskiego nie rosiada warunkOw do utrzymaLia higieny oso-
bistej. /Brak :,3hzienek w domach wiejskich i publicznych ja-
kichkolwiek 1ani, a r5wnocze6nie cigki i brudzqcy charakter
rracy w lolnictwie/. otan ten noerawia cig. W niektOrych
usncleczniorych gospodarstwach rolnych na Lubelsz-czyinie sq
wybudowane, lub sl w budowie, Iainie viejskie /Machnow, Lu-
bycza hrOlewska, Skrob6w, KurOw in./. Ostatnio obserwuje
sig r6wnie we weiach indywidualnych dqfrbenie Co budowy kg-
pielisk.
1-rzeprowadzi1i6my w woj, lubelskim badania higieny oso-
bistej u 1651 Lieszkancow wsi, w krakr:;vskir. u 629 i w war-
szawskim 152,1 gospcdarstwach.- Stwierdzonc zuycie mydla
na osobg: na Lubelszczynie orednio 36,6% badanej 1udno.r5ci
zuywa wigcej ni_t 0,3 kg na miesiqc na osobg /14cznie z pra-
nie.n bielizny/, we wsi plockiej zukycie to w2liosi przecigtnie
0,29 bg na ouobg.
Bielizng o3obist4 1udno66 zmienia 1 raz w tygodniu.
w ralejmde w 5,4%, w Golgbiu w 37,4%, natomiast bielizng
poE'cielowq 1 Yaz w miesicu w Mejowie tylko w 7b,1% a w Go-
Igbiu w 7G,1%. W innych oE'rodkach kraju uzyskano r,odobne wy-
niki
wsp61ny spotyka sig w 94,4% badanych gospodarstw
na Lubeluzczy,Lnie i w 65,4% we wsi paockiej.
96,6% baC,anych zagrod na Lubelszczyimie, a '9;') we wsi p/oc-
kiej, posiada miednice do mycia sig.
W 23,3% na LubelszczyLue, a w 24,8% we wsi plockiej, uywa-
ne sq one jednocze6nie do mycia naczyn kuchennych.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 144 -
eiarunki snu I upoczxku se na oz61 nieodpowiednie.
Tylko 25% badanej 1udno6ci na Lubelszczyinie 6pi pojedyliczo,
troje i wigoej gpi 11,2Yo. We wsi plockiej pojedyriczo
6pi 30% 1ucno6cil a o tioje 923q. de wsi krakowskiej
/kizegorna?:y/ 6pi pojedyliczo 27,3, Do troje Z. We wszyst-
kich badanych o6rodkach ponad 60% ()sob 6pi we dwoje.
Fodkre61i6 nale2y, Ze duty odsetek dzieci nie posizda wlas-
nego 16ka i Api wspoluie z doxosIymi.
Zaniedba:lia stwierdzane sq w zakresie higieny jamy
ustnej. Niezadowalajqcy stan uzgbienia na Lubelszczyinie
stwierdza sig u 96,2% badanej ludno6ci. Jednq z przyczyn
tych zaniedbadi jest brak aapowiedniej pielinacji jamy ust-
nej I systematyczhej kontroli dentystycznej. W Ailejowie
35% 1udno6ci posiadaJ:o wlasne szczoteczki, we wsi plochiej
41% zagrOd.
Spotykane se rOwnieZ przypadki wszawicy u bard.zo za-
niedbanych os6b /9,15 na Lubelszczyinie/.
Sq to skutk wiekowych zaniedban higieny na wsi pols-
kiej, stan ten trzeba obecnie szybciej naprawi6.
Hialpna studzien ? woy pitnej.
Badania 1)1=1.6-e dotyczq 7 osiedli wiejskic.h: I1achm5v i
Niemirowek /pow. Tomaszciw Lub./, Sosnowica /pow. Parczew/,
"..wieciechOw /pow. 1;ra6nik/, Milejow ? Turka /pow.Lublin/,
oraz Golqb /Dow. PuIawy/.
OgOlem przebadano pod wzlgdem-sanitarno-technicznym
1094 studnie oraz latoratoryjnie 272 /wybrane/.
Studnie wiercone stanowiq 1 5%, studenie kopane )3,5%.
7,6% studzien posiada cembrowing betonowq, 20% cenbrowing
drewnianq,a 3% studzien nie posiada cembrowiny.
Studenie plytnie do 6 in stanowiq 24,4%, od 7-10 m - 56,6%,
od 10-15 m 19%.
2,6% studzien jest saopatrzonych w pompy, 55,9% studzien
posiada sthle wiadro do czerpania wcdy, w 41,5% studzien
eo,irzadvinia do czerpania wody_
SycArOd 272 studzien pxzebadanych laboratoryjnie, tylko
313,9% studzien wierconych posiada wodg o dopuszczalnym
s punktu widzenia higieny skIadzie chemicznym.
studniach kopanych odsetek ter wynosi
Badauia bakterioloczne mianc L.Ucli 10 - 50
w 15% badanych studzien wic7rconych, oite osiadaly
miano znacznie nitE,ze /w 76,c 1/
W przypadku stuftien kor-ych stwLordzono
10 - 50 w badanych, w studzien wynosilo
ono 0,1.
lisztQ 'colonLi bakterytjnych .7:kazLjlo 7(,9% stu-
dzien lideT2o11ych,3raz :=5,2% studzien kopan-)ch.
ba0anych texenach 1 st,utd.-f.a cbs?.uciuje 5,1 miesz1:alc.c6w,
oraz zeopairuje przecitnie 1,2 got4o,.larstwa,
Iodo.bne bad.).nfA, nic,vda'azone ,ez Kacpxzaka we wsi
ckiej. 0661e.1 -orzebaAno tam :::15 stuuzien. 100% hada-
nycl-1 stuk.zioll kopane. J1,2;) oo6iaca cem-
brcwin, z zacf_ckaz.i.
Dtdania 't.bc1tcr:-jne w-jkazaIy, :r3e wsi rIockiej 22,6%
studzien dostalcz'l zd,Itnej stnie surowym.
V k2aju ist-lieje 4675 osied14 7,iejskiCh, nie posiadaj:1-
cych aostateczneu ilo6ci wcd-j
Cg6le:a w kraju istdieje tys. stue,zin prywatnich, sr,c-
r6d nich 9,35 n4t, mcze a ioiy zdatnej do -,Aca v stanie
surowym.
jtudni public znych mamy 13.'45.
ra o1n, licsb woCociqg:'.v; ch:arakterze publicznym
na terenach 5,035 - 372 jest niecz:._nnych /17,4'4/.
wccoci6w p3slada4 wojewidztwa:
kralc-Nskie, poznL.:,4skie, .rcf:Iaw3kie, gdaliskie,
szczeciAskie, byflgoysIde zielonosorskie. Tereny wschod-
nie Dosidaj ieIZflC .oC.ocikgi o char:..kterze publicznym.
63,V) wc(lociqraw pubiicznych dcije ws4 dobr,, 3317c;., wodc-
c4,1; o ch,m_kterze dostarczt, wody zdatnej do
picia.
o charakterze publicznyrn w 17,91 dostarczajq wodQ
zdatnq dc Gaznaczaj4 si2 ogromne zaniudbania wiekow
mtnionych dziedziAie studzien ? wcdy pitAej. Stanowi to
dla nas pilne I tludne zadanie_
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
tat2Eir
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 146 -
Higiena zabudowa.. 1.i.anowania
Frzebadano w naszysikraju 2.335 zagr6d, w tyn na Lubel-
szczyinie 1.2(17, w powiecie plcckim 315, w zerwillsku
w Strzegowie 339, w rrzegorzalach 100.
W ostutnim 50-leciu jestegmy Eiwiadkami st,le postgpu-
Ace30 rozdrabnianil gospodarstw rolnych na wst. 1'owst&j4
gospodarstwaIowate /do 3 ha/. W chwili obecnej takich
gcspodarstw na Lubelotvynie jest 47%, /w Polsce 36,9%/.
Lltan ten mu wplyw nu piunowanie i zabudowg wsi. Wskutek
ti;kiego rozdrobnienia nowe zabudowania powstaj pota okre6-
lonymi granicanii wsi.
;ie 6 polska, w szczego1nc6ci wojewodztwa 43chodnie i
centralne, nie posiadajq najozg6ciej planowej zabudowy.
tego tet wzglgdu rozplanowanie zagr6d, orientacja budyn-
kciw w wielu pr7.ypadkach sq niewlaSciwe.
Zabudowd woi wire si z utbrojeniem terenu: doprowa-
d2.eLie 6wiatla elektrycznego, drag twardych bitych, zaopa-
t2zenie w vodg. W twi-czku z tym zostaiy podjgte plaby orra-
covvania planOw regionalnych, wsp61nych, dla pwistw socjalis-
tycznych. I wielu powiatach r;tnych wojewodztw kraju sq
w o;,racowaniu plan obuzarow osiedlenczo-roln-:ch, ktor-ich
celem jest w1L6ciwL 1?.,ka1izacja budownictwa At% wsi. Na
Lubelszczynie w fazie kcl'.cowej sl plariy obstrow osiedlen-
czo-rolnyrth pow. pulawskieEo, tomaszowskiego I hrubieszows-
kiego. Rozpoczgtc zostaiy rOwniet plany dla powiat6w:
or,A.skiego, czg6ciowo kratnickiego, wIodawskiego, bielskie-
go i cheImokiego,oraz w Bieszczadach. Opracovania te poz-
wolqrma ustalenie granic wsi, zabudowy wsi, wyznaczenie no-
wych miejscowo6ci, miejsc zlokalizowania urzqdzeil utytecz-
no6ci publicznej, zakladaw usIugowych przemysIu i rzemiosla.
Brak zwartej zabudowy wsi, jej roz1egIo66, utrudniajq
wpxowadzenie urz4dzei1 komunalnych /elektryfilcacja, drogi/
utrudniajq r6wniet yrowadzenie pxac ku1tura1no-o6wiatowych,
.jak tet spiawowan4e opieki lekarsko-nrofilaktycznej.
Temu zagadnieniu po6wigclIa rowniet uwagg krajowa Aarada
d
a
- 147 -
w sprawie planoania przestxzeanego wsi, 2,organizowana
przez Konitet do spray, Urbanistyki i Architektury /1959/.
W badanych przez nas osiedlach obserwowuno tczw. bu-
downictqo s-rngtone /budynev: mieszkalny inwentarskim pod
jecinyn dachem/, spowodowane czgsto warulkatii ekonomicznymi
rolnictwa, jak tet i brakiem odpowiednieuo niejsca pod za-
budowg zagrody /w4skie dziaIki/. Takich zatudowan mamy na
Lubelszczyinie w badanych redcnach ok. 45;, a !Iota nami
stwierdza sig w Czerwirisku w Stxzegcerie 35, we wsi
pIockiej 11,1(;). ibadania o6rodka warszawskiego z E.Kacprza-
kiem na czele/.
W budownictwie indywidualnym na wsi /do -.2oku 1959/ nie
istnialy prawie projekty budowlane. Obawiqzek ten by jed-
,lak naThotony na uspoIecznione uspodarstwa rolne.
Od r. 1959 zostaTh.y wprowadzone na wsi czg6ciowo projekty
budowlane. na ruzie tylko dla tych, ktorzT korzystajq z po-
mocy palistwowej,lub budujq przy glOwnydh szlakach komunika-
cyjnych. Jest to jut post2p w tej sprawie.
a chwili obecnej jest wiele typowych projekt6w budowlanych
Cid wsi, s...4 one dostgpne di a katdego za bardzo drobnq opa-
t. je wydzialy architektoniczno-budowlane
rd naroclowych. Niekt6re z nich konsultowa?f nasz Instytut.
Z pomocq dla budownictwa na wsi przychmtzi pa-Astwo,
udzielajqc pozyczek dIugoterminowych /dla wojew.lubelskiego
w 1959 r. przyznano 110 min. zI./.
W zakresie bu3ownic7;wa na wsi prowac.zone sq prace dog-
wiadczalne przez Instytut Techniki Budownictwa, Centralne
Biuro qzorcowych ProjektOw Buctownictwa Wiejskiego,oraz
przez InE,tytut Hedycyny Pracy 1 Higieny Wsi /praca zespolo-
wa/.
Kierunek rozwoju planowania, jak tet i architektury
wsi oczywi6cie zwi-;,zany jest rowniet z form gospodarki rol-
nej, i te strukturq ekonoLliczno-spoIecznq wsi. Ma to na uwai-
dze nasz Instytut w swych pracach projektotworczych i kon-
cepcyjnych,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Hir4iena bueownictwa mieszkan4owezo
:!ieszkanie v.iejskie jzt 6r3dowisk1em, w ktoryn rolnik
spgdza duo czasu, szczeg5Inie i jesieni. Jest ono
r6wniet miejscem jego Tracy w rn okresie. DlateLo tet
mieszkanie powinno zanewnio roinikowi nalenyte warunkL hi-
gieniczne.
rodstuwm,:iii nc,teria7rem budcwlanym na wsi jest nadal
drzewo. g danych F:7,15 w 1957 r wynosi on :fa Lubel-
szczyzinie cdsctek ten /dane 7si wy-
nosL 90,5%. \I 7_n-5zczeg3inych o6r:dkacn Lubelzczzny wystg-
nujz rnrice nu karz-:66 buownictwa -gLiotrwa7.:ec:o P:achnow,
w woj. wctrsl,awskim drzawo unywane ,,eL,t do buLlowy
we wsi w w 3trzegcwie w wojewodz-
twach zachoCsnich na s? zrzewana budownLoGtwo ognio-
trwaie.
Lomy .lieszkalne nujczOciej byte sFt materia-kem ognio-
trwaIym, w nieht6rych wojewOdztwach 1=zewata 7)o1rycie ma-
telaIem nfogniotrwaI7m. r. 1357 /C2.7../
krytych materia=rer oc:niotrwai-j-2, 41LA) niesocaiotrwam.
Na Lu.celszczynie jeszcze 462 oiwpokrytych jest s7:omes.,
ye wsi 41,3, w Strzegswie -3,6. 2okrycle mate-
riaIem ogniotrwalym t'ch c,throdkach jest znacznie nitsze
ad danych dl a 2oiLkf.
C6wietienie izb mieszkalnych na
-1-==;z1-alri wiejskich
CC
jezt nieodnowied-
nie, tylko w 40% wzi na Lubelszcznie cs1,-,owiEfia ono wyma-
s
- / aniom hi2ien:tcznym ,'wska:Enik -, -? ;.0 .'SL krowskiej
?
odsetek ten /S-oissowa/ wynosi rzecz:ywfstc6ci jed-
nak, mimo nawet ocpoednieo w=*a4or'k,,, 7,6w1etien12 natu-
rainego, az1 star_a eleni.i ujennte wnIyaa nf.eocrowiedrie
utizymunie w czysto6ci szyb, obecno6 firanek i kwiat6w
w oknach.
Jieszkania wg iloaci izb z.ieszkalnych: Ia Lubelszczyir-
nie n.rzewanajq miesnkania /nrzy cz:1-1 ktIchnia
rile jest wliczana n punktu widzenia higieny do izby miesz-
kainej/ i stahowiq one Lane te dla Nsi nockiej
/47,5/, dla Czerwinska /51, wynsze.
- 149 -
Przegorzalach /L,piz,sowa/ jest 31,4 mieszk:dt 1-izbowych.
Znacznie mnicj jest mieszkari 2-3 izbo7,yc1i w badailych regio-
nach Lubelszczyzny i wojew. warszawskieEo.
Wg materialow Katedry ,Lrchitektury I i1iiowania ti loll-
techniki liarozam,kiej w is 1 56 corny jednoizbowe stanowily
15,2%, dwuizba,e 35,3%,
20, %.
trzyizbowe 23,7%, 4 i wigcej izbowe
Warunki.nrzestrAenpe I stopieri zac-tszczenia niestkari:
ostanich latach obserwujg sig duty stopier'l zaggsz-
czenia mieszkan wiejskich. Dia wsi polskiej wynosi ono
przecigtnie /Locz;rik L,tatystyczny 195" 12). bq uute
r?ni-
cc w po3zczecri1u7ch wojew6dztwach. La nRjbaraziej przelud-
nionych naletq: woj. lubelskie 2,4, kieleckie 2,7, rzeszow-
skie 2,5, krakowskie 2,4i a do najmniej: zielonogOrskie,
opolskie /1,2/. Ia LubelszczyLrie w badanych o6rod-
kach tylko w 30,45 izb mieszkalnych lud_ro(lc; posiaaa odpo-
2
wiednie warunki hit;ieniczne /przewidzianq n , orqg m na oso-
bg/. 24;;, izb mieszkalnych nu LubelszczyZnie zamieszkalych
jest przez 2 osoby, a w 6,470 lzb mieszkaln ygzlingaj nit 6
()sob na izb, w Czorwir'Isku 2,16, w Strzegowie 2,14.
Wentylacja mieszkaYI: mieszkania na wsi Wietrzone sq tylko
w cieplej porze roku. W okresie zimowym Ilieszkania wie-
tizone s,1 w bardzo minimalnym procencie.
wleszkania na wsi w dutym odsetku naprawy,
np. w Josnowic:: /Iarczew/ at w
Zoohi-ier..
wej
kow
Barclzo powatne szkody w okresie druEiej wojny 6wiato-
PoniosIa hodo:rla zwierzqt w naszym krv.ju. Duo budyn-
mieszkainych I gospodarczych zostalo zniszczonych przez
dziaIunia wojenne. Po wojnie gosDodarka nasza posiadala
male ilofici zwiexzqt,
importowanymi. blabe
a pa wrjnle zb:?t mala
htOxe uzupelniane zwierzgtami
nawotepie gleby w okresie wojennym
zwierzqt spowoaowaly obnitenie
plon6w, a tym sa.myii zaostrzyIy sig problemy zabezpieczenia
bazy paszowej dia zwierzqt i wytywienia dl a ludzi.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Fr
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 150 -
zwi4z1cu z .93 echodzeniem naszej hodowli w kierunku
wie1kostadno6c1, zachodzi zmiana 6rodowiska hodow1ane6o
7wierzqt. Odnienne warunki wymagajq wIa6ciwe(?unormowania
tywienia, usuwania nawozu, ustalenia zoohigienicznych wa-
runkow ponieszcze-A, wybiegow i pastwisk. Wylosi zoohiLiem
niczne w hodowli wielkostadnej muszq by6 znacznic pilniej
pizestrzer3ane, Katd:! przypadek zachorowania zwierzg6ia na
choroby zarailiwe stanowi zwigkszt.m. niebezpieczelistwo .
rozidebienio big zarav.:r na licznQ pogIowie. Br,Lk jest orra-
cowanych norm budownictwa inwentarskiego, budynki inwentars
kie sq projektowane bez Laletyte3o opracOwania bilansu
ciepinego, bez obliczenia wentylacji, za6 projekty sq ocel-
niane bez naletyteuo uw7,61gdnienia funkcjonalnej sprawno6-
ci i zdrowo6norici oraz warUnkow klialtycznych. W ostatnich
latach motna zauwaty6 rosnecce zainteresowania zoohigienq,
regularne
poprzem ukazywanie sig prac naukowych z tej dzieC.ziny.
Stan higieny budynkow gospodarczych'i inwentarskich na
podstawie prac naszeGo Instytutu.i Katedry Zoohigieny WSR
we WrocIawiu, prowaCzonych na terenie 2 wsi /1 podg6rsha i
1 wojew. kieleckin/ przedstawia sig nastgpujilco;
Y/zebadano 394 budynkOw gospoCiarczych/Iublin i 202
Vroclaw/. tym 94,1% drewnianich /39,6%/. budowy uty-
to materiaIu ogniotrwaletso 15,9% lokrycde dachu
W 65,4% sIona /w 2722)/, 31,8% /70,3%/, material oGniotrwa-
ly. Iryte gonte.a, pan i Di16nil 2281 /2/. Uslanik o6-
?_
wietlenia 1 : 15 posiadaio 12,5% /10437/)
60% /89,6%/.
elektryczne posiadaIo 24,1%,
we 75,9% /brak danych
Podloga z zieni ubitej zn'ajdowaIa sig w ,4% zabu0owarl.
PodIoga w materiaIcim nieprzepuszczalnych 036% /brak danych
Wroclawia/.
OgOlny stan utrzymania budynkow przedstawiaI sig nastgpu-
jqco:
dobry 27,6% /71,2%/
dostateczny 3923% /9,95/
zi'y 33,1% /10%/.
