POLISH MILITARY PUBLICATION ON AIRFIELD CONSTRUCTION

• Document Type: CREST
• Collection: General CIA Records
• Document Number (FOIA) /ESDN (CREST): CIA-RDP81-01043R002300040004-4
• Release Decision: RIPPUB
• Original Classification: S
• Document Page Count: 272
• Document Creation Date: December 23, 2016
• Document Release Date: September 13, 2013
• Sequence Number: 4
• Publication Date: June 23, 1958
• Content Type: REPORT

Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
INFORMATION REPORT
50X1-HUM
INFORMATION REPORT.,
CENTRAL INTELLIGENCE AGENCY
This material contains information affecting the National Defense of the United States within the meaning of the Espionage Laws, Title
18, U.S.C. Secs. 793 and 794, the transmission or revelation of which in any manner to an unauthorized person Is prohibited by law.
Q rs M
50X1-HUM
COUNTRY
Poland.
REPORT
SUMO'
Polish Military Publication on
DATE DISTR.
13 JUt les
Airfield Construction
NO. PAGES 1
REFERENCES RD
DATE OF
INFO.
PLACE &
DATE ACQ.
PROCES5NG C,0531
b? 1-HUM
50X1-HUM
SOURCE ;EVALUATIONS ARE DEFINITIVE. APPRAISAL OF CONTENT IS TENTATIVE.
copy of Budowa Lotnisk (Construction of Airfields),
published in Warsaw in 1955 by the Polish Ministry of National Defense.
The authors are F..:Spasskil A. Kriwisski, J. Besser, J. f.tusinow,
S. Korolko, N. Miszczenko, A. Pietrog,, and B. Jerszow. The publication
is a translation from a Soviet book on the subject.
? 50X1-HUM
50X1-HUM
1717Z777-1 X IRRMY
X _,.P4AVY
X-1,41 R
X
FBI
IA EC
(Notes,W,ssihington distribution indicatod by "X"; Fieldsclistribution_by "*".)
?J
INFORMATION REPORT
50X1-HUM
IN REPORT
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
,
eci?
47%,;;;.?
.41, ? ? 7.;;?...."'"74'.4
r
-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
F. SPASSKI, A. KRIWISSKI. .J. BESSER,
J. RUSINOW, S. KOROLKO, N. NIISZCZENRO,
A. P1ETROW, B. JERSZOW
BUDOWA LOTNISE
(WY KONYWANIE ROBOT)
Pod ogoltut redakcjg
F. SPASSKIEG 0
?1116
1 9 5 5
WYDAWNICTWO'
MINISTERSTWA OBRO,NY NAIIODOWEJ
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
STAT
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
L.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
?
-
_
--"- ?- ?
? -e
Declassified in in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
-.0
\
F. SPASSRI, A. RRIWISSIiI,"3 J. BESSER;
J. RUSINOW, r-;---ii0ROLRO, N. MISZCZENR 0,
A. PIET1-0)V,- B. JERSZO W
-
BUDOWALOTNISK
_
, ?
(WI;ICONYWANIE ROBOT)
Pod og6Ing redakcjg
F. SPASSKIEG 0
o
?:1
_
0
?
.;
?i
, ?
;
-1".:
,
? ?
-...'z':
' y
.1.?:::::_
if . .
?;;F:- 11-qi... - -
.,.., ":?.? 4. ,,
.
.... ;.
, ?,.
-..r .,,,,
1 9 5 5
.?
4
?
9. ..;:,..
?
WYDAWNICT_Y
-RAIVO-DOWEJ
MINISTER
sTANNIC'L-OBRQ7N71,.'
N, ?
"
.?
?
?
.6
?
?
a
;
r_
_
?:.
neclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Tvtut oryginalu:
?STROITIELSTWO ABRODROMOW"
(PROIZWODSTWO RABOT)
'Mint:cryit z rosyjetiego:
mgr inf. J. HORWATT i mgr int J. ABRAMOWICZ
Z powodu braku w ojczystej literaturze technicznej
opracowan po,gwicconych wykonawstwu robot lotni-
skowych dokonano niniejszego tlumaczenia:ksigiki ra-
dzieckich iniynierow.
? Ksigika ta przyczyni sie do podniesienia poziomu
wykonywania- rob6t lotniskowych w naszym kraju.
Redahtor
mgr in. B. SIBRZPOWSK I
Italahlortedmicznv
H. MA LC ZEWS K A
Wydawnletwo MInIzte;stwa Obrony Narodowej
Warszawa 19L',1. Wydanie I
Objctoitc: 46,4 ark. wyd., Si ark. druk.
Pap:e.? d: k _at V kl Bi gr Format 'M x100/16 ?
0:1 taro n af. 9 VIII:51 r. Podp1s. do druku 1,11.55 r.
Druk Itkonezano 15.11.55 r. Nr zam. 1470 z dn 9.VIII.54 r.
Wojikowo Zaktady Gratlezne w Warszaw.e
cw-1-914
Cana zi 171.40
PRZEDIVIOWA
Niniejsza ksictika zawiera opis wykonawstwa robOt lotniskowych. Kstalka ta side-
da si z trzech czeici: pierwsza czcia obejmuje wykonawstwo robot przy budowle
pola wziotow, druga omawia wykonawstwo robot przy budowte ulepszonych tta-
wierzchni na lotniskach, a trzecia zawiera opis pomocniczych dzia?Ow prcdukcji dla
budownictwa lotniskowego. Rozpatrzenie zagadnieii pIanowanta budownictwa
Me z tv/aaciwym rozwictzaniem projektu urzqdzenia p/acu budowy i opracowaniem
?Olney? planu budowy), kierowania budowami, jak ratuntet ogalnych spraw orga-
nizacyjnych budownictwa lotniskowcgo zostanie ujete to czwartej czcict, przewldzia-
nej do wydania to postaci osobnej
Ksiqtka jest opracowana jako podrecznik wykonawstwa robot lotniskowych przy
_zalateniu, ie zasady wykonawstwa i organizacji rob6t og6Inobudowlanych, jak rowniet
zasady normowania i sporzqdzania kosztorys6w, sq znane. czytelntkowl.
Jako Wilma zasadc przyjato to ksfatce maksymaittle wszechstronnq mechanizack,,
robot oraz ich wykonywanfe najbardziej nowoczesnymi metodami potokowymi. Rc=-
ne sposoby wykonawstwa, jako Me odpowiadajqce tospolczesnym .wymogom,' nlc sq
uwzgledniane to niniejszej ksfqce, z wyjatkiem przypadk6w, gdy zastosowanie fakich
sposobotv jest spowodowanc koniecznoiciq.
W odrainieniu od wielu prac, poiwieconych organizacji i wykonatostwu rob6t,-
w niniejszej ksiqtce Me zostaly untiesiczone opisy stosowanych.maszyn
Autorzy zaktadali, te przy dzisiejszym stante mechanizacji kratkie optsy maszyn
to pracy pogwieconej wykonauistwtc robOt nie sq celowe. Przy wideiwym organizowa-'
Mu wspOlczesnego budownictwa, to tej liczbie i lotniskowego, ntezbedne jest dokladne
wykorzystanie znajomogci stosowanych maszyn i urzqdzen.
W opisie wykonawstwa natomiast naleiy szczeg6Inie podkreglie wyjqtkowe zna-
manic peZnego wykorzystania maszyn dla skrOcenia czasu budowy I obnitenta kosztOto. -
W zwiazku z tym w ksiqice niniejszej dia wszyitIcich zasadniczych stosowanych -
rodzajoto maszyn podane sq wzory do obliczania ich wydajnogef, przez analizotranie
ktorych mina zawsze 'Wand wiagciwq droge do najlepszego wykorzystanta maszyn
to warunkach danej budowy. Podawanc w ksiqice przyklady wydajnoict nie--MOgq -
bye rozpatrywane jako normy; osiqganie lepszych wynikOw jest obowtqzklem I zada-
niern budowniczych.
IVIajac na wzglqdzie dqtenie _do zwiekszenia wyclajnoici pracy, to kshitce podano---
?
teoretyczne podstawy totakiwych sposobOto wykonawstwa (na prz-yklad pracy' agar-.?
- ?
niarek, zageszczania gruntu Um).
Ksia2ka ta jest pierwszq probq systcmatycz.nego ujecia zagadnieli wykonawstwa
robot lotniskowych.
Jako teoretyczne podstawy ksiqtki stutyly praca....radzieckich uczonych to dried11-
nie nauki budownictwa. Najcenniejsze z nich, ktore stanowily podstatoc dla ustaleMa
sposobOw budowy betonowych iiawierzchni, sq prace czionka Akademit A. Bajkoica,
c -
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R00230004onn4_4
3
IL
o
I
rDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
doktoraw nauk technicznych, profesorow N. Bielajewa, B. Skramtqawa, J. Aleksan-
drina, A. Szejkina t fnnych; Atka podstawy dla ustalenia sposobdw budowy ulepszo-
nych nawierzchnl sluiyly prace uczonych szkoly drogowej z profesclrem P. Sacharo-
wem I doktorem nauk technicznych profesorem N. I wanowem nee:zele.
? .Oczywiste jest, le praca ninfes-is?i nfe wyczerpuje caloict zagadn;mi budownictwa
lotnfskowego, szczegalnie ze wzgleu na nowold tych zagadnieft ora:ywobec ciaglego
postou I rozwoju wykonawstwa.
Autorzy uwatafq za stvaj obowicizek podziqkowad za cenne uwagt rady: D. Ffla-
towowf, recenzentont M. Andrfenko, K. Stroganowowi, A. Michajlows,icfemu i A. Ru-
ntanowowi, jak ratunia G. Owruczskiemu, A. Boguslawskiemu, N. FrolOwowi i G. Ko-
walewowi, ktarzy wiirazili ?pink o rqkopisle.
Praca podzielona byla porniedzy autordw jak nastouje: wstqp i r9zdziaty II, V,
VII, IX zostcay opracowane przez docenta, kandydata nauk technicznych F. Spasskie-
go. Wsto do drugiej czqici I rozdzialy XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, ?XVIII
napi-
sa kandydat nauk technicznych A. Kriwfsski.,
Rozdzialy: I (oprocz ?O wstqpnym odwodnieniu), XIX, XX, XXIV f, XXV (oprocz
? o warsztatach naprawczych) opracowal kandydat nauk technicznych J. Sesser.
Rozdziaiy: III, IV, VIII napfsal kandydat nauk technicznych Z. Rusinow, przy tym
rozdzfai IV ? we'clZug danych uzyskanych na podstawie dogwfadczalnych badaii atato-
ra. Rozdzicay: XXII, XXIII, ? o przygotowaniu materialdw rozdzialu XXI, ? o warszta-
?tach remontowych z rozdzicau XXV opracowca docent, kandydat nauk technicznych
S. Korolko. Rozdziat XI ? docent, kandydat nauk technicznych N. Miszczenko. Roz-
. dzfca X I ? o wstqpnym ealwodnieniu z rozdzicau I napisali docent, kandydat nauk
\\1_i
technicznych W. Jerszow IF. Spasski. Rozdzial XXI (oprOcz ? o przygotowaniu ma-
terialdw) ? fintynier A. Pietrow. Opracowanfe rozclzialu X dokonane .zostalo przez
docental kandydata nauk technicznych N. Jerszowa.
Ogoinct redakcjq ksiqikt przep' rowadza F. Spasski.
WSTP
?...mechanizacja procesdw proFy jest dla
nas sag nowq i decyduivq, kepttorej
nie-
moliwe jest utmintanie ani-ntisz' coo tem-
pt:, ani nowej skaii produkcji"
(J. Stalin)
Budownictwo dwoch zasadniczych typow lotnisk: stalych, przeznaczo-
nych do dlugotTwalego uiytkowania, i tymczasowych ? do kr6tkotrwalego
uiytkowania ? stanowi jedno z zagadnien zaspokajania potrzeb lotnic-
twa wojskRwego.
Kaidy z tych typow rani sic swymi urzqdzeniami oraz wyposate-
niem; ma swoje szczegolne wlatciwo?ci zar6wno pod wzglcdem sposob6w
budowy, _5/sic i pod wzgledem iwielkoki robot, czasu trwania budowy, jak
rowniei warunkow wykonywania i sposobu organizowania robot.
Zakres prac budowlanych na stalych lotniskach jest znacznie wickszy
nii na lotniskach tymczasowych. Czas budowy lotnisk stalych trwa kilka
miesiccy i posiada wszystkie cechy budownictwa stalego, a na zbudowanie
tymczasowych potrzeba kilku dni lub nawet godzin; szczegolnie podczas
wojny te ostatnie posiadajq cechy budownictwa tymczasowego.
W niniejszej pracy podane sq przmrainie sposoby wykohywania robot
przy budowie stalych lotnisk. Dane ten. wyczerpujq rowniei zagadnienie
budowy lotnisk tymczasowych. Wyjqtek stanowiq zagadnienia zwiqzane
z organizacjq bud6w, ktore naleiy rozpatrywae osobno dla kaidego rodzaju
budowy.
Ogolna charakterystyka robot lotniskowych
Wspolczesne budownictiwo lotnisk zwiqzane jest z wykonaniem bardzo
rOinorodnych zadan. W tej?liczbie (pomijajqc wykonanie budowli, co stano-
wi temat) znajdujq sic:
1. Prace zwiqzane z urzqdzeniem p61 wzlot6w, do ktorych
a) przygotowanie terenu dla wykonania zasadniczych prac zwitizanych
z budowq pola wzlot4w;
b) roboty ziemne, zwiqzane ze zlagodzeniem naturalnej rzeiby terenu
na polach wzlot6w, z przygotoWaniem koryta pod ulepszone na-
wierzchnie i wykopow dla Przeprowadzenia stalej sieci odwadnia-
jacej i odprowadzajacej opady atmosferyczne;
t. 13, 3.67.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
5= =
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
doktorow nauk technicznych, prof esorow N. Bielajewa, B. Skramtajewa, J. Aleksan-
=drina, A. Szejkina innych; jako podstawy dla ustalenia sposob6w budowy ulepszo-
nych nawierzchnt stulyty prace uczonych szkoly drogowej z prof esorem- P. Sacharo-
wem I doktorem nauk technicznych profesorem N. Iwanowem na czele.
? Oczywiste jest,. le praca niniejsza nie wyczerpuje catoict zagadnien budownictwa
lotniskowego, szczegolnie ze wzgledu na nowde tyclt zagadnien oraz wobec cigglego
postgpu I rozwoju wYkonawstwa.
Autorzy uwataja za swoj obowiqzek podzigkowad za canna uwagt I rady: D. Fita-
towowi, recenzentom M. Andrienko, K. Stroganowowi, A. Michajlowskiemu i A. Ru-
manowowi, jak rOwniet G. Owruczskiemu, A. Bogustawskiemu, N. Frolowowi i G. Ko-
0
walewowi, ktarzy wyrazili optnig o rekopiste.
Praca podzielona byta pomiedzy autoraw jak nastgpuje: wstep I rozdziaty II, V,
VII, IX zostaty opracowane przez docenta, kandydata nauk technicznych F. Spasskie-
g& Wstgp do drugfej czgici I rozdzialy XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, ,XVIII napi-
sal kandyclat nauk technicznych A. Kriwisski.
Rozdzialy: I (opr6cz ?o wstgpnym odwodnieniu), XIX, XX, XXIV I XXV (opriocz
? o warsztatach naprawczych) opracowat kandydat nauk technicznych J. Besser.
Rozdzialy: III, IV, VIII napisat kandydat nauk technicznych Z. Rusinow,- przy tym
rozdzial IV ? wedlug danych uzyskanych na podstawie dogwiadczalnych badati auto-
ra. Rozdzialy: XXII, XXIII, ? o przygotowahiu materialow rozdziatii XXI, ?'o warszta-
'tacit remontowych z rozdziatu XXV opracowat docent, kandydat nauk technicznych
S. Korolko. Rozdziat XI ? docent, kandydat nauk technicznych N. Miszczenko. Raz-
. dziat X I ? o wstqpnym odwodnieniu z rozdziatu I napisali docent, kandydat nauk
technicznych W. Jerszow i P. Spasski. Rozdzial XXI (oprocz ? o przygotowaniu ma-
? terial6w) ? iniynfer A., Pietrow. Opracowanie rozdziatu X dokonane zostato przez
docenta, kandydata nauk technicznych N. Jerszowa.
?going redakAjg ksictiki przeprowadzit F. Spasski.
WSTP
?...mechanizacja proces6t4 pracy jest dia
nas sag nowq i decydujacq, bez Ware) Me-
moiliwe jest utrzymanie ani naszego tem-
pa, ani nowej skali produkcjr*.
(J. Stalin)
Budownictwo dwOch zasadniczych typow lotnisk: stalych, przeznaczo-
nych do dlugotrwalego uiytkowania, i tymczasowych ? do knotkotrwalego
uiytkowania ? stanowi jedno z zagadnien zaspokajania potrzeb lotnic-
twa wojskRwego.
Kaidy z tych typ6w rOini sie swymi urzadzeniami oraz wyposate-
niem; ma swoje szczegolne wlakiwaci zarowno pod wzglqdem DposobOw
budowy, jak i pod wzglqdem wielkoLci robot, czasu- trwania budowy, jak
rowniei warunkow wykonywania i sposobu organizowania robot.
Zakres prac budowlanych na stalych lotniskach jest znacznie wiekszy
nii na lotniskach tymczasowych. Czas budowy lotnisk stalych trwa kilka
miesigcy i posiada wszystkie cechy budownictwa stalego, a na zbudowanie
tymczasowych potrzeba kilku dni lub nawet godzin; szczegolnie podczas
wojny te ostatnie posiadaja cechy budownictwa tymczasowego.
W niniejszej pracy podane sa przemainie sposoby wykonywania robot
przy budowie stalych lotnisk. Dane te wyczerpujq rowniei zagadnienie
budowy lotnisk tymczasowych. Wyjqtek stanowiq zagadnienia zwiqzane
z organizacjq budow, ktore naleiy rozpatrywad osobno dla kaidego rodzaju
budowy.
Ggolna charakterystyka robot lotniskowych
Wspo/czesne budownictwo lotnisk zwiqzane jest z wykonaniem bardzo
roinorodnych zadari. W tej?liczbie (pomijajqc wykonanie budowli, co stano-
Wi odrqbny temat) znajdujq siq:
1. Prace zwiqzane z urzqdzeniem pal wzlotoi.v, do ktOrych nalei.q:
a) przygotowanie terenu dla wykonania zasadniczych prac zwiqzanych
z fbudoNvq pola wz1ot6w;
b) roboty ziemne, zwiqzane ze zlagodzeniem naturalnej rzeiby terenu
na polach wzlotow, z przygotowaniem koryta pod ulepszone na-
wierzchnie i wykopow dla przeprowadzenia stalej sieci odwadnia-
jqcej i odprowadzajqcej opady atmosferyczne;
? Dziela, t. 13, 3.67.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release_@ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
111
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
roboty odwadniajqce teren lotniska i podloe plepszonych na-
wierzchni;
d) roboty agrotechniczne (zadarnienie) dla uzyskania koniecznej wy-
trzymakki ftrwaoci powierzchni pola wzlotow.
2. Roboty zwiqzane z budowq ulepszonych nawierzchni na lotniskach
(drag startowych, drog manipulacyjnych, miejsc postojOw samolotow).
Rozpieto6o tych prac jest roina i zrnienia sie w zaleinoki od rodzaju na-
wierzchni, sposob6w wykonania oraz stosowanych materiaI6w.
Roboty zwiqzane z budowq nawierzchni wymagajq uprzedniego zorgani-
zowania szeregu pomocniczych przedsiebiorstw; bez pomocy ktorych budo-
wa nawierzchni nie moie bye wykonana, a mianowicie:
a) iwirowania i piaskowania, ktore sluZq dla zabezpieczenia wydobycia,
przygotowania i uszlachetnienia materialow kamiennych, 2wiru
i piasku, jegi nie ma moiliwoki otrzymania materiaiolv z istniejq-
cych miejscowych kopain;
b) wytworni betonu (przy buclawie nawierzchni ;betonowych);
c) wytworni asfalto- i smo/obetonu (przy,budowie asfaltobetonowych
nawierzchni);
d) hoz asfaltowych (przy budowie nawierzchni asfaltowych);
e) betoniarni produkujqcej 2elbetonowe rury dla kolektorow);
f) tartaku i stolarni dla zaopatrzenia budowy w materialy i wyroby
drzewne;
g) bazy Zbrojeniowej wykonujqcej zbrojenia do ielbetu;
warsztat6w przygotowujqcych przekladki do szczelin;
i) warsztatow naprawczych i obslugi maszyn;
j) urzqdzeri dla zaopatrywania budowy w wode i energie elektrycznq.
Ponadto jak na ka2clej budowie przed rozpoczeciem robot naleiy przy-
gotowad stale lub tymczasowe budynki: biura, hotele, magazyny oraz drogi
i inne urzqdzenia pomocnicze. Wobec .znacznych iloci materiaiow nadsy-
lanych na budowe lotniska w wieliszoki przypadkow zachodzi koniecznok
zbudowania bocznic kolejowych.
Wszystkie praczwiqzane z organizacjq dzialow pomocniczych powinny
bye przeprowadzane w okr este przygotowawczy m. Teren ro-
bot rowniei musi bye uprzednio odpcwiednio przygotowany. Wykonanie
zasadniczych robot przewidzianych w projekcie budowy lotniska
rozpoczyna sie po zorganizowaniu pomocniczych dzia/ow, zabezpieczajqcych
potrzeby budowy, i zaopatrzeniu jej w niezbedne zapasy materialow w celu
umoiliwienia nieprzenwanego wykonywania rob6t zasadniczych. Organiza-
cja i wykonanie tak roinorodnych i skomplikowanych przygotowawczych
i zasadniczych prac wymaga gcislego planowania, dokladnej kontroli jako-
ki prac i naleiycie przemyglanej organizacji kierowania budowq.
Kierowanie budowq wymaga bardzo dokladnej organizacji, ?bowiem
przy zasadniczych i pomocniczych pracach zatrudnia SlQ wielkq Hoge ludzi.,
uiywa sie wielu skomplikowanych i przewa?nie kosztownych maszyn oraz
posluguje sie powaZnq iloci rodkow transportowych, poza tym prowadzi
sie dui() pomocniczych przedsiebiorstw budowlanych.
Kierowanie robotami powinno bye zorganizowane wedlug wyra2nie
ustalonego schematu w zakresach: zarzqdzania, technicznym i operatyw-
-
nym, Iqcznie z systemem dyspeczerskim. Organizacja pracy na takiej budo-
wie wymaga oprocz tego codziennej pracy nad wychowaniem spoleczno-
politycznym zalogi.
6
Powyisze wstepne uwagi wiadczq wyrainie o tym, ie organizacja bu-
downictwa lotnisk posiada rozlegly, skomplikowany zakres i wymaga
dokladnego przestudiowania wszystkich zagadnieri wykonywania i organi-
zacji robot, aby w toku wykonywania prac ustalony tryb prowadzii do jak
najlepszych wynikow.
Zasady organizacji wykonywania robot lotniskowych
Budowa lotnisk, jak i budownictwo w kaidej galezi gospodarki narodo-
wej, Acige i nierozerwalnie zwiqzana jest z rozwojem nowej radzieckiej
techniki budowlanej. W zwiqzku z tym radzieckie budownictwo lotniskowe
jest nieodlqcznq czekiq radzieckiej szkoly ;budownictwa i rozwija sie na
podstawie ogolnych praw socjalistycznej gospodarki i techniki. Jednq z za-
sad radzieckiego budownictwa jest przygpieszenie proces6w budowlanyc.h.
Krotkie terminy w budownictwie sprzyjajq zwiekszeniu wydajnoki
pracy i obni2eniu kosztow budowy. Poza tym ze wzgledow wojskowych
skrocenie czasu budowy lotnisk jest bardzo wainym czynnikiem.
Podstawq rozwoju szybkokiowych metod budownictwa jest malcsymal-
na mechanizacja pracy. Roboty lotniskow naleitt do rzedu wyjqtkowo
pracochlonnych robot. Dlatego wlagnie mechanizacja budownictwa lotni-
skowego jest niezbedna i znajduje coraz wieksze zastosowanie w praktyce.
Mechanizacja robot jest jednakowo waina na budowach stalych, jak I tym-
czasowych lotnisk; tak dla pierwszych z powodu wielkiego zakresu prac
i krotkich termin6w wykonania, jak dla drugich w zwitizkir z koniecznokiq
wyjqtkowego tempa pracy.
Mechanizacja robot w budownictwie lotniskowym obejmuje:
1) wszystkie pracochlonne roboty, 2) roboty, przy ktorych niezbedna
jakoge nie daje sie osiqgnqe hez zastosowania mechanizacji.
Do pierwszego rodzaju naleiy odniek roboty ziemne, iwydpbycie i przy-
gotowanie materialow, wykonanie podloia nawierzchni, l_rzygotowante
betonu i asfaltobetonu, rozkielenie i zageszczenie betonu i asfaltobetonu,
przygotowanie mieszanin, rozprowadzanie plynow przy wykony-waniu
czarnych i prostszych nawierzchni; do drugiego rodzaju naleiy odnieto wy-
konanie 2e1betowych rur, pokryw, czeki krytych 6cielcow i innych.
Przy wykonaniu robot z zastosowaniem znacznych Arodkow mechanicz-
nych szczegOlnie wainy jest prawidlowy wybor maszyn i urzqdzen.
Na budowach stalych lotnisk, wobec wielkiej iloci robot, tr2ywa sic
maszyn i urzqdzen cieikich, obliczonych na prace we wzglecinie ustalo-
nych warunkach, w zasadzie przerznaczonym do przewoienia tylko kolejq.
Natomiast budowy tymczasowych lotnisk, wykonywan.e w wyjqtkowo
krotkich terminach, wyr6Znia triycie lekkich, przesuwnych i latwo tran-
sportowanych maszyn, ktOre pracujq w okresie dzialan Wojennych;
w zwiazku z tym przesuwa sig je po drogach samochodowych albo za po-
mocq wlasnego napeclu, albo za pomocq ciqgnika.
Dia wykonywania rob6t nie tylko wainy jest doh& wlakiwych ma-
szyn, ale i clqienie do jak najpelniejszego wykorzystania maszyn i urzq-
dzen, usprawnienia procesow technologicznych oraz tulepszenia organiza-
cji wykonawstwa, jak rOwniei wprowadzone na budowach wlakiwych
postepowych norm wydajnoki pracy.
Jednym z zasadniczych sposobow przyspieszenia budowy i pelnego wy-
korzystania maszyn i urzqdzeri jest dokladne opanowanie i wprowadzenie
potokowych metod wykonawstwa robot.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
W pierwszym okresie rozwoju budownictwa lotniskowego budowa
lotniska Me wymagala wykonania wielkiej i1oci rob6t, poza tym przepro-
wadzano jg za pomocg najprostszych 6rodkow i nieskomplikowanych me-
tod organizacji prac. W zwiqzku z nieznacznym zakresem robot stosowano
w zasadzie metode stopniowego wykonywania, polegajgcg na tym,
Ze w poszczegolnych okresach na (jednym odcinku prac wykonywano tylko
jedng z przewidzianego szeregu czynnoki skladajgcych sie na caIoAd robot,
Wszystkie nastepne czynnoki wykonywano dopiero po calkowitym zakon-
czeniu poprzedzajgcych. Na przykIad wykopy i nasypy w gruncie mineral-
nym wykonywano dopiero po zupelnym zakoriczeniu rob6t zdiecia humu-
su itd.
Metoda stopniowego wykonywania jest szczegolnie charakterystyczna
dla pracy recznej nie zmechanIzowanej. W zwiazku z rozwojem mecha-
nizacji metodia ta w budownictwie lotniskowym zostaia stopniowo wy-
parta przez bardziej wlakiwq, abecnie powgzechnie stosowang w budow-
nictwie radzieckim pot oko wa metode wykonywania.
Stosowana na lotniskach metoda potokowa polega na jednocze s-
n y m,- rownoleglym wykonywaniu na danym odcin-
ku wszystkich rodzajow prac, skiadajgcych sie na
ca/o66 budow y. Na przykIad dla tdo2enia nawierzchni na pew-
nym odcinku jednoczenie, lecz na roZnych dzialkach tego odcinka, wyko-
nywane sg wszYstkie zasadnicze rodzaje robot: roboty ziemne, drenai, przy-
gotowanie podio2a, ukladanie nawierzchni oraz jej wykoriczenie i kon-
serwacja.
Analogicznie realizowana jest metoda potokowa podczas wykonywania
robot ziemnych itd.
Metoda potokowa wymaga podzialu calego zakresu rob6t na wchodzgce
w jego ?sklad poszczegane czynnoki. Jedng z tych czynnoki, z zasady
najbardziej pracochionng (np. przy. wykonywaniu nawierzchni ? ukla-
danie mieszaniny), przyjmuje sie jako zasadnicza, prowadzgcq. Wszystkie
inne czynnoki w stosunku do prowadzgcej sa bgdi przygotowawcze, bgdi
wykoriczeniowe i pozostajg z nig w gcisiym zwigzku. Czynnoki podgZajgce,
w zaleinoki od ich pracochIonnoki i szczegolnych cech, mop byd Igczo-
ne w peiwne cykle pracy. Na przyklad: czynnoge zdjecia oraz ponownego
uloienia warstwy humusu, wyrownanie i waiowanie przy wykonywaniu
robot ziemnych ltd.
Przy potokowej metodzie caly zakres robot niezbedny do wykonania
zasadniczej czynnoki dzieli sie na odcinki jednakowe pod wzgledem zadan,
wIakiwoki i rozmiarow.
W za1e2noki od zadanego terminu 'ukoriczenia-robot ustala sic w czasie
przebieg zasadniczej czynnoki na danym odcinku, na podstawie czego
okregla SiQ dla niej odpowiednie wyposa2enie w Tnaszyny i urzgdzenia, jak
rowniei niezbedny sklad zespolu roboczego.
W oparciu o ustalenie w czasie czynnoki zasadniczej, okregla sic termi-
ny (wykonania zwigzanych z nig pomocniczych czynnoki i odpowiednio
do tego przewiduje sic dla nich niezbedne maszyny oraz brygady rabocze.
Zasadnicza, prowadzaca czynnogd oraz inne gcigle z nig zwigzane wy-
konywane Sg przez oddzielne zmechanizowane zespoiy robocze, z ktorych
ka2dy wykonuje tylko wyrainie okraone czynno?ci.
Wszys.tkie zespoIy pracujg na odcinku w okreAlonym liniowym porzgd-
ku, odpowiadajgcym kolejnoki wykonywania poszczegOlnych elementOw
robot. Kaaly zespOI po zakoriczeniu pracy na danym odcinku prze-
nosi sic na nastepny, uprzednio przygotowany ju2 przez poprzedzajgcy
8
zespol. JednoczeAnie zespol zwalnia pierwszy adcinek din zespolu podgia-
jacego za nim.
W ten sposob osigga sic konsekwentne potokowe wykonanie wszystkich
czynnoki, skladajgcych sic na calogd robot.
Dzicki takiej organizacji powstaje moinogd najbardziej intensywnego
wykorzystania pracujgcych maszyn, ustalenia okretlonego tempa din wy-
konania wszystkich czynnoki. Jednoczegnie metoda potokowa powoduje
znaczne zwiekszenie wydajnoki pracy, obniienie kosztOw oraz skreIcenie
terzninu wykonania caloki robot.
Taki sposob wykonania robot wymaga naleiytej organizacji wszystkich
wykonawczych czynnoki, AcisIego ich planowania i wzajemnego skoordy-
nowania, tak w czasie jak i w przestrzeni, inaczej maw*: precyzyjnego
planowania caiego zakresu rabot. Tylko przy spelnieniu tych warunkOw
mole byd osiggnieta niezbedna jednolitaid i cigglogd ruchu systomu poto-
kowego oraz najwiekszy jego pastel).
Organizacja tego systemu nie mo2e bye uogolniona din wszystkich
przypadkow wykonywania robot i zaleina jest od charakteru robot oraz
specyfiki czynnoki. Metody potokowe dla robot ziemnych I budowy na-
wierzchni bed odmienne, poza tym przy budowie nawierzchni roinych
rodzajow w skiad systemu potokowego wejdg mniej lub wiecej podobne
czynnoki, lecz wskutek zachodzgcych roinic w teclinologicznych procesach
wynikng istotne roinice w poszczeganych systemach potokowych.
Z powyiszego wynika, 2e nie moina dla wszystkich przypadkow spoty-
kanych w praktyce zalecid jednego systemu pracy potokowej, przeciw-
nie ? powinien on byd ustalany indywidualnie, w zalethoki od kaidorazo-
wych warunkow pracy. W dalszej treki niniejszej pracy powyisze zagad-
nienia bedg szczegolowo omowione.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
N
iDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
e;-
CZgSC PIER WSZA
BUDOWA POLA WZLOTOW
Rozdzial I
PRZYGOTOWANIE TERENU
W celu wiaciwego rozwiniccia i wykonywania zasadniczych robot prze-
widzianych projektem naleiy uprzednio wykonad prace zwiqzane z upo-
rzqdkowaniem terenu budowy.
Do tych prac naleiq:
1. *Wyznaczenie w terenie danych z projektu.
2. Usuniecie lasu.
3. Oczyszczenie terenu z pni, krzak6w, kamieni.
4. Przesuniccie i zniesienie budowli, dr6g oraz sieci techrkicznych.
5. Wstone odavodnienie terenu.
WYZNACZENIE W TERENIE DANYCII Z PROJEKTU
Wyznaczenie w terenie danych z projektu staiego lotniska polega na
ustaleniu granic pola wzlotow i nawierzchni ulepszonych.
(W daLszym ciqgu bcdziemy uiywae skrotow: droga startowa ? DS,
miejsca postoju ? MP, drogi manipulacyjne ? DM).
Jekeli na obszarze zasicgnu podejSe znajdujq sic przeszkody, naleiy wy-
znaczyd rOwniei powierzchnie terenu, w granicach ktorych nierzbcdne jest
usuniccie przeszkod (zniesienie budowli, wyrqb lasu itd.).
Przed 1,vyznaczeniern w terenie danych z projektu, naleiy przeprowa-
dzie dokladne sprawdzenie i odtworzenie zasadniczej siatki mierniczej na-
niesionej podczas badania terenu. Sprawdzenia dokonuje sic drogq geode-
zyjnych pomiatOw wszystkich reper6w, do ktorych 1)04 nal,viqzywane ro-
bocze pomiary, oraz pezez znalezienie wszystkich innych stalych punkt6w
i sprawdzenie ich wedlug planOw.
Wyniki sprawdzenia naleiy ustalie w protokole przyjccia zasadniczej
siatki mierniczej wraz z opisem czynno?ci potrzebnych do calkowitego od-
tworzenia siatki. Odtworzenie siatki wykonuje sic wedlug ogolnych zasad
wykonywania prac geodezyjnych i rowniei sporzqdza sig odpowiedni proto-
VA. Protokoly te przechowuje sic na budowie i okazuje sie przy przekazy-
waniu lotniska do uiytku.
Wyznaczenie w terenie danych z projektu odbywa sic wedlug nastepu-
jqcej kolejnoAci:
11*
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
I
tDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1. Wg planu sytuacyjnego wyznacza siq i zabezpiecza na gruncie po-
.dluine osie nawierzchni ulepszonych (DS, MP, DM).
2. WykorzystujqC ustalone osie nawierzchni ulepszonych, wyznacza siq
na grunciet i zabezpiecza grantee pola wzlotOw, powierzchni podia*, drog
I budowli.
Jeieli wykonanie nawierzchni ulepszonych nie jest przewidziane, wy-
tyczenie granic pola wzlotow i powierzchni podejk wykonuje sig w bezpo-
kednim nawiqzaniu do reperow wedlug planu sytuacyjnego.
? Wszystkie odlegioki przy wytyczaniu dwukrotnie przemierza siq tagmq
mierniczq, przy czym ogolny biqd liniowy nie mo.2e by6 wiekszy ni2
1 :2 000 mierzoriych dlugoki.
Kqty mierzy SiQ 1/ lub 30" teodolitem, biqd kqtowy nie mole przekra-.
czad ? 1,5 t j/ n, gdzie t ? dokladnoge teodolitu, n ?,liczba kqtow. Osie
budowli zabezpiecza sie na gruncie stalymi reperami wedlug trzech ty-
pow (rys. 1).
Typi
Typfl
7/4:.?
Wig
at-g.
CZ)
r!ys. 1. Typy reper6w
2nak granic2ny
Repery sporzqdza sie z drewnianych krociakow? o 6rednicy 15-25 cm
i diugoki 1,5-2,5 m. Dia lepszego umocowania repera w ziemi, w dolnej
czeki jego wykonuje sie krzy2ak, ktory powinien znajdowae sie poniZej
giqbokoki zamarzania; przy zasypywaniu repera grunt nale2y dokladnie
ubijae. W celu unikniccia uszkodzenia repera w czasie wykonywania ro-
bot, nalay go odpowiednio okopcowaa. PoZqdane jest w giownych punk-
tach ustawienie staiych, 2elaznych reperow na fundamentach ;betonowych
wedlug typu I. Osie podiuthe DS i DM ustala sie w terenie za pomocq
dwOch reperow wedlug typu I z kakiej strony pasa (rys. 2). Pierwszy
z nich ustawia siQ w ocilegloki 100-150 m od kofica pasa, drugi za g w ta-
kiej samej odlegioki od pierwszego. W wystajqcy koniec kaalego repera
wbija siQ gwo2di:, geigle na osi, wyznaczony za pomocq teodolith. Osie DM
zabe.zpiecza siq reperami w wierzehoikach kqtow i na przediu2eniach osi
xcliodlegioki 100-150 In.
12
Jeieli wierzcholek kqta wypadnie w miejscu przyszlej nawierzchni, je-
den reper ustawia si na przed1u2eniu osi o 10-15 m od teoretycznego
punktu, drugi za L w odlegloki 100-150 m od pierwszego (rys. 2).
Ustalcziace znaki toil .1
.4-150m
Os011
15m
Rys. 2. Ustaleni.p osi DS, MP, DM
Oprocz staiych reperow, oznaczajqcych osie glawne nawierzchni, usta- ?
wia siq co 200 m czasowe, wedlug typu III, w odlegloki in od kra-
wedzi nawierzchni na liniach rownoleglych do osi. Grantee- lotniska ustala
sig przez okopocowane znaki graniczne, umieszczone w wierzcholkach kq-
tow, poiqczone ze sob piytkim rowkiem. Gdy odlegloge mtedzy znakarni
granicznymi przekracza 400-500 m, ustawia siq ponadto dodatkowe zna-
ki granicznc,.
Wyznaczenie w terenie danych z projektu wykonuje siq protokolarnie
z udziaiem przedstawicieli inwestora, biura projektow i kierownictwa robot. ,
W czasie Nirojny przy budowie tymczasowego lotniska granicq pola
wzlotow ustala w terenie grupa przeprowadzajqca te wytyczenia za pomocq
kolkow ustawianyoh co 100-209 m, w zaleinoki od stopnia widocznoki.
usuNxgcxE LASIJ
Przy budowie lotnisk zachodzi ezqsto koniecznok usuniqcia lasu, ktOre
mo2e bye dokonane dwoma sposobami:
1) Wyrqb lasu, a nastepnie karczowanie pni;
2) Przewracanie drzew lqcznie z korzeniami.
Wybor odpowiedniego sposobu wynika z warunkow budowy i zaleiy
od wieku i gestoki zadrzewienia, gatunkOw drzew, pory roku oraz od
sprzctu, ktorym rozporzqdza budawa.
W zw3rklych warunkach stosuje siq przewaZnie normalny wyrab lasu,
przy ktorym uzyskuje sig najwiqkszq maw uiytkowego drewna. W zasa-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
13
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
dzie sposob przewracania drzew mote bye stosowany tylko w razie pogpie-
chu dla usuniecia mlodego, maiowartokiawego lasu, przy czym prace te
wykonuje sie przy u2yciu ciqgnikow lub spycharek.
W wyjqtkowych okolicznoklach, szczegolnie.w .czasie wojny w
frontu, gdy one zmuszajq do czekiowego zrezygnowania, z masy uZytko-
wego drewna, stosuje sie przewainie spos6b przewracania Iqcznie z korze-
jako wymagajqcy mniejszej i1oci robocizny i krotszego czasu.
W y r lasu z poiniejszym karczowaniem pni wykonuje sie me-
chanicznymi lub recznymi pilami. Reczne piIy: palqkowq i zvvykiq po-
przecznq triywa sie przy stosunkowo niewielkich robotach i do wycinki
mlodego lasu. W porownaniu z poprzecznq recznq palqkowa .pila posiada
wiele zalet, stosowanie jej jednak ogranicza sic do drzew o 6rednicach nie
przekraczajqcych 30 cm.
Dia wiekszych wyreebow lasu odpowiedniejsze jest uZycie pil mechanrcz-
nych, poruszanych silnikami spalinowymi lub elektrycznymi, bowiem wy-
dajnage ich przekracza wydajnogo recznych piI wiecej ni? dwukrotnie.
Przewaga mechanicznych pil wzrasta przy drzewach grubszych, o rednicy
.ponad 30 cm. Przyklady wydajnoki pil podano w tabeli I.
Energie elektrycznq pobiera SiC z sieci lub z elektrowni polowych. Naj-
bardziej odpowiednie do tego rodzaju rob6t sq specjalne elektrownie pro-
dukcji radzieckiej o mocy 12 KW. Oczywikie, ie kaidy typ elektrowni
o zbli2onej mocy znajdujqcy sic na budawie, mo2e bye ,uyty do tego celu.
Wyr4b lasu i wstepna ObrObka powinny bye wykonywane przez stale
brygady z dokIadnym podziaiem czynnoki na poszczegolne zespoIy.
Tabela 1
Wydajnoge pit meehanicznych przy wyrcbie lasu (na 8 godzin w hektarach)
1311a
Rodzaj lasu
16 ? 23 cm
24 cm.
1 i wiocej
16 ? 23 cm
24.cm
. .
1 WIQCOJ
1
miekkie gatunld
twarde gatunki
poruszana
gcslY
0,55
0,64
0,35
0,43
silnilciorn
Aredni
0,91
0,98
0,57
0,65
spa1.
rzadki
1,62
2,08
1,02
1,39
poruszana
gesty
0,59
0,67
0,36
0,45
silnikiom
sredni
0,96
1,02
0,59
0,69
olektr.
rzadki
1,72
2,18
1,06
1,47
We wstepnych obliczeniach mo2na przyjqe nastepujqcq praCochlonnok.-
froszczegolnych czynnoki: pilowanie i zwalanie drzew ? 28%, oddzielanie
gaiezi ? 23%, podzial klocolvv ? 35%, skladowanie ? 14%.
Przy recznym pilowaniu brygada dzieli sic na 4 zespoly.
1. Wyrqb lasu ? 3-4 rob. (dwoch plluje, trzeci podcina drzewo sieoFcie-
rq, wbija kliny, rropycha drzewo zastrz4em; zimq dodaje Sic jednego robot-
nika do odrzucania .Sniegu).
2. Oddzielanie, zbieranie i palenie galezi ? 3 rob.
3. PodziaI klocow ? 4 rob.
4. Skladowanie klocow na dzialkach ? 2 rob. z koniem.
Przy pracy pilami meahanicznymi, gdy robotnicy nie majq jeszcze wpra-
wy, ustala Sic stan brygady, ktory wynosi 4 rolx)tnikow na jednq pile, nie
14
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
liczqc robotnikow do skladowania. W miare nabierania wprawy powicksza
sic stan brygady do 7-8 rob. na jednq pile, przy jednoczesnym odpawied-
nim zwiekszeniu wydajnoki na jednq pile.
Przyklad podzialu poreby na dzielki pokazany jest na rysunku 3.
Brygada pracuje rownolegle na dwOch dzialkach. Operator i pomocnik
gcinaj4 na pierwszej dzialce 8-10 drzew i przenoszq Sic na nastepnq,
rsz-
ta za.? brygady na pierwszej dzialce rozpoczyna oddzielanie galezi. Po tcie-
Jlm
27
.7
IT
27
150m
Rys. 3. Ustalenie dzialek przy pracy za pomocq pity eleklrycznej
1 ? elektrownia polowa; 2 ? glowny kabel; 3 ? 'cable do p12; I ? IV ?
dzlnlkj
ciu na drugiej dzialoe 8-10 drzew operator z pomocnikiem wracajq na
pierwszq dzialke i dokonujq podzialu klocow, reszta za6 brygady po ukori-
czeniu pracy na pierwszej dzialce przechodzi na drugq, nastepnie czynno-
ki sic powtarzajq.
Przy pilowaniu drzew jeden robotnik z reszty brygady pomaga opera-
torowi podcina drzewo i kieruje jego upadidem.
Najlerpiej jest wyrqb lasu wykonywad w zimie, gdy i drewno z zirnowe-
go ciecia jest mocniejsze i trwalsze. Poza tym w zimawych warunkach
wywoz drewna jest latwiejszy.
Dia wygody poiniejszego karczowania naleiy przy Acinaniu drzew po-
zostawiad, za1e2nie od ich grednicy, pnie o wysokoki do 1,0 m.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
15
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Przewracanie drzew z korzeniami wykonuje sic rritny-
mi -sposobami: grube drzewa z zasady wysadza sic za pomocq arodkow wy-
buchowych, aredniej gruboaci ? przy utyciu spycharki,-wyjqtkowo w ra-
zie koniecznoaci bezpoarednio ciqgnikiem; cienlcie drzewa ? przy utyciu
spycharki lub ciqgnika. W zimie i przy znacznym, przemarzaniu gruntm
najbardziej wlaaciwym sposabem jest wysadzanie.
Przed przewracaniem za pomocq wysadzania wykonuje si kilka prob-
nych wybuchriw w celu ustalenia wielkoaci ladunkow i gicbokoaci ich
zakienia. Orientacyjny cigiar ladunku (amonit) wynosi od 15-20 g na
1 ani, arednicy drzewa, mierzonej przy powierzchni ziemi. Aby nie uszko-
dzid drewna, zaklada Sig laclunek na glgbokoaci nie mniejszej od 1,5 ared-
nicy drzewa.
Do przewracania drzew mlodego lasu odpowiedni jest dla arednich gru-
bagel eiqgnik radziecki typu aredniego CzTZ, dla malych gruboaci lek-
kiego typu STZ-NATI.
Na lTcu pociqgowym ciqgnika umocowuje Sig za pomocq Mika jeden
koniec liny o gruboaci 25-30 mm; drugi koniec za pomocq zaciqgajqcej
Sigpt1i zaczepia -sic za drzewo. Aby uniknqd zaiamania sic drzewa, wy-
sokoad zaczepienia liny na drzewie od poziomu ziemi mote sic wahae od
1,0 m (dla cieriszych drzew) do 2,5 (dla grubszych drzew). Dlugoad liny
musi przekraczad o 5-10 m wysokoad najwykszych drzew na porgbie.
Ciqgnik musi pracowad plynnie, bez szarpnica, gdyi nierownomierne obciq-
ienie niszczy jego skrzynic biegriw i sprzcglo.
HieCemek
rachu
6 I
Rys. 4. Organizacja przewracania drzew lqcznie
z korzeniami
Przy przewracaniu wielkich drzew, jak rowniet na zwicilych i suchych
gruntach wskazane jest uprzednie podcinanie dostcpnych korzeni. Prze-
wrricone drzewo nalety odciqgnqe na 1-3 m, lecz nie dalej jak na 3-3,5 m,
gdyi ziemic pozostajqcq na korzeniach nalety utyd zasypania powsta-
kgo dolu.
Przewracanie lasu zaleca si wykonywad na dzialkach o szerokoaci
100-150-m i dlugoaci do 300 m. Na dzialce z drzewami o roinych aredni-
each nalety stosowad sposob-pracy wskazany na rysunku 4 a,-polegajqcy
.16
@ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
na tym, ie lina przymocowana do grubego drzewa agarnia kilka cienkich
drzew i przy posuwaniu sig ciqgnika cala grupa stopniewo sic przel.vraca.
Przy stosunkowo rownych arednicach drzew pracg naleiy 'prowadzie we-
dlug schematu podanego na rysunku 4 b.
Przy przewracaniu grubych drzew za pomocq spycharki, nalety uprzed-
nio abciqd korzenie tut przy pniu ze wszystkich stron, oprocz obranego
kierunku padania drzewa. Potem, dla zwickszenia efektu dzialania, lemiesz
spycharki podnosi sic jak moin3 najwyiej i ciqgnik, popychajqc drzewo
notem, przewraca je. Wyciqganie dlutyc z dzialek na drogi lub do tymcza-
sowych skladow powinno sic wykonywad za pomocq ciqgnikow, a tylko
nielciedy, przy niewielkich iloaciach i krotkich odlegloaciach koiimi. W tru-
dnych warunkach terenowych (bagna i slabe grunty) z wyciqganiem drzew
lepiej Iwstrzymad sic at do zimy. Przyrzqdy, ktrire sluiq do wyciqgania
dlutyc, sq nastcpujqce: liny wyciagowe, stotki i sanki. Do tego celu utywa
sic lin wyeqgowych o gruboaci 16-30 mm, dlugoaci do 10 m. Na jeclnym
koricu liny rabi sic pctic, ia drugim za a przymocowuje Sic hak. Ling za-
mocowuje sig pctlq w odlegloaci 30-40 cm od korica dlutycy, ciqgnik je-
dnoczeanie ciqgnie trzy do czterech arednich rozmiarriw dlutyc na osob-
nych linach lu:b kilka mniejszych na jednej
Stotki (rys. 5) wykonuje sig z 4-8 mm blachy stalowej, usztywnionej
trzema obrgczami. W zaleinoaci od arednic przeciqganych dlutyc arednica
podstawy stoika powinna wynosie od 40 do 90 cm.
Rvs. 5. Stoiek dla ulatwienia .wyciagania -dlutyc I schemat Jego
pracy: I, II, ill ? fazy pracy
Przez weiszq czcad stotka przesuwa sic laricuch lub ling przymocowanq
do ciqgnika. Drugi koniec laricucha lub liny posiada na koricu uchwyt lub
chwytajqoe dlutycg. Przy posuwaniu sic ciqgnika uchwyt lub pctla
ciqgnie dlutycg at do oparcia sic jej o acianki stotka, dalsze posuwanie sig
odbywa sic wsprilnie. Na miejseu skladowania kierowc,a nadaje ciqgniko-
rwi w tyl, zwalnia napiccie liny, a robotnik lomem odsuwa stotek
i zwalnia zacianicty uchwyt lub pctic.
Sanki stosuje sk przy przeciqganiu dlutyc na odlegloaci wickszej ad
500 nth. Dia zmniejszenia tarcia drewniane plozy sanek okuwa si stalo-
wymi plaskownikami.
2 ? Budowa lotnIsk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
17
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
OCZYSZCZANIE TERENU Z PM, ZAROSLI I KAMIENI
Karczowanie pni
.Do karczowania pni o 6rednicy wickszej nii 35 cm uiywa sig maszyn do
karczowania z ciqgnikami lub 6rodkew wybuchowych; dla pni o k?ednicy
15-35 cm stosuje sig korme maszyny do karczowania lub bezpo6rednie
wyciqganie ciqgnikiem, przy mniejszych zag grednicach i przy niewielkich
ich ilogclach moina stosowae sposob rgcznego karczowania. Oprecz leg?
do karczowania pni uiywane sq specjalne diwigarki na ciqgniku i koparki
ze specjalnymi urzqdzeniami.
W zimie, kiedy nawet zmechanizowane karczowanie jest utrudnione,
naleiy stosetwid do tego celu grodki wybuchowe. Karczowanie jest znacz-
nie ulatwione na wiosng w wilgotnym gnuncie (po rozmarznicciu) i na je-
sieni.
Karczownice ciqgnikowe posiadajq znacznq silg pociqgowq (do 35 t na
pierwszym ibiegu) i mon karczowae pnie o grednicy do 70 cm. Naleiy je
stosowae przy wickszych ilogclach pni, gdyi z jtdnego stanowiska daje sic
wykarczowae nie-mniej nii 50 do 75 sztuk pni.
Przy pracy karczownic ciqgnikowych wykonujemy nastcpujqce czyn-
noAci:
a) za pomocq liny kotwicznej zamocowujerny maszyng do najwickszego
pnia;
b) rozpoczynamy od karczowania najbardziej odlegiych pni przy -wy-
korzystaniu calej dIugogci liny (50-60 m), po czym przystcpujemy do
karczowania coraz blikszych pni;
c) przy karczowaniu grubych pni, nie poddajacych sic od razu pomimo
maksymalnego natctienia, naleZy przez kolejne naciqganie i luzowanie liny
pien stopniowo tw gruncie rozluinie. Gdy to nie pomaga, naleiy czcgciowo
podrqbad korzenie.
Dia zwigkszenia wydajnoki przy stosunkowo drobnych pniach stosuje
siQ wiqzkg un dla jednoczesnego karczowania kilku pni.
W razie koniecznoki karczowania pni niezbyt oddalonych ling skraca
sig za pomocq specjalnego przyrzqdu, aby uniknqa nawijania sig jej na bc-
ben diwigarld wigoej nii w ch.ATOch warstwach, gdy2 w ?przeciwnym przy-
padku lina ulega zgnieoeniu i szybkiemu zniszczeniu. W skiad zespoIu pra-
oujqcego za pomocq karczownicy z ciqgnikiem wchodzi 7-8 pracownikow.
Przy karczowaniu pni przy uiyciu grodkow wybuchowych, ladunek za-
Idada sig pod groclkiem zakorzenienia, liczqc od powierzchni ziemi, na gig-
bokoki rownej 1-1,5 gi)ednicy pnia; przy bardzo wielkich pniach za-
klada siQ kilka Iadunkow jednoczeLnie zapalanych. Na podstawie prob
okreLla sig wielkoge Iadunku. Orientacyjna wielkoge Iadunku grodka wy-
buchowegp (amonit), w gramach .na 1 cm 6rednicy pnia, podana jest w ta-
beli 2.
Tabela 2
Srednlea
Pa
C111
drZeWO
twarde drzewo
wiee CicCi0
stare deck,
5 lal
gwieie civic
stare eiccie
5 lat.
iwiry
plank
I glina
iwiry
plank
i glina
iwiry
piasek
I glina
iwiry
piasek
i glina
20-25
16
18
12
14
18
22
14
16
40-45
20
22
16
18
22
26
18
20
60-65
9/ -1
26
20
99-
26
30
92
24
18
Szybkoge i duia wydajnoge cechuje wysadzanie pni za pomocq rodkow
wybuchowych. ZespoI z 3-5 osob lqcznie z minerem wysadza w citigu
8 godzin 300-400 pni. Wysadzania dokonuje sic ?krzakarni" po 10-20
pni jednoczeAnie.
Z braku innych mo1iwoci karczowanie wykonuje sic bezpoArednio
ciqgnikiem. Ciqgnik typu STZ-NATI moie karczowad pnie do 25 cm, typu
za ? CzTZ ? do 30 cm. Karczowanie (bezpoArednio citignikiem) pni o wic--
kszych grednicach nii 35 cm jest bardzo trudne: nawet po uprzednim ob-
rqbaniu korzeni ciqgnik pracuje ze znacznym obciqieniem, szarpie, co po-
woduje czcste awarie maszyny.
Przy bezpogrednim karczowaniu ciqgnikiem stosuje sic liny o dlugoAci
10-12 nib. i grednicy 20-25 mm, przymocowane jednym koncem do
haka ciqgnika, drugim za g bezpogrednio do pnia. Aby lina nie zeskakiwa-
la, pieli powinien posiadaa odpowiednie zaciccie. Dia wykarczowania sta-
rych, czOciowo zmurszalych pni do liny przymocowuje sic hak, ktery prze-
ciqgnicty pod gRiwnymi korzeniami, powoduje wyrwanie pnia lqcznie
z korzeniami.
Po wykarczowaniu pien naleiy odciqgnqe o 1-2 m, oczygcie z ziemi,
kterq nastcpnie zgarnia sic do utworzonego
W zaleinoki od grubogci pni przy karczowaniu ciqgnikiem typu STZ-
NATI pracuje zespOI 3-4-osobowy, przy ciqgniku za typu CzTZ ? 4-7-
osobowy.
Przy rgcznym karczowaniu stosuje sic drewniany drag z laticuchem
zakoficzonym hakiem dla uchwycenia pnia za korzenie. Uiycie drqga jako
dwigni powodujelwywrecenie sic pnia. Podobnie pracuje przy wyrywaniu
korzeni przyrzad pokrctny, ktorego jeckm koniec przymocowuje sic do ko-
rzenia pnia, drugi za g ciqgniony jest poprzez pion przez 3-4 robotnikow.
Dia przyspieszenia i ulatwienia karczowania na suchych gruntach, pod-
kopuje sic i czcgciowo obrqbuje korzenie. Przy rgcznym karczowaniu pra-
cujq zespoly 6-7 osobowe, z kterych 3-4 robotnikow pracuje przy
dvi-
gni, dwoch przy zacigciu, podkopywaniu korzeni i obrqbywaniu ich or-az
jeden przy usuwaniu ziemi z korzeni.
Wykarczowane pnie po usunicciu z nich ziemi odwozi sic na sankach
z pola wzlotow, natomiast przy nieduych odlegioLciach transportu i wiel-
kich pniach wywleka sic za pomocq ciqgnikow lub spycharek. Po wykar-
czowaniu pni, da usunigcia pozostaIych korzeni, grunt przeoruje sig raz
lub kiika razy cig?kim pIugiem lub spulchniaczem. Nastcpnie za pomocq
bron zbiera sic korzenie na lekkich gruntach, a na cieikich ? spulchnia-
czami. Zebrane korzenie wywozi sic i zuiywa jako drewno opalowe lub
P0 wyschnicciu spala sic na miejscu.
Przy karczowaniu nale2y przestrzegae przepisow bezpieczelistwa 'pra-
cy, a w szczegolnoki:
1. Liny powinny bye w naleiytym st,anie i przed uiyciem wypreibo-
wane.
2. Na sygnal w chwili rozpoczgcia pracy karczownicy, robotnicy po-
winni odejk od naciqgnictej liny.
3. Przed dokonaniem wybuchu wszyscy robotnicy muszq usunqe sic
na odlegloA6 nie mniejszq nU 10Q m od miejsca zaioienia ladunkow; po-
szczegolne wybuchy naleiy liczyd, aby ustalie dokladnq ich iloid. Do nie-
- wypaIew wolno sic zbliiye tylko minerowi, lecz dopiero po 15 minutach od
oczekiwanej chwili wybuchu.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
19
I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
4. Przy rccznym karczoiwaniu rdbotnicy nie powinni znajdowae sic
bezpogrednio przy diwigni. Koniec diwigni ciagnie sic posluguj4c sic lin-
kami. Przy karczowaniu pni o Lrednicy wickszej nit 30 cm zabrania sic
w celu podwa.tania staa w pobliiu pnia lub popychad plea') rcicami.
5. Przy utyciu do robot grodkow wybuchowych niezbcdne jest prowa-
dzenie gcislej ewidencji ich przychodu i zutycia, poza tym nalety przecho-
wywae je w odpowiednio wyposaionym i chronionyM skladzie.
?
Oczyszczanie powierzchni z zarali i mlodego lasu
Mlody las o Arednicy pnia ponitej 15 cm i zarogla iusuwa sic w nastcpu-
jgcy spos6b:
1. Za pomocg maszyny do wycinania zaroMi gcinaczki.
2. Bezpogrednio sil4 ciagnika.
3. Itccznie.
licczny wyr413 jest malo wydajny i stosuje sic tylko przy nieznacznych
ilokiach rob6t lub przed wlakivvym wyrcbem lasu.
Za pomoc4 6cinaczki geina sic tak mickkie?gatunki drzew o grednicy do
20 cm, jak i tiwarde gatunki ? do 15 cm.
Przed rozpoczcciem pracy naleiy za pomoc4 geinaczek usunae wicksze
drzewa, kamienie znajdujgce sic na terenie oraz inne przeszkody. Na mo-
krych gruntach oraz przy znacznej nierownoki terenu przed cinaczkq po-
suwa sic sygnalista, ktorego zadaniem jest uprzedzie kierowcc ciggnika
o napotkanych przeszkodach. Zarogla o grednicy galczi 3-7 cm wskutek
przyginania sic ich do ziemi cina sic na wysokoki 10-15 cm, natomiast
zarogla o grubszych galcziach ? rewno z powierzchnia zlemi.
Pracc gcinaczki prowadzi sic jednym ze wskazanych na rys. 6 sposo-
Wm: figurowym, zagonami, wrzecionowym. NajwiOcszq wydajnoge Aci-
5132I
I 1IIii
I I
I
1
1
1
1
It
1
761134667
I
I
1
i I
II
I I
I lagpriaml
figarolvy
Rys. 6. Schemat ruchu Scinarki krzakow
naczki otrzymuje sic przy figurowym sposobie pracy, ktory jednak.. daje
sic zastosowae tylko na duiych i rownych powierzchniach. Przy znacz-
nych spadkach (na stokach) najwygodniej jest pracowa6 wrzecionowym
sposobem, pmstopadle do spadku, przy znacznych lokalnych nierOwnog-
ciach oraz przy miejseowych przeszkodach ? korzystnie jest stosuwaa
pracc zagonami.
Przy gcinaczce pracuje zespol 3-4-osobowy, ktory zbiera gcicte zarogla
i uprzednio przygotowuje dla niej teren.
20
Uprzqtanie kamieni
Drdbne kamienie letace na terenie nalety zbierae rqcznie i ukladad
w stosy, po czym samochodami lub ciagnikami z przyczepami wywozi sic
je poza obrcb pola wzlotow.
Kamienie zaglcbione w ziemi wydostaje sic na powierzchnic za pomoc4
spulchniaczy, ix) czym kamienie Aredniej wielkoSci (25-40 cm) zbiera sic
w stosy specjalnq siatk4 (rys. 7), ktera wlecze ciqgnik.
Klarnry
Rys. 7. Siatka dla zbierania kamieni
Siatka sklada sic z trzech lin: jednej 10 m i dwoch krOtkich 4 m, prze-
plecionych 3 mm drutem. Siatka zaczepiona do ciagnika wlecze sic po zie-
mi i zbiera le4ce na powierzchni, nieznacznie wgicbione kamienie. Ka-
mienie zebrane w stosy wywozi sic z pola wzlototw na sankach. Jee1i wy-
wiezienie kamieni, ze wzglcdu na ich znaczne rozmiary, powoduje trudno-
gci, zakopuje Sic je w dolach wykopanych bezpogrednio przy kamieniu.
GlOokoge liczona od projektowanej powierzchni terenu lotniska do wierz-
chu zakopanego kamienia nie mote bye mniejsza od 50 cm, poza tym nie
nalety zakopyiwad kamieni na dbszarach drenowanych. Niekiedy przed
uprzatnicciem dutych kamieni rozsadza sic je Arodkami wybuchowymi. La-
dunki zaklada sic w wywierconych otworach lub na powierzchni kamieni.
Pomimo te stosowanie powierzchniowych ladunkow znacznie zmniejsza
zutycie robocizny, jednak wymaga dutej iloAci materialow wybuchowych.
Przykladowe zutycie materialow wybuchowych dla rozsadzania kamieni
powierzchniowymi i wgiclanymi ladunkami podano w tabeli 3.
Tabela 3
Ohjeto6
karnicnia ms
Powierzchniowy
ladunek mom-
tu kg
ladunki w otworach
waga ladunku
g
na caly
kamieit
ol?vorow glybokoicl
otw cm
na laden
otwor
0,5
1,1
1
30
75
75
1,0
1,5
40
120
120
9,0
2,6
S.
60
110
220
3,0
3,6
70
105
315
4,0
4,5
75
105
420
5,0
5,5
5
80
110
550
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @0-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
21
IN
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
PRZENIESIENIE I ZNIESIENIE BUDONVLI
I SIECI TECHNICZNYCH
Obiekty podlegajace przeniesieniu i zniesieniu powinny bye ustalane
w projekcie i umieszczane na planie przygotowania terenu. Aby nie iwstrzy-
mywad ciaglogci zasadniczych robot, przeniesienia i zniesienia budowli po-
winny bye wykonywane zawczasu. PrzyApieszenie 'przeniesienia malych
budowli osiaga sic przez przesuwanie ich w calogci na specjalnych sankach
(rys. 8), ktore ciagnie jeden lub dwa ciagniki.
Najiatiwiej dokonuje sic przesunice drewnianych budynkow o objcto?ci
do 300 m3. Budynkow o zutyciu wigkszym nit 30-40% nie oplaca sig
przenosie w caioci. Odlegloto przeniesienia mote siggae 2-3 km, lecz o lie
na trasie drogi istnieja znaczne spaclki (10?-15?), budynek powinien :bye
wyjatkovio dokladnie przymocowany do sanek. Przesuwanie budynkow
mote bye' wykonywane w kaidej. porze roku; w zimie kola ciagRikow na-
ley zabezpieczye przed poglizgiem. W budynku przeznaczonym do przesu-
niccia nalety rozebrae piece i podmurowkc, po czym podnosi sig go lewa-
rami lub cliwigami na wysokoAd umoiliwiajaca pocisuniccie pod niego sa-
nek. W przypadku niedostatecznej sztywnoki budynku Aciany jego v?rzmac-
nia sic deskami przybitymi na krzYt, nastcpnie podsuwa sic sanki i budy-
nek opuszcza sig na nie przesuwajac na norwe, uprzednio przygotowane
miejsce. Jeteli przesuniccia wykonuja dwa ciagniki, to powinny one cia-
grige obie liny yownoczegnie i rownomiernie (rys 8). Nieprzestrzeganie tej
zasady powoduje, szczegolnie w chwili ruszania, szarpanie lin przez
ciq-
gniki, co mote pociagnae za soba_zsuniccie sic i nawet calkowite zniszcze-
nie budynku. Jeteli niemoiliwe jest przesuniccie budynku w caioci, na-
ley go rozebrae, zdatny material przewiete na wyznaczone do budowy
miejsce i na nim postawie go na nowo z dodaniem potrzebnych materia-
low.