/Uwaga: liczby w nawiasia drtyczq danych WrocIawiai.
powyej 1 : 15
o6wietlenie nafto-
if
6
?
Odszczurzanie bylo rzeprowadzona w 52% budynkow gospodar-
tzych, odmuszanie w 26%.
Jai wida?i w tej dzioLzinie wie6 Dolska ma wele do nadro-
bienia. Sytuacja zoohigieniczLa ma ogromny wpayw na higierw
publicznI1 stan zdrowta ludro6ci wiejskiej.
Asenizao_la
Przebadano 1662 ustrrnpow, w tym na LubelszczyLaie 949,
we wsi p?:ockiej 546, w Czerwi-,3ku 167. 1;senizacja nalety do
n.-!.jbardziej_zaniedbanych zagadnie14, sanitarnych wsi noiskiej.
26% badanych zagrod na Lubelszczytnie, a 33% we wsi plockiej
nie Dosiada vIasnego ustgpu. 76% badanych ustgDow na Lubel-
szczyz'nie poslada doly ziemne, niezabezpiezone przed gryzo-
niari:i ? muchami. We wsi plockiej odsetek ten jest znacznie
wytszy /36,6%/. Us-4py z doIem Ifloacznym betonowym notowane
sq w 392% na Lubelszczyinie ? w 7,9% we wsi plockiej. Ustg-
py budowane sq w stosunkowo blickiej od1esIo6ci ad domu
mieszkalnego, jak te i. studzien. 0d1eglo66 od studni
w 32,8; wynosi mniej nit 15 m /Lubelszczyznah Stan tec-
niczny ustgpow jest na o? tly.
ietnik na wsi jest do tej pory urzqdzoniem nie zawsze
spotykanym Rowniet nie spotyka sig Drawidlowo pod wzglgdem
higienicz,vm urzFldzonej gnojowni. Najczg6ciej t.zw. gnojo-
wLska,znLjC.uje !sig w -oewnym zagIgbieniu tut przed wej6ciem do
budynk6w imentarskich, do1:q0 vuuwany jest naw67,. W zagIQ-
,
bicniu *la c;romudzi plynm gnoj6wka, pytenikajqca do
gIgbs:::ch warstw gleby. Gnojowiska te sr jednocze6nie miejs-
cem wylggu much_ Stanowiq one r6wniet uewne zagroenie epi-
demiologiczne,
tych warunkach atwo dochodzi do zanieczyszczenia wad
gruntowych, ttare sq irodlem zaopatrzenia w wodg 1udno6ci
wiejskiej, hiezadawalajqco Drzedstawia sig stan utrzymania
podwc5rz ? obej66 gospodarczych.
so.9111m_a_121211...une.
Ta dziedzina budcanictwa wiejskiego just na wsi indywi-
dualnej na wschodnich terenach Polski rzadko spotykana.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
toast
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 152 -
Wystarczy przytoczy6, te w woj. luboiskim we wulach indywi-
dualnych nio ma lani, wzglgdnie nralni publicznych. Gos-
pody wiejskieo prowadzone przez handel uspoleczniony, ota-
nowiq punkty zbiorowego tywienia na wsi I pozcstawiajq wiele
do tyczenia.
W wigkszych osiodlach wiejskich spotyka sig przedszkola
c-c.az biblioteki ?6wt6tlice, ktore jednak w wig1zszo6ci nie
odpowiadajq wynaganiom higieniczrym.
Podobnie jak w buClownictwie mieczkaniowym7 gospodarczym
widzimy ednak ostatnio i na tym odcinku pewien postgp.
Najodpowiedniejsze warunki dla tego budownictwa posiadajq
uspolecznione gospodarstwa roine, a w szczeg61no6ci PGR-y i
POM-y oraz Sp6Idzielnie Produkcyjne, lecz te w znacznie
mniejszym stopniu. IV uspoIecznionych gospodarotwaoh rolnych
wprowadza sig budowg urzgdzeil socjalnych I utyteczno6ci pub-
licznej, kt6re odgrywajg dutE, rolg w ochronie zdraNia pra-
cownikow ? ich rodzin /np. w FGR Machnow czynna jest stoI6w--
ka, piekarnia, jest lanin, gwietlica, przedszkoln, nralnia/.
Podobnie jest w innych gospodarstwach.
Odpowiednie dziaThanie tych urtOzeli zalety v dutym
stonniu c1 w2ta6ciwego ich rozmieszczenia w ogolnej zabudowie
gospodarstwa uspolecznionego. Zgodnie z wyaagoniami higieny
winny by6 one umieszczone w czg6ci spoleczno-administracyj-
nej csiedla w3i, oddzielonej od rejonu mieszkalnego i gospo-
darczo-nrodukcyjnego p.yer zieleni teren6w zadrzewionych.
7igiena szkoina
2,agadniellie higieny szkolnej'na wsi nabiera obecnie co-
r z to wigkszego znaczenia' /M,Nacprzak/. W Polsce mamy na
21.168 szkOl podstawowych, o aqcznej liczbie izb lekcyj-
aych 70.996 / na 1 szkolg przypada 6rednio 3,3 izby/.
Do szkOl podstawowych nu wsi uczgszcza 2.239.795 dzieci
w wieku 7 - 14 lat ma 1 szko4 przypada grednio 105,8 ucz-
nt6w/. Na terenie Lubeiszczyzny czynnych byao 1.757 szkOl
podstawowvch /o Iqcznej liczbie 5.593 izb/, do ktorych uczg-
szczalo 195.671 uczni4w. Przecigtnie na 1 szkolg przypada
11173 uczni6wr Na 1 szkolg przypada 3,4 izby.
?
-153-
Frzecigtna 2owierzchnia w szke2fach podstawowych.na 1 ucznia
w Polsce wanosim a na Lubc1szczytnie 1584 m2.
Z badaA naszych wynika budownictwo snk6I na wsi
w dutym cdsctku nie odpowtada wymogom higienicznym. Wigk-
szo66 szk31 mie6ci io w budynkach drownianych, skapdajqcych.
sig z 2 - 3 Lt_l A izb 1e1cyjnych7 nie przystoEvowanych do nau-
czania i nie zapewniajgcych podstawawych warunk6w higienicz-
nych /brak szatni, sIabe o6wiet1enie naturalne, czgsto okna
male I od stroay p6Inocnej/. Sale lekcyjne o maIej powierz-
chni ku5rturze, brak korytarza, utrudnione wietrzenie pal,
brak sali do wychowania fizycznego itp,/.
f,6wniet niema.o szk61 pozbawionych jest cdpowledniego zaopa-
trzonia w wodg pod wzigdem iloSciowym ? jako6ciowym, a take
i urzFidzeA :t-.rf.zacyjrych. W tych warunkaoh trudno zapew-
nta prawddIowy rozw6j fizyczny dzieci szkolnych, rOwniet
trudno oddziaywa6 wychowawczo pod wzglgdem wyrabiania nawy-
a
'cow higienicznych i. szerzenia za3ad higieny. W okresie
po-
woj obaorwujemy tntensywny rozw6j budcwnictwa szkelnego
na wsi. OsT,atnf.o, w swiqzku z 1000-1eciem 1:a.istwa Polsk:lego:
ruch ten nacilia: aig jeszcze hardziej. Wcwe budownictwo
szkoine na v.si. awojleana coraz eze6ctej wynagani higienicz-
ne /np ozkcIa. w T.,th7ez-7, Sosncwicy, Irdiecechowie, Golgbiul:
szkoly systemu korytarzowego, z salq gimnastycznq, szatn?q;
przewidziano sq instalacje wmngtrzne wodno-kanalizacyjne,
odpowicdnio urzqdzone ustgpy, 6mietniki, zacnatrzenie w wodg
na razie miejsccm, sale dute, widne, sIoneczne; pcmocnicze
pomieszczenia naul:owe, jak gabinety fizyki, chemiie biologii.
Znaczrej poirawLE: ulegI sp/z2t szkolny: Iawki, tablice,
Capowiedni wybOr miejsca rod budowg szkci /zdala od ruchli-
wych ulic, 1ac o powiorzchnl powytej 1 ha, suchy7 na lekkim
wzniesientu it./ nozwala na prawidIoWq organisacjg wychowania
fizycznego, ogr6dk6w do6wiadczr=lnych oraz zaziele*nienia i
zadrzewienia,
Li iena_ n_r acz
Watnym elementem higienizacji wsi jes7; podniesienie na
wytszy pcio wRru.lkOw bezpieczenstwa i higf_eny nracy w rol-
nictwie rrob:em ten salegaI w naszym kz'aju.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
it
dir
- 154 .-
daIkowicie.do momentu powstania naszego Instytutu. B4dania
Instytutu poszly w nastgpujacych kierunkach:
a/ bhp w produkcji ro61innej, ze szczegOlnym podkreN.eniem
mechanizacji ? chemizacji rolnictWa,
b/ bhp w produkcji zwierzgcej, z podkrealeniem antropozoonoz
I parazytologii wiejskiej,
c/ bhp. w produkcji legnej,
d/ R6wnocze6nie rozwinigto prace kliniczne w dziedzinie
chorOb zawodowych ria wsi i traumatyzmu wiejskiego.
Badania to, prowadzone od 1951 r" zebraIy powaKsny w skali
's ? wiatowej material obrazujacy niezadawalajacy stan higierv
I bezpieczenstwa pracy we wszystkich dziedzinach, zar6wno
w gospodarstwach 'chlopskich, jak ? w majatkach rolnych i o6-
rodkach maszynowych na wsi. Poprawa tej sytuacji wchodzi
w zukres higienizacji wsi i w tym zakresie mamy w naszym
kraju - przy pomocy Zw. Zaw. Prac. Rolnych i Le6nych oraz
C,ntralnego Instytutu Ochrony Pracy pewne osiagnigcia.
6wiata sanitarna
Badania naszego Instytutu wykazaly, Ze nie6wiadomog6
.ainimum medycznego, zabobony, zacofanie, niewlaaciwe wierze-
nia, znachorstwo, sa na wsi rozpowszechnione i staja na
przeszkodzieThigienizacji. Stwierdzono, e dzialanie o6wia-
ty sanitarnej, centralizowanej w stolicy, mimo bogactwa form
I trefici, oraz powaLlych nakladOw 6rodk6w, nie dochodzq na-
la4c1e na Wie6. Badania ankietowe ? obozowe Th.wnily, e
glady tego dzialania sq na wsi minimalna. Prace ZakIadu Hi-
gieny Wsi Instytutu mialy na celu naprawienie form niesienia
o6wiaty sunitarnej. Prowadzimy ofiwiatg sanitarnq w podo-
piecznych o6rodkach rolnych, a za_ tyra przykladem id a lekarze
wiejscy - korespondenci naukowi, majqcy pewne osiagnigcia
w tym zakresie. Stworzono w Instytucie zalaZek o6rodka or-
ganizacyjno-metodycznego dla o6wiaty sanitarnej i-zal#ek
muzeum higieny wsi. Elomenty te majq ogromne znaczenie dla
ruchu higienizacji wsi.
4
- :155 -
Ldel zakaLwich oraz
Dezynfekcja, deratyzacja /demoaryzacja/ dezynsekcja
stanovia na wsi element' higlenizacji szczegOinej wdgi. Na
tic niskiego poziomu higieny mno?sa sig w osiedlasch wiejskich
gryzonie ? stawonogi.. Te z kolei przyczyniaja sig dp szerze-
nia aig chor65 zaktAnych ? pasoZytniczych, zur6wno wEirCd.
zwierzqt gospodarskich, jak i ludzi, Badaniu nasze wykazaly,
Ze mimo rozlegIej sieci organ5zacji ddd ? powaZnych grodkOw,
stan zamuszenia, zamyszenia i zarobaczonia /naoilenie much,
kleszczy, pchel, komar6w, wszy/ jest niekorzystny z punktu
widzenia zdrowia publicznego na wsi.
W ruchu higienizacji musimy to naleyoic uwzElgdni6.
Instytut opracowaI zasady usprawnienia walki ze szkodni-
kami sanitarnymi na wsi.
grganizarielskiej sluZb-;, zdrowia.
Nie moZna oczywi6eie odrywa6 ruchu higionizacji wsi od
organizacji wiejskiej sluZby zdrowia. flic nu nowy o sukce-
each ruchu bez dobrej sieci sluZby zdrowia na obszarach wiej-
skich. Bulgaria, ktOra ma jednq z najlepszych w Europie sie-
ci shiny zdrcwia na wsi /1 lekarz wiejski na 600 mieszkan-
.
cow prawie w kaLdej wsi lekarz wiejski/, zawdzigeza swe wyni-
ki higienizacyjne temu w1a6nie faktowi. Rejon lekarski ma
by6 jednostkq, wok61 ktOrej koncentruje sig cala dzialalno66
higienizaes.yjna. Wymaga to oczywificie doszkalania siekarzy
wiejskich w dziedzinie higieny wsi aa W naszyn Instytucie ro-
bimy to w sposob nastgpujqcy;
a/ na kursach dla lekarzy wiejEkich /obecnie kurs XII/
b/ na corocznych krajowych konferencjach leLarzy wiejskich
c/ drogq BiuletynOw Instytutu, wysyanych lekarzom wiejskim,
d/ drogq sieci korespondentOw naukowych i przy pomocy Sekcji
Medycyny Wiejskiej P.T.L. /Polskiego Towarzystwa Lekars-
kiego/.
Oczywiacie, mino tak diA.ego materiaIu, obraz higieny wsi
ma dale charakter fragmentaryczny, wycinkewy. Wystarczy on
Jednak dla Udokumentowania naukowego obecnego stanu higicny
wsi, oraz pilnych potrzeb w tym zakresie, Wystarczy On dla
rozwinigcia rvehu higienizacji wsi.
/
nprlassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
1'
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-156 -
7. InicjHtywa ruchu higienizacji.wsi.
Z inicjatywq spo/eczne3o ruchu higienizacji wsi w ra-
mach slutby zdrowia i przy wspOlpracy z rolnictweal oraz o6-
wiatq, wystqpi/ Instytut gedycyny Eracy i Higieny Wsi /W.
Chodiko, J.Danialski, J.Parnas, J.Freytag, J.Brzozowski,
J.Ieter, 0.Specht, M.Ilczyszyn, F.Mazurek/. Inicjatywg po-
rrzedzono w sposob nastgpujqcy:
a/ zebrano I przestudiowano dane ? dokumenty z r6tnych
krajow,
b/ odbyto studia (=biota w rOtnych krajach /a szczeg61nie
w Bulgarii/
c/ przestudiOwano materialy krajcwe,
d/ wykonano syste,lityczne prace nacl hiE,ieaizacjq ogroak6w
wzorcowych, wypracowujqc metody dsialaLia.
opracowano wstgpne Drojekty techniczne.
e/
Ealety w tym miejscu opisa6 prace Instytutu we wlasnych
osrodkach wzorcowych.
a c h
okresie - 1954 -
przy konsultacji instytutu -
nastqpila dalsza rozbudowa czg6ci mieszkalnej, socjalnej
produkcyjnej. Wybuclol.ano wzorcowq ]ani, Diekarnig, sto-
I6wkg, warsztaty nechaniczne, pomieszczenia administracyjne,
6piet1icg, przeznaczono jeden budynek mieszkalny na o6rodek
zdrowia, drugi na antekg.
Frzeprowadzono budowg drag wewngtrznych /twarda na-
wierzchnia/, szczeg6lnie dojazdowych, ogrodzenie rejonu
mieszkalnego, zadrzewienie. Budowa nowych studzien wzorco-
wych oraz naprawa uszkodzonych. .Zainstalowano centralne
zaopatrzenie w wodg na razie budynk6w inwentarukich.
Irzewidziana jest w latach nastgpnych dalsza rozbudowa gos-
podarstwa.
1
?
-157-
?.G.R, J6 CL OW n/Wisla
W r. 1956 nawiqzano pomy61nal wspoipracg z Zarzqdem Wo
jew6dzkim PGR rj Lublinie w sprawie podniesienia higieny
w gospodaretwie.J6zef6w, To przyczyniIo stg do zwigkszenia
nakladOw pienigtnych na ten o6rodek, jak rowniet rozpoczgta
zostala systematyczna wspolpraca w zakreoic planowania bud6w
i urzgdzeri.
PGR JOzef6w jest gospodaratwem sadowniczo-warzywniczymf
posiadajqcym 183 ha, w tym sady 120 ha. Zatliudnionych jest
w gospodarstwie na stale 37 nracownikow oraz oko/o 170 pra-
cownikow sezonowych. W chwili objgcia patronatu nad PGR
przez Instytut, stwierdzono duta zaniedbanic higienicznef a
to w stosunku do pomieszczeli zamieszkaIych, przez pracowni-
'cow, jak i ich miejsc pracy oraz otoczania.
W ciqgu trzcch lat w ramach higienizacji tego ozirodka
zbudowano dla utytku pracownikOw i ich rodzin 5 tyljowych us-
tgpOw murowanych, z dolem kloacznym obctonowanym, szczelnie
zakrytym z zewnqtrz. Do skladania 6mieci rozmieszczono
6mietnf_ki drowniano, na plozach4 celem latwiejszego wywozu.
Wybudowano magazyn na grodki chemiczne oraz urzqdzenie do
rozcienczenia koncentratOw chealicznych.
do wywotoria nawozu z obory. Wybudowano
dOw. Usprawniono warunki prucy w
wane inio dla robotnikOw i ?anig dla
Wybudowano kolejkg
garate dla samocho-
stelmarni. Wybudo-
uf:ytku wszystkich
DracownikOw. W*,:bu(lowano no studnig gIgbinowq, Rozpoczgto
pracg przy budowie kanalizacji oraz doprowudzonic wody.
Rozpoczgto 13.1dcwg doIu gnilnego. UporzqdkowaAo i oddano do
utytku Dublicznego park.
Urzqdzono gwietlicg i punkt Dierwszej pomocy. Ubecnie stan
higieniczny J6zefowa jest na poziomia wzorca.
Do osiqgnigcia tog() poziomu prTyczyniIa OiQ systenatyczna
praca Instytutu, wydatna pomoc flnansowa Wojewodzkiego Zarzq-
du PGR,. jak r6wniet Domoc i paalne zrozumienic ze strony dy-
rekcji i za/cgi PGR J6zef6w,
2.1.Q.M. 1r o b Ow
Wykonano nastgpujqce pracet
budowa dom6w miaszhalnych, budowa studni glgbinowej i insta-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
0-170000ZOOL17001?1701-0-1-8dC1I-V10 C1-/90/171-0Z -1A-09 ? eseeiej -104 panaiddv Ado paz!l!ueS u! PeWsseloaCI
"aTS ATO ocbclqcTdo fouzoEp.sal Tyv?oa90 su sTuem/Lt
--eTzppo tilE)T21:7:o uiLqs-F? /6 i./ ogeuasl_Tuns nao;40dsui o2
-amomq.sirea oSoum90 ucTsTzpn z 113Tivip7 ?,Tmlf;aosTuT1'[ m -pTde
au-es Tcos9rs q3pizp9y.ocoui apiTamoouId T m9aoq.:1GalZp 177.2atil .Tco
-szTTsea oYAr_zs 99op T lAcEur:if Tiosuaori.
ti0Rtx9a m eTs ?)-cRzac.7 -cp:14-3;-:0TuT ZSU '40.,:zoTuToa TcoszTus3
-ao T sTmoapy, Tmq.caonrsTuT-21 .00uod couTed Ty,bTz-9 T triTutql,-.Tzp
nwept zi *C0T:IcIod Tem TcoszTTSTu. nqona of.3otzpi4op
'o2ouzoRpoti.aai-oucfL3li3Tu3 nTI:TJelnul aziuuoc oioTm ec:IscoTm
Rusasq. m KTsoTuoz?zd /e Jz:,: op L ?ati ,Do/ ng.nq.f.q.suI c-1.1[40TnTEI
asusTmsmo oobgndaozoRN. .EIgqi oczTuaT2T-11 4wTsTeci
-nT eTon;i4t3aTm ?7.0PIE @Tm 1_71n-aloT T:Tp Kossan IX uNI
'nPazi 1:i0T:12ce,Cm !;17-3.,743T Kat71-0T0':c T m99,
-sTuoTSTu, weT:cTz-on z4aT,IT1q-ci ,CoT3Isceib aTops!'z
A T Al 5II 'T .nu oul3Tmrulo f.cq ;cm .1:0-2TueT3--.:11 Riva,,xds
-?loseTm u.osuo:zq. m icoszTuaTOTq nqo
-ml RmRvqoTuT g-co5cpcd ru f:?np ?nvc,f14suT
tIoRmo:Insu m.9q.u0-ouod3sIoy, T Tcosq.s !A91;umooc::d
-sTzpn z 'a 9c5L m s4f:clpo r.zooqoa upsasu aTuozvu= azna
'1,:3uJ,Tnifod aisc
'como'gosc3.n3u-oum93z 4cs'zoTuToa T VeTYLsamTeT.