? W tym ostatnim przypadku grupa cieSli powinna uprzednio poznaczyd
*wszystkie czgki budowli: bale Acian, slupki, deski szalowania, deski po-
dlogi, drzwi, ramy okienne, belki, konstrukcjg dachawa itd. Potem zespol
I fachowych robotnikOw w ilogci 5-10 osOb wykonuje rozbiorkg
I uklada w stosy materialy zgodnie ze znakowaniem. CzcAci budowli, kt6re
odrzucono podczas rozbiorki, sklada sic osobno z przeznaczeniem ich na
opal. Po przewiezieniu przydatnych czcgci na wyznaczone cmiejsce, skiada
sic je ponownie zgodnie ze znakowaniem.
Taki spos6b przenoszenia budynkolw zapewnia najwigksze wykorzysta-
nie starego materialu, jednak w stosunku do przesuwania w calogci na san-
kach wymaga dwukrotnie wigcej pracy i w przybliteniu jest o 6'0-80%
drotszy. Przy rozbiorce :budynkow pictrowych i wytszych uprzednio bada
sic doldadnie ich konstrukcjg i ustala plan kolejnych czynnoAci. Rozbiorki
nie powinno wykonywae sic jednoczeLnie na kilku pigtrach; przez odpo-
wiednie zabezpieczenia nalety wykluczye motliwok uszkodzenia czy de-
forrhacji jakichkolwiek konstrukcyjnych elernentow.
Przy przenoszeniu sieci technicznych i dr6g nalety starannie skladae
materialy uzyskane z rozbiorki w celu wykorzystania ich przy budowie
podobnych obiektow. W razie koniecznoki usuniccia w krOtkim czasie
przeszked, mrszystkie budowle przeszkadzajace w normalnej pracy przy
budowie lotniska rotbiera sig lub znosi za riomoca materialow wybucho-
wych, uzyskane za ? alatne do utytku materialy wykorzys'cuje Sic w budo-
?wnictwie.
22
dreleq01 kiamry
\/
I
V
C5 IZ,1 )
?' .`,'',
??.,
-. -..,
'CI
\
4. 1
4C4?Pr?,..
t.
?
?
L
1
t
Ci
4,
4
1
/4)
i
: 4
...
Mawr troczny
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
WSTEPNE OSUSZENIE
W szeregu przypacikow znaczny naplyw w6d powierzchniciwych na te-
Den wykonywania rob6t lub wysoki poziom w6d gruntowych powodujq
powaine trudnoki w budoNvie lotnisk. W zwiqzku z tym przed przystq-
pieniem do zasadniczych robot konieczne jest zastosowanie okregionych
rodkow dla odwodnienia terenu wykonywania robot.
W zaleZnoki od przyczyn nadmiernego zawilgocenia terenu odwodnie-
nie przeprowadza sie drogq odprowadzenia w6d powierzchniowych lub
przez obniienie poziomu wed gruntowych.
Odprowadzenie wed poW1,.!rzchniowych z terenu robot
Wady powierzchniowe Odprowadza SiQ pomocniczymi otwartymi rawa-
mi, umoiliwiajqcymi odplyw wed z zagiebien terenowych oraz odprowa-
dzajqcymi rowami, ktore umoZliwiajq spiyw (wed z calego terenu robot do
istniejqcych row6w lub miejscowych odbiornikOw.
Odbiornikami mogq by. kanaly zbiorcze i kolektory stalego systemu od-
wadniajtwego, jak rowniei kolektory pokione wzdiu2 drogi startowej.
Kolektory powinny bye ochronione przed zanieczyszczeniem za pomocq
filtralw tymczasowych umieszczanych w koricach rowow odprowadzajq-
cych.
W poszczegolnych przypadkach jednak, na przyklad przy wykonywa-
niu koryta dla drogi startowej, wok z zagiebien moina odprowadzad do
rowow lub kolektorow za pomocq rowow pomocniczych. Po zakoficzeniu
robot ziemnych koniecznok odprowadzenia wed tego rodzaju jest zbytecz-
na i wszystkie pozostale pomocnicze i odprowadzajqce rowy powinny bye
zasypane.
Wymagania w stosunku do otwartych rowew przeznaczonych do tym-
czasowego odwodnienia sq znacznie niisze nit do stalych. Tymczasowe
odprowadzajqce, a tym bardziej pomocnicze rowy wykonuje sie bez pozo-
stawiania pallid przy krawedzi, bez obrabiania skarp i z mniej starannym
wykonezeniem dna ni2 przy staiych rowach.
Giebokok rowow przyjmuje sie rownq przewidywanej giebokoki wo-
dy przepiywajqcej.
Pomocnicze rowy wyznacza si bezpoArednio na terenie; wykonywane
sq w ksztalcie plytkich i wqsldch bruzd ze spadkiem do odprowadzajqcego
rowa. Wytyczenia lett kierun.kow wykonuje sie na oko, a spadkOw za po-
rrbocq krzyiy. Przy wiekszych diugokiach, iamanych kierunkach podaje
SiQ rzedne: wyjkiowq, koncowq i pare pogrednich za pomocq niwelatora.
Do pomocniczych rowow wode z glebszych wklesioki terenowych prze-
p?ompowuje sie za pomocq pomp.
Odprowacizajqce rowy wyznacza sie zgodnie z uprzednio opracowany-
mi planami. Przy mechanicznym wykonywaniu wykopOw konieczne jest,
'aby rowy odprowadzajue posiadaly w miare moZnoki proste kierunki
oraz jak najmniej ostrych zaiaman.
Podobnie jak w stalej sieci odwadniajqoed, przy odlwodnieniu tymcza-
sowym rozro2nia sie rowy odprowadzajqoe, kolektomwe i zbiorcze (rys. 9).
Dia unikniecia zbednych iloki robot ziemnych rowy na poziomych od-
cinkach powierzchni projektuje sie ze spadkiem 0,001-0,002, na odcinkach
za g z naturalnymi spadkami ze spadkami im rownymi.
24
Do kopania odprowadzajqcych rowow stosuje sie koparki rowowe. Ko-
parkq rowowq wyrzucajqcq ziemie na jednq strone, moina wykopao row
o przekroju niesymetrycznym? trapezowyrrt, o szerokoki dna okolo 30 cm,
giebokoki okolo 40 cm i szerokoki gOrnej okolo 120 cm. Koparkq dwu-
stronnq motna wykopad rOw o szerokoki dna 30 cm, glebokoki 75 cm
i szerokoki gornej 123 cm.
411110.
Ro4yodprolvactrajgee
Node
Pomocnicze row',
ZatercrAce cony
Zclivilgocone mfey'ssa
Rys. 9. Tymczasowe odprowadzenie wdd
Przy odprowadzaniu duZych i1oci wod wymiary poprzecznych przekro-
jow rowow powinny by6 uprzednio obliczone. Dia zmniejszenia i1oci robot
ziemnych kierunki takich rowow naleZy dobrad wyjqtkowo dokladnie.
Obniienie poziomu wed gruntowych
Ten sposob wstepnego odtwodnienia stosuje sie przy wysokim poziomie
wed gruntowych na terenie wykonywania robot. W takich przypadkach
zwykle projekt budowy lotniska przewiduje stalq sled drenamkq. Dia
wstepnego odwodnienia przewaZnie zupelnie wystaroza twykopanie czeki
ciqgow przewidzianych sieciq drenarskq. Dia moinoki rozpoczecia robet
ziemnych zachodzi potrzeba znacznie mniejszego obniZenia poziomu wed
gruntowych nii dla wiakiwie urzqdzonego lotniska. W zwiqzku z tym
tymczasowa siatka twstepnego odwodnienia moie bye trzy ? cztery razy
rzadsza nii staia siatka drenarska. W ten spos6b wykonanie wstepnego od-
wodnienia sprowadza sie do wykonania przewidzianej czeki stalej siatki
drenarskiej.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
;15.
111
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Sposoby wykonywania stosuje Siq te same co przy wykonaniu stalej
sieci slrenarskiej (rozdz. X).
Plzy duiych gicbok*iach uloienia saczkow i warunkach utrudniaja-
.
cych zakoficzenie we wiaciwym czasie stalej sieci drenarskiej, wstepne od-
wodnienie osiaga sie przez wykonanie sieci otwartych rowow odwadnia-
jacych.
Tymczasowe rowy drenarskie wykopuje Siq w kierunkach rownoleglych
.do kiertunku przewidzianego ruchu mas z wykop6w do nasypow. Jeieli ten
kierunek zgadza sie z kierunkami stalej siatki drenarskiej, to rowy kopie
sie na przewidzianych trasach sieci drenarskiej, lecz w ten spos6b, aby do
projektowanego poziomu dna pozostaio ?co najmniej 20 cm. Ay nie prze-
szkadzad zasadniczym robotom ziemnym, odlegioge micdzy rowami przyj-
muje sie nie mniejsza od 30-50 in. Otwarte rowy wykopane w celu obni-
ienia poziomu wed gpuntowych zawsze pirzeszkadzaja zasadniczemu wy-
konawstwu i cllatego stosowane sq tylko w wyjatkotwych warunkach.
W przypadkach skomplikowanych wstepne odwodnienie powinno bye
wykonane wedlug specjalnego projektu, odpowiednio uzasadnionego i po-
-partego hydrotechnicznymi obliczeniami.
Roz.dzial II
OGOLNA CHARAKTERYSTYKA WYKONYWANIA ROBOT ZIEMNYCH
WYGNACZANIE ROBOT ZIEWINYCH _
SZCZEGOLNE WLASCINVOSCI ROBOT ZIEMNYCII NA LOTNISKACII
Roboty ziemne na lotniskach wykazuja specyficzne cechy, spowodowa-
-ne przez szczegolne wla.ciwthci budownictwa lotniskowego:
a) Piaski charakter ,ukladu robot, nie rozciagniqtego jak np. w budow-
nictwie drogowym. Poza tym rozmieszczenie robot na teTenie calego lotni-
ska z zasady nie jest jeckiolite. Nieiktore odcinki ttrenu wymagaja wyko-
nania wielkiej ilogci robot, inne zag wymagaja tylko wyrownania.
b) Z zasady obowiazuje bilansowanie robot ziemnych w obrcbie danego
obiektu, wobec czego grunt wydobyty z wykopow umieszcza sic w? nasy-
pach bez zakladania ukopow i stosowania octkladOw.
c) Koniecznoga w wiekszoLci przypadkow odpowiedniego manipulowa-
nia humusem w celu zachowania go i ponownego uloienia warstwa na po-
wierzchni lotniska dla poiniejszego uzyskania powloki darniowej.
Nalety rozro2niad nastepujace zasadnicze ukiady rozmieszczenia robot
na powierzchni lotniska.
Uklad skupiony ch rob0 t, ktOry w wiekszoki przypadkow
w nielicznych miejscach na obszarze lotniska wyroinia sie znacznymi ma-
sarni ziemnymi (rys. 10).
Ukiad odcinkowego rozmieszczenia robet (rys. 11),
odro2niajacy sie istnieniem szeregu odcinkew robot ziemnych, ktore maja
znaczne objetoki i powierzchnie.
Ukiad drobnoodcinkowego rozmieszczenia robOt
(rys. 12) odro2niajacy sie znaczna ilogciq rozrzuconych na Obiekcie gniazd
ze wzglednie nieduiymi powierzchniami i objetogciami robot na poszeze-
golnych drobnych odcinkach.
Co sic tyczy ukladu wzgledem siebie wykopow i nasypOw, to najbar-
dziej charakterystyczne dla budownictwa lotniskowego sq: przylegie usy-
tuowanie, to jest takie, przy ktorym wykopy i nasypy znajduja sic bezpo-
?rednio obok siebie (rys. 13), przez co osiaga sit miejscowe zbilansowanie
robot, oraz rozproszone usytuowanie wykopew i nasypew (rys. 14), przy
ktorym osiaga sic ogOlne zbilansowanie robot, czyli zrOwnowaienie objc-
toAci wszystkich wykopow i nasypow.
eV;
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
CzoF
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
robbl
Wykop
/*C
/
co
iCt HaSVP
LL
?Iv/each/74okt mziotillY
Rys. 10. Skupione rozmieszczente
robot
Rys. 11. Odcinkowe rozmieszczenie
robot
CZeit Pemiettchn/
poia niziord;s1
Rys. 12. Drobnoodcinkowe rozmiesz-
czenie robot
Rys. 13. Sgsiadujgce poloienie wykopu I nasypu
Wszystkie inne przypasdki usytuowania wzgleclem siebie wykopow i na-
sypow spotykane w praktyce sq w zasadzie rotnymi wariantami zespolen
powyiej opisanych dwoch zasadniczych przypadkow.
Czf,r?,comerzchat,..vion,z
?????
Rys. 14. Rozproszone usytuowanie wykopow j nasypow
PODZIAL ROBOT ZIE5INYCII NA SKLADOWE CZYNNOSCI
Wszystkie roboty ziemne na lotniskach dzielq SiQ na dwa zasadnicze
rodzaje:
1. P owier z chnio we roboty, polegajqce na usunieciu drob-
nych falistoki powierzchni lotniska i zniesieniu poszczegolnych nierOw-
TIOki terenu, Scieciu niewielkich pagorkaw, zisypaniu wklesioAci, zniesie-
niu polnych drOg itd.
2. Ro:boty ziemne objetcAciowe, majqce na celu dopro-
wadzenie naturalnych spadkow i falistoki .powierzchni do projektowanych
i odroiniajqce sie koniecznoSciq wykonania znaczniejszych wykopow, trans-.
portu mas ziemnych z uloleniem i zageszczeniem ich w nasypach.
Wykonanie rob6t powierzchniowych sklada sie, ogolnie biorqc, z naste-
pujqcych czynnoSci:
1. Spulchnienie pciwierzchniowej warstwy gruntu na glebokoa
10-15 cm.
2. Rozdrobnienie tej warstwy gruntu.
3. Wiakiwe roboty powierzchniowe, to jest usuniecie-drobnych fall-
stoSci.
4. Uwalowanie wyrownanej powierzchni.
Roboty przy rozplantowaniu iwarstwy humusowej z zasady nie sq wy-
dzielane jako odrebna czynnoga.
Roboty ziemne objeto?ciowe zawierajq zasadniczo nastepujqce czyn-
noSci:
A. Roboty w tvykopach
1. Spulchnienie, a niekiedy i rozdrobnienie warstwy humusu.
2. Zdjecie i tymczasowe zmagazynowanie humusu.
3. Spulchnienie gruntu mineralnego.
4. Odspojenie gruntu mineralnego.
5. Przewiezienie odspojonego gruntu.
6. lAryrownanie powierzchni wykopu.
7. Uloienie warstwy humusu.
8. Walowanie powierzchni.
99
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
0
I@ Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
B. Roboty w nasypach
1. Spukhnienie warstwy humusu.
2: Zdjccie i tymczasowe zmagazynowanie humusu.
3. Ulotenie dowiezionego mineralnego gruntu.
4. Wyrownartie kaidej warstwy ulotonego gruntu.
5. Zagcszczanie katdej warstwy gruntu.
6. Wyrownanie powierzchni.
7. Ulotenie warstwy humusu.
8. Walowanie powierzchni.
W rotnych .warunkach i w zaleinaci od technicznych potrzeb zakres
czynnoLci dla wykonania robot ziemnych objctogciowych mote bye rotny.
Gdy w miejscach wykonywanych wykopow mamy do czynienia z warstwa
humusu o znacznej grubaci, mote odpage potrzeba zdejmowania humusu
na powierzchni p-rzyszlych nasypow, a czasem nawet na powierzchni wy-
kopow; przy robotach w lekkich gruntach odpada koniecznoAd spulchnia-
nia gruntu.
Przy wykonywaniu robot ziemnych dla przygotowania koryta dla ulep-
?szonych nawierzchni, odpadaja w caloAci czynnaci zwiazane z uloteniem
warstwy humusu. Jednak w tym przypadku, wzamian tych czynnoLci za-
chodzi koniecznoLd wykonania innych czynnoki, jak zaggszczanie dna ko-
ryta w wykopach, wymiana slabych gruntow ltd.
WYZNACZANIE W TERENIE DANYCH DO WYKONANIA ROBOT ZIEIVINYCH
SposOb wyznaczania na siatce kwadratow
Przed rozpoczcciem rob6t ziemnych przeprowadza sic kontrolna niwe-
lacjc siatki reperow. Kontrolna niwelacjc przeprowadza sic obowiazkowo
we wszystkich przypadkach dla ustalenia zgodnaci rzcdnych projektowa-
nych z rzeczywistymi zasadniczej siatki reperow.
Koniecznoge wykonania tej czynnoki spowodowana jest tym, e przy
niesumiennym ustawieniu reperow na ich wysokoge mote wplynge zimowe
przemarzanie gruntow, szczegolnie wysadzinowych.
Po sprawdzeniu zasadniczej siatki reperow sprawdza sic i wznawia siat-
kg niwelacyjnq, wedlug kt6rej wykonano w czasie badan wysokaciowe
zdjccia terenu. Siatkc kwadratOw wznawia sic tylko na odcinkach robot
ziemnych. Wznowienia siatki, o ile sic ona nie zachowala, wykonuje sic na
bazie siatki paperow. Siatkc zaklada sic o rozmiarach 40 x 40 m, natomiast
w miejscach o bardziej zmiennym uksztaltowaniu 20 x 20 m.
Wyznaczanie w terenie danych do wykonania robot ziemnych rozpo-
czyna sic od ustalcnia osi nasypOw i wykopow. Osie ustala sic dla katdego
wykoptii nasypu wedlug kierunku jednego z bok6w kwadratow o najwick-
szych objctogciach robot. Wybrang sz) utrwala sic za pomoca wiech. Gra-
nice wykopow i nasypow oznacza sic wiechami lub kolkami, ustawionYmi
w najbardzlej charakterystycznych punktach krzywej ograniczajacej robo-
ty. Wierzcholki kaidego kwadratu utrwala sic na terenie przez wbicie kol-
kow i gwiadkow.
Przed wyznaczaniem. rzcdnych projektowanych na terenie w siatce
kwadratOw, poza zarysami wykopow I nasypow, ustala sic czasowe papery
30
? dla umoiliwiania stalej kontroli rzednych w -czasie wykonywania robot.
Repery ustawia -sic w poblitu kwadratOw o najwickszych objctokiach ro-
bot ziemnych. Dia kaidego nasypu i wykopu o powierzchni od 6-8 ha
ustawia sic jeden tymezasowy reper.
Wyznaczenie w terenie rzcdnych projektowanej powierzchni wykonuje
sic za pomoca niwelatora na kaidym wierzcholku kwadratu oraz we wszyst-
kich charakterystycznych punktach powierzchni terenu. Wierzch kolkow
ustala sic niwelatorem na poziomie projektowanych rzcdnych. W nasypach
kolek Wystaje nad powierzchni -terenu na wysokok odpowiadajaca wy-
sokoki nasypu, w wykopach za g zaglcbia go sic w wykopanym dolku.
Przy glcbokich wykopach poczatkowo ustawia sic jedynie Awiadki, kol-
ki za. dopiero po wykonaniu z grubsza wykopu, gdy do rzcdnej projekto-
wanej pozostaje jeszcze 30-50 cm. Rowniet przy wysokich nasypach kol-
ki ustawia sic dopier? po wykonaniu z grubsza dolnych warstw nasypu i za-
gcszczeniu ich, a nastcpnie wedlug obliczonej rzeczy w is t e j- roinicy
micdzy projektowana rzcdna a wysokokia terenu w danym punkcie, okre-
ga sic wysokoto nasypu i oznacza sic -ja na palikach-?wiadkach.
Oprocz tego wstcpnego wyznaczania nieraz w toku robot niezbcdne by-
wa ponowne wznawianie siatki uszkadzanej przaz maszyny praeujace pm' -
robotach ziemnych. Wznowienie przeprowadza sic droga ponownego ty-
czenia z oznaczeniem rzcdnych za pomoca niwelatora.
Dia wickszej dokladnaci wykonania wykopow i nasypow ustawia sic
w granicach kwadratOw (w razie koniecznaci) dodatkowe kolki, wykazu-
Ace glcbokoge pobrania gruntu lub wysokok nasypu odpowiednio do da-_--
nych projektu.
Opisany powytej spos613 wyznaczania w terenie danych do wykonania
robOt ziemnych jest ogolnie stosowany i najbardziej ropowszechniony
w praktyce budownictwa lotniskowego. Spos6b ten mial zastosowanie jesz-
cze w poczatkach budownictwa lotniskowego. Stosujac go, dogodnie bYlo
obliczae i obmierzae objctoSci robot wedlug kwadratOw siatki, kontrolowaa
wykonanie rob& wedlug kopcOw pozostawianych w wierzcholkach kwa-
dratow w wykopach. Dlatego sposOb ten byl wowczas niezastapiony i za-
spokajat potrzeby niezmechanizowanego budownictwa, wykonywanego
?przewatnie rccznie. Wtedy w czasie robot nie zachodzila potrzeba powt6r-
nego wznawiania siatki i rzcdnych.
Obecnie, w nowoczesnym budownictwie przy masowym zastosowaniu
mechanizmow, praktyczne zalety siatkowego sposobu wyznaczania robot -
znacznie zmniejszyly sic. Kierunki, wedlug ktorych wykonuje sic wyko-
py i kierunki transportu mas ziemnych z zasady nie pokrywaja sic z kie-
runkami bokow siatki; punkty wyznaczonej siatki w toku robot stale sq
niszezone.. W zwiazku z tym wierzcholki kwadratew jako stale punkty
umoiliwiajace kontrolc stracily swoje znaczenie.
Rowniet odpadla rola ,kwadratu jako sposobu ulatwiajgcego cbliczenie
wykonanych objctoSci robot. Obliczenie objctogci rob6t przy zmec.hani-
zowanym budownictwie wykonuje sic nie na podstawie kwadratOw, lecz
wedIug przekrojew poprzecznych caloki lub poszczegolnych odcink6w
robot ziemnych. W zwiazku z tym sposob wyznaczania w terenie danych
do wykonania robot ziemnych wedlug kwadratow nie zaspokaja calkowi-
cie wymagan nowoczesnego wykonawstwa robot na polu wzlotow i wy-
nika z tego powodu koniec..znoge rozwoju i udoskonalenia nowych spo- ?
sobow.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
31
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Sposob katowego wyznaczania
Jako jeden z moiliwych nowych sposobow wyznaczania w terenie da-
nych do wykonania robot ziemnych, naleiy opisae: spos6b katowego wyzna-
czania zastosowany w praktyce przez ini. M. Lubomirowa jeszcze
w 1939/40 r. Zasada tego sposobu taka, ie wyznaczanie odbywa sic nie
wedlug kwadratOw, lecz za pomoca teodolitu wedlug projektowanych
warstwic. Dia wyznaczania uprzednio opracowuje sic szkic, na ktorym wy-
biera sic kilka charakterystycznych punkt6w leZacych na zarysach wyko-
pow i nasyp6w i uwaZa sic je jako punkty glowne stanowiska wczlowe,
na kt6rych bcdzie ustawiany instrument geodezyjny. Nastcpnie wybiera
sic szereg charakterystycznych punkt6w na projektowanych warstwicach
(rys. 15). Punkty te Neu sic promieniem z najbliiszym stanowiskiem wcz-
210,0
? \
\
204,0
Stanowisko
vIzTowe
\
\
Rys. 15. Wyznaczenie robot ziemnych sposobem Icatowym
lowym. Na kaZdym takim promieniu notuje sic wspolrzcdne biegunowe:
ocilegIoge do stanowiska wczlowego, kat miedzy promieniem dowolnym
stalym kierunkiem ? na przykIad kierunkiern na sasiednie stanowisko
wczlowe oraz kat pionowy.
Ta ostatnia wspOlrzcdna daje w nastcpstwie odczyt wedlug pionowego
kola. Dia okre6lenia kata pionowego oblicza sic uprzednio roinicc rzcdnych
stanowiska wcziowego i punktu na projektowanej warstwicy.
JeZeli stanowiska wczlowe wybrane sq rowniei na warstwicach, to r?-
nice t otrzymuje sic jako wielokrotnok roZnicy wysokoAciowej warstwic,
32
?
co znacznie upraszcza obliczenia. Dzielqc otrzymana roinicc przez odleg-
loge migdzy punktami otrzymujemy tangens pionowego kqta, a wicc i wiel-
koge kata.
Dia ulatwienia obliczeri moina uloiyd tablice. Sporzadzony tym sposo-
bem plan wyznaczen bcdzie zawieral w rezultacie sytuack szeregu stano-
wisk wczlowych i biegunowe wspOlrzcdn-e kontrolnych punktOw na pro- t?
jektowanych warstwicach. ?
Przy wyznaczaniu szkiou w terenie, jak rowniei przy wyznaczaniu
kwadratow za pomoca zasadniczej siatki reperow wyznacza siq o wykopu
lub nasypu i nawiazujac do niej, przenosi sic na teren punkty wczlowe
i ,urzadza sic je jako stale. ?
Wedlug wspolrzcdnych biegunowych punkt6w przeciccia? projektowa-
nych I istniejacych warstwic, korzystajac z teodolitu jako dalmierza, wy-
znacza sic zarysy wykopow lub nasyp6w. Wskazane jest przeorujac plu-
giem bruzdc wykreLlie na terenie zarysy.
Wyznaczanie i okre61anie wysokoLci punktow kontrolnych na projekto-
wanych warstwicach wykoriuje sic rowniei teodolitem jako dalmiemem.
W tym celu na limbusie poziomym ustala sic poziomy kat zapisany na pro-
mieniu i po otrzymaniu kierunku wysyla sic robotnika z lata, ktory jdzie
tak dlugo, az otrzyma sygnal do zatrzymania sic. Nastcpnie wedlug piono-
wego kola ustala sic kat pionowy, zapisany na promieniu, po czym odczy-
tuje sic na lade. 116inica pomicdzy odczytem a wysokoAcia instrumentu
okreAla wysokoge robot ziemnych w danym punkcie (rys. 16). Nastcpnie jak
Nasyp
a - GrebokoiC robdt
h- Stara wysokoid
b- Odczyt na Iota)
cr -Pionowy kat odczytu
C -Dunkt kaltrolny
d- Konik
Rys. 16. Sposob obliczenia przy wyznaczeniu sposobem kgtowym
zwykle, wedlug wskazowek sygnalowych, robotnik ustala punkt za porno-
ca kolka na projektowanym poziomie w wykopach w dolku i w nasypach
ponad terenem.
Aby uniknae obliczen, wygodnie jest na lacie umieteie konika na wy-
sokoki przyrzadu. Wowczas zamiast obliczen wykonuje sic bezparednio
3 ? Budowa lotnisk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
M
tDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
ustalenia punktu, robotnik przesuwa latg? w gerg lub w dol ai do momen-
tu nakrycia sic osi oelowniczej z konikiem i w tym momencie wierzch
kolka znajdzie sic na projektowanej warstwicy.
Przy kontrolowaniu poziomOw powierzchni w roinych momentach wy-
konywania robot, robotnik ustawia Iatg bezpogrednio na gruncie..Nakrycie
sig osi oelowniczej i konika wskaie na to, ie punkt kontrolowany ley na
'powierzchni projektowanej i odwrotnie, epekzy odczycie wigkszym nalet,
dosypae na,7p, przy odczycie zaA mniejszym pog/gbie wykop.
OgOlnie biorac, nie ma kontecznoAci tzstawiania laty AciAle na punkcie,
gdy? niewielki blad w sytuacji punktu w granicach 0,5-1,0 m nie wplywa
na wymagang dokIadnoge wykonania robot ziemnych.
Poziomy powierzchni pomigdzy kontrolnymi punktami srawdza SiC
za pomoca krzyiy ustawianych wedlug krzyt, stojacych na warstwicy pro-
jektowanej. W podobny sposeb sprawdza sic roinice poziomow pomigdiy
sasiednimi projektowanymi warstwicami. W razie potrzeby mon bye
wprowadzone dodatkowe warstwice pomocnicze.
Dokladno6e opisanego sposobu zupelnie wystarcza dla wykonania robot
ziemnych na polu wzlot6w, o ile odlegIoAci od stanowisk wgziowych do kon-
trolowanych 1 100 m. Przy wigkszych odlegioAciach ustala sig dodatko-
we stanowiska w granicach zasiggu robot.
Zalety powykszej metody sq nastgpujace: monde kontrolowania prze-
biegu wykonania, czego nie daje metoda kwadrat6w; moinoAe szybkiego,
bie,2acego sprawdzania poziomow powierzchni; -mo2noAd wyznaczania mo-
b& w temente w dostosowaniu do planu wykonania fragmentow robot.
Przy sporzacizaniu planu w.yznaczahia robot punkty kontrolne mina
zawsze umidcie na kierunkach rOwnoleglych do kierunkow wykonywania
robot i tym sposobem uiatwie dalsze ich kontrolowanie.
Pewnym utrudnieniem wynikajacym z zastosowania tego sposobu jest
koniecznoAe opracowania planu wyznaczen, co zreszta nawet przY niewiel-
kim do,Awiadczeniu nie trwa clIugo; szczegolnie o ile obliozenie katow pio-
nowych wykonuje sic za pomoca tablic.
Plan wyznaczania robet naleiy sporzadvae po opracowaniu projektu
organizacji robot po to, aby wyznaczenie rob6t mo2liwie jak najbardziej
odpowiadalo wymogom organizacji robot.
Wyznaczanie w terenie danych do wykonania rob6t ziemnych dla koryta
ulepszonych nawierzchni
Powyksze dane odnosza sic do robot -na polu wzlotow. Co siq za A tyczy
wyznaczania danych do wykonania robot ziemnych koryta dla ulepszonych
nawierzchni, to w tym przypadku zastosowany sposob kwadratow prawie
nie posiada wad, gdyi wyznaczania osi kwadratow zawsze odpowiada wy-
znaczaniu osi nawierzchni. lAryznaczanie danych dla robot ziemnych na
miejscu wykonania koryta zwykle pokrywa sic z ogolnym wyznaczaniem
nawierzchni. OA nawierzchni, jak powy2ej wspomniano, utrwala Sic przez
ustawienie czterech reperow typu I (rys. 2).
Wszystkie repery ustawia sig AciAle w osi DS za pomoca teodolitu.
W punktach przecigcia osi z liniami krawgdzi kofica i poczatku DS usta-
wia sig repery typu III, ustalajace w terenie oba konce.
34
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Pikietai wzdlui osi i prze.kroje poprzeezne wyznacza sic na podstawie
projektu. OA DS wyznacza sig przez ustawienie palikow pikietatowych,
wysokoAciowych oraz Awiadkaw (rys. 17).
200);_200 -200 200._1
0+ 0+ :'oto-? 04- Ilk
100d? ? ?
iL=12-t.100 0_-
50
?
?
?
? ?
-1.0+ +0+ +0+ +0+ +0+ +0+R
+ + +5t
200 200 ?I 2001 200 t
-0- -to
O Reper !Vim I
? Repertypuif
Reper typu Iii
? Pomocnicze ustatojace znaki
a Stanowiska dia nuvelakra
? Ithetaiowe punIcly ze Swiadkamc
Rys. 17. Wyznaczanie DS w terenie
Poprzeczniki ustala sig za pornoca reperOw typu III. Repery ustawia sig
w dwu szeregach z kaZdej strony DS. W trzecim szeregu, AciAle i rowno-
legle do osi DS, ustawia. sig za pomoca teodolitu robocze repery typu II.
Repery te lepiej jest ustawiad na osiach przekrojew poprzecznych w odleg-
IoAci okolo 200 m jeden od drugiego, moina wowczas zaniechae ustawiania
odpowiednich reperow drugiego szeregu. Repery typu I i II ogradza Sig
p/otkami z desek. ?
Linie krawgdzi skrajnych, czoIowych i bocznych utrwala sic w terenie
za pomoc4 koikow i Awiadkow wyznaczajacych odpowiednie przekroje po-
przeczne. Dia widocznego oznac.zenia granic DS ustawia sig wysokie wie-
chy z choragiewkami. Pikietai wzdlu? osi, -przekroje poprzeczne i granice
DS wyznacza sic za pomoca teodolitu.
W celu uproszczenia wielokrotnej niwelacji, potrzebnej w reinych fa-
zach budowy DS, urzgdza sic stale stanowiska dla niwelatordw. Stano-
wiska rozmieszcza sig w odlegIoAci 10-15 m ad krai.vgdzi nawierzchni co
200 m wzdlu2 DS.
W miejscu niwelacyjnego stanowiska wbija sic a2 do powierzchni tere-
nu, trzy pochyle pallid o Arednicy 8-10 cm dlugoAci 30-40 cm z wykona-
nymi w nich zagIgbieniarni dla ustawienia nedek statywu niwelatora. Pa-
liki i odpowiadajace im noiki statywu oznacza sic w sposeb jednakowy.
Przy ustawianiu no2ek statywu na wiaAciwych miejscach za kaalym razem
osiaga sig staly poziom osi niwelacyjnej, co pozwala ujednolicie odczyty.
Stanowiska ogradza sig plotkiem z desek.
Przy budowie DS z jednostronnym rozmieszczeniem kolektorow, jak
rowniei wgiszych nawierzchni DM zar6wno stanowiska niweladyjne, jak
i robocze repery (II typ) ustala sic tylko z jednej -strony nawierzchni. Od-
@_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
35
I
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
f
bier prac wyznaczania robot sprowadza sig do sprawdzenia zgodnogci wy-
znaczen z planem. Odchylenia w pomiaracti odleglogci mierzonych w obu
kierunkach nie mogq przewykszad 1 : 2 000 mieyzonych odlegiogci. Kqtowa
niewiqzka w zamknigtyrn poligonie nie mote przekraczae ? t n, gdzie
t ? dokladnoge przYrrzqdu i n ? liczba Wow. Doklatinogo niwelacji taka
sama jak przy niwelacji IV rzgdu.
Dia wysokogciowych wyznaczen plaszczyzny dna koryta, szczegolnie
przy jednospadowych nawierzchniach DS, wiaActwe jest stosowanie niwe-
lacji w plaszczyinie uko6nej, przez co moina uniknqe obliczeniowych czyn-
notci i tym samym przyspieszyd prace miernicze. -
Zasadniczo metoda pole-ga" na tym, te niwelacje wykonuje sie w pIasz-
czytnie rownolegiej do projektowanej powierzchni koryta. Jak zwykle
uprzednio wyznacza SiQ co najmniej cztery zasadnicze punkty powierzchni,
? oltreglajqce kierunek- i wielkoge podluinych i poprzecznych spadk6w.
Niwelator ustawia SIV w taki spos6b, aby dwie jego Aruby regulujqce
wysokok byly ustawione wediug linii rownolegiej do kierunku podlutne-
go spadku -Oaszczyzny, a trzecia gruba wedlug unit spadku poprzecznego
(rys. 18).
A
Spadek Niwelator
podruzny lc
Id,
I t ticyg'
Rys. 18. Schemat wyznaczenia projekto-
wanej plaszczyzny za pomoca niwelacji
w plaszczyinie ukoLnej
Nastqpnie, celujqc na dwa punkty w kierunku podluinego spadku i dzia-
iajqc dwoma pierwszymi Arubarni, uzyskuje sig dwa jednakowe odczyty dla
obu punkt6w, to znaczy, e osi4ga. siQ pochylenie osi lunety niwelatora
rownolegie do zadanego spadku. Analogicznie, celujac na trzeci punkt
i dzialajac trzeciq S'ruba, uzyskuje Siq. ten sam odczyt co dla poprzednich
punktow, to znaczy, te osiqga sig rownie2 pochylenie osi lunety rownolegle
do zadanego spadku poprzecznego.
Sprawdzianem prawidlowego ustawienia niwelatora jest czwarty punkt,
ocliczyt kterego powinien bye rowniei identyczny z poprzectnimi.
Nastqpnie ustawia SiQ na powierzchni terenu potrzebnq iloAd palikow,
po czym wbija sig katdy z nich w grunt na takq gigbokoge, aby odczyty na
lacie stawianej na nich byiy rOwne z poprzednio ustalonym.
Rozdzal III
ROBOTY W WARSTWIE RUMUSOWEJ
Humusowa warstwa gruntu jest zasadniczym materialem dla uzyskania
darniowej nawierzchni na polu wzlotow. Warstwa humusu ukladana na
powierzchni pola wzlotow musi bye dostatecznej grubaci (nie mniej nit
10-12 cm) i powinna dzigki swoim agrotechnicznym wiageiwogclom sprzy-
jad wzrostowi i rozwojowi ro?lin zadarniajqcych.
Wykonywanie robot w warstwach humusowych powinno odpowiadae
pewnym specjalnym wymaganiom, majqcym glownie na celu zachowanie
wiageiwogci agrotechnicznych humusu.
? Warstwa humusu tymczasowo zdjgta z odcinkow robot ziemnych i z po-
wrotem uiotona na powierzchni pola wziotew nie powinna bye zmieszana
z dolnymi warstwami gruntu, szczegolnie przy pracach w gruntach o pod-
ioiach popielistych, gdy przemieszanie gornej warstwy z doing, wypluka-
nq, jalowq, mote spowodowad znaczne pogorszenie wIakiwogci ocitywczych
humusu. Naleiy rowniet zawsze unikad zmieszania humusu z mineralnym
gruntem.
Niezbednym warunkiein przy wykonywaniu robot humusowych jest
zachowanie naturalnej wilgotnoki humusu przy jego zdejmowaniu i hal"-
dowaniu. Dia zapobietenia wysychaniu humusu, nalety jego zdjecie i hat-
dowanie wykonywae niezwiocznie po spulchnieniu i rozdrobnieniu.
W przypadica.ch wykonywania robot humusowych na terenach, na kto-
rych wykonano wycinki karczowania lasu lub krialcow, warstwa humusu
powinna byd oczyszczona z korzeni i odpadk6w legnych. Jeteli odcinki ro-
bot sq zbyt zanieczyszczone kamieniami, nalety .przed zdjgciem humusu
oczygcid z nich teren.
Przy zdejmowaniu warstwy humusu z bardzo zadarnionych odcinkow,
uprzednio spulchnie i rozdrobnie darning, pozostawienie kawalkow
darni moie spowodowae tworzenie sig kgp w przyszloki. Rozdrobnienie
rile powinno bye nadmierne, gdyi zwigkszenie ilogci pylastych czqsteczek
pogarsza wartote agrotechnicznq humusu i zwigitsza podczas uiytkowania
pola wzlotow powstawanie kurzu.
WYKONYWANIE ROBOT HUMUSOWYCII
Wykonanie robot humusowych sklada sig z nastgpujqcych czynnoki:
1. Zdjgcie warstwy humusu.
2. Haidowanie humusu poza granicami dzialki.
-3: Ukiadanie warstwy humusu na wyrownanej powierzchni wykopew
i nasypow.
37
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release a_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
bior prac wyznaczania rob6t sprowadza sig do sprawdzenia zgodnoki wy-
znaczen z planem. Odchylenia w pomiarach odlegloki mierzonych w obu
kierunkach nie mon przewytszad 1 : 2 000 mierzonych odlegloki. Kqtowa
niewiqzka w zamknigtym ,poligonie nie mote przekraczaa ? t J1 n, gdzie
t ? dokladnok przrzqdu i n ? liczba Wow. Doklacinoge niwelacji taka
sama jak przy niwelacji /V rzgdu.
Dia wysokokiowych wyznaczeti piaszczyzny dna koryta, szczegolnie
przy jednospadowych nawierzchniach DS, wlakiwe jest stosowanie niwe-
lacji w plaszczyinie ukoAnej, przez co moina uniknqa obliczeniowych czyn-
noki i tym samym przyspieszye prace miernicze.
Zasadniczo metoda polega na tym, e niwelacje wykonuje sig w plasz-
czyinie rownolegiej do projektowanej powierzchni koryta. Jak zwykle
uprzednio wyznacza sig co najmniej cztery zasadnicze punkty powierzchni,
okre61ajqce kierunek- i wielkok podiutnych i poprzecznych spadkOw.
Niwelator ustawia sig w taki sposob, aby dwie jego Aruby regulujqce
wysokote byly ustawione wedlug linii rownolegiej do kierunku podiutne-
go spadku Plaszczyzny, a trzeci-a gruba wedlug unit spadku poprzecznego
(rys. 18).
A
Spadek Mwelator
podlainy
Rys. 18. Schemat wyznaczenia projekto-
wanej plaszczyzny za pomoca -niwelacji
w plaszczyinie ukoLnej
Nastqpnie, celujqc na dwa punktY w kierunku podiutnego spadku i dzia-
lajqc dwoma pierwszymi 6rubami, uzyskuje sig dwa jednakowe odczyty dla
obu punktow, to znaczy, e osigga.sig pochylenie osi lunety niwelatora
rownolegie do zadanego spadku. Analogicznie, celujqc na trzeci punkt
i dziaiajqc trzeciq grubq, uzyskuje sig ten sam odczyt co dla poprzednich
punktow, to znaczy, te osiqga sig rowniet pochylenie osi lunety rownolegie
do zadanego spadku poprzecznego.
Sprawdzianem prawidiowego ustawienia niwelatora jest czwarty punkt,
odizzyt ktOrego powinien by rOwniet identyczny z poprzednimi.
Nastcpnie ustawia sig na powierzchni terenu potrzebnq i1o?alikow,
Po czym wbija sig katdy z nich w grunt na takq gigbokok, aby odczyty na
lacie stawianej na nich byiy rowne z poprzednio ustalonym.
( 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
_
Rozdzal III
ROBOTY W WARSTWIE HUMUSOWEJ
Humusowa warstwa gruntu jest zasadniczym materialem dla uzyskania
darniowej nawierzchni na polu wzlotow. Warstwa humusu ukladana na
powierzchni pola wzlotow must bye dostatecznej gruboki (nie mniej nit
10-12 cm) i powinna dzigki swoim agrotechnicznym wiakiwokiom sprzy-
jae wzrostowi i rozwojowi rotlin zadarniajacych.
Wykonywanie robot w warstwach humusowych powinno odpowiadad
pewnym specjalnym wymaganiom, majqcym glownie na celu zachowanie
wlakiwoki agrotechnicznych humusu.
Warstwa humusu tymczasowo zdjgta z odcinkow robot ziemnych i z po-
wrotem uioiona na powierzchni pola wzlotow nie powinna bye zmieszana
z dolnymi warstwami gruntu, szczegolnie przy pracach w gruntach o pod-
lotach popielistych, gdy przemieszanie gornej warstwy z doing, wypluka-
nq, jaiowq, mote spowodowad znaczne pogorszenie wiakiwoki odiywczych
humusu. Nalety rowniet zawsze unikae zmieszania humusu z mineralnym
gruntem.
Niezbgdnym warunkiem przy wykonywaniu robot humusowych jest
zachowanie naturalnej wilgotnoki humusu przy jego zdejmowaniu i har-
dowaniu. Dia zapobietenia- wysychaniu humusu, naleiy jego zdjgcie i hal-
dowanie wykonywae niezwlocznie po spulchnieniu i rozdrobnieniu.
W przypacikach Wykonywania rob6t humusowych na terenach, na ktO-
rych wykonano wycinki karczowania lasu lub kriakow, warstwa humusu
powinna bye oczyszczona z korzeni i odpadkow ldnych. Jeteli odcinki ro-
bot sq zbyt zanieczyszczone kamieniami, nalety przecl zdjgciem humusu
oczykie z nich teren.
Przy zdejmowaniu warstwy humusu z bardzo zadarnionych odcinkow,
nalety uprzednio spulchnie i rozdrobnie darning, pozostawienie kawalkOw
darni mote spowodowae tworzenie sig kgp w przyszloki. Rozdrobnienie
nie powinno bye nadmierne, gdyi zwigkszenie ioci pylastych czqsteczek
pogarsza wartoge agrotechnicznq humusu i zwigksza podczas utytkol,vania
pola wzlotow powstawanie kurzu.
WYKONYWANIE ROBOT IIUMUSOWYCII
Wykonanie robot humusowych sidada sig z nastepujqcych czynnoki:
1. Zdjccie warstwy humusu.
2. Haidowanie humusu poza granicami dzialki.
-32 Uldadanie warstwy humusu na wyrOwnanej powierzchni wykopow
i nasypow.
37
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 2_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
M
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Objgtoge humusu potrzebnego do 'ulotenia na powierzchni pola wzlo-
tow dostatecznej grubogci warstwy, jak rowniet miejsca zdjgcia humusu
na terenie budujgcego sig obiektu ustalane sq w projekcie oraz precyzowa-
he podczas wykonawstwa robot ziemnych. Gdy grubon warstwy humuso-
wej jest nieznaczna i nie przekracza 15-20 cm, zdejmuje SiQ jg zarowno
na odcinkach wykop6w, jak i nasypow, a po wykonaniu zasadniczych ro-
bot ziemnych uklada SiQ jg na tych samych powierzchniach, z ktorych byta
zFljgta.
Przy duiej grubogci warstwy humusu, wigkszej w katclym razie od
20-25 cm, zdejmuje siQ jg tylko na odcinkach wykopOw, a nastgpnie roz-
klada sig na calej powierzchni nie tylko wykopOw, ale i nasypow.
Warstwa humusu (pozostajgca w podstawie nasypow) musi bye obo-
wigzkowo zorana dla wlakiwego zwigzania siQ z gruntem nasypowym. Je-
tell nasyp wykonuje sig na odcinkach pokrytych darning, wtedy darn na-
ley zdjge i usunge poza granioe odcinka. Przy zbyt malej gruboki warstwy
humusu, nie wystarczajgcej dla pokrycia powierzchni warstwq o niezbgdnej
grubogci, dodatkowo bierze sig humus z ukopow poza polem wzlotow.
W szeregu przypadkOw nie zachodzi potrzeba tymczasowego zdejmowa-
' nia warstwy humusu, a w szczegolnoki przy powierzchniowych wyrowna-
niach, gdy roboty objgtokiowe nie majg miejsca. Roboty humusowe nie
sq wykonywane rOwniet na odcinkach drobnych nasypow (do 10-15 cm),
do ktarych przywotony z wykopoxv grunt mineralny uklada sig bezpogred-
nio na istniejgoej jut warstwie humusowej. Dia wydobycia warstwy hu-
musu na powierzchnig nasypu gIgboko orze sig odcinek z pelnym obrotem
oran warstwy. Jednak ostatni ten sposob nie powinien bye stosowany
w przypadku podlota popielistego, gdy i przy glebokiej once latwo motna
gorng arstwg zanieczyszcie wydobytym z podlota jalowym gruntem.
Zdjgcia iuhaldowania warstwy humusowej nie wykonuje sig rowniet na
odcinkach takich wykopOw, w ktOrych po wykonaniu robot pozostaje co
najmniej 10 cm warstwa naturalnego humusu o odpowiedniej jakogci.
W miejscach robot zerowych na polu wzlotow, gdzie dokonywane sq
tylko lokalne wyrOwnania, nalety ? o. ile jej wartoge utytkowa jest dosta-
. teczna ? starad sig w miarg motnoki o zachowanie istniejgcej nawierzchni
darniowej.
We wszystkich przypadkach przy wykonywaniu koryta dla DS, DM, MP
warstwa humusy,4jako nie posiadajgca potrzebnej nognoki, powinna bye
calkowicie usunigta. W przypadku znacznej grubogci warstwy humusowej)
wykluczajgcej moiliwoge calkowitego jej usunigcia,. powinny bye przed-
siewzigte grodki w celu jej wzmocnienia (np. przez utycie cementu, sub-
stancji organicznych itp.). Darnina wraz z warstwg gOrng humusu, zawie-
rajgcg najwigcej korzeni roglin powinna bye przedtem calkowicie usu-
nieta.
SPOSOBY WYKONYWANIA ROBOT HUMUSOWYCH
Roboty zwigzane ze zdjgciem, haldowaniem i ponownym uloteniem hu-
musu oraz z transportem z ukop6w i z odcinkow wykopOw pod wzglgdem
pracochlonnoki dorownujg robotom ziemnym w gruncie mineralnym. Dla-
tego tet roboty te powinny bye calkowicie zmechanizowane.
Zdjgcie i haldowanie warstwy humusowej, jak rowniet powrotny jej '
transport wykonuje sie przy utyciu spycharek, rowniarek pracujacych sa-
modzielnie lub zespolowo, jak rowniet rowniarek talerzowych z przenog-
nikami oraz zgarniarek. Przerzucanie warstwy humusowej z odcinkow wy-
38
kop6w na odcinki nasypow, przy malych odlegiokiach, wykonuje sig spy-
charkami i zgarniarkami, przy znacznych zag odleglaciach tylko zgarniar-
kami lub samochodami-wywrotkami.
Kolejnoge wykonywania robot humusowych ustala SiQ zgodnie z przy-
jgtym projektem wykonywania ziemnych robot. Przy potokowym wyko-
nywaniu nalety bezwzglednie dgiye do usunigcia warstwy humusowej
za obrgb odcinka. W tym przypadku odcinki, na ktorych czasowo uklada
sig humus w haldy, nie przeszkadzajg w wykonywaniu pozostalych prac
systemem potokowym i zabezpieczaja front rob6t, przez co uzyskuje siQ
bardzo korzystne moliwoci w organizacji pracy. Przy odcinkowym i drob-
noodcinkowym rozmieszczeniu robot usunigcie i haldowanie hum= poza
linig robot zerowych, rnotna latwo osiggnge z uwagi na male powierzchnie
pbszczegolnych odcinkow.
Przy skoncentrowanych robotach ziemnych, o wydlutonym zarysie, gdy
poszczegOlne rnasy ziemne sq wzglgdnie niewielkiej szerokogci, bezwzglgd-
nie korzystne jest haldowanie humusu poza linig zerowych robOt, rowno-
legle do osi podlutnej danej mazy ziemnej. Przy masach ziemnych o znacz-
nych szerokokiach, szczegolnie przy niewielkich glgbokokiach wykopOw,
haldowanie humusu poza granicami odcinka robot mote okazae SiQ ekono-
micznie niewlagciwe i wOwczas zachodzi koniecznoge haldowania humusu
w granicach powierzchni odcinka.
W takich przypadkach odcinek nalety pocizielio na paski. Zdejmowanie
warstwy humusu, jak rowniet wszystkie nastqpne czynnogci wykonuje SiQ
w kolejnogci co drugi pasek z wykorzystaniem pogrednich paskOw dla hal-
dowania humusu. Po zakoliczeniu zasadniczych robot ziemnych i po po-
nownym uloteniu warstwy humusu na paskach pierwszej kolejnogci, po-
dobnie wykonuje sig roboty na paskach poczatkowo wykorzystanych dla
?
r 20-25m 20-25m 20-25m
11111
Rys. 19. Schemat robot humusowych
przy haldowaniu humusu na dzialkach
sasiednich
haldowania humusu. Schemat organizacji robot zdjgcia i ponownego ulo-
tenia warstwy humusu powytej opisanym sposobem pokazany jest na ry-
sunku 19.
Warunki wykonywania tego rodzaju rob6t ziemnych zmuszajg niekiedy
do jednoczesnej pracy na calym obszarze wykopu. W takim przypadku po-
wierzchni e wykopu rOwniet dzieli sig na paski, lecz zdjgcie warstwy hu-
musu wykonuje sig z katdego paska oddzielnie, halduje sig zag humus na
granicy sasiadujgcych paskow.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
39
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Po wykonaniu zasadniczych robot ziemnych oraz u/oieniu warstwy hu-
musu na. powierzchni wykopu, wykonuje sig roboty na pozostalych dzial-
kach, na ktorych byi haldoveany humus (rys. 20). Trudnoki w 1,vykonywa-
niu robot ziemnych za pomocq sprzgtu mechanicznego na waskich paskach
(wykorzystanych uprzednio dla haldowania humusu) powodujq koniecz-
no?6 stosowania powyiej wskazanego sposobu tylko w wyjqtkowych przy-
padkach.
Rys. 20. Schemat rob6t humusowych
przy haldowaniu humusu pomiqdzy
dzialkami roboczymi
Rys. 21. Schemat robot humuso-
wych przy recznym sposobie wy-
konywania robot
Gdy zachodzi koniecznoM rgcznego wykonywania robot, warstwg hu-
musu przerzuca sic bezpokednio z jednego paska na drugi po wykonaniu
na nim zasadnkzych robot ziemnych. Schemat organizacji robot humuso-
wych przy rccznym sposobie wykonywania pokazany jest na rysunku 21.
ZDJECIE I ULOZENIE WARSTWY HUMUSOWEJ ZA POMOCA SPYCHAREK
Spycharki mop samodzielnie wykonae caloge rob6t humusowych,
mianowicie zdjccie, haldowanie, ponowne uloienie i wyrownanie warstwy
humusowej. Wydajnoge spycharek przy wykonywaniu robOt humusowych
znacznie przewyisza wydajnoAd kaidego innego rodzaju nv.szyn.
Zasadnicze dane charakterystyczne odnognie spycharek stosowanych
w budownictwie lotniskowym podane sq w tabeli 4.
Tabela 4
?
Typy maszyn
14151111111UZU eueny ,
jednostica 1
D-150-
1)-167 A
D-157
ciagnik
dlugoA6 lemiesza
wysokos6 lomiesza
maks. gtobolcc66 poboru .
cioiar spycharki (boz biaghika)
system kierowania
objetog6 przesuwanol bryly
przocictna wyda jnog przy pracy
na odlegloAc:
20 in
:10 in
przeciclna wydajnog 1)r7y wy-
rownywa n ill
in
in
in
kg
1113
m,/god z.
/ 1
lia/godz.
STZ-3
2,25
0,80
0,15
700
bydr.
0,75
40-50
20-25
0,2-0,4
S-80
4,10
, 1,0
0,20
2320
linowy
1,8-2,2
_-....
?
?
S-80
3,03
1,10
0,20
3000
linowy
2,0
80-100
50-60
0,4? 0,7
40
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Schemat organizacji pracy przy zdjcciu i haldowaniu warstwy humusu
poza liniq zerowq za pomocq spycharek pokazany jest na rysunku 22.
Rys. 22. Schemat haldowania hutnusu spycharkaml
poza granica rob6t
Spycharki, pracujqc na poprzecznych kierunkach w stosunku do diugog-
ci wykopu, odspajajq warstwg humusu i przesuwajq ja poza linig zerowq
robOt.?Na rysunku 23 pokazany jest schemat pracy spycharek przy zdjgciu
warstwy humusu z paskow i haldowaniu jej na powierzchni odcinka robot.
Rys. 23. Schemat haldowania humusu spycharkami no po-
wier:chni odcinka robot ,
Spycharki rozpoczynajq odspajanie ze grodka paska i posuwajq sic ku
jego brzegom. W obydwu przypadkach lemiesz zaglgbia sic w momencie
rozpoczgcia ruchu we wlakiwym kierunku odspajania humusu. Po zebra-
niu sic przed lemieszem odpowiedniej wielkoki bryly zierni,remiesz pod-
nosi sic i bryIa ta zostaje przesunicta.po powierzchni terenu do miejsca
haldowania. PowrOt spycharki odbywa sic na tylnym hiegu. Przy znacznej
gruboki warstwy humusu zdjccie i przesuniccie jej odbywa sic za pomocq
kilku pa sobie nastcpujacych ruchow z kaidorazowym odspojeniem po tym
samym Lladzie.
Lemiesz spycharki (przy pracach zdjccia i haldowania humusu) ustawia
sic prostopadle do kierunku ruchu. Kat cigcia lemiesza ustala sig w zalei-
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
41
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
nogci od rodzaju gruntu. Przy pracy w gruntach mickkiech, jak rowniet
-na ornych gruntach nalety stosowad kg ciqcra r4e mniejszy aniteli 600
.
Przy pracy w ciqtkich gruntach lemiesz nalety ustawiae pod znacznie
mniejszym kqtem ciccia (do 45?). Przy wykonywaniu robot humusowych
kqt lemiesza ? z pairierzchniq pracy przyjmuje siq 0?.
Przy pracy spycharek z hydraulicznym sterowaniem w miqkkich grun-
tach stosuje siq odspajanie za pomocq puszczonego luzem lemiesza. W ciqt-
kich gruntach stosuje Sig przymusowe zaglqbienie lemiesza at do chwili
,osiqgniqcia potrzebnej glqbokoki ciccia, po czym lemiesz zamocowuje
Glqbokok wybierania ziemi w miqkkich gruntach ustala si W grani-
cach do 20 cm, w ciqtkich za g stosuje siq mniejszq gIqbokoge, w zaleinoki
,od rodzaju gruntu i powstajqcych w czasie wybierania gruntu oporow.
Odspojenie i przesuwanie gruntu nalety wykonywac:: przy moiliwie du-
iej szybkoki spycharki, gdyi pozwala to nie tylko skrocie czas trwania
!zamknictego cyklu pracy, ale ponadto powoduje mniejsze straty w przesu-
wanej masie ziemnej na drodze miqdzy miejscem wybierania ziemi a hal-
-dowania.
Uptzednie spulchnianie i rozdrabnianie humusu przed zastosowaniem
spycharki potrzebne jest tylko w bardzo ciqtkich gruntach.
WydajnoAd spycharki przy zdejmowaniu i haldowaniu humusu okreAla
wedlug wzoru:
(2/
w3600 ? Q ? 71kwyk
?
T ? ha
gdzie: W ? rutytkowa wydajnoge (m3/godz.);
? wspolczynnik uwzglqdniajqcy straty w objqtoAci bryly przy
przesuwaniu (0,90-0,95);
kwyk ? wspoiczynnik wykorzystania czasu roboczego w ciqgu
zmiany;
T czas trwania jeclnego zamkniqtego cyklu sek.);
ks ? wspelczynnik spulchnienia gruntu;
Q ? objqtoge gruntu przesuwanego przed lemieszem spycharki
(m3) wynosi:
(1)
Q
H2 ? b
2 tgy
(2)
gdzie: H ? wysokoge lemiesza (m);
b dlugoAd lemiesza (m);
--- kqt naturalnego stoku gruntu.
Czas trwania jednego zamkniqtego cyklu T mote by obliczony wedlug
wzoru:
7 +? 1 ? - &clod.
,V2 v3
gdzie: ? dlugoge drogi poboru gruntu (n);
12 ? dlugogo drogi przesuwania (m);
? szybkoge spycharki przy poborze (m/sek), (1-2 bieg. ciagnika);
v2 ? szybkoge spycharki przy przesuwaniu (m/sek.), (2-3 bieg.
ciqgnika);
v3 ? szybkoge spycharki na tylnym biegu (m/sek);
tdod ? strata czasu na zmianq biegow (sek);
42
(3)
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
f
Przy zdejmowaniu warstwy humusu za pomocq spycharki dlugote drogi
poboru gruntu 11 wynosi:
/1 = 9 + idod. (i)
b ? It ? Ies
gdzie: Q ? objqtad przesuwanej bryly (m3);
b dlugoge lemiesza (m); ?
h ? glqbokoge poboru gruntu (m);
ks ? wspelczynnik spulchnienia gruntu;
idod ? dlugoSe drogi podczas zaglqbiania i podnoszenia lemiesza (m).
Przy wykonywaniu zamkniqtego cyklu pracy powrot spycharl:i do miej-
:sca pobierama na tylnym biegu jest wlakiwy przy zachowaniu warunku
nierownaci: ?
1+10 + 12 ,
1 - 2tdod? < 4"obr, I
V3
Vmax?
?czyli:
+ 12 < 2 Vmax.V3 ? /clod.)
? ??I?
Vmax. V3
.gdzie (poza poprzednio wyjagnionymi oznaczeniami):
(5)
vmax ? szybkoSe spycharki na najszybszym biegu (m/sek);
tot, ? czas trwania obrotu na miejscu spycharki (sek.).
W celu zwiqkszenia wydajnoki praca spycharki powinna bye wykony-
wana przy wlaciwie przyjqtym kqcie ciccia oraz przy najwiqkszej szybko-
jakq mote osiqgnqe ciqgnik.
Skutecznyin groc1kiem w celu -zwiqkszenia wydajnoLci spycharek jest
wykortystanie naturalnych spadkew terenu; pober i przesuwanie gruntu
w del ze spadkiem 0,1 podnosi wydajnoge spycharek o 40-50%.
Wydajnok spycharek powiqksza siq rowniet przy lqcznej pracy 2-3
spycharek obok siebie umieszczonych i wykonujqcych jednoczegnie wszyst-
kie ruchy zamkniqtego cyklu pracy. Lqczna praca spycharek pozwala
?osiqgnqa zwiqkszenie wydajnoAci o 20%.
Znaczne zwickszenie wydajnoSci spycharek osiqga siq rowniet przez
zastosowanie na lemieszu dodatkowych bocznych S'cianek, Ictore pozwalajq
zwiqkszye objqtad bryly Ziemi przesuwanej przez spycharkq.
Ponowne ulotenie warstwy humusu na powierzchni odcinka wyrowna-
nego po wykonaniu robot ziemnych mineralnych mote bye wykonane row-
niet za pomocq spycharek. Po przesunicciu humusu na wlatciwq po-
wierzchni, lemiesz spycharki podnosi siq na wysokoge odpowiadajqcq po-
tqdanej grubaci warstwy humusowej, dziqki czemu jednoczeAnie z rozkla-
ianiern humusu nastcpuje wstqpne wyrownywanie warstwy humusowej.
Po uloteniu na odcinku robot warstwy humusu o potqdanej gruboki
nalety z grubsza wykonae wyrownanie, powierzchni. Przy wyrOwnywaniu
lemiesz spycharki powinien bye ustawiony pod kqtem 60? do kierunku
ruchu.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
43
111
iDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Wydajnoge spycharki przy wyr6wnywaniu mote bye obliczona wedlug
wzoru: ?
gdzie:
14'? 3 600 ? L (b ? ship ? c) ? kwyk
(?L tobr) ? n
(6)
W ? utytkowa wydajnoge (m3/godz.);
L ? dlugoge wyrownywanego odcinka (m);
/7 ? kat ustawienia lemiesza do kierunku ruchu;
b ? dlugoge lemiesza (m);
c " ? przekrycie gladow sasiednich przejgo (0,25-0,20 m);
k?vh. ? wspelczynnik wykorzystania czasu roboczego w ciagu
zmiany;
V ? szybkoge spycharki (m/s&);
n ? Hoge przejge po jednym gladzie;
tobr ? czas trwania obrotu spycharki (sek.).
Szerokoge przekrycia sasiadujacych gladow przejge ustala sig w zaletno-
gci od warunk6w pracy, w kaalym jednak przypadku nalety daiye do
maksymalnego jego zmniej?zenia.
Ostateczne wyr6wnanie warstwy humusowej wykonuje sig za pomocq
rowniarek.
ZDACIE I PONOWNE IILOZENIE WARSTWY HUMUSOWEJ ZA POMOCA
ROWNIAREK I SPYCHAREK
Zdjgcie i ponowne ulotenie warstwy humusowej mote bye dobrze wy-'
konane za pomocq zespoiowej pracy rOwniarek i spycharek, z tym jednak,
te odspajanie humusu wykonajq rowniarki przyczepne lub samobietne,
przesuwanie za g i haldowanie spycharki. Schematy organizacji robot
humusowych przy zespolowej pracy rowniarek i spycliarek pokazane sq
na rysunku 24 a, b, c.
Odspajanie humusu za pomocq r6wniarki wykonuje sig kolejno na tak
zwanych zagonach. Poiaczenie sztywne rowniarki z ciagnikiem stosuje SiQ-
bezpogrednio za pomocq dyszla. Rowniarki, posuwajac sig wzdlut paska,
odspajajq warstwg humusu i spychajq ja na niewielkie waly polotone od
siebie w odleglogci 2-3 m. Katcle przejgcie rOwniarki pokrywa poprzedni
glad na szerokogci 0,2-0,3 m. Mocno zadarnione powierzchnie i cietkie
grunta nalety uprzednig spulchnia.
Kat ustawienia lemiesza rowniarki w stosunku do kierunku ruchu usta-
la sig w zaleinogci od wiagciwogci odspajanej warstwy humusu. Przy lek-
kich i .ornych gruntach przyjmuje sig kat ustawienia od 60-70?, co diaje
motnoge osiagniccia dutej wydajno.ci rowniarki. Wowczas dlugoge lemie-
sza powinna bye przez zastosowanie przedlutaczy dodatkowo zwigkszona.
Przy cietkich gruntach stosuje SiQ kat ustawienia znacznie mniejszy, do-
.
thodzacy do 35-40?. _
W celu uniknigcia wjeidtania tylnego kola rewniarki na podgarnigty
wal humusu, lemiesz wysuwa sig nieco w jedna strong z jednoczesnym
odsunigciern gIownej ramy w przeciwnq strong. Kola rowniarki ustawia.
_sig przy humusowych robotach z zasady zawsze pionowo.