4/emopnT 4o111:caemTun 'u.0T:13coTm V:pcdsoS 'ozo
-TuToa 33R9:1/ Tom nu IloiZotTsInTzp 'Tor.zcus2ao 1131:uu1
zsao il0Ru9erl T tIITOH cliTumocsa.1 o2ono-oome-z /1:4zbTaZ /0
Infix4gorcui
tioRmoxnsu m9I.uopuod3aao3, goTNscaTm FLoas7.-TaT To*Ts
4aT3IspoTa Ra-dzgiqo ncvay, ;-)zscaemcv-2 3?crPnTcgo
sa9.1.31 13z07.2ET1Az Tosq.c 1ToT:qz-29mocc;t:, /n
:m97?auL:zo t
7e2oap oTum9T2 '0T3IscoTm oTu1A.Q11cppo EILT9TT63
-odaoa '9.Ez0TT oT,se.sz tio-eco
-9omTizom up.r.zsuu T qp7-43c3Tm qoeYunal3m 7JS1T m ;!ou
/a
-smosoq.s 'TconazTuaTSTII m r_cu zz,1-c:Tm9op R.zcm1.1.1.qe7,
-11oTlf.sr:om tvpn 03Iolug2u...) OTs ;zpnmoaT
?Emopnri q_orrRsawATun cu.tr:zTutSaoz o1uz tOOTP T
tioRTsoaop p9a9m buan;TLts t0 OtttfA7O #1,ts/4u-tIntinp
op ouoTdbq.sSzad T euzoT2oTogSzsaud sTuspsq amostm ousuo314
.tIoRTsoaop T ToaTzp sTuspuq ?sTusmog.Rq
mc*Iunasm '02eusTmopoq yecteTO gspom/ oSeuza;eumez sy,sTmop
-ox 9 Impsq zsao Tsm TposzTuaT2Tq uETd RmosNeiduo31 ousmootado
Yi n
TN,
egouq.o:tcl
eozobao2 o3ImT0ezad To;soupnT p9a9m auuoatioo ETueTdezozs ouozp
-smoadezad .s6L - -17G6L tio.t m cul.oTq TNzobao9 TTwepTdc)
TwexsTuSo tioRobpkt. 431b TioRplowpod eposaoTTew ouozpsmoadezaI
310m9aTmeTHOTM
?auuTtpoaoTaTm T.nmp Rwop emou :buTuxzeaTm 995zo ousmopnqzoH
0 T M13 S
?dqq.m931
-unasm 5msadod 'apom m sTuezaq.sdosz nus 5msadod 'wRzoTuq.oct
-OX nTeoroq Rzad m931sRaq.su eTuezpbzan 'nuexeq. eTuaTmezapsz
T eTuezpoaSo 4q.ezads Eu Rdozs ?sTzpezxeu su RuRzs2sm emou
i/Rzovuq.ocioxTeq.ory q.suael.uT T euTs7z9api Rump ousmopncIRm
:reuPRoNnpoad T peuTspoos 'peuTuxzseTm To96zo emopnclzoa
:pbvp ousuoxRE,
sNsmT9 Jr.H szo,ciuT WO'd
?mpleRaq.su c TuTsmRwn oTuezpbzan zsao m54.14zsaw
sTusuaza90 oSeuTsaweo 80sTsq.suT ouozpsmoadezaj '531m91
buzoRq.eq.se ousmozTuE2aoz ?wRzoTuq.oqoa riTeq.cq m T uosq.B?:E
-zeasm m epom m sTuezaq.sdosz oSeuTsaweo erosTinsuT ouozpsm
-oatiezad 4oSezoTu;oqoa nTel.orq T tIoRupRosaq.sTuTwps TpzozseTtr.
-od zsao IloguTsNzseTw mpop emopnq 511TuasToq.s T bTuFni z
eTuzobT 61T0RuzoTusu0ew m9q.sq.zsasm tloSmodSsi. uoRmou bmopno,
;p111.op ousuoNRm
m 9 a Ti ?1160*1
?Rosad mplunasm tIoRuzoTueTO
;eTuazaq.sdosz nusq.s smsadod 4/s4sTTeTdbx/ Ttqs..?
eTuezpbzan '6pom m sTuazxq.sdosz olieureaq.ueo smopnq 'TposT
0-170000ZOOL17001?1701-0-1-8dC1I-V10 C1-/90/171-0Z -1A-09 ? eseeiej -104 panaiddv Ado paz!l!ueS u! PeWsseloaCI
1
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 160 -
Na naradach lckarz:y wiejskich spOldzielni zdrowia inicjowa-
no ruch hicienizacji wai ws!rOd tej bardzo cennej crupy le-
karzy wiejskiuh. Oddzialywanic lnstytutu dotyczyIo r6wno-
cze6nie Zwi,?czku Zawo01./e,o Pracownikow Rolnych, ktOry :)o
swej linii rozpaczql syste:IlOycz_le prace, zmierzajce 0.0
hi4enizacji gosodarstw rolnych I 3Tistwow,7c1. o6rorikciw aa-
szynowych, ze szczegOin-dm podkre6leniem bezpieczel-totwa
"nigie;y pxacy.
trzeba stwierdzi6, Ze nasza inicjat;:wa spotka-
la sig z ,Iadspodziewanyn nrzyjgciem terenu. riatrciwr.o dziaIa-
cze sqlatby zdrowia na vi, jak i rolnictwo, jtdcb7 czekalo na
inicjatywg i wakazowki dziaaia. p-:yngly na to doOatnie
(1.ementy pizenian spoleczno-ekonomicznych i kulturalnych na
zaistniale po laZdzierniku 156 r. 7,raz z uaktywnie-
niem Zvia spoIeczno-kulturalneo ? gospodarczogo na wsi
zuznaczyl:o sig wyxainie ojine dOenie do usuwania niodoma-
warunk6w higie:licznych Zycia i pracy i doprowa6zenia
wsi do stanu higienizacji. ZostaIy uruchomione 1?czne xe-
zeIwy spoloczne, drzeAiqce na wsi, dotqd nie wykorzystane
naleycie. Uwi6omniTh sig to dobitnie w ruchu budowy 1000
szkOI na 1000-lecie lolski, a takZa zaznaczalm sig wyrazna
tenclencja noszerzenia ruchu r6w:ie I na spra?/:-/ hif.;ieny i
zdrowia
0. Todagcie iniciatyv hiienizaci wsi w r6ZnLch obszarach
kraluL metody oranizacli ruchul osimni2cia w ronlch re-
gi nach kralu:
Ogranicza.ay sig tu do krotkiego przeglqdu dziaIan i me-
tod w r6L-Kich wojewodztwach.
11jew6d.zwo lubels_k
inicjatywy Instytutu przeprowadza sig hicienizacjg
maj=itk6w rolnych: JOzef6w, Machnow, Kur6w, Lubycza, Skrobow,
aLt;sIawice,,Yiemirmek. HigienizAja o6rodkuw zcirowia
szoitali dotyczy: btoczka ..,ukowskiego /rozbuc,owa o6roaka
zdrowia, budowa woCoci,egu, higienizacja osiedla/, rozbudowy
szpit_1371 w Laf,cuchouie Jaszczm,ie oraz w 6iu11iszczu i
w Tomaszowie Lub. Powstal tu prosrarl wsi Wil-
koiaz, z inicjatywy Uniworsytetu Ludcve3,
cze pvzez as. Liegiennego. rrogram hlig:.owzaojLi dehel-
mintyzacji wsi Turka (m61710-17 zosta-4. wyZej.
Ruch higionizacji sie ostanfLo )oTiocie Ilm-
bieszowskim w zwitlaku z odbudupq tego znIF=:;onego, a tak
Zy7ineco nowiatu. Qpracolyanie p1an6w os:;Jd.licao-irolnych
pow. tomaszowskiego, hrubies.Jowsklego i puaiskieo a w
czqtkowei fazie pow. opoiskiego 1.,:ranickiego; wloilawskiego,
bialokiego chelmskiego - ujmuje r6vIle'2'ssgadnienia .
hisienizacji. Povistajg powoli spOlki wodnei akcje budowy.
wodociqgOw jak w Pocze61u, L-AmiI6wku, 1.-3bf.cy, Tarnog6:oze,
Wojslawicach, Rejowcu. Prowadz:s_ sig otecnie sserzej remont
studzien publicznyoh z kredytAw palistwowyc.:1 /gospodarka ko- .
munolna/.
W przygotowanlu jest uchwaIe. P.W.R.N. o higienizacji
wsi lubelskiej, ktarej inicjatrxami jest WydziaI Zdrowia
PWR1'. oraz WSSZ, W5= w tej 7ersygotowa-
na jest uchwala o
Aglewodztwo,npznanskin
Przoduje ono w kraju i stalv.mi vz6r Stan san,-
hig. wsi wielko,polskiej w okres:.e powojenn,in obnifyl sig.
kracownicy.s/uZby san.-caid., z dyrektore:a eT. 3 GrzymaIg.
na. czele, wystqpili z inicjatywq razsrzenda rowniet.na woj.
poznanskie akcji kt6r4 zaprol)oliowal im
11131y?
tut Medycyny Pracy Higieny Wsi. W listcpadzie 1953 r.
WSSE w Poznaniu - dla uzzczenia III Zjazdu NTT. oraz 1000-
lecia istnienia Pailstwa Polskicgo podjg:?a zobowiqzanie
podniesienia stanu higenicznoao si wieikopoloklej. Na
wstgpie WS332 zwr6cila sig do Powiat: in3-otior6w aanitarnyCh
by wspoinie z Prezydiami Had 14arodowych, homitetami Powidto-
wymi pzpli, orcanizacjami spoIecznymi politycznymi oraz lu-
dno6cict, vcibrall -Jo jednej wcA powiecie, ht6ra wykazgwa.la-:.
by peIng inicjatywg w k'Lerunku -ooprawy warLnk6w san.-hig.
W nstopadzie 1953 r. rOwnie.k Prez.WRN.podel0 ughwaIg.
w sprawie bigienizacji wsi wielk.apolskiej. Dnia f;16 stycznia
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
;?1
It
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 162 -
1959 r. odbylo sig posiedzenie przedstawicieli wladz woje-'
wodzkich, Kil PZFR, WLAi ZL, or,anizacji spoleczn7;ch i za-
i-.teresowaPych wydzialOw rad narodowych, przy wsp6ludziale
ariedotawicieli Instytutu :dedycyny lracy i Higieny
posiedzeniu WSSE Irzedstawila rlan hiienizacji wybra-
nych wsi wielkopolukich. Po szexokiej dyskusji powolany
zostal
w skladzis Irezydium Komitetu: Przewodniczqcy di S.Grzymala:
Dyrektor Wt)SL, zautgpca mgr Jabloliska, Kier.Dzia2m Higieny
sekieturz ir Ciszewski, radca ?)rt..w.tly Ig;62.
Czlonkowie: at. Clowilluki-sekretarz K4 rzrn i ob. mer rho-
dzianowski ZUL. Czlonkowie Komitetu: Przedstawieie-
le FWI.a, ? Gosp. Lomunalnej i Micszkaniowej, WZ KO/ek i
Crganizacji Rolniczych, Kuratorium Okrggu Jzkolner,o, doj.
Oddz. PCK, Woj.Zarz.Rolnictwa, -aoj.Zarz.Wet., Woj.Zarz.Gm.
jpOldz., ':10j.Wydz.1:ultury, 'doj.Kom. M.O., rbl.Tow. Higie-
nicznego.
doj. lomitet Higienizacji zorganizowa n zczeblu po-
wiatu nowiatowe kmitety oraz lokalne komitety w kadej wsi
higienizowanej. Obecitie czynnych jest 29 ko:litetow powiato-
wych i 35 komitetow wiejskich. Onracowano ranow;; plan hi-
gienizacji wsi wielkopolskiej, bgdqcy podstawq dzialania.
Komitety powiatowe prze-2rowadzily W przewaajqoej uzg6ci wsi
higienizowanych inwentaryzacjg sluqcq do
rozpracowanda potrzeb sanitarnych danej wsi.
W czerwcu 1t.;59 r. odbylo sig kolejne zebtnie
HisieLizacji Wsi, z udzialem Dyrektora Instytutu ]?racy
Higieny Jsi. lrace higienizacyjne w woj. poznaoiskim roz-
wijajq sig systenatycznie i planowo. Trzeba rOw-ie pod-
kregli6 due zasIugi dr .% Ilczyszyna w Skulsku, ktory po-
nxzez organizacjg k61 P0K, szkoleuie i zakladanie posterun-
k6w sanitarnych, przyczyniI sig wydatnie do podniesienia
stanu ugwiada.liania miejscowej ludnogci i pobudzenia jej do
prac higienizacyjnych. W wyniku tych prac wieg przystqpila
do higienizacji, Dr Losinski z Sompolna przystuil do prac
nad rozbudowq o(xoc-i.ka zdrowia wg konsultacji Instytutu.
Odbudowuje sig slawny wzorzec hd4;ienizacji, wieg Lisk6w,
.61
4V
- 163 -
Woj. poznaAski.e nalez, do wojewodztw przodujqcych w higieni-
zacji wsi, E'..gienizacjg prowadzi masowo w sposob zorganizo-
wany i planowy, Tak zorgantzowana praca moi2e przeobrazi6
wieg polskq zacofa,o1 na wieg o poziomie higienicznym wsi
cywilizowanej,
Wojewodztwo
wykazuje inicjatywrj Ligienizacji, jak: wykorz,7stanie przez
WSSE akcji sanitarno-porzqdkowej do podnesienia stanu sani-'
tarnego wsi rozszcrzenie akcji na caly rok; 'prace nad
wzorcowym ogrodkiem zdrowia w Rykach3 uctiwaIa PWRN w spra-
wie nrogramu lokalizacji i kredytowania odbudowy ZP znisz-
czeri woj ennych osie U wiejskich; przygotowanie projektu
uchwaIy PWR1, w sprawie zaopatrzenia wsi w wodg5 pxzeprowa-
dzanie konkursu ezyst?ci m'gdzy wsiami.
AlltyLoidl.two
donosi o uchwale Prez, ;11:ZN w sprawie podniesieniu
hig. i zdrowodnego /budowa Iani i studzienj,
w Turogni Ko:4.cleinej i v Bia1owierFini przez
stanu sam-
Q budowie
Komitety
Spoleeznet o pracach n wzorcem w POM-ie Bielsk Podlaski.
Instytut nasz udziel pomocy w poeTaci plan6w technicznych.
Wojewodztwo katowickio:
donosi o pracach we wsi Wapienica /pow. Bielsko-Biala/ w za-
kresie o6wiaty saritarL-:j, 112:71eri2acj1 wsi I uchwale r,dy
narodowej o Wap.Len1ca 0 flutS eiiu ogviaty
sanitarnej przez TVP. 06rodck navof_owo-nJzodyczh:),
przy Woj. Zarzadzie praca Ja0 r).-Jd.,liestenlem
stanu sanitarnego WSi. Sor,:an:7,cwano wzr.2c0wq pod wzglden
higien.LzacjI esLoThe WoriGni:y
Wo3ey6d,-.4-wo rzes7,nwF,k_,
zabraIo s?aKtywnic JO rg1,1 w r0r.g z
tem. Przygotow p2:03kt uchwu"'y Prer3, Virq 9-2,1-aw,c higie-
nizacji wsl, Bies7r;ILaa, NelElilono 1ow wo-
docirlgOw przez tpoIoczne. Nasliono prace w zakre-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
If
??
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 164 -
sic ogwiaty sanitarnej no. terente szko akt,y4;zacai miesz-
kalic6w Iwonlczap dict Doprawy stanu sanitarnego. Raduje
si
Oodek Zdrcw:'.1 we prym'sztaku, o typte wzorca.
vrr-,P1,,wskio-
1Tos.: odnoto7a6 wzorcowy o6rodek %c-owia w Stare
ze czcv;g6lnym poakreloniem wa3ki z alkoholizmem rozwoju
61'orGu ludun'Jgc. Si1nskprace W8SE nad podniegieniem sta-
nu san.-hig, osiedli wiejskich, WydziaI ZdrOwia. w B-jstrzycy
? Kicdzkiej wykorzystuje akcjg sanitarno-porzqdkowq dla podnie
sienia stL;au senitarro-higieniczneso.
WgAewodztwoltiskie_
Os'rJ)dek Zdrowia w Zblowie zanicjowaI budowe ani. wiejskiej.
Wg1pwodztwo oisztyliskie:
donosi,rAe nasilcno sp6prac vi zakresie higieny
wst
Ogrodek Zdrowia w Poscotdu prowadzi prace w zalrxesie higiehy
szkolnej i c6wiat7 sanitarnej /naprawa ketpielia szkolnego/
W Wggorzewie powstaR Komitet Budowy K4pie1iska Wicjskiego.
Woiew64ztwo kieleckie
ma te zaczgtek 0-s,rodek Zdrowia w aarowie zorgani-
zowaa budcwg wodociqgu i centralne zaopatrzenie w lhodg nrzez
mlejscowy spoloctzmy komitet. Wydzial Zdrowia Prez, WRIf na7
siliI dzialania w zakresie usnrawnienia wiejsi'doj sIutby
zdrowias
W-Yiew6dztwo ;;Ira,rowskie
no sig wy1caza6 osiqgnigciami w postaci higienizacji wsi
Sylkowice /wzortov,y ot,roaek zdrowia im. ?LDanielskiego, bu-
downictwo wiejskie/. or5rodek Zdrowia w :aamienicy ;11qskiej
r:.awadzi prece w zakresie o6wiaty sanitarnej i nad rozbudowa
o6rodka odrowia. We wsi. PrzegorzaIy uskala higie-
n5.zacji doc f.SrAceowa
4
4
-165-
olew6-1%.z tvici bydR oslc.; e
wykazuje w InowrocIF.vi prace w zakresie ogwiaty sanitarncj
oraz przygotowanie ucnwaIy o higienizacji wsi.
Aadaw6dztwo usapKie
06rodek Zdrowia w Ziolinie naollil place nad 1,cprawq stanu
sanitarnego wsi.
1.2jewodztwo 16dz1?)._
06rodok Zdrowia w Brzezinach?donosi o uchwalo Druz
w sprawl? higienizacji wsi.
W Instytucie skupia sig od poczqtku informacja o for-
mach i osi4gnigciach t.go ruchu w r62nych wojewodzt:pich,
konsultacja dzialan, wymianfl wzajemna dogwiadczon, pen e po-
moc naukowa.