44
Kat cigcia lemiesza rowniarki powinien wynosie 35-50?. Mniejsze
katy stosuje sig przy cigtkich, mokrych i lepkich gruntach, natomiast
wieksze katy stosuje sig przy gruntach lekkich i na ornych glebach.
Dia cigiltich raewniarek glg-
bokoge odspajania ustala sig
w granicach od 12-15 cm, za-
leinie od mocy pociagowej ciag-
aika. Nalety jednak zawsze pa-
migtae, ie rowniarka niie jest
maszynq specjalnie przeznaczo-
na do odspajania i jej konstruk-
cja nie jest obliczona na pracg
przy wigkszych glgbokogciach
odspajania.
Przy pracach w warstwie
humusowej kat ustawienia no-
w stosunku do plaszezyzny
terenu przyjmuje sig w zasa-
dzie rowny 0?. Przy gruntach
cigikich kat ustawienia nota
w stosunku do plaszczyzny te-
renu nalety przyjmowae row-
fly 2-8?. ' W tym ostatnim
przypadku przedni koniec
le-
miesza obnita sig na glgbokoga
odpowiadajaca pociagowej sile
ciagnika, tylny za g koniec sunie
po powierzchni.
Po zakonczeniu pracy row-
niarek spycharki przesuwajq
odspojony I zepchnigty w walki
humus poza granice dzialki lub
paska, na ktorych dokonano od-
spojenia. Schematy na rysunku
24 b, c przedstawiaja dwa spo-
soby przesuwania odspojonego
humusu przy kolejnej pracy na
poszczegolnych paskach. Pierw-
szy sposob polegajacy na prze-
suwaniu humusu przez cala sze-
rokoge paska w obydwie jego
strony (rys. 24 b) zmusza spy-
charkg do kilkaltrotnego przej-
geia pa tym samym gladzie, po-
wodujqc szkodliwe, nadmieme
rozdrobnieni e i przemi el en i e
czastek 'humusu.
Bardziej wlageivvy jest spo-
sob przesuwania humusu od
grodka paska w katcla strong
(rys. 24 c). Pomimo nieproduk-
cyjnego przebiegu spycharki
a
? ? ? -
..... 2
- ..... - - - - -
..11!
,
2( R ',
s.t;
1
.;;:tis .
! ?131:!.11 '1;1 i
tj t;
IV 4;
4 1./ ?? ??
ift ; 141. .; rt rr
a( ts is f? f el ??
A 7t
-
?
Rys. 24. Schemat wspolnej pracy spychar-
ki i rowniarki przy zdjeciu warstwy hu-
musowej
a ? hatdowanie humusu rOwniarkaml:
b ? przesuniecle spycharkami humusu przy
pracy w poprzek calego pasa:
c ? przesuniecie humusu od grodka do brzegew
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
45
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
przy powrocie na tylnym biegu na Arodek paska, unika sig straty czasu zu-
tywanego na obroty i zbytniego przemielenia czqstek humusu.
Gay humus nalety przesung poza linig zerowych robot, kierunek ruchu
rowniarek jest rownolegiy do tejte
Uformowany przez rftmiarki szereg walkow humusowych, zostaje na-?
stqpnie przesunigty za- pomocq spycharek w kierunku prostopadlym do,
unit robot zerowych. Powrot spycharki odbywa sig luzem na tylnym
zaletnie od odlegioAci, lub na najszybszym po dokonanym obrocie.
W celu przesuniccia uformowanych przez rowniarki walkOw humuso-
wych lemiesz spycharki ustawia SIC, pod k4tem 90? do kierunku jego.
ruchu, n? t zag lemiesza pod maksymalnym kqtem cigcia. Ab3r powigk.szye
wydajnoge spycharki, do lemiesza przymocowuje sig' boczne 6cianki.
Ponowne ulotenie warstwy humusowej na wyrownanej (p6 zakoricze--
niu robot mineralnych) powierzchni odcinka wykonuje sig rowniet spy-
charkami. Ostateczne wyrownanie warstwy humusewej wykonuje sig za
pomoca rowniarek.
Przy zdjgciu warstwy humusu i koniecznoki odwiezienia go dalej, jak.
na przykiad.przy przygotowaniu koryta dla DS, mote bye zastosowana ze-
spoiowa praca spycharki i koparki przedeigbiernej. Spycharka w tym:
przypadku zgarnia humus na miejscu w haldy, koparka za6 iadujie go na
samochody, kV:we odwoiq na wyznaczone miejsce.
ODSPOJENIE I HALDOWANIE HUMUSII ZA POMOCA ROWNIAREK
Roboty humusowe w przypadku braku, spycharek mogq bye wykonane
rowniet samymi rowniarkarni przyczepnymi lub samobietnymi (rys. 25).
Jednak moiliwe to jest tylko w przypadkach haidowania humusu w samyra
miejscu*wykonywania robot. Nalety zaznaczye, te sporod in4ch zmecha-
-:????? .Pf ?
46
. _
?-? .-41..e
- - 7.t
;?- "N?
?
1_4?? ?
-
?
,M.1???????? ?-?
? ?
_
Amis- ? ?
301,????
Rys. 25. Rowniarka samobieina
nizowanych siaosobOw zdjgcie humusu samymi nowniarkami jest najbar-
dziej pracochlonne.
Rowniarka rozpoczyna pracg ze grodka odcinka (rys. 26) i przy pierw-
szym przejgciu odspaja pasek humusu o szerokotci rownej zasiggowi
lemiesza.
Przy powrotnym ruchu rOwniarka odspaja stisiedni pasek, odsuwajqc
humus w drugq strong. Przy nastqpnych przejAciach rowniarka spycha od-
spojony humus coraz dalej, at poza granice odcinka.
a
20m "?
..
i
$
t.'
ii.
r
it,i
ri
1
1 1
I I
. ,
1
I I
I I
I I
6;1.
'I',
iI
-
I
I
I
I
I
1
I
I
I
.
-(-1:tz_J
t Li
,-..
A37 77147Z
/111 WIN/ //// /?//// fill // // //,
/ ) //// // //// /V 111,7) 111/
:4????.V.:0,\V?0?? ?kfr ?sk
?1 Pf2ejicie
?2
?3
?4
5
?
7
8
_9
10
11
12
13
aff L
MIL kWA, ,4,\VA va-v4)-440.A\v- A-46a0:414
411111k Al& ? 4./. /?.7
V ? gri ????,
10m /Om
Rys. 26. Schemat zdjecia warstwy humusmvej rowntarkami
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
I I
a
a.
SI
la
47
?
?
? ?
?
?
?
?
?.?
? .
?
'
?
.
?
?
. ? .
:
?
.
.
4. ?
?
?
.
? ? .
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Po odsunigciu humusu z pierwszego paska r6wniarka odspaja paski sq-
siadujqce z pierwszymi i znowu spycha humus poza granice odcinka. W ten
sposob prowadzi sig pracg a* do zdjgcia warstwy huniusowej z calego od-
cinka.
Ustawienie lemtesza i sposob pracy rowniarki stosuje sig takie same
jak przy zespoiowej pracy rowniarki i spycharki.
Potrzebnq ilogo przejge rowniarki ?z" dla zdjgcia humusu z odcinka
moina okreglie drogq najprostszych obliczeh. Wynosi ona:
+ 3a ? 2
2
gdzie:
a =
0,5 ? L
1 ? sinp
L ? szerokoge odcinka, na ktorym odspaja sig humus (m);
/ ? diugok lemiesza (m);
fi ? kqt ustawienia lemiesza rowniarki w stosunku do kierunku
ruchu.
Otrzymamy wynik ?z" zaokrqgla sig zawsze wzwyi, do calkowitej licz-
by, co daje moinoAd uwzglgdnienia szerokoAci pokrycia stosowanego przy
sqsiednich przejgclach rowniarki.
Dobrq wydajnoge pracy rowniarki inyskuje sig przy dlugogciach od-
cinkow powyiej 100 m, przy mniejszych zag odlegioLciach wzrastajq sth-
sunkowo wysoko straty czasu na' obroty, skutkiem czego wydajnoge znacz-
hie maleje.
ZDJECIE I PONOWNE ULOUNIE WAR STWY HUMUSOWEJ ZA ? POMOCAt
ROWNIAREK TALERZOWYCH Z PRZENOSNIKIEM .
Gdy do wykonania zasadniczych robot ziemnych zastosowano rowniarki
.0. ? P .0 ? 0
talerzowe z przenoAnikiem, mogq one bye z powodzeniem luiyte rownie*
. . 0.
? ?
?? 0 do robot humusowych.
0
? . .? .
0
?
? 0 ?. ? 0 : Ruch rOwniarek talerzowych odbywa sic po drodze o ksztaicie elipsy
-. . .
? . .
(rys. 27). Praca rozpoczyna sic od brzegow odcinka, przy czym dwa pierw-
? ?
: sze prze.jkia rawniarki przeznaczone sq do wyznaczenia granic oczyszcza-
:
nego z humusu paska.
Rowniarka talerzowa, posuwajqc sic wzdlui paska, odspaja humus
I przerzuca go za pornocq przenognika na sqsiednie paski. Rowniarka wy-
konuje ostatnie dwa przejAcia w grodku odcinka po tym samym gladzie,
lecz Nw odwrotnych_ kierunkach; odspajany przy tym humus zostaje usu-
nicty ? poza granice odcinka. Rawniarka pracuje na calej diugoAci swojej
-drogi, tylko obroty maszyny wykonujq sic poza granicami odcinka.
Dlugok paska, na ktOrym przy usuwaniu humusu pracuje rowniarka
talerzowa, nie moie bya w Zadnym przypadku mniejsza od 100-200 m.
Przy maiej dlugoAci paska wydajnoLe rowniarki talerzowej spada gwai-
townie wskutek wzglgdnie przewleklego biegu jathwego. Szerokoge oczysz-
48
??
c
4.0
Rys. 27. Schemat zdjqcia warstwy humusowej rowniarkami talerzowymi z przen
nikiem
4 ? Budowa lotnisk
nariaccifiRci in Part - Sanitized Copy Approved for Release @_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
czonego pask'a okregla siq konstrukcyjnymi wlakiwokiami rowniarki
talerzowej:
B = 2 ? (1 ? cos y d ship + 10), (7)
gdzie:. B szerokoge paska (m);
1 dlugoge przenoAnika (m);
7 ? kat nachylenia przeno6nika w stosunku do poziomu;
d grednica talerzowego nola (m);
[3 ? kat miqdzy noiem i kierunkiem ruchu;
/0 ? poprawka w dlugoki przenognika, uwzglqdniajqca dodat-
koWe odrzucente humusu przez sil odkodkowq powstala przy
spadaniu ziemi z przenognika = 0,25 ? 0,5).
Wspolczesne rowniarki talerzowe posiadajq przenogniki o dlugoki 8 m,
zasiqg ich wiqc wynosi 15 m.
Praca rOwniarek talerzowych nie wymaga uprzedniego rozdrabniania
i spulchniania gruntu, gdyZ dodatkowe spulchnianie tylko pogarsza warun-
ki pracy maszyny, zwiqkszajqc straty przy nabieraniu gruntu.
Wstqpne spulchnianie stosuje siq tylko na terenach, z ktorych usuniqto
las lub oczyszczono z krzak6*. Pozostale w gruncie po karczowaniu korze-
nie powinny bye usuniqte za pomoca spukhniaezy lub brony legnej.
Na mokrych terenach lub zasypanych duZq ilociq luzem leZacych ka-
mieni stosowanie rowniarek talerzowych z przenoAnikami jest niewskazane.
' Rowniarki, talerzowe z przenognikarni pracuja z ciagnikiem, kt6ry
polaczony jest z nimi za pomocq dyszla. Konstrukcja tych rowniarek po-
zwala na ustalenie glqbokoki odspajania warstwy humusowej do 0,35 m,
dlatego usuniqcie calej warstwy humusowej jest mo2liwe podczas jednora-
zowego przejkia maszyny.
Przy pracy necieikich gruntach kat ustawienia no2a w stosunku do
kierunku ruchu przyjmuje siq 35-45?, kat ciqcia 20-25?. Na gruntach
lekkich kat ustawienia no2a przyjmuje siq 45-60?, a kat ciccia 35-45?.
Przy pracy na zadarnionych odcinkach talerzowy no powinien posiadae
moinoge swobodnego obrotu, natomiast we w.szystkich innych przypad-
kach unieruchamia SiQ go za pomocq drq2ka hamulcowego. Szczegolnie
wakie jest codzienne ostrzenie tnacej krawqdzi noia talerzowego.
Przenokik rOwniarki talerzowej przy pracy na odwal ustawia siq pod
moiliwie najmniejszym katem (w granicach do 10?). Wielkok luzu pomiq-
dzy nolem a skrajem przenognika powinna bye regulowana w grani-
cach 30-45 mm.
Rowniarka wykonuje pierwsze przejkia przy przechylonej ramie, co
jednak w zasadzie nie wp/ywa na dokIadnok pracy wobec malych katow
przechylenia przenognika. Dia zwiqkszenia statecznoki maszyny praca po-
winna bye wykonywana przy przesuniqtej na prawo tylnej polosi i dodat-
kowo obciaZonym lewym tylnym kole.
Przy obroiach rowniarki talerzowej n62 i przenognik powinny bye pod-
niesione.
Wydajnoge rowniarki talerzowej m3/godz.) przy wykonaniu robot
humusowych w przeliczeniu na godziny wynosi: '
147-= 2 400 ? 71 ? rh. ?b?h?L?sinf3
kwy,l;
L (8)
,
tobr
50
gdzie:kwyk ? wspolczynnik wykorzystania czasu;
L ? dlugo?a pasa, z ktorego zdejmuje siq humus (m);
- zasiqg noia talerzowego (m);
? kat ustawienia noia;
? przeciqtna glqbokoge odspojenia (m);
? wspOlczynnik uwzglcdniajacy straty gruntu przy przerzu-
cie z lemiesza na przer.f..qnik (dla lekkich gruntow
y= 0,80 ? 0, 90, dla zwiqzlych gruntow = 0,95);
? szybkoLe ? ruchu rOwniarki talerzowej (m/sek.) (zwykle
pierwszy bieg ciagnika), lecz w zaleinoki od maaiwoki
wykorzystania sily pociagowej moiliwie najwicicsza;
? strata czasu na jeden obrot (sek.), grednio 60 sek.;
- wspolczynnik uwzglcdniajacy straty gruntu przy uiyclu
przeminika = 0,95).
Ponowne ulo2enie humusu na powierzchni dzialki po zakoficzeniu na
niej robot w gruncie mineralnym wykonuje siq rOwniei za pomoca row-
niarek talerzowych pracujqcych w ten sam sposeb co przy odspajaniu
humusu.
W razie koniecznoki usuniqcia humusu z powierzchni wykopu poza
granice pola wzlotew, rowniarka talerzowa moie pracowad z jednoczes-
nym zaladunkiem odspajanego gruntu na wywrotki samochodowe lub
ciq-
gnikowe przyczepy. Niezbqdna iloge jednostek transportowych (n) odbie-
rajacych urobek ?rowniarki zaleiy od przeciqtnej szybkoki i odlegloki
transportu i oblicza siq ja ze wzoru:
2L
? +11+12+13
211
It
tobr
711
gdzie: L
-
tl -
ta-
-
t4 ?
11
t1 r2 t ? vr'
1
(9)
odlegloge odwoienia humusu (m);
przeciqtna szybkok Arodkow transportowych (m/sek.);
czas trwania zaladunku (sek.);
czas trwania wyladunku (sek.);
czas trwania zmian i podejkia pojazdu pod zaladunek (sek.);
czas zuZyty na obroty rowniarki talerzowej podczas jednego
cyklu (sek.);
v,. ? szybkoge ruchu rowniarki (m/sek.).;
/ ? dlugoge pasa, z ktorego usuwa siq humus (m).
ZDJECIE I PONOWNE ULOZENIE IIUMUSU ZA POMOCA ZGARNIAREK
W wielu przypadkach zdjccie i ponowne ulo2enie humusu moie bye
wykonane za pbrnoca zgarniarek. Spos6b ten jest szczegolnie odpowiedni
-dla haldowania humusu poza liniq robot zerowych.
Zdjqcia warstwy humusowej wykonuje siq przy przejkiach zgarniarki
w poprzek powierzchni, z ktorej usuwa siq humus. Kakie jednak przejkie
zgarniarki ?jest wykorzystane, mianowicie przy kaklym przejkiu po-
przecznym zgarniarka pobiera grunt i wyladowuje poza granicami dzialki.
Do zdjqcia warstwy humusov.rej moina uZywae zgarniarek przy dowol-
nych dlugokiach i szerokokiach dzialek roboczych. Najbardziej wydajna
jest praca na dzialkach, ktorych szerokok rowna jest drodze pobierania
pelnego ladunku zgarniarki.
111
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
51
,
I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Przed rozpoczcciem pracy zgarniarkami na gruntacli gliniastych i piasz-
czysto-gliniastych naleiy spulchniad i roidrabniad grunt spulchniaczami
i kultywatorami.
Pobieranie gruntu wykonuje sic przy stalej gicbokaki odspojenia okre-
ganej w zaleinoki od iqdanej gicbokoki zdjccia humusu i od wielkoki
oporOw powstajacych w czasie pracy zgarniarki. W lekkich i grednich
gruntach przecictna gicbokok pobierania moie dochodzie do 20-25 cm.
W cicikich gruntach potrzebnq glcbokok zdjccia humusu osiqga SiQ po
dwoch, trzech przejkiach zgarniarki.
Wydajnok (m3/godz.) zgarniarek przy zdejmowaniu i haidowaniu war-
stwy humusowej okregla sic wedlug wzoru:
3600 ? vz ? kn Vpr kwk
W (t0)
gdzie: Vz
kn
vpr
kwyk
les
- teoretyczna pojemnoge skrzyni (m3);
? wspOlczynnik napelnienia;
? przecietna objctok walka spychanego przez zgarniarke
(przyjmowana do obliczenia tylko przy szerokoki dzialki
rOwnej drodze poboru gruntu, w innych przypadkach przyj-
muje SiQ rownq zeru);
? wspOiczynnik zmianowego wykorzystania maszyny;
? wspolczynnik spulchnienia gruntu;
- czas trwania jednego cyklu (sek.);
Naleiy zaznaczye, 2e wartok wspolczynnikow napelnienia skrzyni
w czasie pobierania gruntu zmienia sic w du2ych granicach, zaleinie od
rodzaju gruntu, sposobow odspajania i rodzaju zgarniarki. Jednak we
wszystkich przypadkach na1e2y clqiye do najbardziej pelnego wykorzysta-
nia pojemnoki skrzyni, w miarc mo2noki napelniajqc jq z nadmiarem, to
jest przyjmowad obliczeniowq wartok kn 1.
Zgarniarki mogq rownie2 wykonywae powrotne uloienie humusu na
wyrownanej powierzchni dziaiki. Grubok warstwy usypywanej przy roz-
iadunku przyjmuje sic jako rOwna projektowanej gruboki warstwy humu-
sowej. Zgarniarki jednoczekie z roziadunkiem wykonujq rowniei zgrub-
sza wyrownania usypywanej warstwy humusu. Ostateczne plantowanie
powierzchni wykonuje sic za pomocq rowniarek.
Rozdzial IV
WYKONANIE ROBOT W WYKOPACH ZA POMOCA ZGARNIAREK,
ROWNIAREK TALERZOWYCH Z PRZENOSNIKAAII, SPYCIIAREK
OGOLNE WYMAGANIA DOTYCZACE WYKONYWANIA WYKOPOW
Wykopy wykonuje SiQ do glcbokoki ustalonej w projekcie:Jeieli prze-
widziane jest ponowne ulaienie warstwy humusowej na wyrOwnanej po-
wierzchni dna wykopu, w6wczas wykop wykonuje sicdo poziomu niiszego
od projektowanego o grubok przewidzianej warstwy humusu.
Wykonanie wykopu moina podzielie na dwie lazy. Pierwsza faza to
wykonanie wykopu z grubsza, polegajqce na usunicciu gruntu do glcboko-
ki nieco mniejszej od przewidzianej w projekcie, a to w celu unikniccia
niedopuszczalnych przekop6w. Druga faza to dokladne wykoficzenie wy-
kopu przy starannym stalym sprawdzaniu poziomow otrzymywanej po-
wierzchni.
Przy plytkich wykopach, wykonywanych w czasie jednego, dw6ch
przejk maszyn, pracc od samego jej poczqtku naleiy zaliczyd do drugiej
fazy.
W cicikich gruntach przed pracq maszyn odspajajacych spulchnia sic
warstwc gruntu na gicbokok od 10-30 cm, w zaleinoki od kategorii
gruntu i rodzaju stosowanego do tego celu sprzctu. Dia unikniccia zbytnie-
go wysychania lub znacznego w czasie deszczu zawilgocenia gruntu flak
spulchnionego gruntu nie powinna przekraczad iloki jednozmianowego
przerobu.
Przy wykopach w gruntach skalistych, rozdrobnienia wykonuje sic za
pomocq grodkow wybuchowych. W zaleinoki od glcbokoki wykopu -sto-
suje sic priy tr2yciu iadunkow plytkich rozrzucajqcych skalc wysadzanie
wgicbne lub powierzchniowe; prace wybuchowe prowadzi sic wedlug ogol-
nych prawidel stosowanych przy robotach minerskich. Jako g'rodek wybu-
chowy stosuje sic amonit lub podobne zwiqzki, sq one najtalisze i najbar-
dziej bezpieczne zarowno w uiyciu, jak i w przechowaniu. Ustalenie wiel-
kaki ladunkOw odbywa sic na podstawie probnych wybuchOw. Roboty
wybuchowe wykonywane sq wedlug uprzednio opracowanego projektu
organizacji robot, z zachowaniem wszelkich ostroinoki i zasad bezpieczen-
stwa, niezbcdnych przy tego rodzaju pracach.
W zaleinoki od uwarstwienia i glcbokoki wykopu wykonuje sic w nim
roboty, zdejmujqc kolejno kaidq warstwq (sposOb warstwowy) lub pobie-
rajac grunt na calej gicbokoki urobiska (sposob urobiskowy).
53
1111
neclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
M
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Grubo?6 zdejmowanych warstw w wykopie jest stosunkowo nieznaczna.
Tak zwany warstwowy gposob wykonywania wzglcdnie plytkich wykopOw
w budownictwie lotniskowym jest najbardziej rozpowszechniony. Sposob
ten rownocze6nie jest jedyny przy roinorotlnym uwarstwieniu gruntu
w wykopach, poniewai kolejne zdejmowanie warstw jest konieczne dla
wykonywania nasypow rownie2 w odpowiednich warstwach.
Warstwowy spos6b wykonania wykopow odpowiada przede wszystkim
pracy zgarniarek, rowniarek talerzowych z przenognikiem i spycharek.
Sposob urobiskowy stosuje sic przewainie przy duZych glabokokiach,
jak rowniei przy usuwaniu soczewek i lokalnych zloi nieodpowiednich
gruntow, na przyklad torfu i innych. Koparka lyikowa lub hydromonitor
jest najodpowiedniejszym sprzetem do pracy w urobiskach.
WYKONANIE WYKOPOW ZA POMOCA ZGARNIAREK
Wykonanie wykopow za pomocq zgarniarek jest w budownictwie lotni-
skowym powszechnie stosowane. Zgarniarki wykonuja samodzielnie pra-
wie caly zakres robot ziemnych, takich jak odspojenie, transport z wyko-
p6w do nasypow, wyladunek z usypywaniem w nasypach warstw o wla-
'kiwej gruboki. Przy pracy zgarniarek jednocze6nie osiqga ? sic z grubsza
wyrownania wykop6w i nasypOw, w szeregu za g przypadkow i wstcpne za-
gcszczenie nasypow. DoskonaIa zwrotnok i niezbyt due rozmiary maszyn
pozwalajq z powodzeniem uiywa6 ich na stosunkowo wqskich paskach
wykopow, otoczonych haIdami humusu.
C
I .--?
c.... ??\ - ,,.
"N.
---. ?a- ?1
... ...., .---..e. ---. --....--- -..-.
? , -
????
?? V. ?
flys. 28. Zgarniarka D-147
Zgarniarki zdolne sq wykonywae roboty- ziemne o dowolnYch objQto-
kiacb. Im wiqksze sq masy ziemi, tym bardziej oplacalne jest zastosowa-
nie zgarniarek, zarowno ze wzgledow ekonomicznych jak i z uwagi na
szybkok wykonywania.
54
Dia uzyskania wlakiwej wydajnoki dlugoga odcinka wykopu powinna
przekraczae Aredniq dlugok drogi poboru zgarniarki, ktora wynosi
10-30 m. Zbyt mala dlugok odcinka wykopu powoduje niepelne ladowa-
nie skrzyni zgarniarki i w konsekwencji duiy spndek wydajnoki.
Przecietna glebokok wykopow nie moie bye mniejsza od przeciatnej
glcbokoki pobierania zastosowanego typu zgarniarki; glcbokok ta zaleinie
od pojemnoki skrzyni waha sic w granicach od 15-30 cm. Zbyt mala gig-
bokok wykopu zmusza do przedluienia czasu pobierania, w zwiqzku z tym
rOwniei zmniejsza sic wydajnoge zgarniarki.
Przeciatna odlegloA.e transportu gruntu za pomocq zgarniarek sluiy jako
miernik dla okrdlenia typu zgarniarki. Zgarniarki o malej pojemnoki
skrzyri, stosowane przewainie w zespolach, oplacajq sic na odleglokiach
nie wiekszych od 250-300 m. Wielkie zgarniarki (rys. 28) dajq dobre wy-
niki na malych i duiych odleglokiach, a przy zastosowaniu ciqgnikow
gqsienicowych 'oplacajq sic na odleglokiach do 500-600 m. Zastosowanie
szybkobieinych citignikOw pozwala na uiycie wickszych zgarniarek na od-
legiokiach do 1,5-2 km.
Zasadnicze dane dotyczqce zgarniarek stosowanych w budownictwie
lotniskowym podane sq w poniiszej tabeli 5.
Tilbola 5
Zasadnicze redly
Ty py maszyn
jedn6stki D-183 D447 I D-188
ciagnik
pojemnog6 skrzyni
wspeticzynnik !lapin icnia
zasigg poboru
na jwigksze zaglebienio
cipiar zgarniarki
obrys ? szeroko:16, wysokog,
dIugog6
rednia wyda juoz:6 przy
transport u:
100 in
200 in
300 in
STZ-3 S? 80
nis 2,95 6,0
1,05 1,10
in 1,65 2,59
m 0,15 0,30
kg 2,300 7 200
in *) Orix2 40x 3,14x3.12 x
x5,45 x9,05
70?SO
35-40
25 -- 30
S - 80 i
popychacz
S--80
15,0
1,05
3,15
0,30
15 750
3,50x3, 11)x
a10,02
SPOSOBY AVYKONYWANIA WYKOPOW ZA POMOCA ZGARNIAREK
Zgarniarka wykonuje szereg takich czynnoki, jak orispajanie i pobiera-
nie gruntu, transportowanie, wyladowanie gruntu na nasypie. Dzicki ta-
kiej wszechstronnoki zgarniarek odpada koniecznok stosowania maszyn
ladujqcych, transportujqcych i wyladunkowych. Powoduje to znaczne
uproszczenie organizacji robot ziemnych.
Z terenu wykopu powinien bye przede wszystkim usunicty humus
(o- ile to przewidziane jest w projekcie). Na niewiellach powierzchniach
humus haldowany jest poza liniq zerowych robot, po stronie przeciwnej
do kierunku ruchu mas ziemi mineralnej. Na duiych powierzchniach przy
prowadzeniu robot na oddzielnych paskach humus usuwa sic rowniei pa-
skami, jak podano w rozdziale III.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release a 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
55
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Wykop wykonuje siq przez usypywanie warstw, ktorych gruboge odpo-
wiada przecktnej gicbokaci pobierania przez zgarniarkq.
Pracq naleiy organizowae systemem potokowym.
Prace wykonywane za pomocq zgarniarek sq w systemie potokowym
prowadzqcym elementem. Pracq zgarniarek przygpiesza siq skracajqc czas
pobierania gruntu i zwigkszajqc szybkoge transportowania. Pierwszym
elementem w systemie potokowym jest zdjgcie i haldowanie warstwy hu-
musowej, ktore powinno bye w poczqtkowym okresie robot rowniei mon-
wie przygpieszone. W ten sposob osiqga siq skrocenie poczqtkowego okresu
pracy, w ciqgu ktorego przygotowuje siq caIogo robot systemem potoko-
wym jako prowadzqcy element ? pracy zgarniarek. Celem przyspieszenia
zdjqcia humusu (w poczqtkowym okresie) naleiy wszystkie maszyny, kW-
rymi rozporzqdza siq (a nadajq siq do robot humusowych), w tej liczbie
i zgarniarki, wykorzystad do tychie robot.
Schemat organizacji pracy zgarniarkami ustala sig w zaleinaci od
rozmieszczenia mas ziemnych, ktore mon bye przesunigte na obszarze
budowy.
Jegli sq oddzielne odcinki robot, poloZone w znacznych od siebie odle-
giogciach, a posiadajqoe wyrOwnane wykopy i nasypy wewnqtrz odcinka,
wskazane jest zastosowanie eliptycznego schematu pracy (rys. 29). Szcze-
golnie dobne wypiki daje eliptyczny schern. at przy wykonywaniu roboty
wqskimi paskami,, ktore leriq pomiqdzy haidemi humusu. Przy takim spo-.
12
-7Siniejaca
s ???
L2
,oK 4ernu:ektransportu gruntu
nter2
,
\??
Wykop
Powierzchnia projektowana
, ,
V Pv
tia5f/P
Rys. 29. Eliptyczny schemat pracy zgarniarek
sobie wykonywania tylko jedna strona elipsy jest clrogq roboczq zgarniar-
ki, druga zag jest jedynie drop, po ktOrej maszyna powraca luzem; obroty
zgarniarki wykonywane sq bez obciqZenia. Zasadnicze dane tego schematu
w odniesieniu do diugaci dreg pobierania gruntu, transportu, wyladunku
oraz drogi, jakq odbywa maszyna posuwajqc siq luzem, sq nastepujqce:
56
konieczna dlugoge pobierania gruntu L1 wynosi:
v ? kn
=
1, ? kir ? ri ? ksp
gdzie:
a ? pojemnoge skrzyni (m3);
k,t ? wspolczynnik napelnienia;
b ? szerokoge zasiegu skrzyni (m);
kr ? grednia glgbokoge poboru (m);
? wspolczynnik spulchnienia gruntu zgarniarkq (wedlug wy-
nikow dogwiadczen przy gruncie I kat. wspolczynnik ten wy-
nosi 1,10; II ? 1,20; III ? 1,25; IV ? 1,30);
? wspolczynnik wykorzystania przez zgarniarkq odspojonego
gruntu (stosunek objgtoSci zaladowanego gruntu do calej
objqtoSci odspojonego);
P kn
=--
V ? kn vb
gdzie opr6cz poprzednio okreglonych oznaczen vb ? objqtoge tworzqcych
SiQ przy pobieraniu bocznych walkow i v, ? objqtoga spychanego przez
zgarniarkc walka.
W praktyce stwierdzono, ?e objetoSe walka spychanego v. moie by
okreglona wedlug wzoru dogwiadczalnego:
vs = 0,4 ? b ? 11. ? In (100 ? hsr)
(12)
gdzie: p ? wspOiczynnik uwzglcdniajqcy sklad granulometryczny gruntu
(glina 0,35, glina piaszczysta c).. 0,4-0,5, piasek gliniasty s? 0,8-0,9,
tdasek 1,0).
Boczne walki zazwyczaj nie sq wiqksze od 0,25.v5.
Wielkoge wspoiczynnika ii zaleiy od skladu granulometrycznego grun-
tu, konstrukcji zgarniarki i w znacznym stopniu od stosowanych przy po-
bieraniu gruntu sposobOw odspajania. Srednio dla duiych zgarniarek war-
toga n przy pobieraniu piaszczystych gruntow wynosi 0,7-0,75, gliniastych
gruntow 0,8-0,9.
Dlugoge drogi wyIadunku 113 zaleZy od grubogci usypywanej warstwy.
Przy wyIadowaniu z jednoczesnym rownaniem usypywanego gruntu dlu-
goge ta wynosi:
v ? /in
'43 ?
b ? h2
(13)
gdzie: v, kr? b ? jak wy2ej;
? gruboge usypywanej warstwy.
DIugoge drogi roboczej pelnym ladunkiem wynosi:
L L
L2= - (-12 +
gdzie: L1 i L3 ? jak wyiej, a 1 ? grednia odlegloge transportu gruntu.
Przy duiych odlegiaciach transportu wobec nieznacznej wielkogci dru-
giego skladnika rownania motha przyjqe L2 = 1.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
57
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Podobnie dlugoge drogi powrotu luzem L wynosi:
L4 = 1+ 2 ? ?
gdzie: 1 jak poprzednio, R zag ? promien obrotu zgarniarki (10-12 m,
w zaleinaci od-typu zgarniarki).
Przy odcinkowym i drobnoodcinkowym rozio?eniu mas ziemnych, ze
?zbilansowaniem sie kilku wykopOw i nasypow 1e2qcych w stosunkowo nie-
znacznych odlegloAciach od siebie (do 200-250 m), wiagciwe jest zastoso-
wanie dwukierunkowego schematu pracy zgarniarki poruszajqcej sie po
.drodze eliptycznej (rys. 30) lub schematu o ksztalcie Acignigtej osemki
(rys. 31). W tych przypadkach wykop wykonuje sie dwukierunkowo z wy-
iadunkiem gruntu w nasypach le2qcych po obu stronach wykopu lub od-
Projektowana powierzchno
istateicial pow
(et .
Rys. 30. Dwukierunkowy eliptyczny schemat pracy zgarniarkami
-wrotnie ? nasyp ZEIWOZi sig gruntem z dwoch wykopow 1e2qcych po obu
stronach nasypu, zaleinie od tego, jak przewiduje projekt organizacji wy-
konanie tych robot. '
Zasadnicze darie (schematu eliptycznego o pracy dwustronnej) doty-
.czqce diugoki drag pobierania, transportu i wyladunku sq te same co
i poprzednio okreglone dla schematu eliptycznego o pracy jednokierunko-
wej; diugoge drogi luzem cokolwiek skraca sig i wynosi L4 = / . R
kosztem skrocenia drogi o jeden obrot na ka2de przejgcie luzem. Przy sche-
macie pracy o drodze geignietej osemki, drogi nieco wyd1u2ajq sig;
58
ciroga robocza L2 bgdzie miala dlugoAd:
= 1 ? soca,
droga luzem L4 bedzie miala dlugok:
L4 = 1 ? sera IF 1: ? II ,
gdzie a ? kqt, ktorY tworzy o 6semki i kierunek ruchu zgarniarki; przy
zwyklych promieniach obrotu.8-12 m i odlegloAci transportu
?
do 200-250 m, a
= 5?: ?25?.
Przy odlegiogciach transportu 'wigkszych od 200-250 m zastosowanie
podwojnego eliptycznego i 6semkowego schematu praktycznie rile daje
w czasie wyrainego zysku.
1
Hard a humusu
VA,
poNe
is-kti2
?2 --3cf
- Hada humusu
Rys. 31. Osernkowy schemat pracy zgarniarek
Przy wykonawstwie robot za pomocq zgarniarek duie znaczenie odgry-
wajq 6rodki, ktore sluiq do zwigkszenia wydajnoAci zgarniarek.
W przeliczeniu na godziny wydajnok zgarniarek W (liczonq w obje-
togci wykopu ? m3,/godz.) okregla sie wedlug wzoru:
W =3 600 ? v ? len ? kwyk
'I' ? les
(14)
? pojemnoge skrzyni (m3);
wspolczynnik napelnienia skrzyni;
? wspoiczynnik wykorzystania zgarniarki w ciqgu jednej zmiany;
? wspolczynnik spulchnienia gruntu;
? czas trwania jednego cyklu (sek.).
Czas trwania jednego cyklu sklada sie z sumy godzin zuiywanych dla
wykonania poszczegolnych czynnoki, na ktore skladajq sie:
a) pobieranie gruntu; .
b) transport gruntu do miejsca wyladunku;
c) wyladunek gruntu;
d) powr6t zgarniarki luzem do rnjejsca pobierania gruntu;
L L
T 4
V.2 V3 Vs
dlugok drogi pobierania (m);
diugok drogi transportu (m);
dlugoga drogi wyladunku (m);
dlugoge drogi powrotu luzem (m);
? szybkoge ruchu zgarniarki przy poszczegolnych czynno-
Aciach (m/sek.).
???
gdzie: L1 ?
L2 ?
L3 ?
L4 ?
VI, V2, V3, V4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release_@ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
59
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
I
Na rysunku 32, d1a zobrazowania zaleinoki wydajnoki od odlegloAci
I szybkoAci oraz typu zgarniarki, podane sq wykresy gredniej wydajnoki
zgarniarek D-106 i D-147 w piaszczystych gruntach.
40
30
2o
10
_
?-?
-.%
?L
Co
II>
gb
k lib
chaczetn_
.431.
Ce?
9
44.te
9?sienicowym
4osyn.)
100 300 400 300 600 700 800 900 1000
- OdlegloSi transportu gruntu
Rys. 32. Srednia wydajno?e zgarniarek w ,piaszczystych gruntach
Ze wzoru (14) wynika, e zwigkszenie wydajnoki zgarniarek moina
osiqgnqe przez zwiekszenie wartoki wspolczynnikow napelnienia skrzyni,
wykorzystania w ciqgu jednej zmiany oraz zmniejszenie czasu trwania po-
szczegolnych czynnoki zarnknigtego cyklu pracy zgarniarki. Zwiekszenie
wspo/czynnika wykorzystania w ciqgu jednej zmiany osiqga siq przez zli-
kwidowanie postojew-w ciqgu zmiany. Zasadniczymi grodkami prowadzq-
cymi do osiqgniccia tego sq: wprowadzenie codziennych przeglqdow sprze=
tu przed rozpoczeciem pracy, surowe przestrzeganie prawidel konserwacji
maszyn i dokiadna organizacja robot.
Co sie tyczy zwiekszenia wartoki wspolczynnika napelnienia kosza
i zmniejszenia czasu trwania zamkniQtego cyklu, mcAna to jedynie osiq-
gnqa przez ustalenie najkorzystniejszych sposobOw pracy zgarniarki przy
wykonywaniu wszystkich poszczegolnych czynnoki cyklu roboczego.
NAHVLASCIWSZE SPOSOBY PRACY PRZY POBIERANIU GRUNTU
W pracy zgarniarek pobieranie gruntu lest prowadzqcq czynnokiq.
Przyspieszenie tej czynnoki osiqga sig przez ustalenie okra.onych, najbar-
dziej korzystnych warunkow odspajania gruntu, ?pi-6(2z tego przez wstep-
ne przygotowanie gruntu i zastosowanie Arodkow pomocniczych przy po-
bieraniu. Czynnok pobierania gruntu przez zgarniarki moie bye rozdzie-
lona na dwie ro2niqce siq od siebie fazy.
W pierwszej, poczqtkowej fazie w skrzyni zgarniarki .zbiera sie pryzma
ziemi ukladajqca siQ pod kqtem naturalnego stoku, po ktorej to pryzmie
lizga sig w dalszym ciqgu pobierany grunt. Pierwsza faza pobierania jest
krotkotrwala, zajmuje tylko 10-15% czasu calej czynnoki, lecz szybkoe.
60
poboru w czasie pierwszej fazy jest tak znaczna, te skrzynia zdqty napel-
nie sig do 20-30% swojej pojemnaci.
W drugiej fazie skrzynia napelnia siQ calkowicie, przy czym pobierany
grunt w dalszym ciggu, glizgajac sic po ut-worzonej w pierwszej fazie pryz-
mie, stopniowo wypierany jest do gory at do calkowitego napelnienia
skrzyni.
Wzrost oporu przeciw ruchowi naprz6d wcigt wzmaga sic osiqga*
swoj szczyt przy koricu czynnoAci. Szybkoge napelniania sig skrzyni w ciq-
gu drugiej fazy nieprzerwanie zmniejsza sic zarowno wskutek zmniejsza-
nia sic powierzchni odspajanej warstwy, jak i wskutek tworzenia sic wal-
kow bocznych i zwiekszania sic spychanego przez zgarniarkg walka.
Z opisanego- przebiegu pracy zgarniarki przy pobieraniu gruntu wyni-
ka, te warunki odspajania gruntu w obu fazach nie sq jednakowe. W ciq-
gu pierwszej fazy opory wzrastajg nieznacznie, dlatego tet moina przyjga,
te glebokoge pobierania w tcj fazie jest stala. Najwiaciwsza glcbokok 1)0-
bierania jest taka, przy ktorej pobierany grunt uklada sic w skrzyni pod
kgtem stoku naturalnego.
Najwia?ciwsza poczqtkoyva gleboko?e poboru dla rednych typew igarniarek (pra-
cujqcych w roinych kategoriach gruntu), mote byo -okreAlona wedlug wzoru do-
?wiadczalnego:
hpocz
tge tgi
(Iv ? tge + 1) ?
gdzie:
hpocz ? poczqtkowa glebokok poboru (cm);
? kqt naturalnego stoku gruntu;
y ? rzeczywisty kqt nachylenia dna skrzyni;
z ? do?wiadczalny wspOiczynnik wynoszqcy dla cleikiej gliny cv 0,05; din
gliny 0,04; dla gliny piaszczystej 0,03; dla piasku gliniastego 0,02.
Przy pracy wielkich zgarniarek (o pojemnoAci 8-10 m3) w sypkich
gruntach poczgtkowa glcbokote pobierania waha Sic od 1/1-25 cm, w nie
spulchnionych, zwigzlych gruntach waha sic od 10-18 cm, zaletnie od ty-
pu zgarniarki i rodzaju gruntu. Gicbokoga poboru powinna rowniet odpo-
wiadad moiliwogciom sily pociggowej ciggnika.
Przy zbyt duiej glcbokoAci poboru, wickszej nit wiakiwa, czgte gruntu
stacza sic z pryzmy poczatkowo utworzonej (gdyi kqt pryzmy jest zbyt
wielki) na boki, tworzgc boczne walki, lub na przod, tworzac walek spy-
chany przez zgarniarkg. Przy zbyt malej glebokoki poboru (mniejszej nit
wlaciwa), przedluta sic poczatkowg faze pobierania gruntu, co powoduje
zwiekszenie dlugaci drogi napelniania skrzyni. W wyniku tego zarowno
w pierwszym przypadku, jak i drugim wydajnoge zgarniarki obnita sic.
Druga, koncowa faza pobierania gruntu, ktorg cechuje nieprzerwane
zwiekszanie Sic oporow ruchomych i powickszanie sic bocznych walkow
i walka spychanego, wymaga zmiennej glebokoki poboru.
Zmiana gigbokoki poboru mote bya dokonana ,przy zastosowaniu
dwoch zasadniczych schematow pobierania gruntu: schodkowego I falo-
wego (rys. 33).
Przy schodkowym schemacie pobierania gruntu not zgarniarki zmniej-
sza co pewien czas gicbokok zanurzenia, powoduje to utworzenie sic sze-
regu schodk6w po przejgciu zgarniarki. Glcbokoae poboru stopniowo
zmniejsza sic i przed samym zakoliczeniem pobierania podnosi Sic skrzynig
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
61
?
? ? ?
?
? ?
?
?
?
?
? ?
? ? ? ? ?? ?
o
? ?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
tak, aby pobierala jedynie spulchniony grunt z walka spychanego przez
zgamiarke.
Przy falowym schemacie wykonuje?sie wielokrotne zmienne zwieksza-
nia i zumiejszania gicbokoki pobierania, powodujac w ten sposob jakby
intensywne? ?pompowanie" gruntu do skrzyni. Glebokoge pobierania na
oacinkach zwickszania gigbokoki pobierania powinna bye moiliwie jak
najwieksia. Na odcinkach zmniejszania giebokoki pobierania do skrzyni
iaduje sie grunt z walka spychanego.
.4
-e.,i4".(//7/7, zg"." #f"
h pea (20-23cm)
#./11..=?Xls.W.M.;.1.-V!!!"41...erte074.4gatife!Aer
Itys, 33. Schodkowy a i falowy b schematy poboru
?
Przy pracy w gruntach zwicziych, naleiy stosowae schodkowy schemat
pobierania gruntu. Przy pracy w pulchnych gruntach, szczegolnie w grim-
tach sprzyjajacych tworzeniu sie walkow spychanych, naleiy stosowao
falowy schemat pobierania. Stosowanie tego schematu nie pozwala na zbyt-
nie zwiekszanie sic walka spychanego i skutecznie przyczynia sic do na-
peiniania.skrzyrii. Przy pobieraniu lekkich gruntow przednia 6cianka zgar-
niarki musi bya calkowicie podniesiona, przy poborze zaA zwieziych grun-
t6w przednia gcianka musi bye -nieznacznie podniesiona w celu uzyskania
? , waskiej szczeliny wejkiowej.
Wskazane powy2ej sposoby pobierania gruntu mon bye stosowane
tylko przy .wykonaniu wykopow z grubsza, kiedy gruboge warstwy- pozo-
staiej do wykopania znacznie przewyisza przyjcta maksymalna glcbokoAe
pobierania. Przy koncowych przejkiach zgarniarki, kiedy wykonuje ona
z grubsza plantowanie wykopu, giebokoge pobierania powinna pozostawae
staia w ciagu caiego czasu pobierania gruntu.
Przy pracy grupy zgarniarek o malej pojemnoki pobieranie gruntu
wykonuje SiQ kolejno, to znaczy nastepna zgamiarka rozpoczyna pobiera-
nie od miejsca, w kt6rym zakonczyia pobieranie poprzedzajaca ja. Wobec
trudnoki regulowania giebokoki poboru przy pracy grupy (pociagu) zgar-
niarek o malej pojemnoki, na1e2y przyjaa staia glcbokoge pobierania na
calym odcinku.
Wplyw przyjetych w konstrukcji zgarniarek katow ciecia na wspol-
czynniki napeinienia skrzyri i wielkok oporow ruchowych przy nabiera-
Diu gruntu nie jest jeszcze dostatecznie zbadany.
konstrukcji niektorych zgarniarek przewidziano moiliwoge ustawie-
nia bocznych noiy, kt6re przeciwdzialaja tworzeniu si bocznych walkow,
jak rowniei poprawiaja warunki odspajania gruntu.
62
Zasadniczym sprawdzianem prawidiowoki wybranego sposobu pracy
jest odpowiednie napelnianie sie skrzyni zgarniarki z nadmiarem, nie-
powickszanie sic spychanego walka przed maszyna, jak rowniei odpowied-
ni stosunek oporow ruchowych do sily ciagnika.
PRZYGOTOWANIE ODCINKA ROBOT, POPRZEDZAJACE WLASCIWA PIRACX
ZGARNIAREK I WYKORZYSTANIE NATURALNYCH SPADKOW ODCINKA
Zgarniarki mon, pracowae w gruntach dowolnych kategorii (oprOcz
skalistych), jednak dla zwickszenia wydajnoki zgarniarek w szeregu
przypadkow konieczne jest wstepne spulchniqnie i rozdrabnianie gruntu.
Przy pracy grup zgarniarek o malej pojemnoki wstepne spulchnianie po-
szczegolnych warstw jest konieczne w gruntach II, III i IV kategorii. Przy
pracy wielkich zgarniarek wskazane jest wstcpne spulchnianie gruntow
III i IV kategorii. W cicikich gliniastych gruntach nalely dodatkowo roz-
drabniae spulchniong warstwc kultywatorami talerzowymi.
Wstcpne spulchnianie ciekkich gruntow powoduje zwickszenie sic
wspoiczynnika napelniania skrzyn zgarniarek Arednio o 4-6%. Dodatko-
'we rozdrabnianie gruntu kultywatorami talerzowyxni powoduje zwicksze-
nie sic wspoiczynnika napelniania o 8-12% (rys. 34).
t.,
i85
1.00
Q8S?
?
Q8
Q85
ris

O.
'
? -t
....-------
itin
_
?
JL.
? .._____
0,5,5
4604
*--1
11-111 --N
..
10 ff 12 13 $1 Id
11(cm)
Rys. 34. Wplyw wstqpnego przygotowarda gruntow na za-
sadnicze wspolczynniki poboru:
hn ? wspalczynnlk napeIntenla skrzyd, wsp4Iczynnik wykorzY-
stanla odspajanego zgarniarka gruntu: I ? calizna, II ? spulcbnlony
grunt, ILT?spulchniony I rozdrobniony grunt.
Wstcpne przygotowanie gruntu powoduje rowniei i ujemne skutki;
przede wszystkim zwiekszanie sic objetoki walka spychanego przed ma-
szyna o 15-20% w stosunku do normalnie tworzacego sic przy gruncie
nienaruszonym tego samego gatunku, szczegolnie zwickszaja sic objctoki
walkow spychanych (o 35-50%) po dodatkowym rozdrobnieniu spulch-
nionego gruntu.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
63
_
, I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Spulchnianie i rozdrabnianie zwieztych gruntow znacznie obniia op&
grunt6w przy odspajaniu i choe jednoczdnie wzrasta zuiycie sily pociago-
wej przy posuwaniu sie zgarniarki po spulchnionym gruncie, sumaryczny
op& shy pociagowej jest w spulchnionym gruncie mniejszy nii przy pracy
zgarniarki w nie-spulchnionym, zwiezlym gruncie.
Przy ruchu zgarniarki po spulchnionym odcinku moie zachodzie strata
pewnej czeki gruntu wytrzqsanego ze skrzyni, szczegolnie wtedy, gdy jest
ona napelniona z nadmiarem. Dia zapobieienia tym stratom naleiy wyko-
py na odcinkach spulchnionych wykonywae w ten sposob, aby transport
naladowanych zgarniarek odbywai sie caly czas po twardym gruncie
(rys. 35); w pierwszej kolejnoki wykonuje sie pobieranie na bliiszych
/ 4
Wirgag' / A
A
r IZ A
r /17 Zzialki pobi?rania / A
r / . 7 me A
zr
.4
Rys. 35. Schemat poboru gruntu na dzialce z uprzednim
spulchnieniem
partiach odcinka, przy nastepnych przejkiach zgarniarka przesuwa Sig na
- =-
coraz dalsze partie odcinka wykopu.
Na rowni ze spulchnianiem odgrywa rOwniei powa2ng role wyb6r pra-
widlowego kierunku pobierania i ustalenie najkorzystniejszych spadkow
odcinka. Pobieranie naleiy bezwzglednie wykonywad w do/ zgoclnie ze
spadkiem, w ten sposOb skraca sie dlugae drogi poboru i zwieksza sie na-
pelnienie skrzyni. OprOcz tego zmniejsza sie sumaryczny op& sily pocia-
gowej w zwiazku ze zmniejszeniem sie oporU sily pociagowej zgarniarki.
Jak wskazujq badania dawiadczalne, wartoge wspoIczynnika napelnie-
nia kosza kn wzrasta przy zwiekszaniu sie spadk6w w granicach od 0,01
do 0,25 [(rys. 36) wykres k,, = f (i)]. Szczegolnie znaczny wzrost kn obser-
wuje si przy zwiekszeniu sie spadkow do 0,15. Przy dalszym zwiekszaniu
sie spadkow wartoM wspoiczynnika-napelnienia zmniejsza sie.
Jednoczdnie zwiekszenie spadkow- do 0,08 ? 0,10 powoduje pewne
zwiekszenie wspoiczynnika wykorzyStania odspajanego przez zgarniarke
gruntu [wykres = ip (i)]. Dalsze zwiekszanie sie spadkow powoduje
znacznie zmniejszanie_S/Q tego wspolczynnika kosztem zwiekszania sie
objetoki spychanego przodem i bocznych walkow.
W ten sposob pobieranie gruntu ze spadkiem terenu daje zawsze zmniej-
szenie koniecznej sily pociagowej, lecz nie zawsze powoduje zwiekszenie
wydajnoki zgarniarki. Najkorzystniejsze wielkoki spadk6w wahaja sie
w granicach 0,07-0,12. Przy istnieniu naturalnych spadkow w tych gra-
nicach, na1e.2y dqiye do wykorzystania ich w pelni i pobierad grunt zgar-
niarka z najwiekszym spadkiem terenu.
64
1
Na rysunku 37 pokazane sq wykresy porOwnawcze wydajnoici zgarnia-
rek przy pracy na odcinkach o roinych'spadkach w gruncie Ill kategorii.
't
te
-\?-......___-
29
7--
.
40
e
?
.
N
?N
?
N
\
N
%
,
I
.....
'
0.010 Q01.1 0)60 0,X15 4250 0.330 0410 0490 DI
Xn
0
Rys. 36. Wplyw spadk6w dzialki na wspOlczynniki
poboru (do?wiadczalne dane: zgarniarka D-I47,
grunt III kategorii)
Jak wynika z ksztaltu krzywej, wykorzystanie spadkow odcinka przy od-
spajaniu gruntu powoduje znaczne zwiekszenie wydajnoki zgarniarek.
mygoctio
70
60
50
40
30
20
10
11????., ??????
100 200 300 400 500 600 700 800 900 11000
(m)
Flys. 37. Wplyw spadkow na wydajno?6 zgarniarek (do?wiadczalne
dane: zgarniarka D-I47, grunt III kategoril)
5 ? Budowa lotni.sk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
05
Declassified in
II
Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Przy nieduych odleglaciach transportu. zwickszenie wydajnogci wynika
zarowno wskutek zwickszenia wspoiczynnika napelnienia skrzyni, jak
i skrocenia okresu trwania pobierania gruntu. Przy wigkszych odleglog-
ciach transportu gruntu udziat skr6cenia czasu pobierania staje siq malo
znaczqcym w porownaniu z trwaniem ca/oki cyklu, a zwiekszenie wydaj-
noki powstaje w zasadzie wskutek zwiekszenia wartogci wspolczynnika
napelnienia koszy zgarniarek.
PoMOCNICZE gRODKI PRZY POBIERANIII GRUNTII
Maksymalne sity pociqgowe, rozwijane przez ciqgniki gqsienicowe, jak
i przez szybkobieine ciqgniki, nie wystarczajq w szeregu przypaclkow dla
pokonania oporow powstajqcych przy wykonywaniu czynnogci pobierania
gruntu. Dlatego tet we wspoiczesnej technice wykonywania robot zgar-
niarkami do pomocy zasadniczemu ciqgnikowi przydaje siq dodatkowy
ciunik-popychacz.
Wedlug danych. N. Garkawi, ktore otrzyma/ on na podstawie wykona-
nych przez siebie w fabryce pt.& zgarniarek, zastosowanie popychaczy
wie dwukrotnie skraca niezbednq dlugoge drogi pobierania i czas trwania
tej czynnoki, oraz pozwala na lepsze napelnienie skrzyfi zgarniarek. Ogol-
na wydajnoge pricy zgarniarek przy zastosowaniu popychaczy wzrasta
grednio o 10 do 20%.
Jako popychacze moina stosowad ciqgniki kaidego rodzaju po dom' on-
towaniu do nich urzqdzerl popychajqcych lub kaidq:spycharke.
Potrzebny wysilek popychacza (Pr) okregla siq jako r6Znice miedzy po-
wstajqcymi podczas pobierania oporami (0) i odpowiedniq silq pociqgowq
zasadniczego ciunika (Pa):
Pp= ?0 ? Pc
gdzie u ? wspOlczynnik zapasu
Niezbedna rzeczywista moc popychacza (1?7,0) moie bye okreglona wed-
lug wzoru:
VP
? [PP +WP ? i)}
Npop
270 ?
gdzie: vn ? szybkoge popychacza przy wykonywaniu czynnogci pobiera-
nia (km/godz.);
TiVp ? ciqiar popychacza (kg);
? mechaniczny wspalczynnik wykorzystania przekladni;
f ? wspoiczynnik oporu sily pociqgowej naprz6d;
.
spadek terenu.
Przy pracy pppychacza szybkOge-jego musi bye zsynchronizowana
.z szybkogciq prowadzacego ciqgnika. Na_rowni,z ciqgnikami CzTZ, jako po-
pychacze rnogq by& wykorzystane ciqgniki o mniejszej mocy.
Najkorzystniejsza iloge zgarniarek (m) pracujqcych na jednym odcin-
ku wykopu i obslugiwanych przez jeden popychacz zaleiy od czasu trwa-
nia zamknietego cyklu i odlegIoki transportu:
m
tj + tpon? +2 ? tobr
gdzie: iloge zgarniarek obslugiwanych przez jeden popychacz;
T ? czas trwania zamknietego cyklu czynnoki zgarniarki (sek);
? czas trwania pobierania gruntu (sek.);
tpowr ? czas na powrot popychacza do poczqtku drogi pobierania (sek);
tobr czas na obrot_popychacza (sek).
80
W tabeli 6 przytoczone sq dane o liczbie obslugiwanych jednym popy-
chaczem zgarniarek D-147, pracujqcych w zespole z ciqgnikami CzTZ ?
S-80 lub z szybkobielnym
Tabela 6
IIo? zgarniarek obstugiwanych przez jeden popyehmcz
Odlegloge
transpor-
tu gruntu
/(m)
Ciagnik CzTZ-S-80
Szybkobloiny
*Iznik
Czas trwania
jodnoj czyn-
nogcl popy-
chacza (sok)
1logd zgar-
niarek oh-
stuglwa.pch
p RTZCZ 0
,
.pop)C MCZ
Sredni czas
trwania
cyklu
T-(sek)
Ci. ezdansoi trwaniaezyn.
J-- ?
nogci popy-
chacza
?1. 4- ipOwr -I.
-1-2/0br (sek)
11.0g6 zgar-
marek ob-
1 . ,
s ugmanych
przez pion
popychacz
Srodn1 czas
trwan a za-
mknietego
cyklu
,( ,,
SCA)
100
300
500
800
1 000
?
240
555
867
?
?
126
120
120
?
?
2 %
4
7 .
?
?
?
190
254
352
417
?
100
100
100
100
?
2
2
3
4
Jak widae z przytoczonych danych liczbowych, popychaczem przy wick-
szych odleglokiach transportu motna obslutye 4-7 zgarniarek. Jednak
obslugiwanie jednym popychaczem wiecej nit 4-5 zgarniarek jest niepo-
?qdane, gdyi jednoczesna praca na jednym odcinku kilku zgarniarek pro-
wadzi do przestoj6w zgarniarek, wyczekujqcych kolejnego naladunku.
Na rysunku 38 podane sq schematy dr6g pracy popychacza na odcinku
wykopu. Wedlug pierwszego schematu, popychacz pracuje tylko w jed-
? Braga popychacza
- - Dtvga zgarotarki
Rys. 38. Schemat pracy popychaczy:
a ? przy posuwaniu sI e zgarniarek w jednym klerunku;
b ? przy posuwaniu sIc zgarniarek w dw6ch klerunkach
nym kierunku. Wedlug drugiego schematu pomocniczy ciqgnik pracuje ja-
ko popychacz w obu Iderunkach. Na rysunku 39 podany jest schemat pracy
zgarniarek z pomocq popychacza na odcinku wykopu, posiadajqcego znacz-
nq powierzchnie. Pobieranie gruntu dokonywane jest w. dwech przeciw.-
-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
trt
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
nych kierunkach, rownoleglych do siebie. Znaczna powierzchnia wykopu
pozwala w tym przypadku za pomocg jednego popychacza obsluiye kilka
zgarniarek. Jednak organizacja pracy wedlug ?ostatniego schematu dla
unikniecia przestoj6w powinna bye szczegolnie dokladna.
1;271k
Dago tgarnicAV
..11F61
_
enuntP5
7_
Braga zgarntarkt 11,2!
? -1-- ? ? ?
orrralfriro,, amtgrki Nr3
46r.tinnn
_ _ ,rosiffmiarki
I
I _
Droga popychacza
? Droga zgarniarkt
Rys. 39. Schemat pracy popychaczy przy obslugiwaniu kilku zgarniarek
Przy pobieraniu gruntu tylko w jednym kierunku i obslugiwaniu kilku
zgarniarek popychacz podczas powrotu luzem moie bye wykorzystany do
wstepnego spulchnienia gruntu na Powierzchni wykopu za pomoca spulch-
niacza, trwale z nim polaczonego (rys. 40). W tym przypadku odpada ko-
niecznok wykonywania wstepnego spulchniania odcinka jako osobnej
czynnoki:
00 na
sYPII
- 70
?
?
1,5-2 .
pienia, wapiennego
4,5-5,5
< 50
1-9
3-4
5-0
tau lub kredy, normy
4,5-5,5
50-70
0,5-1
1,5-2
2,5-3
din margin stosown6
4,5-5,5
> 70
?
?
' 0,5=1
nalay ze wspolczyn-
nikiem 1,5, din palo-
nego*gaszonego wapna
0,7 i niegnszonego 0,5.
Stosuje sic wapienne
?
nawozy przed siewem
w miarg moinoAci
.
wcz6niej. Do dar-
'tiny stosuje sic wszy-
stkie nawozy procz ga-
szonego i niegaszone-
go wapna. Stosowanie-
tylko na iesieni.
178
Normy zuiycia gipsu ustala sic dla kaidego przypadku NV, zalelnoki od
wiaAciwogci gleb solniskowych i ilogci pochlonictego sodu. Zwykle wahajq
sic one w granicach od 3-10 ton/ha i dla calkowitego usuniccia pochlonic-
tego sodu naleiy stosowae gipsowanie 2-3 razy, z przerwami co 7-8 lat.
Przechowanie I technika uiycia nawozow mineralnych
Nawozy mineralne powinny bye przechowywane w opakowaniu lub lu-
zem w ochronionych od dzialati atmosferycznych pomieszczeniach-skla-
dach, gdyi w przeciwnym razie ulegajq szybkiemu zniszczeniu.
Dia kaidego rodzaju nawozu powinny bye, przewidziane w skladach
oddzielne zasieki.
Przed uiyciem nawozy powinny bye uprzednio zmielone i przesiane.
Jest to szczegOlnie kenieczne w stosunku do nawozow latwo ulegajqcych
zleieniu, jak amoniakalna saletra, sylwinit, chlorek wapnia, wapno. Zleiale
bryly naleiy recznie rozdrobnie i przesiae przez sita o otworach 3-6 mm.
Wprowadzenia do gleby dokonuje sic zwykle w postaci mieszaniny kil-
ku nawoz6w. Jednak nie wszystkie nawozy i nie zawsze mo.2na mieszae
jedne z drugimi. Nawozy, micdzy ktorymi nie zachodzq reakcje, mo?na
zawsze zmieszae i przechowywae je w takim stanie w ciqgu dlugiego okre-
su czasu. Nawozy, micdzy kt6rymi zachodza reakcje w sposob powolny,
moina zmieszad nie wcze6niej nii na 1-2 dni przed ich wysianiem. Nawo-
zy, micdzy ktorymi szybko zachodza reakcje, w iadnym przypadku nie mo-
gq bye ze sobq zmieszane.
Dia praktycznego rozwiazania tego zagadnienia naleZy poslugiwad sic
zawczasu przygotowanym graficznym wykresem (rys. 102). Wykres sklada
sic z pustych klatek pokrzy2owanych i zakreskowanych, z oznaczeniem
naw nawozow na osiach. Linia przeciecia nazw nawozow w odpowiednich
klatkach wskazuje na dopuszczalnoSe zmieszania tych nawoz6w. Puste
klatki oznaczajq nawozy, ktore zawsze moZna zmieszae, pokrzyiowane ?
przed wprowadzeniem do gleby i zakreskowane ? nawozy, ktorych nie
wolno zmieszae.
Wapno, jak to wskazu? je schemat, chocia mcr2e bye zmieszane z niekto-
rymi nawozami, jeclnak z powodu wielkiej odmiennotci w dozowaniu, okre-
sach jego stosowania i glcbokoki wprowadzenia go do gleby, nie nadaje sic
do zmieszania, gdyi nie zawsze rezultaty bywaja pozytywne. Dia wykona-
nia mieszaniny wszystkie jej skladniki powinny bye dobrze rozdrobnione
i przesiane.
Wprowadzenia nawozow dokonuje sic wysiewem rzcdowo lub przez
rozpylenie roztworOw. Przy budowie lotnisk zasadniczym sposobem jest
stosowanie rozrzutu nawozu. Dia zabezpieczenia yownomiernoki wysiewu
dzialkc roboczq naleiy podzielie na jednakowe co do powierzchni pasy i dla
kaalego z nich odwaye ustalonq norm c zuiycia ilogci nawozu. Po dokona-
niu wysiewu nawozy naleiy przykrye gruntem za pomocq wlokow zcbatych
i bron spi*ynowych, kultywatorow lopatkowych i talerzowych lub plu-
gOw. Najbardziej rownomierne przykrycie uzyskuje sic za pomocq narzgdzi
zcbatych i lopatkowych, mniej rownomierne ? za pomoca talerzowych,
a nierownomierne ? za pomocq tAugow.
Latwo rozpuszczalne gatunki nawozow (azotowe, potasowe nawozy, su-
perfosfaty i inne) przykrywa sic plytko ? do 2,5 cm ? lub w (vele nie
przykrywa sic, ciciko rozpuszczalne gatunki (mqczka fosforowa, mqczka
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
179
Ill
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
kostna, tOmasyna i irne) nalety przykrywae glqbiej ? do 10 ? 12 cm,
a wapienne nawozy zezwala siQ przykrywad za pomocq plugow na pelna
glqbokoge skiby, a nastQpnie talerzowad.