0 D
wi-spektywy dalLiz=v) rozwoju ruchu higionizacji wsi.
jwr oddwigk, z jTikim w terenie wiejskim spotkala Gig
inicjatywa higienizacji wsi, oraz dotychczasowe wyniki dzia-
Ia1ne6ci wojewOdzkich tacj? san.-epid. I lokarzy wiejskich,
pozwalajq sqdzi6, Ze w najbliZszych miesi4cach nastani dal-
sze oZywienie tej dzia:(alnogci i rozszerzene na coraz to
nowe obszary. Fakty w. igte z rozwoju hfgienizacji wsi
w Vaelkopolsce stanowiq bardzo cenny wzor i bodziec, zarOwno
dla przyleglych wojewodztw, a zwlaszcza dla Po=za, jak i
dla dalej poIoZonych terenaw. Na razie, jak ;:ctqd, ruch hi-
Eienizacji rozwija sie spontanicznie, bez koordynoci cen-
tralnej. Aby nada6 ruchowi charakter masowy, zmierzajgcy ku
ruchowi krajowemu, njezbf2dna jest wIa6ciwa organizacja ruchu,
w oparciu o resort zdrowia, wojewodzkie stacje :-Janitarno-
epidemiologiczne, jako kierowniczq. Obok teso sposob
organizacyjneEo ujgcAa r1:.chu na platfor:oie spoIecznej /spo-
Ieczne komitety higienizacji wsi/, jaki spetykamy w
skim, zasIuguje bez wqtpienia na naoladownictwo w innych wo
jewodztwach. Poza tyr trudno bgdzie zasadniczc col; nowego
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 166 -
dodae do organizacji ruchu.krajowego higienizacji wsi w.Bul-
garii, z jego sposobami wspolzawodLictwa, kontroli, promie-
niowania, kompleksowego wciagnjgcia do inaych resor-
tow /poza zdrowiem/r na szczeblu certralnim i. szczobluch
w'wojewOdztwach, powia7ach ? gromadch. W Instytu-
cie naszym panu;1.e Ze wzorowa orTmiaacja rqcho higie-
nizacji wsi w Bulgavii noe sluZy6 nam w Poisce jako cenny
i bardzo poyteczny wzor i przyklad. Ocz:mi6cie.yzory orga-:
nizacyjne Bulgarii wymagajo, u nan dostosowania do specyficz-
nych warunkow kraju oraz w,?.runh6w 6rodowiskowych w rOZnych
re0.onach kraju. Inaczej ju:?, dzi6 rrzeb:l_ea d2ialno6 hi-
gienizacyjna w Wielkopolsce, a inaczej w wojewOdztwie bia?:o-
stockim, rzeszowskim itcL Planowanie nasze6o ruchu higieni-
zacji wsi winno oprze6 sie. w zasadzie na wzorach bulgarskich;
dotyczy to planu centralnego i wojewodzkich oraz powiatowych,
z jaknajbardziej ywym udzialem rad narodowych. Cdyby udalo
nam w Polsco wyjedna6 uchwaIe Prezydium Rzadu o ruchr hl;
gienizacji wsi, lub wrgcz usto,wg sejmowq, n.F: co nasz problem
narodowy w pelni zaslugue, gdyby odpowiedziIno6cf.a. za ten
kierunek dziala1no6ci obarczy6 w resorcie zdrowta G1'6wnego
2aristwowego inspektora Sanitarne3o,za ' wojcw6dvTmach i po-
t;
wialach przewodnicz4cogo prezydium rady narorlovej lub jego
zastgpcg /tak jest w BuIgariii, dal-)by to lepcze gwarancje
planowego, systematcznego i konse!:wenfnego ;;ykonywania rocz-
rych planOw higienizacji wsi w krajlt,.
Zadania te winny stanowi6 oboad.47ki ca:}.ej wi(!jkie sIxby
zdrowia, ktorq trzeba pod kierunkiem naukowym instytutu lu-
belskiego przygotowa6 do tego tooretycznic praktycznie.
Wiejskq slung zdrowia trzeba bcdzie przekonaa o tym,
higienizacji wsi przyLosi ze sobe., spadek 6miorte3.no6ci nie-
.1icw1.4t,' zachorma1na6ci ladno!ici w:Lejskiejr lepsze warunki
dla wzrostu i rozwOju ludzi na wsi, zwlazcza dzieci, wzrost
siI do prac ? przedIuZenie jcia ludzi na wsi.
Patrzymy optymistycznie na takie perspektywy rozwojowe ruchu
higienizacji. Dzigki ruchowi higjoizaci wldzimy w perspek-
tywie lat nasz4 wie6 pigkniejszq, czysta, zdrow ? ku1turaln4,
a tym samym.Zycio na wsi przyjemniejsze i weselszo. A
dla nas osromne 7i7aozanir), gdy chcdzi o stopniowe oacieraniQ
,- ma
-4
-167-
r6Laic miasLo - wio6, o ochrcnr,,, VvE? ? rolnictwo przed nad-
miernym odpkywem 0-15:y robocze do miaSt, do przemysIu.
10. Wspoloraca mecycyny rolnictwem. VisnOlpraca migdzy-
narodowa.
-_-_-_-__
Da dalszego rozwoju ruchu wai niezbgdna
jest wspolpraca medycyny z roinictwaM. Naotgpuj4ce organi-
zacje s4 zainteresowane w higienizacji wsi:
KOIka rolniczo,
Kola gospodyl'i wiejskich,
Zwi4zek Zawodowy Pracownik6w Rolnych,
Zwiqzok Zawodowy PracownikOw Le6nych,
Centrala Sp61dsielni Ro1nic74Ch "Samcpomoc Chlopska" oraz
filie wojewOdzkie, powiato.'e gromadzkie,
Zwi4zok 141odziety Wiejskiej,
Liza alobiot,
KO:f:ka rolnicze obecnie,na terenie nL-szego kraju
w okoIo (.500 wsklh ? zrzoszaj4 oko?o 150.000 roinikOw.
DziaIaj4 kola gospodyri wiejskich, ktore w 1958 r. prze-
prowadzily okoIo 6000 kurs6w gospodarstwa domowego, prowa-
dziI 290 dzieci3'1c6w, 220 ognisk matki i dziecka, w 1200
wsi,ach prowadza, postcrunki sanitarne, przeprowadzaly konkur-
sy, wystawy. Waelczenie si ruchu higienizacji wsi do tej
dsaZej cieci organizacji rolni_czdch rnos dati najlopszo wyni-
niki. Tak samo wane jest wlqczenie si dz?ara? higieniza-
cyjnych do sieci szkOI wiejskich, z ogromnal sil4 nauczyciel-
stwa wiejskiego. Tnstytaz nasz ma ,111 swo powielzania z nau-
czycielami wiejskimi, I t4 do z4 oddzialywuje na higieniza-
cjg wsii uzyskuj4c eenne wynikl. Zadania te 12atwia zacie67
niona ostatnio wsp6Ipraca migdzy resortami: zdrcwiu, i 06-
wiaty. Hiezhgdna jest taka earau wspolpraoa migdzy resorta-
mi: zdrowia j roinictwa. Polskie Towarzystwo Higieniczne, .
majqce chlubne tradycjec ma w tym zakresie wiele mot1iwo6ci
dzialania na wsid
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 168 -
tworzony ostatnjo Fundusz Rolnietwa joct przeztraczony r6w-
nie;; na cele.higienizacji wsi4 TGtniejq zatem due rezerwy
na wsi, ktOrych uruchomienientw kior-Jnku higienizacji
musi .sjg z,ajF16 medy!,2na sto en I rolnictwo. Przed rol-
nictwm wySuwamy'dzig hasiko: majatki rolne, o6:t'oe.ki masiy-
nowe, spoldzielnie p:codukcyjne, goopdar:Awacioprk.e , zrze-
szone w kolkach rolnicz:Nh, instytucje s-J61dzio1cze na wsii
czkolnictwo wiejskio, spor-6 mledzie;%y wiejska:j muszq podno-
s16 z roku na rok, przy pomocy fachowej medycyny wiejskiej,
.stan i DOZiOM higicnizacji.
Niezbgdra jest rownieZ wsp6,Tpr3ca migdzynarodowa.
Orge.nizacje ONZ jak WHO, FAO, UNICEF i Burc-1-.v_International
du Travaf.1 winny dzj.ala6 I przychodzi6 z pomocq krajom, zmie-.
:!.zajacym do higienizacji wsi. Punth:xjc zagraniczne /RockeL
fellera i in./ moglyy tet pomocy udzieli6.
A
4
4
169-
B. Wawrzyszuk :
z ZakIadu Higieny Wsi
Ivierownik: lek.B.Wawrzyszuk
AKTUALNE SPEAWY HIGIENY KOMUNALNEJ ,WSI.
1. ,ZaGadnienia budonlano-architektoniczne.
Zagadnienia architektonicznexi
Postgpujue z roku na rok rozdrobnienie gospodarstw
rolnych na wsi jest przyczynq powstawania nowych gospodarstw
karlowatych, oraz rozproszonej zabudowy wsi. Howe gospoclar-
stwa ii,vstajq poza granicami starych wsi, pry czym-stare
osiedla sq bardzo zaggszczone. Stan ten obuorwujpmy jut od
roku 1864 t.j. od chwili uwlaszczenia. Poczqtkowo dzialki
byly szerokie do 60. m painiej nastqpil podzial ich na mniej-
W dawili obecnej na Lubelszczyinie jest 47 % gospo-
darstw karlowatych /do 3 ha/.
Zabudowa ws I wkqte sig geigle-a
doprowadzenie SwiatIa elekirycznego, drOg twardyCh bitych
zaopatrzenie w wodg /szczegolnie na LubelszczYnie.gdzie sq
dute braki wody/ i,t.p.
W zwiqzku z tym zostaly podjgte opracowania planow re-
gionalnych wspolnych dla wszystkich paristw socjalistycznych.
W wielu powiatach w opracowaniu sq plany obszarOw
osiedlencow rolnych, ktcirych celem jest wIariciwsza lokaliza-
cja budownictwa na wsi. Na terenie Lubelszczyzny w fazie
koncowej przygotowan znajdujq sig plany obszarow ssiedlen-
czo-rolnych pow. tomaszowskiego, hrubieszowskiego, pulaws-
kiego. W tym roku rozpoczgte zostaIy rOwniet plany dla po-
wiatu opolskiego, czOciowo kra6nickiego, wlodawskiego,
bielskiego I chelmskiego. W powiatach powstajq P.R.N.
pracownie architektoniczne, ktOre przystgpujq do onracowania
planOw poszczegOlnych miasteczek i wsi czyli osiedli wiejs,.
kich I-rzgdu o promieniu zasiggu 15 km /wigksze/. II-rzgdu
o promieniu 7 km z siedzibq Gr.R.N. i III-rzgdu od 2-3 km/wie6/.
sze.
N./Przy onracowaniu wykorzystano materialy Wydzialu Architektu-
ry I Nadzoru Budowlanego P.W.R.N. w
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
411
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 170 -
Opracowania to majil na celu ustalenie granic wsi, zabudowy
wsi, Wyznaczenie nowych miejscowo6ci, miejsc zlipkalizowa-
nia urz4dzen u,tytoozno6ci publicqnej, zakIad6w upl:ugowych,
przemyslu rzemiosla..
Kierunek rozwoju nlanowania i architektury wsi zwza-
ny jest r6wniet z ferm4 gospodarki rolnej i strukturq okono-
miczno-spol3eznq
X12.19.21=t22,
-Do roku 1959 na wsi w budownictwie indywidualnym nie
obowiElzywaIy projekty budowlane. Od roku 1959 zostaly wpro-
wadzone czOciowo na wsi pro.2:ekty buftowlane, na raze tylko
dla t:ch cospodarzy, ktOrzy korzystaj4 z pomocy pafistwowej
lub budujg przy glOwnych szlakach komunikacyjnych.
Drojekty typowe poszczeg61nych budynk6w sq do nabycia
u architekta powiatowego. Stosowane one byly niaohgtnie,
wobec ozego S.tovrarzyszenie Arcnitekt6w R.P. zo7:ganizovalo.
konkutis na projekty regionalw- zagr6d /zagroda bezkonna,
jednOkonna, dwukonna/. sZagroda sklada sig z kompleksu bu-
dynkow gospodarczych) mieszkalnych, urzgdzeli ar.lizacyjnych.,
studni., silos6w i in.
0 maIej popu1arno6ci budownictwa wiejskiego 6wiadczy
saabo zainterusowanio sig konl:ur.Jem. Pomimo du:tych nacr6(:
z terenu trzech wojew66.ztw flubelokie, bialystockie, 16dzkie14
objgtych konkursem zgloszono tylko 29 prac.
Material budowlarty. Materialy budow3anc 6ciennc: nrodu-
kuje w duZe.j mierze nasza wi. Ha Lubelszcznie czynnych
jest ok. 400 zespoI6w produkeji material-6w /w 1953 r. wypro-
dukowano 6 miljo jednostek oeramicslych/. Istniej4 jeszcze
trudno6ci w zaopatrzeniu w cternit, blacht, eiazo, okresowo
w cement, szklo.
Kredyty panstwowe na budowg sp, niewystarczakce, W ro-
ku 1958 przyznano 110 milj, zI. dla woj. lubelskiego co sta-
nowi zaledwie 1/3 zapotrzebowania. Wysoko66 udz!.elanych po-
yczek wynosi 10-15 tys. zl. Brak kredytow patistwwyi nie
v!plywa hamwiacco na -orzebieg budownlsetwa wiejskjego /wie6 lu-
belaka posiada duo rezerwy pieniOne siggaj4ce 1,200 milj.
zIotych/.
A?u
- 171
? Doieka arglitektoniczna - w celu zapewnienia stopniowe-
go wprowadzenia mteralciw budowlanych w nowej formie, budu-
Acy otoczony jest opiek4 architektoniczn4,-Rad Narodowych.
Ma on zapewnionq pomoc w wykonaniu projektu w wyborze miejs-
ca pod budowg, stosowaniu zasktpczych mater1ca6w /z Zutlu .
i in,/, ogniotrwalych, oraz ogolne poradnictwo budowlane.
Unowszechnienie budownictwa na wsi - roku-1958 i 1959
zorganizowano przez Wydzial Architektury i Eadz:r Budowiany
rwRN w Lublinic Ruchome wystawy to w8fach. Na tych wysta-
wach ludno66 moi-e Fipozna6 cig z nowymi materia2-,am1 budOwla-
nymi, maszynami do pyodukcji tych materiaI6w, moZe naby6 pro-
jekty. Zagaddieniera tym zajmuj4 sig rownieZ 1z.611a rolnicze.
W ka.dym miegcie powlatowym sea scrEanizowane stale wys-
tawy tzw. wzorcownie, budowlane-okipa i prefabrykaty. .0bec-
nie c.zynionc sq starania zorganizowania sluZby instruktcrs-
kiej tzw. gromadzkich instruktorOw budownictwa wiejskiego
/1-3 rcin
flw:.a0.czalne
?
budowane
s.
lyadynki
-a ?
przykladowc
oraz do6wiadczaine. Prace te'prowadzone s4 nrzcz instytut
Techniki Budownictwa ? przcz ricntralne Biuro P-Pojektow Wzor-
cowych BudOwnictva Wyejskicgo, BudownicLwo wzorcowe otrzy-:.
muje od pafistwu c2.gciowo bozzwrotny krodyt.
Instytut 1.1edycyry Pracy w ramach prac
naukowo-badawczych opracowaI !1., in. koncepcyjLych pro-
jektow szkicowych /wiejskic domy or=.rodki zdro-
wit
izby porodowe, wzorcowy orodch zdrowiL-t 1.nie9 prai-
rie, zl..-;wnic rnka, ustgpy i in./ uwzgigdn?ajqce wymagania
hig-Lony. Szkice te byIy raoyllne kierowni:?zom wietjskich o67
rodk6w zdroNia, oraz Stacjom Saa.-Epid w oclu wykbrzystania
tych opracman'przy si,orze,dzeniu dokumentc.cji technicznej.
SIt.tba zdrowiL musi bra6 wigkszy udzia w projektmaniu i
zatwiordzaniu planow budowianych.
2. Popraw trzadzoi sanitarnych i uzdrowienio wrunkOw
pr'tcy_na_wsi.
Zagadnicnie poprawy i ')udowy nowych urz40.zell
nych na wsi jest sprawq niezmiernio watnq nilne? Wgrod
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
?
67.4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 172.-
tych zagadniefi, na pierwsze miojsco, wysuw,Ljq sig urzaldze-
lici wodno I zaopatrzenie w wodg, nustgpnic uporzqdkowanie
ulic ? placow zgodnie z zaloteniami urbanistycznymi, aseni-
zcicja, utrzymanie czysto6ci w osiedlech wiejskich, elektry-
fikacja, laziennictwo i pralnictwo, oraz kanalizacja.
Dotychczas tylko miejskie urzqdzenia komunalne w mias-
tech byly pod opiekq gospodarki komunalnej, natoniast na wsi.
nozbawione.by/y w1a6ciwego gospodarza. ?
Od 19.1I.1958 r, Ninisterstwo Gospodarki Komunalnej
przejglo calo66 urzqdzell komunalnych na wsi. W chwili ot;ec-.
nej najpilniejszyn .zadanien jest przeprowadzenie inWentary-
zacji i ustalenie hierarchii potrzeb. Uzyskane kwota 4,5
miliarda zI. przez Hinisterstwo qospod. Komunalnej .na urzq-'
dzenia komunalnet nie jest wystarczajqca.
W miarg wzrastajqcego u6wladomienia ludnoLici wiejskiej
w kulturze sanitarnej, budzi sig u niej d#enie.do poprawy
i budowy urzqdzeil sanitarnych, do poprawy I stworzenia lep-
szych werunkOw bytowych i kulturalnych. Powstuje inicjatywa
czynOw.spoIecznych w zakresie urzqdzen wodnych, oorodkOw
zdrowia, szkOl, domOw ludowycli, drag, elektryfikacji itp?
Ruch ten nie jest niciym innym jak tylko higienizacjq.obied-
li wiejskich, inicjowanq przez Instytut Medycyny Pracy i Hi-
Wsi.
Iudno66 tworzy odpowiednle komitety budowy, przy czym
opodatkowuje sig dobrowolnie oraz daje robocizng wzg4dnie
daterialy. Inicjatywa ta spotyka sig z uznaniem i poparciem
ze strony panstwa.
W wojcwodztwie lubelskim,w ramach ogolnej akcji higieni-
zacji wsi, rozwijajq stojel dziala1no66 "spciIki wodnen /orga-
nizowane przez, Wydz. Gospodarki Wodnej PWRN/, dla poprawy
zaopatrzenia wsi w wodg. Zrzeszeni rolnicy ;Ar BIN:Sloe wodnej
dla budowy wodociqgu czy tet studzien, wnoszq odpowiednie
kredyty I robocizng. Udzia/ panstwa w tym buclawnict%le mote
dochodzie do 40%. NadzOr fachowy nad wykonaniem sprawuje
gospodarka komunalna. Sp6Ika wodna sprawuje elalszq opiekg
nad eksploatacjq urzqdzen wodnych.1/
1/ Do opracowania wykorzystano material Wydz.Gosp.Komun.PWRN
w Lublinie.
S)-
- 173 -
W Leh sposob przystqpiono ju'L. na Lubolqzczynie do bu-
,:owy szeregu wodociqgow wiejskich jolt Pocze61u /pow:Iat
Opole Lub:/, LudmilOwce /pow. Kragnik 7 koszt budowy ok.
2 milj. zI., udzial 1udno6ci vvynosi 1,3 Milj, z/./t w Woj-
sIawicach /pow. Chelm udzialy-1udno6ci wynosza GOO tys,z1,4
w RejowcU /paw, CheIm udzialy 1udno6ci 500 tys,z1./.,w Le-
zow.Dj i Dgbach /pow. TomqszOw Lub./, w Izbicy ? Tarnogorze
/pow. Krasnystaw/.
. Innq form q pomocy peAstwa dia poprawy opx5lnych waruniraw
shigienicznych bytowych sq dlugoterminowc poyczhi udzielane
na budownictwo mieszkaniowe i f.rne. Ludno66 bardzo chgtnie
kcrzysta z wszelkiego rodzaju pomocy tmierzajqcaj do poprawy
warunkOw bytowych I kulturaln-jch.
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 : CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 174 -
Z. Stankiewicz
z '/?.acowni Higieny_Zywienia
kiexownik: adj. mgr Z. Stankiewicz
KROTKI IRUGL4D STOSO4NYCH METOD I WYNIKOW Bkag
W aKRESIE HIGIENY ZYWUNik LUDNOSCI WIEJSKIEJ
I. Cel prac/.
1. Badania Instytutu w zakresie ywienia 1udna6c1 wiejskiej
mialy na oelu przedstawienie jakoElci ywienia pracownikow
rolnictwa, zatrudnionych w uspolecznionych gospodarstwach
rolnych jak i gospodarujqcych indywidualnie.
a/ okreElle:lie ka1oryczno6ci posilkow,
b/ zawarto,56 skIadnikOw odywczych.
2. Ocena stanu odywienia
wsi. Wykrycie niedoborOw
poszczeg6lnych grup 1udno6ci
pokarmowych Igrzez:
Ila
a/ okre61enie ogalnego stanu zdrowia na podstawie badaii
fizykalnych,
b/ wykonanie badari analitycznych, okre61enie poziomu he-
moglobiny, witaminy C.
3. Oceng hig. przygot-:wywania i. spof:ywania posilkow.
4. Opracowanie na podstawie wynikow badati wniosk6w, dotyczq-
cych racjorainego odywiania.
5e Otrzymane dare poslu?,4 jako material wyji;ciowy do opraao-
wania norm Zywieniowych dla pracownik6w zatrudnionych w rol-
nictwie.
IT. Metodyka pracy:
Stosowane metody laboratoryjne.
1. WartotC kalorycznq posilkaw ozraczano przez pomiar zawar-
tooci skladnik6w odZywczych I zastosowanie wspoIczynnikOw
Atratera.
4.
4
-175 -
2 Oznaczenie skladu pn6w:
a/ biano metoda, Kjeldahla /stosuj4c wspdlczynnik
6,25/1
b/ tluszcz Lietoda Swaeta, wzglgdnie wg metody
Schmidt-Bqdzyliskiego.
c/ przez spalenie suchej nasy w temp.500-600?
Cbliczono teZ teoretycznie, stosujgc wsp6Iczynnik
Egzelaplarskiego - 0,012, dla 100 g mokrej masy.
Otrzimanq wa4to.66 przeliczono na 71rocentav,4 zauarto66 popio-
1u w suchej masie.
wilco6 urzez suszenie w suazarce temp. 1050 do
stalej wagi.
C! wgglowodany - celem obliczenia procentowej warto6ci
wg;61owodan6w rop:olu .aunowano procehtowe zawarior5ci
popioIu btaIka, tIuszczu I oCej.lowuno od 100. R6
nice przyjmowano jako procent zawartoci wggl:wocla-
now w suchej masie. \
f/ b%onhik przez hydrolizg Ir:wa6em 1-1orooctowym wg
mstody Gcharnare i NUrschnera,
3. Ozhaczenie motali /wapiti zelazo ozhaczuno z popiolu suchej
masy/ ???
a/ wapil: metod4 wagoviq jako szczawiun wapnja
b/ Zelazo: metodq miareczkowq jako rodanek
ozhaozanie hemcglobiny
a/ poziom Heno,-dobiny oznaczono przy pouocy hemoglo-
bnomatru La3ie z rownoczesnyia oc,czytaniem
kali duerkera wg %.
b/ do oznaczen5a czerwonych cialek krwi utywano molar-
?er6w aajlcych rozcienczenie 1:200, pobierajgc do
pouziaIki c,5 1 1-:rwi I uzne2-nfajqc do wskazarej
objgtoEi.ci !oynem Hayema. Gzerwone krwinki liczono
na siatce Thomu.
5. ii.&a:1in 0 ozhaczono metode, Tilimannsa przy pouocy
dwuch1orofeno1oindofeno1l::.
C. Badania mikrobiologf,czne czysto6ci naczyfi /talerze,
?..przeprowadzano metodet kwaczoq,
9
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
?176-
Po przygotowaniu szeregowych rozcieliczen posiewano 1 ml od-
powiednio duteo rozcienczenia 1;10.000 na pll-ytkg Petriego
zalewajqc plynnym agarem z laktozq, Po 42
wania /37nC/ idczytywano wyniki.
Niezaletnie od tego przeprowadzano badania
podlotach wybi6rczyche
godz. termostato-
identyfikacji na
III. Material badar
Pr6by posiTkow /6niadania, obiady, iv.)lacje/, rowne porcji
spotytej przez pracownika, pobierane byIy bez,r7o6rednio po
ugotowaniu.i dostarczane do laboratorium w ciqgu 24 godzin.
PrOby takie plbierano zar6wno w usp.Iecznionych gospcdar-
stwach rolnych jak r6wniet od indywidualnych rodzin,.
IV. Metoda inw_entaryza_ulna.
Inlegala na szczeg6Iowym zbieraniu danych, poprzez watenie
i miarg produkt6w zutytych dla nrzygotowania posilk6w w ok-
resie 7 dni. Nastpnie notowano ilo6ci posinow spotywa=.
nych przez poszczeg'lnych czIonk5w rodziny uwzglgdniajqc ld-
padki.
W zakladach tywienia zbiorowego opieran,o sig na danych
z ksiqg magazynowych jak rowniet na bezpo6rednim wateniu ar-
tykulow spotywczych przeznaczonych do konsumcji na dany
Na odpadki kuchenne odliczono ocl 5 - 30 % w zaletno6ci od
produktOw. W obliczeniach posIugiwano sig tabelami wg Ru-
dowskiej, Kaprowskiej przyjmujqc straty witamin oko.lo 50
W zakladach tywienia zbiorowego w badaniach swoich zwracano
uwagg na zaopatrzenie transport, magazynowanie artyku:t6w spo-
tywczych.
Wiele uwagj po6wiecono urzqdzeniu i wyoosateniu caIego zaple-
cza gospcdarczego kuchni i jadalni,
V. nRd tywieriem robntnik6w rolnych pozwa-
lajq na wyciqgniecie wnioskow:
1, J342,12aplax. Ludno66 wiejska odtywia sig przewatnie tym,
co sama wyrxodukuje, diateo spos6b tywiania sig jest jed-
nostajny, malo urozmaicony, Podstawowym produktem spotycia
-177-
sq ziemniaki, .craz produkty wIalowodanowe nqka, kasza,
chleb. ?
Oceniajv jadlospisy spotykamy z bardzo malym spotyciem
jarzyn w stanie surowym, gotowane jarzyny podawane sq bar-
dzo rzadko," zbyt ino spotywa sig awoc6w.
GlOwnym produktela 17.okrywajuym zapotrzebowanie organizmu na
bialko jest mleko, 1udno66 wiejska malo spotywa migsa
produktOw migsnych, sp-tycie sera i jaj just to niedosta-
teczne.
2. Technologia_przotowapania nosi2k6w.
liajczgstszymi bIgdami w przyrzqdzaniu posin6w bylo przed-
wczesne ich przygotowywanie, a nastgpnie pfiwtOrne odgrzewa-
nie przed spotyciem.
b/ nieumiejgtne przygotowanie jarzyn, brak dokadnego
mycia przed oczyszczaniem, dlugie noczenie w wodzie
przed 6otowaniem.
1:alety rawniet podkre6116 czgste niewykorzystywanie odwarow
z jarzyn a tyn sanim pozbywanie sig najcenniejszych skIadnj-
kow /witamin, soli mineralnych/,
a/ gospodynie wiejskie posjadajq zbyt maIq umiejgtno66
racjonalnego r:zygotowywania posiIk6w, na to czgsto
wpIyw na jako66, smak oraz warto66 biologicznq posit-
kOw.
3. Warto6cj kaloryczne uzyskano metodq oznaczen laboratoryj-
aych, jak rowniez drog obliczer tabelaryczuych sq nieco za
niskie, szczegolnie brak jest zwigkszoneco pokrycia kalo-
rycznego w okresie nasilonych prac polowych,
a/ caIodzienne wytywienie nracownik6w rolnych rozIotone
jest na 3 zasadnicze posiIki, 6niadanie, obiad i ko-
lacj@.
RozkIad calodziennej wartooci kalorycznej przedstawia sig
w ten soos6b, te 6redrie warto6ci obiadOw sq nieco wytsze.od
pozostalych posilk6w. W *wieniu indywidualnyn wynsIszq one
od 569 - 1479 Kcal orzy og6lnej dc1-!owej kal-ryczno6ci od
1837 - 3033 Kcal.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 178 -
W tywieniu uspolecznicnym: Paristwowe Gospodarptva Rolne
ftednia warto66 kaloryczna obiadow w okresie letnim wynosi
od 440 - 1654 Kcal,w okresie zimowym od 489 - 1387 Kcal.
W Palistwowych 06rod1ach Maszynowych w okresie letnim od
430 - 1422 Kcal, v okresie zimowym od 682 - 1309 Kcal.
b/ Zawarto66 skladnikow odtywczych przedstawia sig nas-
tgpujqco: grdnie warto6ci bialka wahaje, sig na dobg od
51 - 82 g.
Warto6ci t/uszczu w calodziennych racjach pokarndwych wy-
nosza, od 47 - 87 g. na dobg. Zawarto6C wgglowodanOw wyno-
sila od 308 - 501 g. na dobe.
c/ Warto66 witaminowa posilkow ze stolowek uspo/eczli.
g3sp. xoln:/ch wynosi/a okresie badawczym na jednego ro-
botni,ka na dobg:
Witamina A, okres wiosenny, 6rednia warto66 wyratona w gamma
- 702, przy roznigt06ci wynikOw od 85 - 2150.
1-okresie zimrOwym od 200 - 3034, 6rednio 1532 gamma..
W okr:*esie wykopkowym - 6rednia warto66 667, przy rozpigto6-
ci wynikow od 230 do 1050 gamma,
Witamina B:
Rozpigto66 wynikow oraz 6rednic:: warto6ci podane w jednost-
kach gamma:
Okres wiosenny - 1013, przy rozpigto6ci od 300 - 6250.
Okre,s tniwny 6redi4a warto66 824, przy rozp. 150 - 1350.
warto66 1004, r*ozpigto66 wynikow
Okres'wykopkowy
od 150 - 1350.
6rednia
ditamina C:*
Olges wiosenny - 6rednia warto66 46, przy rozpito6ci
11 - 120.
? oki.esie tniw - 46, przy rozpigto6ci wynikOw od 17,5 - 55.
W*okresie wYkopkowyn - 49 przy rozpigto6ci wynikow od
22,5 - 148,5.
d/ L'edriia zawarto66 wapnia w obiadach pochodzqcych ze
sto/Owek uspolecznionych gospodarstw rolnych wynosi 331,*9mg
w okresie letnim i 177 mg. w zimie.
Zawarto66 eLza w lecie - 1E,3 mg, w okresie ziy - 11,7mg.
- 179 -
VI tan _ba.c.itinych_nairuzna6
og61nde sa do EIC tiobry0
he:..oz;lol-jny w r6.2nych 6rupach przedstawlal
nastcpujco:
U mi0q5iez-d 14,6 do 15,'1 %.
U kobiet 12 - 16, u InQt,clzyzn 11,?, do
3
JeLlyn czylinik6w wptywajlcych na stan zdrowia, jest stan
higieny przvrzqdzuAiu sriywania posiRkdw. Jakc wskanik
przyjW iloa6 i;,,kteryjnych na stltndartowyr:h po-
wiertc,hniach nacz:Tri. Otrzymane wyniki 6wiadczq o niedosta-
tecznyrr! j.iszcze pozicmie hisIei;y ri wsi, jak rowniat c indy-
widuain;,.1 'amil);:aniu do czyst26ci pobzczeg61nych goopcd:in.
:Tu1e2y jeJzcze r.odicres=liC, te Zak-hae.y kwienia zbioro-
e:;o na nie Dosiadujq dostatecznej iloCci pc.aieszczna5
na prawiC.lowe urzqgzenia stold7.ck, diate(;; tvudno jet za-
chowa6 risle;tyty star.. saniturny,
Dotychcz.2.soyu Txace nod zywieniem ludno6c1 wiejskiej
daly nam pewie:a obTaz sytuacji na DozwoliThy
wyciggnqC wn.icski co dc dalszej
4A
?
1. Okre6lenic zu'tvcia 2nerg44 cz,ie wykonywania r6nych
prac w rcinictwie.
2, Opra..o.wlne proj,3ktu no-r wieniowych d1. pracownikOw
rolnych.
3, 3prav%,Ilzi6 U3Ta13:1=' normy vytypoanych
eto?
:r2-1,3v kliniczna ccen?tanil odtywilnia.
7111, W dElZen?u do po17;rawy stanu cdywf_ania ludnoci
wiejskiej decycl-IWym bylyb zmiany idacce w kierunku:
1. intensufikacji hodowli.
2. Wikszego rrz;owszec;-nienia sadownictwa I :grodnictwa.
3. Sze,-;skiej akcji ,o5.1i3ty sanitarncj z zakresu racjonalne-
odtywiand?, z r:dkrcznler wagi odtywiania dzieci,
raz koniecznol'oi mlzgldnienla dodatkOw
wleniowych w okresan pv==2.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part- Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 130 -
R. .;ojtkowska
z Zakladu Hi6ieny Wsi
Kierownik: lek. L.Wawrzyszuk
NOWOCZ.63NE, METuDY BkiDia1.4 STUDZIEN I Wula
dada obok powietrza jest zasadniczym czynnkiem warun-
kujqcym iycie. Dlatego wigc zagadnienie dostarczenia lud-
no6ci wody w iloaci odpowiedniej dla zaspokojenia jej po-
trzeb Zyciowych jest jedLym z podstawowych zadan kt,Zdego
spoleczeliotwa. Wystarczajqca iloa6 wody nie wyczerpuje
jednak caci problemu zaopatrzenia w wodg. Nienniej is-
totnq sprawq jest jej jako6C.
Wode przeznaczona do picia i celOw gospodarczych winna,
wedlug znawcaw tego /problemu /Just, Hermanowicz/ odpowiada6
nastgpujqoym wdrunkom:
1. Woda powinna by6 klarowna, bezbarwna, bez zapachu i
orzeiwiajq-ca w snaku,
2. Vioda nie powinna zawiera6 trujqcych, nadmier-
nych i1ocI zwilzkOw wapnia, manganu, Zelaza I nagnezu
oraz bakterf.j. chorobotw6rczych, paso2yt5w zNteragcych i
ludzkich oraz ich larw i jaj.
3. Woda powinna by6 zawsze-dobrej jakoci i atwo dostgpna
w dostatecznej ilo6ci.
Woda 2owinna by zabezpieczona i stale chroniona przed
zanieazy6zczeniem.
Woda powinna zawiera6 w odpowfedniej iloci. te sklAdniki,
ktore sq dla ludzkieo potrzebne, a woda do
picia jest ich &;Iciwnz,n- ir6elem /np. jod, fluor/.
&tqd wynika konieczno66 kontroli irddel wody do picia
I sanitarnej jako6ci wody.
W referacie tym chciaIabym przedstaw16 w sLr?e pols-
k I francuskq metodg badat1 studzien i wody.
4.
lofr in Prt - Sanitized CoDy ADrrov
- 181 ?
W rolsce zagaanienia:li tymi zajuj 3? tuoje San.-
3pid., oraz labortItoria Daial6w Gosr. Kommtl:tej WRN a tak-
Ze Zaklad Hinieny Wsi VIM/. Placowki te posIugujq SiQ
ujednoliconq metodykq badali opracowanq przez PZH w W-wie.
Badania utuC.zien I 7.ody naleZy podziuli6 na dAa zasad-
.
nicze etapy: 1/ badanie teIenowe stanu sanitarno-technicz-
neL0fix6del wody, e/ badania laboratoryjne wody.
Ladania terenowe prowadzone sq r6wnocze6nie z pcbieraniem
prOb do badait laboratoryjnych /w Stacjach ban.-Epid. czyn-
noEici te wykonuj :controlerzy sanitarni/.
PM opranovial Kwestionaxusze a St'idniach, ktorych su-
mienne wype?..nienie gwarantuje uzyskanie peInych wiadomogoi
o stanie sanitarno-technicznym studni i jej otoczenia.
Kweutionariusz obejnuje nastgpujqce augaduienia: po-
lolenie studni, rodzaj sruntu, stan utrzrianiu tel'enu przy
studni, dorIyw 6ciek6w, rodaaj otudni, jUokc6, cembrowa-
obuc.owa g6rn, s7os6b czerpania jej od
miejsc stalet;o zanieczyszczenia ? od poidla dla zwierzqt,
data wykcnania I napraw studni, a take Imprzodnich analiz
wody, dane epidemiologiczne co (.10 chorob na terenie zasiggu
studni, oraz skargi mieszkanc6w na jako66 wody.
1/ypelnienie kvestionariusza a studni jest niezbgdnym
warunkiem rozpoczgcia analizy laboratoryjnej. Bez znajomo6-
ci stanu sanitarno-technicznego studni truth.? bysIoby inter-
pretowa.6 analizy laboratoryjnej.
dzielimY na: 1/ 1...na2 iz fizyczno
chemicznq woe.y i 2/ Badanie bahtericlogiczne wody.
Metodyki badari Justa-Hermano-dicza rozrOZniamy
nastepujgce zakrcs
z.29. Z.9_119.11 11.07:
a/ badilnie
b/ baC,anie
C1'
sanitarne skrocone
canitarne rozszerzone
sanitarne pelne.
Badanie fizyczno-chemiczne skrOccne obej.inje nastgpujq-
ce oznaczenia: netno66, barwg, zapach, o.kczyn /pK/5 twar-
to66 ogolnq, twardo6 niewgglanowq, zasadov:o66. Zelazo
ogolne, chlorki, a:noniak, szotyny, azotany, utlenia1no66
mangan.
lease ? 50 Yr 2014/05/13? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 132 -
Badanie skr6cone stosuje sig rurynowej kontroli
sanitarnej wody, Celem jego jest ustalenie czy woda nie
jest zanieczyszczona pod wzglgdem fizyczn--chemicznym.
Badanie fizyczno-chemczne rozszerzone obejnuje oprocz
rowytszych oznaczeh i)onadto: such pozostalo66, pozoutalo66
co prateniu, strutg przy Drateniu i siarczany. Badanie to
ma czgsto zastosowanie przy ustalaniu przydatnofIci wody do
celow przemyslowych,
Badanie fiizyczno-chemiczne pelne obejmuje ponadto ozna-
-;zenia fluoru, iiea1i cigtkich i in. Dadanie.to ma na celu
okre6lenie skladu fi-yctro-chemicznego wody i uutalenie
przydatno6ci \Jody cel6w wodociqgowlcch.
PrawiCcIowc wyniki analiz zaletq w dutym utonniu od pra-
wielowego DobilarliaRrApj_.
Do analizy fizyczno-chemic7nej skroconej ? rozszerzonej
pobiera sig 1 1 wody, do analizy pelnej - 3 1. Just i Herma-
nowicz przewiduje do pobierania prOb, utycie szklanych na-
czyri ze szklanymi doszlifowanymi korkami. W praktyce utywa
sig do.tych celOw butelki litrowe chemicznie czyste /pluka-
ne wodEl destyl./ zamknigte zwyklymi korkami wygotowanymi'
w wodzie destylowahej.
Do pobielahia pr6beh wody ze studzien utywa sig specjal-
nych przyrzaed6w zwanych batometrami /n2. Wereszczegina, Wino-
gradowa, Rutnera ? ir./. .Najcze6ciej jednak wodg pobiera sig
czystym kublem /ze studni kopanej/ lub w przd.,)adku studni
7.ierconej przy pomocy pompawania wprost do butelki.
Yobrane probki winny by6 niezwlocznie dostarczane do la-
boratori6w. Wody ze isr6del natur-Alnych mogq by transporto-
vane 72 godz., woO.y podejrzane a zanieczyszcze.de - 48 godz.
wody wyrainie zanieczyszczone - 12 godz.
Je61i pr6ba nie note by zbadana po upiywie tego czasu
jq przechowa6 w temp. 4 do 10?C., przy czyn dla w6d
zanieczyszczonych czas przechowywania w staie ch:todzonym
nie powinien przekracza6 2 dni. W okresie letnin skrzynie
slutqce do przewotenia pr6b wody ninny by6 chlodzone lodem.
W oznaczeniach fizyczno-chemicznych rozrOtnianw 6 Dod-
stawowych metod badari: 1/ organoleptyCznq /zapach/, 2/ Do-
?
- 183 -
tencjometrycznq /odczyn - ph/, 3/ miareczkowq /chlorki, ut-
1enia1no66, twarto66, 4/ nefelometrycznq /mgtno66/, 5/ ko,--
lorymetryczng /wigkszo66 pozostalych oznaczeU oraz 6/ wa-
gowq /np. pozostaIo66 po prateniu.
knaliza holorymetryczna rutynowa prowadzona jest Drzy'uty-
ciu cy1indr6w Nesslera, w L)rzypadkach obecno6ci pierwiast-
k6w 61adowych stosuje 0_4 fotometry I fotokolorymetry.
Czasem metodrt kol'rymerryczna zostaje zastqpiona przez pola-
rograficznq lub chroTatograficznq. ?
V,ocenie nrzVatno6ci badan0 wody do Dicia lub celOw
gospoearczych, zwraca sig szczegolnq uwagg na zawarto66
zwiqzkow azotowych ? zc,igkszonq w..arto66 ut1enia1no6ci, ktOre
mogq 6wiadczy6 o zachodzqcych w wodzie procesach gnilnych.
Fonadto zbyt duta zawarto66 chlorkOw pozwala przypuszcza6
iatnienie w woclzie zanieczyszczell pochodzenia fekalnego.