,iarczon
amonu
Cyjonek
wapnta
Azo ton
omonu
Chlorek
a mono
Norweeska
salptra
Waptenno is
clam satetro
Superfosfat
2
3
6
780
/0 11 /2
/3
2
3
4
97
A
Tomosyna 8
Fostorylowa rQ
mqczka L
Kostna
maczke -
Precottat ai
Sylvantt
Chlorek po-
tasu 307014
&it potasowa .
Via pno
15
0
.4
1 .0.2y Nrly
Rys. 102. Graficzny, wykres mieszania nawozow)
OBSIEW POL WZLOTOW
,Do liczby przedsiewnych robot, oprocz *przedsiewnego przygotowania
.gleby i wysiewu nawozow, zaliczye nalety sprawdzenie jakoki nasion, ko-
rekte projektowanych norm zutycia nasion w zwiqzku z ich jakoAciq, przy-
gotowanie nlezbgdnych materialow, zwiqzanych z obsiewem oraz narzqdzi
siewnych.
Sprawcizenie jakaci rasion
Wszystkie nasiona zaprojektowanej mieszanki nasiennej, przeznaczonej
do Wysiewu, powinny bya sprawdzone co do ich rzeczywistej gospodarczej
przydatnoki, Sprawdzenia dokonuje siq mniej wiqcej na miesiqc przed sie-
wem za pomocq najblitszej kontrolno-nasiennej stacji lub we wlasnym za-
kresie.
Rzeczywista gospodarcza przydatnok nasion jest to wskainik procento-
wej zawartoki c z y s t y ch (o typowym zewnqtrznym wyglqdzie) na-
sion, posiadajqcych nor ma1n q silq kielkowania. Dlatego tat rzeczy-
180
vista gospodarcza przydatnoge nasion mote bye ustalona na podstawie
okreLlenia it:h sily kielkowania i czystoAci. .
Srednia probka nasion z partii przernaczonej do siewu i przekazana do
zbadania w kontrolno-nasiennej stacji powinna posiadae ciqtar 0,5-0,6 kg*.
BezpoArednio z powyiszej probki odsypuje sig dla jednorazowego zbadania
1-1,5 do 100 g, w zaleinoki od wyglqdu nasion. Jedna czgLa z nich bada
sig na silq kielkowania, drug a ? na czystote.
Si1q k ie1k ow an i. a okre61a SiQ na podstawie 400 szt. wybra-
nych z probki czystych nasion, ktOre uklada siq do kielkownika zabezpie-
czajqcego nasionom odpowiedniq wilgoinoga. W takim stanie znajdujq sig
nasiona w ciqgu okrelonego czasu w pomieszczeniu pozbawionym Lwiatla,
przy temperaturze otoczenia od 20-30?C **. W zaleinaci od wyglqdu na-
sion dla wstqpnego zbadania na kielkoWanie przeznacza SiQ okras ad 2 do
7 dni, a dla pelnego zbadania ? od 5 do 14 dni (tabl. 27).
Podlicza sig Hoge kielkujqcych nasion (b) w okregonych okresach czasu
i ustala siq procent kielkujqcych w stosunku do calej nasion podlega-
jqcych zbadaniu (A):
B = I ? 100,
gdzie: B = sila kielkowania nasion w .procentach.
Okresy ezasu badania nasion na silo kielkowania
(32)
Taboln 27
NaZWa trawy
Okres badania
w dniach
wslopny J pelny
Nazwa trawy
Okres badania'
w (lunch
wstopny I petny
Koniczyny
Lucerna niebieska
Lucerna iolta ? ?
Komonica
Lubin
Nostrzyk
wyka
Bekmania robaczkowata
Grzebienica
Kupkowka
Perz
3
2
3
3
4
3
3
7
7
5
7
5
10
10
10
10
8
14
14
14
10.
Slohlom bOzostna
Wyczyniee
Wiechlina . . .
Kostrzewn czerwona
lakown
OWCZa ?
Mid lica bialaWa ?
zwvkla ?
Rajgras .
Tymotka
5
7
'7
7
5
7
6
6
5
10
14
14
14
10
14
10
10
?10
3 8
Czyst a e z nasion (C) okregla siq przez wylaranie z probki wszel-
kich zanieczyszczeri, jak rOwniet obcych nasion nie naletqcych do danega
* Taka sama kontrolna probkq przechowuje sl q na miejscu na wypadek powte-
rzenia badania lub koniecznaci dokonania arbitraiu.
** 0 ile chodzi o szczegoly: patrz H. Mdszpzen k o. DIernowyje pokrytJa
aerodromow (rukowodstwo k laboratornym rabotam), LKWWJA.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
181
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
gatunku i obliczenie ciOaru czystych nasion (p) w procentach w stosunku
do wagi caiej probki pobranej do analizy (P):
c = -1-3- ? loo.
(33)
Przy okreglaniu czystoki nasion naleiy zwrocie szczegolnq uwagq na
zanieczyszczenie obcymi nasionami, w liczbie kt6rych mogq znajdowad SiQ
6mieciuchy, polpaso?yty i pasoiyty (kanianka macierzankowa, szelqZnik,
przeniec roowy, gnidosz czubaty, Awietlik lekarski, mlecz polny i inne).
W razie stwierdzenia talsich domieszek nasiona nie powinny bye uiyte do
wysiewu.
Gospodarczq przydatnoge okreglasiqmajqcjuidane
dotyczqce shy kieikowania i czystoki ze wzoru:
B ? C
lig
:100
gdzie: Gg rzeczywista gospodarcza przydatnoge w procentach.
Tabela
Dane din obliezenia norm zuZycia nasion !raw wchodzacych w sklad mieiranki
Nazwa traw
Norma zniycia nasion w kg/ha din 100-procentowego
udzialu danego rodza u
Popielisto i leAno-
,stepowe obszary
Stepowe obszary
Pustymm-stepowu
obszary
Przy 100
? gpo-
darczej
p?' r zy; t
nose'
Przy
gredniej
(I/ kl.)
gosp. przy
datnogci
l'rzy
Pm. 100
% gospo-
darczej
przydat-
nogc
gredniej
(I/ kl.)
gasp.
p rzy d a t
nogci
I l'rzy
Przy 100
gredmej
% PsP?' (II kl.)
darezej gmn.
PriP.In.t" przyillat-
mk"1 m14E-I
2 3
4 5 6 7
Bekniania robaczkowata .
(34) Woiogniec syberyjski
Grzebienica pospolita . . .
Kupkowka
Perz grzebieniasty
Perz pustynny
Tomka wonna
Stoklosa bezostna
Wyczyniec takowy ? ? ?
Wiechlina szorstka
Wiechlina hikowa
Kostrzowa lakowa . . ? ?
Kostrzowa czerwona . . .
Kostrzowa bruzdkowana .
Kostrzowa owcza
Perz miekki
Perz rozlogowy
Perz galezisty
Brzegawka storm
Babka zwyczajna
Mietlica bialawa
Rajgras angielski,
Rajgras francuski
Rajgras westerwoldzki
Psi 41)
Tymotka
Krwawnik pospolity .
Koniczyna biala
?
Koniczyna czerwona
Koniczyna roiowit
Koniczyna cietuna
Lucerna niebieska
Lucerna Zolca
Kornonicat zwyczajna roz-
k
Sara?dwoala
Przelat zwyczajuy .
Korekta norm zuiyeia nasion
Jak wiadomo, dla obliczenia normy zuZycia nasion posiugujemy siq
wzorem:
N = k-Z ? U
100
(35)
gdzie: Z - norma zuZycia nasion w kg/ha w przypadku 100-procento-
wego udziau danego rodzaju, przy teoretycznej (redniej lub
stuprocentowej) gospodarczej przydatnoki tych nasion
(tab. 28);
U - rzeczywisty procent udziaiu danego rodzaju w miesznce
traw;
K - wspolczynnik wyrownawczy zaleZny ad stopnia u2ytkowania
(h: = 0,25 - 5,0).
Obliczona na podstawie tego wzoru projektowana norma N powinna
ulec korekcie w oparciu o rzeczywistq gospodarczq przydatnoga nasion. Dia
korygowania norm stosuje siq wz6r:
? ?
N ?G4 ? ? WO N
N - '- 1110 /V - ,----
. 1 I - r, (36)
Grz urz '
gdzie: N1 - rzeczywista norma wysiewu nasion w kg/ha;
' N - projektowana norma wysiewu nasion w kg/ha;
Ggg - grednia gospodarcza przydatnoge nasion w procentach;
Grz - rzeczywista gospodarcza przydatnok nasion w procentach
(tabela 28).
182
57,0
186,0
30,0
72,0
126,0
36,0
210,0
48,0
9,6
15,0
111,0
66,0
36,6
39,0
171,0
186,0
15,- 0
9,0
129,0
162,0
93,0
25,2
8,4
41,4
108,0
43,8
90,0
117,0
81,0
57,0
207,0
279,0
119,8
35,1
100,0
175,0
291,6
80,0
17,4
27,1
154,7
91,7
76,5
237,5
274,4
14,1
165,0
196,5
136,8
31,2
68,4
140,6
143,4
115,0
81,7
253,7
68,4
223,0
36,0
86,4
132,2
151,2
43,2
252,0
57,6
11,5
18,0
133,2
79,2
43,9
46,8
205,2
233,2
180,0
18,- 0
154,8
194,4
111,6
stosujo
30,2
10,1
49,7
129.6
52,6
108,0
140,4
97,2
68,4
248,4
3311,8
Wykonanie wysiewu
Dia wykonania wysiewu nasion stosowane sq dwa sposoby: rzcdosvy
i rozrzut.
Najlepszym sposobem wysiewu traw zadarniajgcych jest rozrzut, ktpry
wykonywany jest za pomoc4 sicwnikOw rozrzutowych.
.143,8
42,1
102,0
185,0
210,0
350,0
96,0
20,8
32,6
170,3
110,0
91,7
285,2
343,0
198,0
235,8 229,5 278,4
sic j_ako Ictqczto12,9000 kg/ba
16341
7:5 13315.8 .7 1943:,8
...2
82,0
168,0
7_9,1
27
172,1 1165,5
8 203,2
13978:19 114,8 162,8
80,8 115
304,4 293,3 359,4
8
395,0
263,5
42,5
102,0
157,3
178,5
297,5
68,0
21,3
157,3
51,9
55,3
242,3
263,5
212,5
35,7
21,3
50,0
141,0
218,5
247,9
413,2
113,3
38,7
201,1
108,4
336,5
387,5
^
npHassifieri in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
183
I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Jako rozrzutowych siewnikow utywa sie specjalnych siewnik6w do
traw, ziarno-nasiennych lub zwyldych rz4dowych siewnikow, w ktorych
radelka (czasem i przel.vody nasienne) zamienione sa na urzadzenia dla roz-
rzutu nasion.
Nasiona rotnych gatunkOw traw roiniq sie miedzy soba rozmiarami,
cietarem, ksztaltem, jak rowniet stopniem ciekliwoki w czasie wysiewu.
Wieksze nasiona wymagaja giebszego przykrycia, mniejsze ? plytszego.
Dlatego wszystkie nasiona, wchodzace w skIad mieszaniny nasion, dziela sie
na dwie grupy, w zaletnoki od swych rozmiarow: wieksze nasiona ? o dlu-
goki lub 6rednicy 5 mm, i drobne, o dIugoki.lub Arednicy Z 5 mm
(tab. 29).
Tabela 29
Podzia/ nasion wediug ich wielkoki
Tra wy
Kupkawka
Porz grzobieniasty
Perz pusLynny
Tomka wonna
Stoktosa bozostna
Wyczyniec igkowy
Porz roztogowy
Porz miekki
liajgras francuski
? angiolski
wostorwoldzki
Kostrzewa igkowa
czorwon,t
Saradola
WielkoM
nabion
'1' ra wy.
Wielk.o:16
nasion
wielkio
Wiecblina kkowa ? ? ?
szorstka . .
blotna . . .
Kostrzowa owcza ? ?
Bekmania robaczkowa la
Grzoblenica pospolita .
Koniczyna biala . . .
11 Czerwona . . .
11 roiowa . . . .
Komonica rail:own zwyczaj-
na
drobne
PP
ft
It
tt
?
?
Lucerna
Tymotka
? ?
?
Brzogowka skim
71
71
Psi zqb
If
Zasiewu pola wzlotoW dokonuje sie zagonami-w ksztalcie prostokatO*,
na oddzielnych dzialkach roboczych. Wysiewu nasion katdej grupy doko-
nuje sie krzytowo. W pierwszej kolejnoki wysiewa sie mieszanine z wiek-
szych nasion, ktore przykrywa sie za pomoca zebatych bron. Nastepnie,
prostopadle do kierunku pierwszego wysiewu, wysiewa sie druga grup
mieszaniny drobnych nasion, kt6re przykrywa sie za pomoca lekkich zeba-
tych bron, *16kow z chrustu lub tylko przez przywaiowanie. ,
Dia osiagniecia rOwnomiernej ciekliwoki z siewnika nasion roiniacych
sie ciarem I rozmiarami oraz sposobem pokrycia obsiewanej plaszczyzny
nalety nasiona zmieszad z jakimkolwiek wilgotnym balastem (opiIki, pia-
sek) w stosunku 1:2 lub 1:3.
Do ,mieszaniny nasion jednakowych co do roztniarow i stopnia ciekli-
woki balastu nie dodaje sie, ale wysiewa sie ja, jak w pierwszym przypad-
ku, w dwach fazach: najplerw jedna polowe ? wzdlut, nastepnie druga ?
w poprzek. Przykrycia w tym przypadku dokonuje sie jednorazowepo wy-
siewie drugiej poIowy za pomoc4 bron zebatych, bron gwoidziowych lub
wIokami z chrustu, w zaleinoki od rozmiarow nasion.
Wieksze nasiona przykrywa si za pomoca brony dwukrotnie ? wzdlut
w poprzek, a drobne nasiona ? w jednym kierunku.
Po sdokonaniu wysiewu drobnych nasion nalety przewalowad glebe lek-
kim walcem, a na, lekkich glebach (piaszczystych i piaszczysto-glinias-
184
tych) ? 3-tonowym walcem. Nie nalety stosowad walowania na glebach
majacych sklonnok do tworzenia skorupy.
Glboko?rzykrycia nasion okreAla sie w zaleinoki od
ich rozmiarow, jak rOwniet od mechanicznego skladu gleby i klimatycznych
warunkow. Na cietkich glebach wszystkie nasiona przykrywa sie plycej
nit na lekkich, jak rowniet w wilgotnym klimacie na wszystkich glebach
piycej nit w warunkach niedostatecznej wilgotnoki (tab!. 30).
Tabola 30
? Gichokogt przykrycia nasion w glebie
Nazwa gleby
Gfebokni6 przykrycia w cm
AV okresach o norma 1-
noj i nadmiernoj wil-
gotnoki
\V okresacb o niodosta-
tecznej wilgolnoki
wieksze
drobno
wickszo
drobne
G lin inst.?
0,5-1.0
0 ?0,5
1,0-2,0
0,5-1,0
C 1 in iastO-p iaszczyste
1,0-2,0
0,5-1,0
2,0-3,0
1,0-1,5
Piaszczysto-gl iniasto
2,0-3,0
1.0-2,0
3,0-4,0
1,5-2,0
Na glebokok przykrycia nasion naleiy zwracae szczeg6lna uwage. Przy
za gIebokim przykryciu warstwa gleby nad nasionami przeszkadza rozwo-
jowi Iodyg, a przy za plytkim nasiona mon nie wykielkowad z powodu
niedostatecznej Wilgotnoki; mop one rOwniet bya wydmuchane przez
wiatry lub wydziobane przez ptaki.
We wszystkich przypadkach pewien procent' nasion przepada. Przy pra-
widiowym przykryciu straty w nasionach sq mniejsze.
Czasokresy wysiewu
Na wzejkie* runi i jej rozwed mop oddzialywad negatywnie dwa czyn-
niki :
1. Niedostateczna wilgotnok w glebie.
2. Niskie temperatury otoczenia.
W zwiazku z tym siae moina o kaidym czasie, gdy tylko nie ma miejsca
szkodliwe dzialanie tych dw6ch czynnikow.
Trzeba pamietae, te nasiona, ktore jeszcze nie wypukily kielkOw, wy-
trzymuja lepiej niskie temperatury nit mlode, nieokrzepie kielki. Dlatego
biorac pod uwage okres wzejkia traw (tabl. 27), jak rowniet ,warunki kli-
matyczne danego okregu, okres opadOw oraz 1,viosennych i jesiennych przy-
rnrozkow, zawsze motna wybrad najbdpowiedniejszy okres czasu dla wy-
siewu.
Najlepszy okres dla wiosennego wysiewu traw zbiega sie z okresem sie-
w6w jarych zbed w danym okregu, a najlepszym okresem dla jesiennego
wysiewu jest okres siewow ozimych z1362.
Jednakte w zaletnoki od specyfiki warunkew klimatycznych w ciuu
roku w rotnych okregach mop okazad sie bardziej pewne siewy wylacznie
wiosenne lub tylko jesienne.
Przedzimowy wysiew nasion traw mote bye wykonywany w tych okm-
gach, w ktOrych wystepuja trwale przymrozki. Liczac sie jednak z tym, te
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
185
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
nie sq to okresy calkowicie bezpieczne, naleiy normy zuiycia nasion zwiek-
szyd o 15-20% i stosowad taki wysiew na lekkich co do mechanicznego
skladu i wolnych od chwastow glebach.
Trawy strgczkowe, jako bardziej delikatne rogliny, nalety wysiewad, we
wszystkich przypadkach, jedynie na wiosne.
SZCZEGOLNE WARUNKI ZADARNIENIA
Powytej podane sposoby zadarnienia sq najbardziej powszechne i uty-
wane. Jednak zdarzajq sie szczegolne przypadki zadarnienia, a mianowicie:
1. Zastosowanie wegetacyjnego i wegetacyjno-nasiennego sposobow za-
darnienia.
2. Zadarnienie obnatonych podhumusowych warstw gleby.
3. Zadarnienie slonych gleb.
4. Zadarnienie lessowych gleb.
Wegetacyjne i wegetacyjno-nasienne zadarnienie
Wegetacyjnym zadarnieniem nazYwa sie zadarnienie dokonywane dro-
gg ukladania platow tywej darniny lub zasadzenie klgczy traw tworzgcych
darniny. Gdy sposob ten polgczony jest z podsiewem nasion traw, nosi
wOwczas nazwe wegetacyjno-nasiennego.
1. Zadarnienie drogg ukladania darniny jest
to spos6b dosye pracochlonny i stosowany dla naprawy zutytych dzia/ek
pola wzlotOw i w poszczegolnych przypadkach dla przygpieszonego wyko-
nania dr6g startowych, ale nie dla calkowitego zadarnienia calego terenu
pola wzlotow. W praktyce budowy lotnisk ,takim sposobem wykonywano
drogi startowe na polnocy i na paudniowych glebach piaszczystych. Zaletg
tego sposobu jest motliwoge szybkiego przekazania odcinka do utytkowa-
nia ? niekiedy nawet w glad po wykonaniu darniowania.
Dia wykonania darniowania powinny bye przygotowane platy darniny
w celu ulotenia ich na uprzednio przygotowanych dzialkach.
Ciecia darniny dokonuje sie maszynowo lub recznie.
Do maszynowego ciecia utywa sie specjalnego sprzetu, za pomocg ktO-
rego wykonuje SiQt czynnoge potokowo. Powyiszy sprzet posiada piono-
we note, tnqce darning. i. poziome ? podcinajgce platy. W rezultacie otrzy-
mujemy platy darniny w postaci tam, ktore nastepnie rozcina sie na pro-
stokgty i. przewozi na mniejsze ukladania lub, w tym samym celu, nawija
sie tagmy na beben zmontowany na specjalnym wozku lub samochodzie.
Do pionowego ciecia clammy mote bye utyty rowniet cietki kultywator
o pionowych, odpowiednio rozstawionych no2ach.
Dlugoge tam waha si zwykle od 1 do 10 m, a szerokok ? od 2 do
0,5 m. Prostokgty darniny wycinane sq. w ,rozmiarach od 20 x 20 do
20 x 60 cm.
Gruboge darniny powinna bye moiliwie najwieksza i obejmowad przy
podcinaniu caloge zakorzenienia. Dia grednich i cietkich gleb odpowiada
to 8-10 cm, a dla lekkich ? piaszczystych ? 12-18 cm.
Platy darniny nie w ksztalcie prostokgtOw i o roinej gruboki pa ulote-
niu dajg zawsze wyniki nie zadowalajgce.
Podtote gleby pod ulotong darning powinno bye uprzednio przygotowa-
ne w postaci koryta ze spulchniong, ,utyiniong nawozem i splantowang po
' 186
1 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
wierzchnig, o wysokogci krawedzi niewiele mniejszej od grubogci platOw
darniny i w ten sposob ustalonej, aby pa uwalowaniu (albo ubiciu) darniny
gorna jej powierzchnia zrownala sie z sgsiednimi powierzchniami.
Ukladania platow darniny dokonuje sie prawidlowymi rzedami, ze
szczelnym przyleganiem do ssiebie i z zasypaniem szczelin mialkg ziemig
roglinng.
W przypadkach ukladania darniny na piaskach lub na pochylych po-
wierzchniach platy darniny umocowywane sq za pomocg drewnianych
kolkow.
Po uloieniu darniny dokonuje .sie walowania jej cietkimi walcami,
a przy malych plaszczyznach stosuje sie ubijanie.
Prace przy ukladaniu darniny powinny bye przeprowadzone w deszczo-
wych okresach lata, a w przypadku suszy pa uloteniu darniny nalety jg
koniecznie periodycznie mocno zlewae wodg at do czasu nastania wystar-
czajgco ulewnego deszczu.
2. Zadarnienie przez sadzenie klgczy polega na tym,
wszystkie trawy klgczowe mogg wyrastad nie tylko z nasion, ale i wege-
tacyjnie ? z kIgczy (podziemnych lodyg), a niektore z nich, jak np. psi zgb,
brzegowka slona ? wylgcznie wegetacyjnie, gdyt nasiona ich posiadajg
malg gospodarczg przydatnoge.
W celu wykonania takiego rodzaju zadarnienia wyoruje sie Idgcza na
plantacjach traw klgczowych, nastepnie wyczesuje sie je za pomocg zeba-
tych lub spretynowych bron albo kultywatorOw i zgarnia SiQ w stosy w ce-
lu pociecia ich i transportu.
Do sadzenia nadajg SiQ wilgotne (nie mniej 30% wilgotnogci), gwiete klq-
cza, dlatego tet nie wolno ich przetrzymywad przez dluiszy czas w stosach,
aby nie ulegly przeschnieciu. W razie koniecznogci stosy powinny bye przy-
kryte mokrym brezentem lub jakimkolwiek wilgotnym materialem (ziemig,
opilkami, torfem, slomg). Te same grodki ostroinoki nalety stosowad row-
niet przy transporcie klgczy.
Ciecia klgczy na kawalki od 5 do 20 cm wykonuje sie przed sadzeniem,
w zaletnoki od wygody ? na miejscu sadzenia lub na miejscu ich przy-
gotowania.
Sadzenia klgczy dokonuje sie na dobrze przygotowanej, splantowanej
i utyinionej nawozern powierzchni takim samym sposobem jak przy wy-
siewie nasion. Klgcza rozrzuca sie recznie na powierzchnie gleby, nastepnie
przykrywa sie za pomocg wieloskibowych luskownikOw, plugow lub lopat-
kowych kultywatorow na glebokoge do 10-12 cm. Powstale przy tym nie-
rownoki gleby wyrownuje sic wl6kowaniem. Po przykryciu klgczy nalety
glebe uwalowad cietkim (na lekkich glebach) walcem i grednim (na grad-
nich glebach).
Sadzenie nalety wykonywad w okresach dostatecznej wilgotnogci gleby.
Pelna norma zutycia gwietych klgczy wynosi 2 000 kg/ha, a w przypad-
ku zastosowania dodatkowego podsiewu traw (patrz nitej) powyisza norma
obnita sic w stopniuo uzaleinionym od procentowej zawartoki nasion da-
nej Idgczowej trawy w mieszaninie nasion. Oblicza sie jg, w taldch przy-
padkach, na podstawie wzoru:
N ?
2000 ? Z
100
gdzie: Z procent zawartoki w mieszaninie nasion rodzaju trawy sa-
dzonej klgczowo.
(37)
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
187
Declassified in Part- Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Po 2-2,5 miesiqca od daty zadarnienia klqczowego nastqpuje pelna
utytkowana wartok darniny.
3. Wegetacyjno-nasienne zadarnien.ie przyuty-
ciu klqczy celowe jest zawsze stosowad, gdyi darnina nie bcdzie pelnowar-
togeiowa w utytkowaniu, 6 lie jej trawy bedq tylko idnego, nawet pierw-
szorzqdnego gatunku. Jak wiadorno, mieszanina nasion traw powinna skla-
dad sic z gatunk6w, dlatego 'tat po zasadzeniu klqczy wykonuje sic
podsiew nasion traw iuzupelniajqcych zgodnie z przepisem.
,Podsiew nasion traw wykonuje sie natychmiast po przykryciu i uwa-
lowaniu klqczy. Opoinienie podsiewu mote spowodowae, it wyrosle z klq-
czy trawy zagluszq nieokrzeple, mlode kielki traw nasiennych.
Sppsob i normy zutycia dla podsiewu w danym przypadku nie roiniq
SiQ od stosowanych przy zwyklym wysiewie mieszaniny nasion traw.- Nor-
my zutycia klqczy oblicza sie na podstawie wzoru (37).
Zadarnienie odsloniqtych podhumusowych warstw gleby
Po wykonaniu ziemnych i plantacyjnych robot czqsto nalety zadarnie
odslonicte, podhumusowe warstwy gleby. Najczqgciej spotykamy siq z ta-
kimi,robotami na glebach jalowych, kV/re do celow tych sq najbardziej nie-
korzystne. SzczegOlnie nieodpowiednimi wlageiwokiami wyrotnia Sig pod-
humusowy roiniywalny podhoryzont A2, na ktorym jeteli go w sposab ra-
dykalny nie zmeliorawae, wyrastajq rzadkie, niskie, zniekSztalcone rogliny,
ktore'nie sq w stanie utworzye darniny o dostatecznej do,utytkowania ja-
koki.
Ponitej polotony podhoryzont B1 posiada bardziej odpowieclnie
w zwiqzku z czym wymaga on mniej klopotu dla jego zadarnienia
i sam mote bye wykorzystany dla poprawienia podhoryzontu A2.
Dla- zadarnienia odslonietego podhoryzontu A2 najwainiejszq role (na
podstawie dokonanych dogwiadczen) graja organiczne wiatqce materiaiy.
Najbardziej dostqpnym organicznym materialem jest torf (w ilogci
100-150 m3/ha) lub kompost torfowy (w ilogci 80-100 m3/ha). Mote bye
rOwniet utyty "clobrze przegnily obornik (w ilogci 40-80 m3/ha), jak rOw-
niet takie materialy, jak emulsja bitumiczna (w ilogci 4-6% bitumu od wa-
gi meliorowanej warstwy gleby) lub i/ z jezior (w ilogciach 200-300 ton/ha).
Powinny one bye dokladni,? przemiegzane z meliorowanq warstwq .gleby.
,Oprocz organicznych substancji nalety zastosowae pelne mineralne na-
woienie ? azot, fosfor i potas w firzepisanej ilogci. Przy p H < 55 gleby
nalety wapnowad.
W przypadku nieznacznej gruboki warstwy podhoryzontu A, (nie wiqk-
szej od 15 cm) i zalegania pod nia bardziej tyznego horyzontu B o mecha-
nicznym skladzie gnuntu gliniasto-piaszczystym za pomoca glqbekiej orki
(nie mniej 20-22 cm) moina go wydobye na powierzchnic i taki sam sposob
(w niektorych przypadkach), moina zastosowae zamiast wprowadzenia or-
ganicznych substancji. W takich przypadkach celowe jest stosowae latwo
rozpuszczalne fosforowe nawozy w podwojnych potrOjnych dawkach.
odsloniqty horyzont B posiada odpowiednie fizyczne wlakiwoki
I dostatecznq tyznok, mote on bye wykorzystany do zadarnienia bez na-
wotenia go organicznymi substancjami. Gdy jednak horyzont ten latwo
ulega rozmywaniu wskutek deszezu i tworzy skorupy (cietki sklad mecha-
niczny) lub na odwrot ? jest on nie wiqtqcy siq (lekki sic/ad mechaniczny),
to oprOcz mineralnych nawoz6w rowniet nalety stosowae i organiczne.
188
W przypadku malej grubogci warstwy humusowej (A1 .G 10 cm) moina
jq powiqkszye i ulepszy6 wprowadzajqc organiczne i mineralne nawozy
wedlug wytej podanego sposobu. Moina rOwniet wykorzystae szc.zegOlny
sposob kompostowania: W tym celu zaoruje sic na glcbokok 15-18 cm
organiczne substancje: torf, obornik, w niektorych przypadkach slomq,
trawy (lepiej strqczkowe) w ilogci 20-40 ton/ha razem z pelnym mineral-
nym nawoteniem (azot, fosfor, potas) 1 w razie potrzeby ? z wapnem.
W ten sposob zmeliorowanq warstwc gleby Zgarnia sie w waly i w ta-
kim stanie pozostawia sic w ciqgu 2-2,5-letnich miesiccy dla przetworze-
nia siq w kompos,t, nastonie przesuwa sic jq z powrotem za uprzednio
splantowanq powierzchnic.
Ten sam sposob moina zastosowao dla melioracji podhumusol.vej
warstwy, odpowiednio zmieniwszy normy zutycia organicznych nawozOw.
Po przygotowaniu gleby trawy sieje siq zwyklym sposobem. .
Zadarnienie gleb slonych
Wedlug stopnia 1 rodzaju przesycenia solq gleby dzielq sic na ?solon-
czaki", ?solotice" i ?solodzi". Na bardzo przesyconych solq ?solonczakach"
i ?soloncach" bez ich podstawowego zmechanizowania niemoiliwe jest
wyhodowanie naletytego zadarnienia: na ?pierwszych z powodu obfitoki
swobodnych soli, na drugich z powodu zlych fizycznych wlakiwoki i sil-
nej lugowej reakcji, powstalych wskutek przesycenia sodem.
Co sic tyczy ?solodzi", to moina uzyskao na nich zadarnienie bez szcze-
golnych trudnoki. Siejqc soloodporne trawy (perz galczisty, perz rozlogo-
wy, psi zqb, perze grzebieniaste I pustynne titp.) albo stosujqc nawozy (or-
ganiczne i. mineralne) przy zachowaniu odpowiedniej wilgotnogci.
Z organicznych nawozaw celowe jest stosowae' obornik w tic/gel 20-40
ton/ha albo torf w Hotel 80-100 ton/ha. Jako mineralne nawozy nieodzow-
ne sq azot, fosfor i potas w pelnych dawkach (glownie pierwSze dwa).
Silnie przesycone sola ?solunczaki" i ?solance" z zasady nalety melio-
rowae. Przede wszystkim wedlug indywidualnie opracowanego projektu
nalety na miejscu zbadae warunki zasolenia i hydrobiologiczne z zastoso-
waniem wodno-chemicznej melioracji, ktora zwykle zawiera nawodnianie,
drenatI gipsowanie.
Przy malych przesolonych plaszczyznach, nie obejmujqcych calej plasz-
czyzny lotniska, moina stosowae nastcpujace sposoby.
W przypadku kotuchowych ?solontzakow" nalety usunqo z zilch
wierzehniq, przesyconq sola warstwc. Zamiast niej nasypuje sic prOchni-
cowa ziemic (dostarczona z zewnqtrz), do kV/raj dodaje sic, z dokladnym
przemieszaniem, organiczne i mineralne nawozy. Sieje sic nasiona solood-
pornych traw.
W miejscach o wysokim zaleganiu zagcszczonej warstw ?soloric?ow"
(10 cm) nalety uloiye warstwc prochnicowej ziemi (5-7 cm) zmieszanq
z nawozami, a nastcpnie zasiae nasiona soloodpornych traw.
Jeteli w ?soloneach" zagcszczona warstwa zalega glcbiej od 20 cm, za-
darnienia wykonuje sic tak jak przy obecnoki ?solodzi".