Ponej podajg orientacyjnie noirmy 1f21 dla niektOrych
warto6ci fiz:iczno-chemicznych odnonie wody do T,icia.
Metno66 - 5 mg/1 3i02
Barwa 25 mg/1 Pt
Zapach /niedopuszcza]ny specyficzny/
pH ok. 7.0
elazo 0,3 mg/1 Fe
Chlorki 250 mg/1 Cl
Amoniak 0,06 mg/1 11711.3
Azotyny 0,0015 mg/I NN03
Azotany 6 mg/1 Smn
Badanie baktevioloe;iczne wody.
Wada stanowi'.,rodowisko tycia drobnoustroj6w. 0becno66
drobnoustrojow w wodach podziemnych zalety od gIgboko6ci za-
legania warstwy wodono6nej, roclzaju gruntu i gleby. Gleba
ma wielkq zdolno66 adscrpcyjnq. Frzy przes4c2aniu przez
glebg, woda ulega DIzeiLitrowaniu, przy czyn wigkozo66 drab-
noustrojOw zosbaje zairzmana w warstwie.filtracyjnej. Im
no. acci ri in P2rt Cocv Approv
d for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
?,t.71?5Aft%
-
b1::ej powierzchn.i. e:leby obfiZsza
jest ich flora baKteryjna.
Przez woc4 Tn-zen.:s-neaiceon;roc,y zakaine
jak: chr'.cra, dur brzJszr.j, lercs-JIrczy,
I inne
KoniecznoFS6 aFal.Hy bak.ter1::7Loz: w_J.7ie pediega
wigc dyskusji,
Analiz wolu moa rDzulie w CLwojaki
Sj.
1/ Jako ustalenie sk-r_aduo choroc5rczych u wodzie
iub 2/ (..,znaczen::._ o,initu3h bakturielogicznego
zaniecz.dszczen!_a wady,
Dok:cadna analiza s%%:adu -/cy jest
1-,ardzo zasoe'ri,ionna. ,letodyka ej nie nadaje slo do ruty-
n-p,7)j kontroIt proyd,tnoct w,Ddy dc r.cia. Na po:stawie
rrac se,eregil ',adaczy 17;zytigto w kontroli rutynopej uetodykg
Dzna:.zania wskani3Ow bakterr-.J.- z,tnieczyszczenia wody.
Roig Wk icy bakterie
-yjlce h jelitah
mikr,,flory ustali?y, te sk.,-ada sig
Dna gICnnie z trzech 1/ pa?eczek okrgtl-licy
2/ paci;rkwo6w I _5/ zarodniujqoych beztlenowc6w zwIaszcza
Diet. perfringens.
Obecno66 Bact, prrytjgtD za wskain:k zahieczyszcze-
nia wodu pochodzonia fekalner,
je:,:;ta
-foiscr, atosuje sig po-
Coll kt6xo motna zqefiniDwa:', nastuuje.,co: 74jano
Colt jest to 77xazorpl w mi ndj:,1_103:,za 1,-Ldar_ego ma-
terialu w kti:!'ej otwierdza sig pa_71-eczg Dkrgtnic::,
Oznacze.lie miana Coli jes-, obecnie u nas podstawowym
skIadnik4em ra4ynowej anal-zy b-akteriploe;icznej wody.
OgOlnie stosuNanq I talecanEi przezP-Zri metodg oznaczenia
miana Coll jest metoCa formentacyjna. Metoda ta polega na
wykorzystaniu zdo1no6ci bakterii jelitowych do fermentacji
2uktozy z wytworzoniem kwasu i gazu. W pierwszym etapie
./ykenuje otg posiew \od' na poZywkg'Eijkmana, po czym wynik
cJI-zymany potWereza sig na agarze Endo /agar fuksynowo-
slarczynowy/ i dla uzueInienia stosuje sig 7)onown prObg
6
?
c?
?
?
-185 -
fermentacypq p/zy uyciu wody peptonowej z laktozq i czer-
wieniq obojgtnq. Celem okreolenia do jakich typOw mona
zaliczy6.poszczego1ne wyizolowane szczepy E. Coli stosuje
sig poZywki rOtnicujqce i barwne reakcje biochemiczne.
Obok oznaczania miana Coli metodyka PZH przewiduje ba-
dania ilo6clowe. Polegajq one na obliczenal). og61nej i1o6ci
kolonii bakteryjnych wybcdowanych na agarze nivsno-peptono-
wym lub na elatynie w ciqgu 24 gndz. w 37? lub w ciqgu 48
godz. w 2000.
Identyfikacje- innych typow bakterii patogennych stosu-
je sig tylko w przypadku specjalnych wskazari epidemiolo-
gicznych.
Wedlug norm P7,11 odno6nie wody do picia, miano bact.
Coli dla studzien kopanych nie powinno by6 mniejsze od 10.
Liczba kolonii bakteryjnych wyhodoNanych na elatynie nio
powinna Drzekracz6.6 200, na agarze natomiast 100.
I;alefLy podkreM6 Ze badanie studzien ? wody jest pro-
wadzone w Polsce z uwzglgdnieniem zarowno bada terenowych
jak i laboratoryjnych.
Vnioski co do jako6ci wody muszqsi opiera6 na wyni-
kach uzyskanych z w;:wiadu terenowego i badaui laboratoryj-
nych.
Zaklad Higierv TAIEW stosuj4c w swoch pracach me-
todg badan o6niskowych ? lcmpleksowych - badanie wody wide
zawsze z ogolnymi badaniami sanitarno-higienicznymi 6rodo-
wiska /budynki mieszkalne. gospodarcze, higiena osobista,
asenizacja/ oraz z badaniami, stanu zdrowotnego 1udno6ci.
Tego rodzaju postgpowanie umoZliwia zdobycie szerszogo
poglqdu na stan zaopatrzenia w szczeedlnie na terenie
wiejskim.
Jak problem badania vody_i studzien przedstawia sig
we Francli?
Na podstawie materialow badawczych jakie instytut
otrzymuje w ramach wymiany publikacji, mogg poda6 kilka eta-
rakterystycznych punktOw dotycz.lcych tego zagadnienia. Nie
bgdzie to jednak synteza poniewat niewqtnliwie inaterialy
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
.tormi a?-ala6we nay wycinek publi-
kacji ogIoozonych na ten temat we Pranaji.
OgOlay sche7lat b. Ia wcdy jest podcdny do polpkiego.
1/ Badania terenowe stanu canit.-sechnicznego studzien,
2/ Badania fizyczno-aheniczne
3/ Badania bakaeriologiczne
Kwestionciriusze stcso.an v terenowych badaniach obej-
mujq nastgpuj,ce punkIy, /mat0 z cgrodka Zdrowia Publ.
w Soisson/ data pobrania wodyi pochodzenie woCi, przezna-
czenie wody, eel pobrania wody, rodzaj wody, rodzaj
wody, sposob czerpania wody, otoczenie studni, glgboko6C
studni, przyczyny zanieczyszczenia a temperatura wody w cza-
sie pobierunia, snoscii) -Jransocrtu do laboratoriuu, czas
txwania transportu.
Analiza fizyczno-chemiczna obejmuje nastgpujqce ozna-
'azenia: mgtno66, tomperatura, cp6r elektryczny, odczyn -pH,
zawarto66 zwigzkdw organicznych, chlorki, amoniak, azotyny,
azotany.
Analiza bakteriologiczna jest bardziej rozszerzona
w porOwnaniu z rutynowq metadq polskq. Obejmuje ona:1/Obli-
c7cnie calkowitej ilogci bakterii na telatynie po 24 godz.
w 370 i po 72 6odz. w 20 - 22.3C.
2/ Oznaczenie bact. Coli: inetoda a/ obliczenia na filt-
rach ,lambranowych w 4400 /E.Coli/ i w 373C /Lane postaci
Coli/ lub tet b/ obliczenia 2.Coli przy utyciu bulionu s la
z laktozq, telatyny Teague's. Le7ina,.proby IMVIC oraz prOby
Bijkmana
3/ Obliczenia Streptococcus fecalis
4/ Obliczenia Clostridium sulfito reductors
5/ Oznaczenia bakteriofagow fekalnych.
powytszym zestawieniu uderza nas ograniczona ilogC
oznaczeri fizyczno-chemicznych w porownaniu z metodq polskq
/u nas nie stosuje SiQ jedynie w metodach rutynowych ozna-
czar': opoxu elektrycznego wody/, Natomiast analiza bakterio-
logiczna jest o wiele bordziej rozszerzona, w porownaniu
z metodq rutynowq polskq,
- 137 -
Metoda otosowana u nas pozwala na ratnicowanie Bact.
Coll Co:amunae, Dact. Coli C:trvorun, Bact. Coli Aerogenes i
Eact. Faracoli. _la to due znaczeaie or: okie6leniu, czy
zakatenie wody fekaliami jest 6wiete czy stare.
Lutynowa analiza bakteriologiczna francaska obejmuje
ponadto Qznaczanie Enrerokok6w i Clostridiam Perfringens
w wodzie, co pozwala na dokIadniejsze oznaczenia zaawansa-
wania w czasie zakaten wody fekaliami.
Czgsto stosowana jest take we Francji padanie wody
na obecno66 bakteriofagaw fe42nych. Foniewat jelita ludz-
kie sq ich glciwnym rezerwuarem, mo2na je uwataci*za dobry
wskainik zanieczyszczenia fekalnego wody,
Metoda filtrow membranowych w polqczeniu r potywkami
wybi?r-
czymi, /zazwyczaj Endo/ nie jest jedynq i panujqcq metodq
we Francji. Ye same laboratoria posIugujq sig csgsto sto-
sowanq w Polsce metodq fermentacyjnq.
Metoda filtrOw membranowych przedstawia wiele korzy6ci
jak: skrOcenie czasu obliczenia caIkowitej ilogci bact.
Coll do 24 godz. odczyt jet bardzQ latwy ? wyrany, metode
ta jest bardziej ekonomiczna, gdy2 mniej zutywa plynnych
potywek nit metoda fermentacyjna. Filtrowanie wody mote sig
odbywa6 przy studni, /7\0 czym transportuje sig do laborato-
rium filtr iimieszczony na potywce wybiOrCzej. Fonadto mato-
da ta odznacza sig du tq czuIo6ciq i dokIadno6ciq, Jedno-
pze6Lie metoda ta ma te2 i ujemne strony: nie nadaje sig do
w6f9 zawierajqcych duo substancji bezpostaciowych, ktore
twbrzqc osld czyni4 filtr niezdatnym do dalszege utytku.
/W Polsce badania nad zastosowaniem metody filtr6w membr:ano-
wych do analizy wody prowadzane aq w ZakIadach Higieny
w Gdadiskui,
Metoda fermentacyjna oznaczenia bact, Coll jest take
przedmiotem dalszych badan we Francji, Prof. Butiaux
z Inst. Pasteura w Lille poleca stosowanie nodyfikowanej me-
tody fernentacyjnej opartej na probe .21ijkmana w 44?C i pro-
bie indolawej w 44?C, oraz pr6bie IMViC . ilodyfikacje te
prowadzq do skrOcenia czasu analizy i do zwigkozenia jej
se1ektywno6ci.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
-T89 -
transport, praktyka administracyjna; oraz praktyka w magazy-
nach ? miejscach chlodzenia/.
kbsolwenci szkoly zobowiazani sa do 10-letniej slutby
intynieryjnej na wsi, w metropolli lub koloniach, Zadaniem
ich just: 1/ Aelioracja grunt6w, 2/ trace nad poprawq wa-
runkOw tycia 1udno6ci wftejskiej, 3/ prace techniczno-sani-
tarne, eletryfikacja, 4/ podniesienie warto6ci produkcji
rolnej.
Inicjatywa koztalcenia intynier6w spucjalistOw do prac
wiejskich zr&,sila sig we Francji na skutek dqtenia do pod-
niesienia rolnictwa jak tet i stanu kulturalno-technicznego
wsi francuskiej.
Obecnie Francja ksztalci intynierOw intynierii wiejs-
kiej na eksport. Wysoko kwalifikowani specjaliElci intynie-
rii wiejakiej s wysyIani na najbardziej ei.owiedzialne pla-
c6wki zacofanych, pod mzglgdem technicznym, krajOw &irony i
kfryki.
Iroblem wiejski4e1 w tolsce,
nas nie ma specjalnej ksztaIcaaej intynierOw
prac wiejskich. Wigkszo66 absolwent6w wytszych szkOl tech-
nicznych pozostaje w miastach i obsIuguje przemyJI. Stano-
i: wisko to jest nicsluszne. NaletaIoby pomy61e6 o ksztaIce-
niu sa.dry technicznej pee katem widzenia potrzeb wsi.
IMPHW przeslal dokladne informacje na temat sIutby in-
.
tynieriiviejskiej we Francji do wszystkich Woj.Stacji San.
-Epid., z ktoryni jest w 6cisIym kontakcie.
Dyrektor WbbE w Dialymstoku Dr Poznallski podni6s1 ini-
cjatywg utworzenia studium intynierii wiejskiej przy WSR
w Lublinie, przy wspOldziaIaniu Instytutu Hedycyny Iracy i
Hiieny Wsi.
Jest to inicjatywa niezwykle cenna, Pormy organizacyj-
ne, sposOb realizacji tego projektu, mo gq podlega6 dyskusji,
watnym byloby jednak gdyby w naszym kraju powstala p1ac6wka
kt6ra ksztalcilaby intynierOw prac wiejskicL.
Praca ich; winna by, dla dobra ludnas'ci wLejskiej,
aci61e powi4zana z pracami jakie podejmuje na wsi slutba
zdrccia,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Nalety podkre61i6, te we Fxancji dotychczas panowala
dlita dowo1no.66 w doborze metod stosowanych w analiz?ie bak-
Loriol-zicznej wody.
Obecnie Urzad Lor ttlizacyjny opracowuje projekty ujed-
aoliconych metod budawczych, kt6re umotJiwi/yby oceng wyni-
k6w badaA w skali ogeilnokrajowej.
ZakIad Hizieny Wst INTIM w pracach swoich nad stanem
zaopatrzenia ludnoci viejskiej w wodg, posluguje sig za-
r:avno w badaniach Lerenowych, jak i laboratoryjnych metody-
.
k, zalecanq przez 1,ZH. Obucnie jedhak prowadzone sa prace
porOwnawcze nad dawnq zmodyfikowana w/g wzor6w francus-
kich metoda oznaczania niana Coli.
Te kilka IMRE nie wyczerpuje caloEici zagaclnienia meto-
dyki badania wody. Sq to jedynie pewne dane orientacyjne.
Genie Rural
Na zakoliczenie chciaIabym podad kilka krotkich infor-
macji na temat orgunizacji prac intynieryjno-sanitarnych
na wsi we Francji. W r. 1952 zostaIo powolane do tycia
Stowarzyszenie Inynier6w Intynierii Wiejskiej. Cele jeso
streszczone sq w nastgpujqcych sIowach /"Avenirli: "Inty-
nierowie jntynierii wiejskiej zobov,iazani sa stosowa6 sztu-
k intynieryjna do problemow technicznych, adninistracyj-
rych i ekonomicznych celem wypcsatenia rolnIka ? ochrony i
poprawy tycia na wsi'.
Francji istniejc Narodma Szkola Intynterii Wiejs-
kiej, w ktOrej nauka trwa dwa lata. Fierwszu lok daje pod-
atewy ksztalcenia og6lno-teehniczneo /WytrzynaIo66 ma-
teriaIdw, hydraulika og61na, elektrotechnika o. i stosowa-
ne pxawo administracyjne, budownic two ogolne, hydraulika
rolna, tcpografia, geologia og. ? stosowana, geoGrafia, me-
talurgia, tochnologia drzewa, termodynamika, kre61arstwo/.
Drugi rok studiOw daje podstawy ksztaIcenia technidz-
nego specjalnego /mechanizacja rolnictwa, technplogia
me-
chanizm?w, organ;.zacja rrzedsigbiorstw i adm.przeds., zao-
patrzenie w wodg hydraulika rzeczna, instalacje spOldziel-
cze, komasacja grunt6w, technologia maszyn chIodniczych,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 190 -
.B, Wawr.zysau...
ZakIaeu Hlz!eny
Kier ownik lek. B.Wawrzyszuk
WYNIKI DOTYCHCZA.SOWYCK BADttbi STA.NEM hIGIENY STUDZIEN I
WODY NA. WSI ORP.Z WYTYCN11 W TYk aNKESIE
I, Znaczenie hiiaeniczoe epidemtoloiczne wody 'oitned
Q
na wsi.
_Problem podniesienia stanh aigieny ? zdrowcienozici wsi
wysuwa sig na jedno z pierwszych miejsc NvErcid zadarl. higieny
komunalnej we wszystkIch paristwach m.i, r6wnie i w Polsce.
W ramach tego ogoinego problemu podniesienia. higieny
wsi, zagadnienie zacpatrzenia adrowiedniq wodg do picia
odgrywa niezmiernie wan el rolg w kadym kraju ze wzglgdOw
zdrowotnych i gospodarczych, co podkrci,lajg liczni autorzy
/zniolis, Karffa-Korbut, Ggdzikiewicz, Kacprzak, Just, Ru-
dolf, Danielski, Fedynskij, Jawael, Marziejew, Nadietdin,
Mucha, Syrnon, Macuch i in./, Zag.ednienia te stanowiq tet
czg6C problemu gospodarki wodnej, podstawowego ze wzglgdow
bytowych i ekonomicznef,o rozwoju kraju, Z punktu widzenia
higieny, problem wody na wsi ma rrzede wszystkim wane zna-
.
czenie z nastg:pujqcych wzglgdowt
1/ Ze wzglgdu na zabezpieczenie podstawowych warunkOw byto-
viych niezbgdnych dla j ochrony zdrolaia ludno6ci
/co do zmniejszenia zachoa-ow3l11e6ci i umieralno6ci oraz
podniesienia wydajno6c1 pracy,
2/ dla utrzymania higieny osobistej/czysto66 ciala rqk bie-
lizny no6cieli/ co jest bard:7,o skatre dla zapobiegania
czgstym u nas wsi schorzeniom sk5rnym jak gwierzb,
grzybice i in. i dia zwalczana zawszenia.
3/ dla utrzymania higienicznych warunkOw bytowania /miesz-
kania, tywienia indywiduainego i zbiorczego, pracy/.
4/ Ze wzglgdu na racjonalne planowenfie i rozbudowg osiedli
wiejskich jak rOwniet ze wzgigdu na ogolny stan sanitar-
ny psiedli, ich urzgdzenia zaklady sanitarne /1aZnie,
pralnie itp./ oraz stan asenizacji zazielenienia.
5/ Ze wzG1Ww epidomio1os]cznych dia n-ofilakyki szerze-
nia sig chordb zanyca a zwIaezcza schorzeli zakai-
nych przewodu pokarmowego /du- brzusznyv dury rzekome,
czerwonka, biegunki zakaLle dziecigce, clic:12ra/,
b/ Duru brzuszngo
c/ Ieptospirozy. /gorqczka bIotna/
d/ Ohoroby Heinego - Ledina
e/ Chor6b zakanych odvw erzgcych /bracelloza, grui-
lica odzwierzgca, r6,;-yea, tulerellia i in./
f/ Dia zapobiegania chorobom paso2,::tnIczym t. zw.
robaczycom na wsi,
Voda jest 6rodowiskiem przez ktore pr.Lenoszq sig wytej
wspomniane choroby zakatne -aasotytricze. Zarazki choroba-
tworcze zachowujel zdolno66 do tycia w
.r.'"1"."="4 okres
czasu wystarczajqcy do wywoIania zachorcoa,i we.;r6d ludzi.
Otwarte zbiorniki wody ulegajq czgstemu zalueczyszczeniu
bakteriami chorob )tvarczyrn:. V dutycn z1;lornikach wodnych
obecno66 flory bakteryjnej sa;a-ofitycznej ? .zlanie pro-
mieni sIonecznych, czg6ciowo unieszkodliwae:, bakterie cho-
robotworcze. Natomiast zdolno66 przetywania wo-
dach podziemnych !i,rOdel jest bardzo dIugotrwaTh z owodu
mniejszej i1o6ci bakterii saprofitycznych, brahu dziaIania
promieni sioneczn:ech, Dowodow na to, Ze ,4oda jest 6rodowLs-
kiem szerzenia sig chorob zakaLlych mamy soardzo dmo.. Niek-
tc5re z nich bardziej charakterystyczne przytaczam: &rmia
Kserksesa w 480 r, p.n.e w pochedzie na Grecje: zostala pra-
wie zupeInie zniszczona wskutek epidemii eerwonki, 42 tys.
armia pruska Fryderyka iilbelma 11 s pochodzie na Prancjg
w 1792 r. dla zdlawienia rewolucji, straci%a nu skutek epi-
denii czeronki 12 tys, toInierzy, Duta opic7enia cholery
wybuchla w Hamburgu w 1,32 r, ktorej nrzyczynq bylo zakate-
nie wody w rzece Iiabie /17 tys. zachcroweal w tym 8605 zgo-
now/. W Rostowie n. Donem w 1926 r, notowano byIa epidcmia
duru brzuszneco. Przyczynq tej byIo zanLeczyezczenie gleby
przez pgkrigcie 1-ury w koletorze in poblitu ujgcda wody dla
wodociqgu nastgpolhe zakaenie tego ujgcia. W epidemii
tej byIo 20 tys ostrych kr6tkotrwaIych zachorowaA na bie-
gunki i 2 tys, zachoruneni na dc. blzuszn::.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 192 -
Iolsca notowane by:ty takze ratne epidenie chorob za-
eLCh szerzi,cych sic drogq wodnq, wystcpujqce na przes-
txzeni lat. WedIug Dr Szpunera z Laficuta na terenie Gali-
cji /Kronika klgsk idenentarnych w Galicji w latach 1772 i
1343/ w 1797 r. panowala epidemia tOltaczki zakalinej.
W 1313 r. i 1040 r. - dur, v4.1831 r. i 1336 r. oraz 1848 r.
- cholera. WedIug Zembrzuskiego w XVIII w. by:to 20 epidemii
t/waja,cych razem 50 lat. Yolski Roothik StatystycznY z 1957
r. podaje, te zachorowalno66 na dur brzuszny wynosi/a 4797
tym w woj. lubelskim 356/2 na czerwonkg - 6933 /woj.
lubelakie 250/, naGminne zapalenie wqtroby - 25528 /woj.
lubelskie - 1245/, na Heine-Nledina - 2418 /woj. lub. 220/.
Obecny stun studzien i wody na wsi polskiej stvarza ?
wyjqtkovm korzystne dla wodnego szexzenia sig taItaczki za-
kainej i choroby heine-Medina. Wart? prz31toczy6 rjwniet,
te w naszym ZakIadzie Eigieny si byl cigtki przypadek t?l-
taczki zakainej pracoWnika naukowego, najprawdopodobniej
zwiqtany z zakateniem od wody pochodzcej ze woi. Podczas
L.cly bakteryjne zakatenia wody ujawniajq sig bez trudu w nor-
nalnych badaniach mikrobiologicznych, to zakateLia virusowe
scp bardzo trudne do kontrolnego ujawnienia objawiajq SiQ
aajczg6ciej w postaci epidemii.
?,/iatowa Organizacja Zdrowia zwraca szczegOlnq uwagg na
wirusowe zakatenia wody do picia I wad 6ciekowych, chodzi tu
szczegolnie o tOltaczkg zakaZng szertqcq sig w si.osob niepo-
'oj.lcy w kraju a w szczeg6lno6ci na wsi, jak rowAiet o cho-
robg Heine-Medina.
Stan stuchsien ? vodIT nitnel na wsi wedIu badaal SakIadu
Higieny Wsi w latach 1952 - 193.
Wie6 polska zaopatrynana jest dotychczas w wodg pod
wzglgdem technicznyn glSwnie sposobem jednostkow:-1 /studnie/
I stosunkowo w malym stopniu, przy pomocy centralnego zac-
patrzenia. W osiedlach wiejskich przewatajg naclal studnie
prywatne, stue.nie nubliczne 1 o charaterze publicznym, sta-
nowiq maiy procent i sal one ujgte w ewidencji 6o3rodarki
komunalnej, oraz Stacji San.- Epid.
?
- 193 -
Iiczba studzien w Icdsce okzesi- 7a.m.ION%ennym oce-
niona by/a. na 2 mil. 50 tys, /dane wg ?7,11filjsa/, z czego
studnie vjiercon stnowI 5 %, hopane z krggOw betonowych
z p-mpq 6%, bez pompy 58%, drLwnianych z poi:7)q 1%, bez porn-
p' 30%, bez naletytej ochrony bylo studzien 89%,
Wedlug przeprowadz,nych w z. 1953-5L prac inwentaryoa-
cyjnych trodIem zaopatrzenia w wodg, ustalono /dane Instytu-
tu 1elioracji i UtytkOw Zielony:h/, te w osiedlach wiejskich
hyo 4824 urzqdzell cen7a'alnego zaopatrzenia w wodg, z zego
2c,",/) by/o nieczynnych. Urzqdzenia wod-ciizgowe na wsi znaj-
dujEl sig p_7zewanio w 7?7.chodnich, poLldniowo-zachodnich,
rolnocnych i podgOrskich terenach 1488 badari
w,dy nrz 11,:?zgdzeniach wodoci4gowych t:rlko 40% wykazalo
dobr4 wodg. Studzten oublicznych iJ o cl:i;xeskterze publicz-
nym bylo w Poise?, /1353/ ok. 20 tys. w tym kopanych 78,5%
reszta wiercona. Zly stan techniczny studzien ustalonc
w 41,3%. ha podstawie bada. analitycznych chemicznych
bakteriologicznych wody z 4743 studzien uzyskano oceng jako,cS-
ci.o.i! wody jako dobra w 18,9%, wqtpliwa w 33,3, za w 47,8%.
Studzicn Farywatnych bylc ok. 1 m.-11. 500 tys, w wigkszog-
ci kopane. Przyblitona cccia sanitarna na r,odstawie
wyryw-
prao analit,;ctnych oraz anklet kwaliffkuje je zaled-
wie w ok. 10% jalaJ dobTa, 57% jako wymagajgce remohtu I w 35%
nieodpowiednie do utytkowania.
Prace Instytutu MedycyLy ?racy I Higicny Wsi w zakresie
zaopatrzenia w wodg orowadzone byIy w latach 1952 - 58 tylko
na terenie woj.lubelskiegc, Laatego tet nrzytoczone wyniki
bgclq odnosily sigtt do tego terenu,
Ilydrologicznamad.
W3jewodztwo Iubelskie posiada /na podstawLe Locznika
Statystycznec,o 1953/ 24885 km2 powierichni, i 1762 tys. lud-
no6ci. 21,y% calkowitej liczby mieszkalicow wojewodztwa sta-
nowi 1udao6 mie2.sha. Ka poudniu Wyty.cla Tiubelska posiada
gleby przewatr.:_e lessowe i rgdziny, na poIudniowym wschodzie
ozg6ciowo czarnoziemy, a w polladniow--zachodniej ozgEici zie-
ml? niaczystq, Wytyna Lubeiska nrzechodzi w grodkowe6
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
czg6ci wojew6aztw w nif'6e3. po/oto!,e Io1ei Lubel3k5.e, a
dalej na pcilnoc w Podlasie o glebach oIabych, brdniej
prze-
puszcza1nich, przewaZnie piaszczystych, czgoliowo torflasto-
tagnistych. Pod wzlgclem hydroloEicznym w pouctliowej i
S'xodkowej czg6ci L.21-Je1szczysny noziom w6d gr,...ntowych jest
przewatnie niuki /gIgboki/, za6 w srodkowo-p6nocnej czg6ci
jest przevuZnie wysoki /p/ytki/, NajcIytszy poz-,01,1 w6d
gxuntowych wystgpuje na obszarse Pojezierza Lgc7cko-Wlo-
dawskieiw /0,6 - 3 m/ obejmujelcy3 Teren p:niq.tu parczewse-
go, wlodawskiego i cze6ciowo radzfl32gO i rejoniQ o
p/ytkim poziomie wad gruntswych w okiesach suszy wystgpaje
brak wody pod wzglgdem i1o6ciowym.
Metodyka badaA:
Zaklad Higieny Wsi przeprowadzai badania to-ancrqe stanu sa-
nitarno-technicEnego studzien oraz badania laboratoryjne -
ody pobranej ze sluclzien w wybrnych terrach cbjgtych ba-
daniami ogniskowyni0 wyko177:vstaI rclwnict', Co opraco-
wania Ayniki wcdy wykonarych w pracoviniach o6Y,zialu
sanitarnej VoSE w Lublinle, Zaklad
"cL_danda ankie-towe ciotyczqce stanu zaopatrzenia w ilodg uspo-
Iecznionych ,;:ospo:l.arstw volnych, pr7y zast:s-)wuniu specjal-
nej ankiety przy wsndIudziale OddziaIu Inzyflieit anitarnej
Lublinie. Z powsdu braku danycb ntetystycznych trud-
no jest ustali6 dokIadnq liczbg studzien 26Aniet _ na wsi
lubelskiej.
VJ latach 1952 - 53 Za1:.7:ac7 Higicny obok badan
wykorzysta/ material badan laboratovy;!nych. w Lubli-
nie dotyczqcy 20C studzien w u.-3poIecznionych Ecsrodar-
stwach rolnych. Z bada tych wy!l.t2: 1/ stu-
dzien przebadarych 73c, /"?52.2 / /1953r,/
studzien by/o poIcZcnyc-1 przy b7.1dynkach u:?sz1-3.11ych i
gospodarczych, zag 1310 /1952/ - 22,7% /1953/ :Itzy ulicy,
2/ Od1eg/666 wszystkich stadzien od ITIejscu stalego za-
k.
nieczyszczenia
kof26 studzien wierconych byIa A granicach 33-43 21., kopa-
nych - 10-16 m., chociaZ byly snaczne 7)%/tsze nn. ad
L-4 m. 4/ Cbudowa erna - pokrywa 5E% /1952/ i
- / - : ,, ?
:i gIgbo-
V. 1
; a
-14;5-
57,4% /1953/, 5/ toidla dla zwierzqt w '20% przebadanych
studzien /1952/ i w 3716% /1953/ umieszczone byly w
poniej 4 m ad studni. 6/ Ze studzien kopunych -
i1o66 murowanych bez stalego urzqdzenia do czerpania wody
wynosila ok. 10% /1952r./ i ok. 20% /1953/, a
z cembrowinq
kamiennq lub drewnianq ok. 25,5% /1952/ i /1953/1
7/ 0661ny stan sanitarny studzien - jako zly okre61ono
w 21% /1952/ i w 24,7% /1953/,
Badania laboratoryjne
a/ Badania fizyczno-chemiczne - w r.1952 stwierdzono zanie-
czyszczenia chemiczne wody niedopuszczalne w 67,6% /stu-
dnie wieicone 39%, kopane 84,4% / a w 1953 r. 1713%
/wiercone 56, hopane 76%/.
b/ Badania bakterilogiczne -
Rok 1952 - 11066 kolonii bakteryjnych w 1cm3 do 1000-74,3%
Rok 1953 -
1:
L..
-68,4%
Ro!: 1952 - niano b.Coli 1,0 - 31,9% /kopane 54,6%/
' 32,7% /kopane 4313%, wier-
cone 43%/
Rok 1952 - 11 fi 10,0 - 31,4% /kop.34,4:"10, wierc.27%/
hok 1953 - " - 33,6% /kop.36,21 wierc.30,2c/'
B. Wyniki badail ankietowych.
Rok 1953 - ?1,
11
1/ W PGR ankietq objgto 117 gospodarstw
zamieszkalych
przez
9434 mieszkancOw ? posiadajqcych 351 studzien. Z ogOlnej
liczby studzien 31,2% to studnie wiercone, 67,0% - studnie
kopane /11,1% murowane z pomp, 57,025 - nurowane bez porn-
pi, 23,55% murowane ze staIym urzqdzeniem do czerpania wo-
dy, 5,3% - drewniane/. OgOlny stan sanitarny - dobry
3,26%, dostatecsny - 41,6% i zly 50,14%.
2/ W IOM ankietq objgto 29 obiektow zamie3zka2:ych przez 3034
mieszkalc4 korl,ystajqcych z 49 studzien. Dobre studnie
wiercone
murowane
30,61% -
stanowily 30,61%, kopane 69,39%; /17,64% studnie
z pomp/. Ogolny stan sanitarny - 3,63% - dobry,
dostateczny, zly 60,76%/.
3/ W SpOldzielniach Produkcyjnych badaniani objgto 249
gospodarstw zamieszkaIych vrzez 15805 mieszkanc6w, korzy-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 196 -
stajqcych z 1302 studzien. Studnie wiercone stanowily
zaledwie 5,38%. Z ogOlnej liczby studzien kopanych
1,35% stanowily studnie murowane z pomp, 37,91% bez
PomPY, 54,44% bez stalego urzqdzenia do czerpania,
6,3% z cembrowinq drewnianq, Ogolny stan sanitarny
studzien - dobry 3,6%, dostateczny 10,0351, zly
83,01%.
C. Wyniki badan ogniskowych stanu zaopatrzenia w wodg.
Badaniami objgto 7 osiedli wiejskich poloZonych w r6Z-
nych powiatach woj. lubelskiego: Machnow ? liiemir6wek
pow. TomaszOw ub. , Sosnowica pow. Parczew, NrieciechOw
pow. Kra6nik, i Turka pow. Lublin, oraz Golqb
pew. Pulawy.
OgOlem przebadano pod wzglgdem sanitarno-technicz-
nym 1094 studzien, oraz laboratoryjnie 272 /wybrane/.
Wyniki t:ch badaii orzedstawiajq sig nastgpujqco:
1/ Ogdlna i1o66 b,Idanych studzien 1094
studnie wiercone 17 - 1,5%
konane 1077 - 98,5%
a/ z cembrowinq betonowq
b/ drewnianq
c/ bez cellabrowiny
2/-G/gboko66
a/ do 6 m
b/ 7,8 m
c/ 7-10 in
d/ 11-15 in
ej ponad 15 in
3/ Urzqdzenie do czeroania wody
a/ pampa
b/ state wiaaro
c/ brak
studzien
267
380
239
148
60
24,4%
- 34,G9;
- 21,0
- 13,0%
- 6,4%
839 - 76,9;
216 - 20,03
22 - 3,1%.;
11
27 - )
612 - 55$9%
455 - 41,53
4/ Badante fizyczno-chemiczne
Ogalna i1o66 7.rebadanych 272
studnie wiercone skIad chem.dopuszcz. 4 - 3019%
1,
I. niedopuszcz.9 69,1%
t:.
-
studnie kooane skIad chem,dopuszcz. 158,- 61,1%
niedopuszcz. 101 - 38,9%
5/ Badania bakteriologiczne
Studnie wiercone m.b. Coll 0,1 - 10 - 76,9%
1,C - 1 - 7,6%
zwigkszDna liczba
10--50 - 2-15,9%
kolonii bakteryjnjch 10 - 16,9%
Studnie kopane
b, Coli 0,1
179
- 69,1%
1 -
19
- 7,3%
10,0
52
- 20,3%
10-50
9
- 316
zwigkszona liczba kol,
bakt.
169
- 65,2%
Jedna stue,nia obsluguje 5,1 mieszkaricow, oraz zaopa-
truje w wodg rrzecigtnie 1,2 gospodarstwa.
Brak stuLzien spotyka sig w 1712c/7 br.danych gos-
oodarstw.
Irzedstawione wyniki viukazujq jeszcze na zThy stan
zaopatrzenia w wodg osiedl wiejskich szczegolnie pod
wzglgdem jakothciawym. Ten zly stan soowodowany jest
glownie:
a/ wa0.14 budowq studzien,
b/ nieodooviedx.iq ich konrerwacjq,
c/ niedostatecznym nadzorem sanitarnyn nad studniami
ochron4 ich nrzed zanieczystczeniem,
d/ zbyt malqi1oci studzien wierconych, a take stu-
dzien z ce_mbi-owinq betonowq, lub -auraranq, szczelnie
krytych, lub z pompq.
III. Wodociqgi wiejskie.
miarg rozwoju prdukcji rolnej i hodowlanej,
ogolnego ?ostgpu tecl:.nicznego zwiqzanego z nechanizacjq
gospodarki rolnej, jak rawnie i czg6ciowq -rzebudowq
ustroju ekon-..iliczn,-gosocdarczego wsi, ? podniesieniem
kultury ogOlnej sanitarnej 1udno6ci wiejskiej wzrasta6
bgdzie r6wniet zaootrzebowanie na wodg. DotyChczasowe
normy zu2ycia wody dla wsi podane orzez Szniolisa wyno-
sz4 40 1/os., na pctrzeby gosoodarstwa rolnego - zuZycie
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
'7s;74,
-
jest wigksze, a mianowicie, na jednq duta. sztukg bydla
- 50 lidobg z udojem, na 6rednie cieig lub owcg - 10-20 1.
W gosnodarDtwie nlecznym norma ta wynosi od 4-51 wody na
1 1. mleka. Harziejew podaje dla osiedli wiejskich nie-
skanalizowanych 40-601/os.1 dla szpitali wiejskich
1501/16tko, anbulatorium Doliklinieznego 15-20 1/ na
jedn4 wizytg.
, Polski Rocznik Statystyczny z 1957 r. podaje, te
produkcja wody oczyszczonej w Folsce wynosi 710913 tys.
in kub. iWoj.Lub. 9406 tys./, natomiast oc:Olne zuf7i11cie
wynosi 619457000 n. kub. w tym 274344coo ii kub, gosno-
darstwa domowe, 251084000 m? kub. zaklady nrodukcyjne.
Zutycie ala woj. lubelskiego w tym okresie vynosi
8167oco in. kub.
Wydaje sig s/usznym, ze w takich warunkach tylko
centxalne zaopatrze_lie w wodg wsi, mote rozwicza6 nale-
tycie to zagadnienie. W Polsce wodocimi budowane byly
jut w 6redniowieczu /1282 Poznari/. W XIV i j i. wigk-
szo66 niast polskich posiadala jut wo0ocilgi. W
w. rpzpoczgto budowg wodocim611, wiejskich a najstarszym
z nich jest wodociq w D-lbxcw /Szniolis/: Przytotzone
dane wg Szniolisa z r. 1951 wskazujel, te w tyn czasie
tYlo 494 zarejestrawanych wodociazOw wiejskich. W mie6-
cie korzystalo z wodocigaw 73% ludno6ci, a na wsi za-
ledwie 3%, iolski RocEnik Sta7.ystyczny nie zewiera da-
nych odnc6nie wodoci4g6w wiejskich. 4 Iolsce najbar-T
dziej rnzpowCLechnione sq wodociggi wiejaLie nu terenach
r)ods5rs1:ic:- umotlis'itujuyeh w,7kDrzystanie zr6C.el natu-
rainych. b.,:julycej viodociggow r,esiaea woj. VrocIawskie
ponad 200, w innych wojewr.cdztwach jest ich znacznie
mniej katowickie 93, koszaliriskie 74, zielono-
g,5rskie 51, gdafskie 34, opolskie 27, krakowskie 15,
s2eeeciiiskle 15, olsztyriskie 12, bydgoskie 4 i -nze-
szowskie 4/.
Wszystkie wodoca..-11 miejskie wywarly bardzo dodatni
wplyw na podniesienie stanu sanitarne6r:, zdrowotnego i
rozw6j osiedli. W osiedlach wiejskic.-1 z wodociggami
-199-
wzrasta dobrobyt i tycie gospodarcze oraz p ziom higieny.
Wigkszc* wodocj4g6w wiejskich powstaIa z samorzutnej ini-
cjatywy nieszkac6w, szczegoinie na terenach rile posiadajq-
cych odpowiedniej wody np. w woj. rzeszowskin: Albigowa,
Krzemienica, Ja6liska, Babice, w woj. lubelskin Pocie6le,
LudmilOwka, w woj. kieleckim - Otarow I wiele innych
W pozostalych wojewodztwach. Spos6b budowy niektorych wo-
dociggow jest jeszcze dosy6 prymitywny /woj rzeszowskie/,
ale mimo to dostarczajq one znacznie lepszej wody nit stud-
nie ntwarte znajdujgce sig w zagrOdach wiejskich. Za ro.s!-
powszechnieniem budowy wodoci4g6w na wsi przemawiajg argu-
menty natury spolecznej, zdrowotnej, gospodarczej I finan-
sowej. 1:oszt budowy wodoci4gu wiejskiego jest znacznie
t.
nizszy n:;_t sunaryczny koszt budowy nawet zwyklych studzien
dla katdej zagrody z osobna, a uzaletniony jest od warunkow
lokalnych jak obecno66 i rodzaj irodla wody, ilo66 miesz-
charakter osiedla wiejskiego. Typowym przykladem
budpwy wodociggow wiejskich mote by6 dla nas Bulgaria.
bu/garska w ponad 65% zaopatrywana jest w wodg centrig.-
Ar nie. UksztaItowanie terenu, zabudowa zagrod wiejskich i
rozplanowanie osiedfa, oraz inicjatywa ludno6ci stworzyIy
odpowiednie warunki do *rozbudowy centralneo zaopatrzenia
w wodg wsi. Wie6 buIgarska posiada zwart4 zabudowg, lbjgta
jest od lat 80-ciu planem regulacyjnym, skupia wigkszq nit
w Polsce ilo66 nieszkaricow /od 1500 - 6000/. Ulatwia to
rOwniet przeprovadzenie prac w tym kierunku. Rozw6j can+
tralnego zaopatrzenia w wodg vo wsi bulgarskiej odbywa sig
etapowo. iajpierw zaklada sig zdroje uliczne, a w dalszym
etapie instalacje w zakladach utyteczno6ci publicznej, a
w koficu Lstalacje wodoci4g6w w domach nieszkalnych.
W Bulgarii wodocimi wiejskie naletq rowniet do wydzialow
gpspodarki komunalnej,
Katda spOldzielnia produkcyjna .posiada wlasne brygady remon-
towo-budowlane, kt6re zajmujq sig rOwniet budowq wod.:*cigg6w,
rozprowadzenien sieci wodociqgowej, wsp6ldzialoj4c w 6cisIym
porozumieniu z wydziaIem gospoarki komunalnej.
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Declassified in Part - Sanitized Cop Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
Na Lubelszczyinie niekt6rsi 1;.spolecznicne rlo4;odarstwa
role porAadaj4 jut centralne 2,.patrzan_o w vedgl doprowa-
dzenie bqdi to do budynkOw gospcdarczych /inwen-,:arskich/2
warsztataw, lub mf.eszkali /PGR J6zef6w, Kuraw, S1rob(5, Lu-
lycza Kr61ewska, ilachnow i in./. Instytut w swoich pracach
terenowych /ogniskawych/ kladsie migdzy ?nnyii Cuty nacisk
na poprawg stanu suopatrzenia w wodg, inicjujqc poprawg fs-
tniejqcych urzqdzeil wodnych lub centralne zaopatrzenie w we-
dg.
e s tai z a g..P a Tr Z.x2 la
wodz_osietaiwiejskich
Eajniezbgcniejsz,,, kierunki prac ktore powinn:. pazyczy-
ni6 sig jak mjszybciej do poprawy stanu zaopatrzonia
Vi wodg wsi na Lubelszczytnie ? w innych wcew6elztwacn sq
nastgpujEice:
1/ budowa wigivizej i1o6ci studsien wierconych 1;1'gbokich,
- ktOre moglyby Ros1uff,y6 do mie:Iscrmego.cenl_ralno zaopa-
tzzenia w wodg osiedli wiejsktch. Vi w1Etz1Zu z trn ko-
rieczna jest plasiowa zabuclowa ? r)zbudowa osied1.1. wiejs-
kich z uwzglgdnieniez uspoIeczni.'nej gospodarki rolnejj
2/ gruntowpwremont wszystkich ist1iej4cych studzien /.1ar6w-
no publicznych jak i prz gosp_darsl:wach indywiclualnych/
sabeziieczenie wody studzlen przed zanieczyszczenien
stcsowanie w niektccrycn studnfach wg wskazati. orneiv
sIutby zdrojastaI:L1, lub okl'esowq dezynfekcjg wcdy,
3/ w przypaciPa. gospodarstv. ind-:;widualnych mo to b:7'Zalecana
studnia ko:)and, z krggew beG)nch, uszczel:lion:,ch
spojeniacli cementen se szczelnq pcklywq betonow4
/wzglgdnie ze szczeinq ernq obudowq stalyn urzgdzeniem
do csorpania wody /przy glgbokcci nie Triej jak 0-15 rat
w odlealo6ci 2U.-30 m od miejsc staIego zanLe-
czyszcze:-.ia otacz._jqcegc ternu zahezpieczona -red 6,,e
kami odpcwiednin odpIowadzeniem w61 6cie1mych.
/ zwigksze_lie prouukcji mate.rialaw budowlanych c.1a budowy
sudzie. ? urzy...zerl wodnych /rur wiertnicz ch poLlp,
krgg6w betonowych i in/,
O.
-201 -
5/ sabetpieczenie odpowiwdnich kredyt6A w budtetach rad
narodowych na budowg studzien, urzqdzen woe.nych, remon-
t6w, oraz ustalenie planow lealizacji tjch budOw i kon-
trola wykonania,
6/ szkolenie vigkszej i1o6ci specjalistOw w zakresie
budowy studzien i innych urzqdzen wodnych,
7/ zwigkszenie nadzoru sanitarn.,-higienicznego i technicz-
nego nad urztle_zeniami wodnymi,
8/ szersenfe o6wiaty sanitarnej wEirod 1udno6ci wiejskiej
w kierunku u6wiadomienia jej co do znaczenia aobrej wo-
dy, przeae wszystkim dla ochrony zdrolPia, a take ze
wzg1gd6w goopodarczych,
9/ 6cisle porozuslienie i wspOIdziaIanie w ramach tych za-
gadniefl instytucji naukowo-badawczych, organOw sIutby
planwiahia, buCown:Lctwa, rolhictwa i rad naro-
flrssifid in Part Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 CIA-RDP81-01043R004700200004-0
0-170000ZOOL17001C1701-0-1-8dC1I-V10 1-/90/17 -1A-09 ? eseeiej -104 panaiddv Ado paz!l!ueS u! PeWsseloaCI
*eTuaaa4.t cauauq.Tass 4.nTapo oaq.sauucniRa
?RaTuu tIoRa9q.7 op Peureq.Tusg co Ruloa be .-;Yu?2'z m paue
-auq.Tuus Rq.13;a90 gouad bwaog bm-colaTo 'eTaxsoll a uTaoaprz, umq.o
-aol-sTuTPI Cauauq.Tu'ei3 RI.T/A90 n.LcsuIgao3.1r.nlq-ozoa3pna RuTuaq.
-uaon. q.S9c rOUXE4TLMS El'eTM90 bZOTUM0aGT31 tg011q.KI.SUT 1111M97:.D
scamoq.uTmo-ouTnam.Tnx KOald cOMOS'aill T uTmoapz Ruoatloo bTo9ezo
bUTSZSOWT q.SG? nuauq.Tuts ufl.uTmo mploaTzpsu mizbTaz
'peuxeq.TuIls .To'eTm90 GuooTmpd rofcz Till4 bp3q uTmoapz Tco
-szTuuS'ao pamol.uTpT Tcouaaajuox Cuazooaop au19So Rpbaqo
'.eTag4.3.1aTo31 T aToNze 'eTuTzpoa m tlogocumKqezad iNeTzp
-0Tw T Toaizp op nTueTsaTupo m cauxel.Tuus Rq.nTriqo aotzogq.op
tTueTupu2uz 1,yezemzca cec wc4oTwp3zad -TTun "q0119X9j11017t
Al eTjlopTaosna m 5TS vIRqpo 'I -crew 6-F po qouTup m
!eureq.TuBs JC43cm90 TTun 0p0U/Zp? gagq.rcoTuT
cauaBl.
-TIreS W5Ta90 npnpluz xTua0aaT31 TlisaaTudv17, aq ?oorl guuT
-omod TEq.soz 1-4aq.Twoyi ?Bag. ptple ccauang.Tune g4uTa90 TNgq.
-smaIqoad uTunmoonado op M90. ds q.aq.Two:11: nTuTomod uTmcapz
sPOTMTIV62,10 'SMDfVeTM 'a ?,E,L A -nzga.sa m bqTzp@Ts z csuasq.Tu
-"eg Kg-'eTmn 13Tun 3aopoasugzp5Tw uTuq.soz suuTomcu Topa A
'PeuaulTuus R4uTa90 '403192 "aTmoapz TconoTunga calmoor,3Tmij3
Rzad .ereq.smod 6'76L mioa m IETmoapz Tcp.ezTuT3(?,10 camoq.s.as
RO"Sad WGVOMG4. STS IZT'eq.S geUX4TIMS El:STM90 '8TUO'clIpBaBZ
7i71-6:6reaN M TSM '0.11.1-S4.TI.VCS b'vsTmg) .c
'Tem uu m q
-ezaq.od mRuiumpin bupuTaodpo migpoq.em T '83V4"e110q. gzo O. ztao
?Rouad 99o3inc 9Treq.sn nremzod o -coozorAupzoanads uSum
-Ea camc4tTa9o-ou1Xl31.TuEs Rouad eTutmozLunOxoz am:oTpcauaa
epeaoq.uTm
-so-ouang.Tuns gouad moTuppuz T TmoTao CeobcupuTaodpo 'Rorxd
To9oTSbTo T Toc;0m0xsTu0o Toc;oacuoze,,1 maT7aTup3TOzan z '31au
-naeT31 RucT9aaxo 9c)Ttu uuuTa 'WVEW0q.13 'clIa^CI9,TUVS 4STM90
9.11, ?Tsa uu Couauq.Tuus-omoq.ETac3o Roua: naoq.noTuT o2eum9T2
oYiuc "sTmoapziqn RuuTd auT990 /'d9rT Toc;ouremoaotlouz
treq.s 'm9veexzsaw eTuaTtuopnTan uu4s 'auzoTuoT2Tu, Plunaum/
'831STMO: q.S0c auntupeTSzan raloTN a '9pomounid
UI aTUOVWUZ cznp Tem ua auaulTues Rq.uTa;Go eopo.l.ow m
eTsa su Rouad ce4. T31Tuqoaq. ztao ',Cauanq.Tuus
g413Tm;30 tIoRup!onzTuu9ao T ItoRuzoRpc.4.ew -pTIrpsOLz gzogq.oa
.TTo2upad T T.ToTocoos 'TT'VoTotioRed
'feuTpo 'Rugogpaw To9oworuuz 'Tsm 'au uTao.-pz RcITATs
TcouzTunDao To;rsowocuuz ceaqop VIO u2nagq 'IlouzoRpaw Nn-cu
buTTdRosgp.
buToTzppo rsec Cauaug.Tuun .43Ta90 nNRpoq.ek
'Tetl nu 7auaul.Tuus Wq.nTmt-)c nuT9Do n3iRpoq.cm
A:110.Z1106 @TSOIX"RZ M nTuuTuTzpIodea op o9 uToATT2t4om
T v/ZuanI.Tuno me0T2zm pod um9reezoeTods uTunacuTTdRosRpz
m9xunaum mi:upar g.sac ? 3tT nuarfuns uan4.In -Iloguumosea
-e;uTez TzpnT u.oplq.sgzem nIuTzpn zact 'rauzoTuaTtg-ouarg.Tuue
gouad 9Tzpnnoxi auom aTil 'Tea Tc'ouzTuaTVTI1 nPoazox op 3Ts
uTuiZzoKzad eTugezocupe t 'm9oy.u..qzsaTu Tof,3owopi2Tafi moTzod
9PwrIP4.zsX T Tsoupcd Trim uu nuauq.Tuus uq.uTayo uuozptmoad NBI
waTaTTdaaTo T omouuid 'aTuzoi4n1,?eq.es 9Tzpumoad 14Grell
ZOOT '11070M/2a0p Tco)re op uunzpumoade 9Rq ar4ow eTu uuaug.Tuus
uq.uTa90 zoq. o:Flq.uTp !uTuq.eToTaTa uonad o. q.SOf *bUZOGIOCIS
T bmo4.uTap-ouTuang.Tn-.1 touad z cbzoTuToa z uTuuzbTm
-od u2ra1Ra Tea uu Tzpni eTmoapz 0 GOSCJq. m uuauq.Tuus P.VecM
4guaT2TT1 Tu-apusuz Tmgmomuq.spoLi z acuuzQduz tuToRz eTu
-anTpazad T ?auadod uu umKTda co u
2z3n uu otruaecoop
-co T -3Taoapz aobzogq.cp To;r3oulop'1Ta
a;moapz czp03izs oo omq.e
uuang.Tuus n;uTm90 'gqoa
nmIlevazooloCe to GTIZOilll
-031 '?9=10T1111001- gzPaTa'40q0 ?ceuxtq.Tuus f4scm90 po nTutioq.3
ta4np tq.sop euoTT4eTnzn cazomBOoTqodnz glRogpem aTuezp
-otoc =De :4"8 i8Mq.SV:GZOG/OdS cau19S0 i'ZzpeTm pc q.S9 RuoTu
-?,aTszn guzoTuu,oaq. deq.sod guT93o 37,tc
bcazotits9aTqodtz
RuRoRpew 14mopnvis bToOzo bumW q.se,c nuang.Tuue uq..nTm0
?Tsa su`Veuauljuts RlinTa;ao aTuezouuz T uTou
wol=mun I "naGOIFK IM VT-rtrIDI'M riito
TrIzein.zamvva .alaTiplys :NTumoasTH
Tsm RuGT2TH npprRz z
Nnzet:zaavA 'IlosqaTil '1
e0e
ro,
0-170000ZOOL17001?1701-0-1-8dC1I-V10 C1-/90/171-0Z -1A-09 ? eseeiej -104 panaiddv Ado paz!l!ueS u! PeWsseloaCI
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13: CIA-RDP81-01043R004700200004-0
- 204. -
1 akademiach nedycznch i :3rednich szkoIach !nedycznych meto-
dyka oNiaty sanitarnej jest obowiqzkcasym przedmiotem Posa
tym lekarse I gredni personal medyczny szerzq o6wiate sani-
tarnq w ramch swojej pracy zawodowej /4 godz.miesigcznie/,
W U..A.6wny obowiqzek szerzenia daiaty sanitarnej
spoczywa najczcociej na organizacjach spolecznych, kt6re se,
subsydiowane przez paristwo. Ruch snoleczny tych oranizacji
jest w.dziedzinie azerzenia o6wiaty sanitarnej bardzo Zywy:
Niejednokratna ritter:1,aky o6wiatowo-saniturne najac charakter
handlowo-raklamowy. Dia pog?4bietia 1-.1adomo6ci z sakresu
o6wiaty sai:itarnej s roczne studia o6walaty saadtarilej /po-
dyplomowe/, pc) ktorych sluchacz otrzymuje dypiwo magiatra
w zakresje ola:iatz; sanitarnej.
We Prancji ? Illoszech przy katedrach uniwersyteckich
powstajq oOrodki centralne i regionalne o6wiaty sanitarnej,
We Francji takim Arodkiem jest Soissons /o6rcaeL szkole-
niowy d.H.O./.
W Anglii oowik.te saaitesnq prowadzq organizacje spo-
leczne. Organem :derowaiczym jest Centralna Lada 06wiaty
Sanitarnej. Szkolenie odbywa si w -2fifl.zynarodowym 06rodku
Szkolenia w Zakresie u6wiaty Sanitarnea,
W Czechoslowacji o6wiata sanitarna prcwadzona jest po?
dobnie jak I w Organem kierowniczym jest Minister-.
stwo adrovda, clauz Instytuty 06wiaty Sanitarnej w lradza i
ratys2awia.
W Eulgarii oorodkiem metodyczno-organizacyjnym o6wiaty
sanitarnej jest Republikariski Dor C,6wiaty Sanitarnaj w Gafii4
l'racc z zakraou o6wiaty sanftarnej koordynowane-sq z Wydzia-
lam 06wiaty 'zIanitarnej :linisterstwa Zdrowia, oraz Oddzialami
0Swiaty Sanitarnej Woj?Stacji San..6pid, Niektore 1Jo3St?
je
San.Epid. nosiadajq Domy 06wiaty Sanitarnej, Przy Stacjach
jest romieZ hada 06wiaty Sanftarnej a.skladzie:lekarz od-
dz4,alu ofkiaty sanitarnej Stacji, dyrektor szpita:la, prze-
wodniczeica Czerwonego Krzyta i organizacji mIcazieZowych.
Tematyka tej pracy ,est rOtnorodna, doakIpna 6o 6rodowiaka,
obejmuje ona rwnie I aktualne zagadnienia h?cnj og-dlnejo
i komunalnej, ochrony zdrowia, his:;eny szkolnej9 chorob za-
kainych, spolecznych I zawadcych.
VIZS,
,
4
- 205 -
MetodykaV.1:44".;Atenia o6waty sanitarnej w Bulgarii nodobna
jest do rze
Bardzo ataironzir'yczne sa tu tqcola Zdroflia organizowane
przez front narodow:,,, Kol:c takie pos:Lada lekarza, najca-
ciej rejant'Veg, kto.7 "a. r tygodnia ma .fam,1;adaiany odczyt
dla dorooka.ch9 lub mIodz3ey szkalnej,
laza tym o1-tty onnitarnr.j p.rsj Staczach San.3pid.,
ktore poalada;Sq 1-2 iek.,rsy kierujgcy:h W sklad lek-
toriow wchodzq rOvt,,e7. epecjr.Lnczici,
Lektoria organivaja raz w tygodniu oaczyty z zakresu o6wia-
ty sanitarnej.. loza tym t zw, grupa ruch,ma zlaZona a 3-4
lekarz7 wda raz w miesfqcu na wie6 1 olo:Augujc jadno-
cze6nie 3-4 osiedla wiejskie,
W Jugos17a:wii prace szkoianiowe w zakreJe c6wiaty sa-
nitarnej prowad7alt kralavy Instytut 06wiaty Sunitarnej
Beigradie, Paristwowa SzkoIa Higlany Centyalny Krajowy
Instytut Matki i Dzlecln,0wiata saniiarna m Jugos/awii
st2a..owi obowiqzujaay za?i plac prel:ency:;nydh wszyst-
kich instytucji lecanictwa zamknigtego I otwartego, a tahZe
calego personelu i szkolnlctoa. Szczef*Olna
uwaza jest zwr6cona na intensywne nrowadzenla prac o6wiato-
wo saniarnyca w tare:'- przy Licla,ym wsia-31dziala-
miejscowych czynaLkowznych,
Instyt-,cie iracy i Fieiiy Wol powstaje stala
wystawa 01&Lysanitalnej w rOZnych kra. Dotyczy ona
materlaI6w o6wiaty saniternej otrzyuanyah coq wym-any rau-
kowef', z 7..R? Bu/garii, U,S.A,, CzechocIcwi, Argan-
tyny, Kanad7 atd,
4, '..)(3wiata eanitarna na xi w
_
chazobom ju2,
J:m!3, jakfe6
Ro-av nalai o
cd bacazo odieglycll
fazja
anosav t.ia ahorob, a Taa.ze aapaacguaaa
czarl ,?a.L.ara a(":fry-_a no od do-
?:7 '7 4
_ %A.
warank6w klia-atTzacla. Los4,epnie w wask,m 7akre-
s,- a'araaono lawa na oaobastl L'E_ane _te-aenia.
npelassified in Part Sanitized COPY Approved for Release ? 50-Yr 2014/05/13 ? CIA-RDP81-01043R004700200004-0
0-170000ZOOL17001?1701-0-1-8dC11-V10 ? ?1,/90/171-0Z -1A-09 ? aseala P
-outo slacz --c.00TuiaTzp1-9de uT.Acapz Ilouzipoa.90 'qoTN
-sCaTm 'mseceaTumo7aa T T.logac-qo pcasm 3Te T pu:Aoaa. bmol.
-? IJ Z(1-apAcx,pz P-q?nTs LI,orfi.TtnitTez uorpuT:lisz
curru uzod npuT74-ezc_ aTu--Jaq. u oum9auz 'Eouad
Cal. op Tuom3.02.cd casqcsu be Eza91.:1 "sTopapz RunT.e
-Tumootad Ylu Ts,A 13U CauaraTuss 14-eTiko uTuozaaze
NazbTmcqo ?i; 'c 'u.oEuzoaToJe qoucouzTuo9xo T.ToT:IsCaTm
T sTmcapz a7gzr.,:e ,laT37,ei.ThTm su ;sac' uaaudo 4uouaa ?iZzpaTm
TCooz.;:xsT:sic