Na wielkich przesolonych plaszczyznach z' obecnokiq ?solodzi", ko-
nieczne jest stosowae gipsowanie powiqzane z-n-awodnieniem i drenatem
dla odprowadzenia slonych wad. Normy zutycia gipsu w zaleinoki od wa-
runkow wahaja sic w granicach od 3-10 ton/ha.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
189
0
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Zadarnienie gleb lessowych
Gleby lessowe z zasady zwiqzane sq swoistym szkieletem wqglanOw
wapienia, ktory nadaje tym glebom pewnq nieznacznq sztywnoge. Pomimo
lekkiego mechanicznego skiadu (zawsze przewaia frakcja pylow) szkielet
wqglandow wapienia wspoldziala w utrzymywaniu siq pionowych skarp
gleby I umoiliwia wystqpowanie w niej wielkich, czqsto gqbczastych, pio-
nowo skierowanych porow. Jednak przy naruszeniu rodzimej struktury,
o ile sq przesycone wodq, gleby te stajq siq nietrwale i bardzo osiadajq,
nie tylko pod obelqieniem, ale nawet pod wlasnym ciq2arem.
Jeieli naruszenie rodzimej struktury, powstale z tych lub innych przy-
t czyn, wykonane jest na pewnej glqbokoki gleby, to w miejscach tych two-
rzq siq wiellde zapadliny, do ktorych mogq zsuwae siq warstwy wyiej le-
iqce, a nawet i warstwy powierzchniowe. W zwiqzku z tymi wlakiwokia-
przyjqto nastqpujqce metody zadarnienia lessOw.
1. Przed posiewem traw naleiy dokladnie spulchnie gleb q na moill-
wie wielkq-glqbokoge nie mniej 25 cm.
2. Dia zwiqkszenia stabilizacji gleb lessowych celowe jest stosowanie
organicznych materialow wiqiqcych. Wprowadzenie i przemieszanie ich
z glebq zwiqzane jest z obowiqzkiem zastosowania powtomego spulchnie-
nia. Nawozy powinny bye zmieszane z warstwq gleby na glqbokoge 15 cm.
3. Spulchniona gleba powinna bye moiliwie obficie zwiliona wodq
i dobrze uwalowana. ?
4. Dla jak najszybsiego wzmecnienia powierzchni gleby naleiy do mie-
szaniny nasion traw wlqczye nasiona szybko rozwijajqcych siqI pokrew-
nych nasion, nawet jednorocznych, np. rajgrasu westerweldzkiego. Z wie-
loletnich traw, nale?y stosowae raczej klqczowe, niskopienne trawy ni2
rzadko i gqsto krzewiqce siq wysokopienne trawy.
5. Normy zuZycia nasion wieloletnich traw powinny bye podwyiszo-
ne ? ze wspolczynnikiem k 2.
6. Nawozy mineralne naleiy stosowae fizjologicznie kwagne i neutral-
ne (ale nie np. siarczan amonu, chlorek amonu, superfosfat, chlo-
rek potasu, sol potasowa.
7. W warunkach suszy celowe jest stosowanie systematycznego zwil-
iania darni. Szczegolnie waZne jest to w 1-2 latach ? do czasu calkowi-
tego ustabilizowania siq zadarnionej powierzchni I naleiytego rozwoju
traw.
ODBIOR ROBOT
Po ukoficzeniu robot zwiqzanvch z zadamieniem pola wzlotow stajq siq
calk ow ici e zdatne 'a? ich uiytkowania po okresach czasu za-
leinych przewainie od zastosowanego sposobu zadarnienia. Najbardziej
dlugiego okresu 1-1,5 roku bqdzie wymagal sposob wysiewu nasion,
krotszego ? 3-4 rniesiqoe wegetacyjno-siewny sposob, a najkrotszego ?
1-2 tygodni ? darniowanie.
Okresy te jednak mogq bye skracane lub przedlulane w zaleinoki od
glebowo-klimatycznych warunk6w, wariantow zadarnienia, jakoki wqko-
nanych robot i przewidywanych warunkoW u?ytkowania.
Obserwacje stanu zadarnionych powierzchni powinny bye rozpoczete
natychmiast po zakoriczeniu zasaidniczych robot zadarnienia. Dlatego tei
przed wy2ej podanymi okresami naleiy nie tylko ,stwierdzie braki i uster-
ki, ale i usunqo je.
, 190
Odbior rob6t wykonuje siq w dwoch zakresach: ?
I. Ustala siq zgodnoge wykonanych robot z robotami wskazanymi
w projekcie agrotechnicznym. Ten zakres odbioru robot zwiqzany jest ze
sprawdzeniem dokumentow stwierdzajqcych -wykonanie robot agrotech-
nicznych. Powyisze sprawdzenie ustala: zgodnoge z projektem zastosowa-,.
nych sposobow przygotowania gleby, zewnqtrzny wyglqd, normy zuiycia
gatunki ne.sion i nawozow, okres czasu i technikq ich zastosowania itp.
II. Ustala siq w naturze jakoge zadarnienia.
Przy wysiewnym i wegetacyjno-siewnym sposobach zadarnienia naleiy
.2qdae dotrzymania nastqpujqcych technicznych wymagali:
1. powierzchnia zadarnionej gleby raczej powinna bye rowna i glad-
ka ? bez 'kqpek, zapadlin, pagork6w, kolein i wyboj6w;
2. rogliny uiyte do zadarnienia powinny bye wylqcznie trawami jadal-
nymi i strqczkowymi, rownomiernie rozmieszczonymi na calej plaszczyi-
nie. ZgOdnie z projektem, a wiqc i z glebowymi, klimatycznymi warunka-
mi, jak rowniei z warunkami uiytkowania, w zespole traw powinny znaj-
dowad siq w odpowiednim stosunku ilokiowym grupy traw odznaczajqce
siq rOinq formq krzewienia siq (strqczkowe, rzadko i gqsto krzewiqce sic)
oraz wzrostem (niskopienne i wysokopienne).
3. Zespol traw darniny powinien bye rownomiernie zwarty, bez lysin
lub przerzedzonych i zagqs-zczonych plam.
Zadamienie uwaia sic za niedostateczne, o ile lysiny posiadajq rozmia-
ry 20 'm2 oraz przerzedzone plamy 100 m2, przy ogOlnej ich po-
wierzchni 10% calej uZytkowanej dzialki.
4. Gcstoge zespolu traw wedlug liczby pqdow powinna odpowiadae
wskainikom podanym w tabeli 31. Okreglenia ilogci pqd6w dla oceny ja-
koki darniny co do gqstogci zespolu traw wykonuje sic przez stopniowe
przykladanie drucianej lub drewnianej ramki o rozmiarach 20 x 20 = 400
ein2 i przez obliczenie pcdow wevvnqtrz tej ramki. Na jednorodnych dzial-
kach ramkc naklada sic po przekqtnych w odstqpach 100 m, a na dzialkach
z nierownomiernym zagqszczeniem traw ? co 30-50 m. Prof. C. Smie-
low dowiodi, ie miqdzy iIociq nadziemnych pqdow a ilokiq korzeni istnie-
je prosta korelacyjna zaleinoge. Dlatego ocena darniny wedlug gqstoki
zespolu traw moie sluiye jako pogrednia ocena jakogci zakorzenienia.
Tabela 31
Jako:16, darniny w okrmach w zaleinoki od i1oci Ham zespolu (raw na jednostce
powierzelini 400 in'
liodzaj darniny
Lakowo-jalowo
I le:410-stepowo
okrcgi
Stepowe okrcgi
Pustynno-sto-
powe okrcgi
Wyborowa
400
>200
> 100
Dobra
200 ? 400
100 ? 200
51) ? 100
Zn down In jaca
. 100 ? '200
50 ? 100
35 ? 50
Mierna
< 100
50
>90
>75
>50
>90
> 90
7
5
4
6
4
3
Poszczegolne czasteczki ponad 10 mm, spotykane ,w n!el.vIelkiej ilo?ct
w piaskach drobnych oraz otoczaki w piaskach ?rednioziarntstych I gru-
bych, przy analizie granulometrycznej wybiera sl q i przy okre?laniu skladu
piasku nie przyjmuje siqdo obliczen.
Przed przystqpieniem do ukladania warstwy filtracyjnej koryto po-
winno bye calkowicie gotowe na odcinku co najmniej wystarczajqcym na
dwudniowe ukladanie podsypki. Wielkok odcinka okreAla sic z uwzglcd-
nieniem naleiytego wykorzystania posiadanego sprzctu, tempa robot
I przyjgtej organizacji wykonywania nawierzchni. Ze wzglqdu na lepsze
wykorzystanie sprzctu i latwiejsze kontrolowanie robot, szerokok odcin-
ka powinna bye nie mniejsza ni2 20,0 m, a dlugok ? 150-200 m.
Proces wykonywania podloia sklada sic z prac pomiarowych, dowoie-
nia materialu na podloie, rozr6wnywania i zaggszczania go, ostatecznego
wyrownania i odbioru robot.
Prace pomiarowe polegajq na wyznaczeniu rzcdnych powierzclmi
warstwy filtracyjnej przed zaggszczeniem. W tym celu za pomocq niwela-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
315
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
tora, zgodnie z projektem, wbija sie paliki kontrolne w siatce 20 x 20 m
oraz na wszystkich punktach zalaman i zmian profilu. Wysokoge palikow
nad powierzchniq dna koryta powinna bye wiqc rOwna grubogci spulch-
nionej warstwy materialu na podsypkg, po zaggszczeniu ktorego otrzymu-
je sic projektowanq gruboge warstwy filtracyjnej.
Wspolczynnik zageszczania spulchnionego piasku zalety od posiadane-
go na budowie sprzetu do zageszczania i powinien bye okreglony dogwiad-
czalnie, odpowiednio do przyjqtego na danej budowie sposobu wykonania
robot. Orientacyjnie moina przyjqe wspolczyrmik zageszczania spulchnio-
nego piasku i mieszaniny plaszczysto-twirowej r6wny 1,10-1,15.
Dia ulatwienia kontroli robot wykonuje sic za pomocq krzyty dodat-
kowq siatkg 5 x 5 m. Pallid. umieszczone przy wierzcholkach kwadratOw
dzielq powierzchni g koryta na niewielkie dzialki. Daje to moinoge wstep-
nego podzialu materialu przez wyladowanie na katdej dzialce okreglonej
ilogci jednostek transportowych.
Piasek na warstwq filtracyjna dowozi sie przewainie wywrotkami sa-
mochodowymi lub wqskotorowymi przy utyciu lokomotywek spalinowych.
W razie braku_ wywrotek samochodowych mogq bye utyte zwykle sa-
mochody cietarowe z odpowiednimi urzaslzeniami dla ulatwienia wyla-
dunku. Drogi dla dowozu materialu wyznacza sie poza pasem, na kt6rym
wyladowuje sic material. Aby zapobiec ?powstawaniu na powierzchni dna
koryta kolein, uklacla sig w razie potrzeby czasowe drogi przenogne z plyt
z desek .lub w niektorych przypadkach z perforowanych plyt metalowych.
Wstgpnego podzialu materialu na powierzchni koryta dokonuje sic
przy rozladunku grodkow transportowych. Ostatecznie materialy rozrOw-
nuje sic za .pomocq samobietnych i przyczepnych rowniarek, spycharek,
a Iv_ niektorych miejscach recznie.
Wysokoge rozrewnywanej warstwy sprawdza sie wedlug palikow kon-
.trolnych, a migdzy nimi ? za pomocq dlugich lat. Nalety pilnowae, aby
*przy rozrownywaniu material warstwy filtracyjnej nie byI zmieszany
z gruntem koryta.
Wanstwe piaszczystq zagqszcza sic gladkimi walcami telaznymi, wal-
cami ogumionymi oraz przez wibrowanie. Gruboge zaggszczanej warstwy
powinna bye ustalona w zaleinoki od rodzaju posiadanego na budowie
odpowiedniego sprzetu.
Przy utyciu cietkich walcow telaznych i na oponach pneumatycznych
oraz przy zaggszczaniu przez wibrowanie gruboge warstwy jednorazowo
zageszczanej mote bye przyjeta 25-30 cm; przy lekkich telaznych wal-
cach (o wadze 3,0-5,0 t) ? nie wieksza od 15 cm.
Po zageszczeniu gestoge podlota powinna bye nie mniejsza nit 95/%
gestoki maksymalnej, okreglonej normalnq metodq zageszczenia. Osiq-
gniecie takiej gestoki przy najmniejszym nakladzie pracy mechanicznej
wymaga nawilgocenia piasku i mieszaniny piaskowo-twirowej do wilgot-
noki optymalnej, tzn. mniej wiecej 7-11%.
Hoge przejge walcow ustala siq w zaleinaci od ich cigiaru. Przy wil-
gotriogci optymalnej przyjmuje sie dla walcow telaznych glaclkich, lekkich
i grednich 6-7 przejge, dla walcow cietkich 40-tonowych na oponach
pneumatycznych ? 2-3 przejge.
Do zaggszczania przez wibrowanie materialu piaszczystego i piaszczys-
' to-twirowego utywa sie wibratorOw deskowych i plytowych.
Badania N. J. Chachuta ustalily, te pobudzajqca sila tych wibratorow
powinna wynosid: przy czestotliwoki drgari 1 200-3 000 na minute od 1,1
?
316'
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
do 1,4 cigiaru wibratora, przy czestotliwoki drgan 3 000-5 000 na minu-
te ? od 1,1 do 2,3 cigtaru wibratora. Okres wibrowania jest dostatecznie
dlugi, o lie vibrator znajdowal sig w jednym miejscu przez 40-60 sekund.
Przy wibratorach deskowych, , ciqgle przemieszczanych, predkoge przesu-
wania zalety od szerokaci deski. Przy szerokogci deski wibratora rownej
1 ,rn szybkoge przesuwania powinna wynosie od 1 do 1,5 m/min., przy sze-
rokoki 0,5 m od 0,5 do 0,75 m/min. ?
W razie braku walcow i wibratorOw podlo . te piaszczyste piaszczysto-
twirowe mote bye dobrze zaggszczone przez 3-4 przejgcia ciqgnika gq-
sienicowego, ktory wywoluje wibracyjne zaggszczenie materialu.
Po zaggszczeniu podlata dokonuje sig ostatecznego wyrownania ?
?wygladzenia" powierzchni wed/lug rzednych projektu. Do ostatemmego
wyrownania utyWa sic rowniarek samobietnych, przy czym niektore miej-
sca nalety wyrownae recznie.
Gotowoge podlota po zageszczeniu i ?wygladzeniu" stwierdza sic pro-
tokolarnie.
Przy odbiorze sprawdza sic:
a) jakoge materialu podlota;
b) gruboge podlcria;
c) zgodnoge powierzchni pod/oza z projelctem i retwnoge powierzchni;
d) stopieti zaggszczenia.
Jakoge materialu podlata sprawdza Gig na pocistawie jego uziarnienia
i zdolnoki filtracji.
Gruboge warstwy pod/ota sprawc1751 sic za pomocq dolkow kontrolnych.
Iloge dolkOw przyjmuje sic nie mniej nit 5 na 10 000 m2 powierzchni pod-
Iota. Dopuszczalne jest zmniejszenie gruboki projektowanej w granicach
10%, faktyczna jednak gruboge zaggszczonego podlota nie powinna sic
rednie od projektowanej wietlej nit o 20 mm.
Prawidlowoge profilu podlota i zgodnoge ze spadkami projektowany-
mi sprawdza sic niwelacja. Odchylenia spadkow nie powinny przekra-
czae dla DS ? 0,002, a dla DM i MP ? 0,003. alOwnoge powierzchni spraw-
dza sic krzytami i trzechmetrowymi latami. Odchylenie na dlugoki laty
nie mote przekraczae ? 15 mm.
Stopiefi zaggszczenia podlota sprawdza sic przez pobranie preibek
z podlota i por6wnania gestoLci ich z gestokiq maksymalna otrzymanq
laboratoryjnie.
WARUNKI TECHNICZNE DLA MATERIALOW WCHODZACYCII W SKLAD
MIESZANINY BETONOWEJ
W mieszaninach betonowych materialami wiqtqcymi sq cementy
portlandzki i glinowy. Skladnikami mineralnymi drobny material ka-
mienny ? piasek i gruby material kamienny ? twir lub tluczen.
Utycie tutla jako grubego materialu kamiennego jest z zasady niedo-
zwolone. Jednak w razie braku na miejscu budowy twiru i kamienia,
a posiadaniu natomiast kl.vagnych lub obojetnych tutli hutniczych o du-
tych wskainikach wytrzymalogci (700-800 kg/cm2), przy cictarze objc-
tokiowym ponad 1,05 zastosowanie Zutla po przeprowadaeniu dodatko-
wych badan laboratoryjnych na gcieralnogd, porowatoge i mrozoodpornoge
mote bye dozwolone. Decyzja odnognie utycia tuili, ktOre przy badaniach
laboratoryjnych daly zadowalajqce wyniki, musi bye w kaidym przypad-
ku przewidziana w projekcie i zatwierdzona przez jednostkg nadrzcdnq
zlecenioclawcy.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
317
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Materialy wiqtqce
Zasadniczym materialem wiqtqcym przy ,budowie nawierzchni betono-
wych jest cement portlandzki marki 400-500. Do rob6t przy niskich tem-
peraturach oraz do robot terminowych dopuszczalne jest rutycie cementu
glinowego i camentew szybko twardniejqcych, dla kterych Ra 0,75
R. We wszystkich przypadkach bardziej wskazane jest jednak stosowa-
nie oementu portlandzkiego o zwiekszonej wytrzymaloki na zginanie
o nieznacznym skurczu.
Praoe czlonka akadernii A. A. Bajkowa i prof. A. E. Szejkina ustalily,
ze glOwne wlakiwoki techniczne betonu sq w znacznym stopniu jut z go-
ry okrelone przez chemiczny sklad cementu I gruboto przemialu.
Podstawowymi skiadnikami chemicznymi oementu portlandzkiego sq
nastepujqce zwiqzki:
a) krzemian trojwapniowy ? 3 CaO.Si02, oznacza siq warunkowo C3S
I nazywa sie alit;
b) krzemian dwuwapniowy ? 2CaO.Si02(C2S? belit),
c) brownmilleryt ? 4CaO.Al2 03 . Fet,03(C4AF),
d) glinian trOjwapniowy ? 3CaO.A1203(C3A).
W zaletnoki od stosunku mineralow krzernionkowych cementy port-
.larukkie dzielq sie na:
a) alitowe a zawartoki C3S > 60%;
b) belitowe o zawartoki CoS > 50%;
c) odporne na siarczany o zawartoki C3A < 7%.
Cementy alitowe odznaczajq sie duta wytrzymalokiq I szybkim jej
wzrostem, szczegolnie w poczqtkowym okresie twardnienia.
Wytrzymaloge oementow alitowych wzrasta praktycznie w okresie
28 dni; -Wytrzymaloge na 90-ty dzien nie przekracza zwykle 28-dniowej;
a w niekterych przypadkach jest thee() nitsza.
Dodanie do oementu alitowego C3A wplywa rujemnie na mrozoodpor-
noge betonu; jak wynika z prac S. W. Szestopjerowa, Hoge jego w cemen-
cie nie powinna przekraczae 4-6%.
Cementy belitowe odznaczajq sie stopniowym wzrostem wytrzyma-
/oki, trwajqcym przez dluiszy okras czasu.
Louie znaczenie dla wlakiwoki oementu ma zawarty w nim brown-
milleryt, ktory zwiqksza absolutnq wartok wytrzymaloki cementu i po-
woduje znaczny jej wzrost w ciqgu dlugotrwaIego procesu twardnienia.
Podane wytej twierdzenia sq sluszne dila wytrzymaIogci oementu i be-
tonu na ciskanie. Wplyw chemicznego skiadu cementu na mrytrzymalok-
jego na rozcigganie (przy zginaniiu) nie jest jeszcze dostatecznie zbadany.
Odflognie wpIywu grulboki przernialu na wytrzymaIoge betonu zosta-
lo ustalone, i czasteczki cementu grubsze od: 100 it (mikron) (0,1 mm) nie
bior4 iudzia/u w reakcji twardnienia I praktycznie sq bezuZyteczne.
,Rowniei cement zbyt dirobno mielony odznacza siq niekorzystnymi
wiakiwokiami; cementy o czasteczkach drobniejszych ni 10 y (0,01 mm)
powodujq znaczne skurcze przy twardnieniu.
NajwIakiwsze sq ,cementy o wielkoki czasteczek w granicach 10-
100 It. Cement pozastaj4cy na sicie o 4 900 otw/ cm nie jest wlagciwie
materialem wiaiacyrn, lecz raczej skladnikiem batonu.
Grubok przemiaiu oementu mais bye scharakteryzowana dokladiniej
i 'bardziej prawidlowo przez jego powierzchnic w/akiw4 okreAlanq za po-
mocg pneumatycznego ,powierzchniomierza, opracowanego przez Gipro-
318
11
cement w 1945 r.* Powierzchnie whikiwq mierzy sic w centymetrach
kwadiratowych i jak widad z rysunku 134, jest ona wprost proporcjonal-
na do wytrzymaloki cementu.
Przyblitona zaleinoge matematyczna wytrzymaloki cementu od jego
powierzchni wlakiwej mote bye rujeta nastepujqcym wzorem:
Rs = "s. ks[s ?1008'3]
gdzie: Rs ? wytrzymalok mechanicina cementu zmielonego do powierz-
chni wlakiwej s;
Rs. ? wytrzymalok mechaniczna cementu zmielonego do powierz-
chni wiakiwej s?;
ks ? wspolczynnik powierzchni wykazujqcy zwigkszenie granicy
wytrzymaloki cementu przy zwickszeniu powierzchni wla?-
ciwej cementu o 100 cm2/g; dla cementu portlandzkiego
w wieku 28 dni rowny jest przy gciskaniu ? 15 kg/cm= i roz-
.ciqganiu ? 0,6 kg/cm2.
? -
500*
900
sz:3
ps,
??-`-?
300
.
200
? -
2
t /
71/
1/
/65.
, C."
1 ,
zif..5
0 1000 2000 3000 9000 cm
Porwerzchma Waiciwa
- - Na iciskame
Na commute
30
20
Rys. 134. Wykres zaleino?ci granicy *ytrzyma-
lcci od jego powierzchni wlaciwej
Powierzchnia wlakiwa cementu ma wplyw nie tylko na mechaniczne
wlakiwoki cementu, lecz rownieZ na mrozoodpornok Immienia cemento-
wego. Dogwiadczenia DORNII (S. W. Szestoperow) wykazaly, ze przy je-
dnakowym skiadzie chemicznym oementu mrozoodpornok jego jest pro-
porcjonalna do powierzchni wlagciwej i dla otrzyrnania trwale mrozood-
pornych nawierzchni naleiy stosowae cementy o powierzchni wlakiwej
nie mniejszej niZ 4500 cm2/g. W celu racjonalnego i oszczednego wykorzy-
stanta cementu naleiy przy wyborze marki cementu opieraa siq na wyma-
ganej marce betonu. Orientacyjna zaleinok miedizy markami betonu i ce-
mentu podana jest w tabeli 51.
* Tow a r o w W. i in. lzmierienija udielnoj pdwierchnosti cementow, Ztir-
na1 ?Cement", Nr 7 z 1947 r.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
319'
1
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
?
Cement nadchodzqcy na budowc powinien bye zbadany zgodnie z nor-
m q GOST 310-41. Aktywnde cementu wg tej normy okrega sie badaniem
probek wilgotnej zaprawy cememtoviej 7 x 7 x 7 cm przygotowanych za
pomoc4 laboratoryjnych metod. Otrzymywana przy ibadaniu ubijanych
prObek aktywnde cementu ma wartoki przewyiszajqce marki betonow.
GOST 310-41 przewiduje rownieZ badania cementu w zaprawie pla-
stycznej 1:3 ze wskainikiem wodnacementowym od 0,45 do 0,6; aktyw-
noge cementu przy tych badaniach odpowiadta mniej wiecej marce betonu
przy tym samym stosunku wodnecementowym, opr6cz tego przeprowadze-
nie tych badan jest znacznie prostsze. .
Przy otrzymywaniu z cementowni rnetryk sprawdza sie tylko wytrzy-
malde cementu oraz czai wiqzania. Wymagania co do czasu wiqzania ce-
mentu przy budowie nawierzchni lotniskowych sq specyficzne: poczqtak
wiqzania powinien nastepowae nie wczeniej ni p0 uplywie 1 godz.
30 min., jekeli temperatura powietrza podczas ukladania betonu nie prze-
kracza 30?C, oraz nie wczeiniej nii po 2 godz. przy temperaburze ponad
20?C. Dia uzyskania moinoki predkiego rozszalowania plyt betonowych
koniec wiqzania powinien nastqpie przed uplywem 8 godzin o przygoto-
waniu mieszaniny betonowej.
Przy braku metryki z cementowni naleiy poddae cement peInemu cy-
klowi badati dla okre61enia: czasu wiqzania, zachowania staloki objetoki,
wytrzymaloki mechanicznej, gruboki przemialu i ciekaru wIakiwego.
PoniewaZ peIne ibadanie wytrzymalokiowe wymaga okresu 28 dni, naleZy
przeprowadzad je natychmiast po nadejkiu cementu na budowc.
Tabela 51
Marka
betonu
R 28
Racjonalno marki
comentu portlandzkiego
i cemeniu glinowego
R 28
350
GOO
500
'
300.
GOO
500 ,
400
250
500
400
200
400
300
Przyspieszone orientacyjne okreglenie marki cementu przeprowadza si
metodq ekspresowq przez badanie szekiu kostek 2x2x2 cm, ktore po
20 godz. przechowywania poddawane sq naparzaniu w dap 4 godzin (spa-
sob I. Frenkla), iub przez badanie na zginanie plackOw (sposob prof.
B. .Skramtajewa). Cement glinowy mo2na rowniefi badad sposobern Fren-
kla, przy ktorym jednak kostek nie naleiy poddawad naparzaniu, a prze-
chowywad je w ciqgu 24 godzin przed rozpoczeciem badania w wilgotnym
powietrzu w temperaturze -1- 15?C.
Wediug metody prof. Skramtajewa bada sic na zlamanie pi ee plackOw,
ktore zadowalajqco wytrzymaly pr6by na zachowanie staloki objetoki.*
Pobieranie prob.& cementu do badania powinno odbywae sic ci1e wg
wskazowek podanych w normach.
Wediug GOST-u okne?lenie chemicznego skladu cementu i jego wlag-
ciwej powierzchni nie jest wymagane. Jednak to wiagnie &Eine sq bardzo
* Opis przyrzadu do badan podany jest w ksiaice A. Konor ow a j in.
?Uproszczennyje sposoby ispytanija stroitielnych matierialow" 1946 r.
.320,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
waine dla oceny mrozoodpornoki betonu, wzrostu z bieg,iem czasu wy-
trzymaloki, warunkow pielegnacji itp. Niezaacdtne jest wiec uzupelnienie
powyiej wskazanych badari przez okrelenie wlakiwej powierzchni i skla-
du chemicznego. Poniewai analiza chemiczna gotowego cementu
umoli-
via tylko ustalenie stosunkti skiadnikOw w przyblUeniu, poiqdane jest
otrzymanie danych o skladzie chemicinym bezpdnednio z laboratorium
cementowni dostarczajqcej material na podstawie analizy klinkieru ce-
mentowego.
Cement naleZy przechowywae w skladach, ktorych konstrukcja i usy-
tuowanie powinny bye podane w projekcie organizacji budowy. Dia za-
pewnienia oddzielnego przechowywania cernentOw z rotinych partii ma-
gazyny powinny bye podzielone na zasieki o pojemnoki rownej lub wielo-
krotnej pojemnoki wagonu ? 16-48 t. Cement naleiy zabezpieczyd przed
opadami atmosferycznymi. Dia ochrony przed wplywem wod gruntowych
i powlerzchniowych w magazynie cementowym kiadzie sic podwOjnq po-
dloge, nie niiej nii 20 cm ponad terenem; dookola magazynu wykopuje sic
rowy odprowadtzajqce wade. NaleZy unikad skladowania cementu warstwq
ponad 175 cm wysokoki ze wzgledu na jego skawalanie sic. Magazyn ce-
mentowy nie powinien znajdowad sic w bezpognednim sqsiedztwie skiadow
wapna, gipsu, kredy i innych pylotworczych material6w. Gromadzenie
nadmiernych zapasOw cementu na budowie nie jest wskazane, gdyi nawet
przy odpowiednich maszynach dlugotrwaly okres przechowywania cemen-
tu zmniejsza mrozoodpornde zwiqzanego cementu i obniia jego wytrzy-
maIde na skutek wchlaniania z powietrza wilgoci i dwutlenku wegla, co
powoduje tworzenie sic dookola czqsteczek cementu powloczki weglanowej.
Zmniejszenie wytrzymaloki cementu dochodzi do:
Przy magazynowaniu w ciuu 3 miesiecy 20%
PI P. If 30%
6.
PP P. 1 roku 40%
Przy dluiszym przechowywaniu cementu naleiy przeprowadzae po-
nowne badania wytrzymaloki i mrozoodpornoki co 3 miesiqce.
Jeceli posiadianv cement wykazuje zbyt wczesny poczqtek wiqzania
lub nie spelnia warunku zachowania staloki objetoki, naleiy pozcatawie
go aby ?dojrzal" przez 1-2 miesiqce, po czym zbadae ponownie.
Cement przechowywany przez dluiszy.okres czasu poprawia sw6j czas
wiqzania i zachowanie staloki objetoki, jednak jak jui zaznaczono, zwiq-
zane jest to z obniieniem jego wytrzymaloki i mrozoodpornoki.
Szczegolnie niepoiqdane jest dluksze przeehowywanie cementu zawie-
rajqcego znaczne i1oci alitu oraz innych cementOw bardzo drobno mielo-
nych o powierzchni wlakiwej ponad 4000 cm2/g.
Kruszywa (materinly kamienne)
Nazwq kruszywa oznacza sic wszystkie okruchowe mterialy kamie.n-
ne wchodzqce w sklad betonu, a wiec drobny material kamienny ? pia-
sek i gnuby material kamienny ? iwir i tluczeri.
W mygl GOST 2781-44 piaskiem naturalnym nazywa sic luinq miesza-
nine ziaren o wielkoki ad 0,15 do 5 mm, powstalq w wyniku w:etrzenin
skal. Jako drobne kruszyvvo moie bye w razie koniecznoki uZyty rOwnie2
rnial kamienny, przeehocizqcy przez sito o otworach kwadratowych wiel-
koki 7 mm w gwietle.
21 ? Budowa lotnisk
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
321
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Do wykonania nawierzchni betonowych na lotniskach moina stosowad
piasek-rzeczny, morski, z jezior, &ski i kopalniany, spelniajqcy nastepu-
jqee wymagania zasadnicze:
1. Slclad granulometryczny (uziarnienie) piasku powinien bya zawar-
ty w granicach podanych w tabeli 52.
Tabela 52
Wymiary otwor6w sit w Awielle
w mm
I 5,0
1,9
0,3
0,15
Przechodzi przez situ w procentach
wagowyeb
85.? 100
45
? 80
5
? 30
0
? 5
2. Gruboziarnistoge piasku okregla sic wg 1-vzoru prof. B. Skramtajewa:
4 = 0,517
f 1 +1,37a2+ 0,171a3+ 0,02a4+ 0,0024a5
gdzie: d4 ? grednia ze grednic ziaren w mm;
G suma pozostalogci na poszczegolnych sitach;
a2, a3, a4, as, pozostakki na poszczegolnych sitach o otworach 0,15;
0,3; 0,6; 1,2;'2,5 rnm.
Przy 0,5 mm uwaia sic piasek za gnuboziarnisty, przy dgr
0,25 mm ? drobnoziarnisty. Do beton6w w nawierzchniach lotniskowych
zezwala sic uiywae piaski o dr > 0,25 mm.
3. Hoge w piasku domieszek frakcji pyiowych do 0,05 mm nie powinna
przekraczad 5% wagowo, w tym domieszek o czqsteczkach poniej 0,005 mm
(gliniastych) nie wicoej ni2 2% wagowo.
4. Objctoge proini nie mote przekraczad 40%.
5. Przy badaniu obecnoki domieszek organicznych za pomocq 3% roz-
czynu lugu sodowego prObka powinna zabarwia, sic na kolor jasnoZoIty.
Gruby material kamienny powinien mied ziarna o wielkoki od 5 do
80 mm. Najwickszy wymiar ziaren ustala sic w zaleZnoki od gruboki na-
wierzchni betonowej: pity grubogci nawierzchni 120 mm ? 60 mm; przy
gruboki 150 mm ? 75 mm; przy gruboki 200 i wiccej mm ? 80 mm.
Jeclinoczegnie iloge tlucznia lub Zwinu o grubogci maksymalnej nie po-
winna przekraczad 20% ogOlnej 'objctoki ,grubego materialu kamiennego.
Stosownie do wskazati podanych w GOST 2779-44 i GOST 2780-44
gruby material kamienny powinien spelniae zasadnicze wymagania:
1. Granulometryczny sklad ilucznia I winu powinien bye zawarty
w granicach podanych w tabeli 53.
Jetheli uziarnierue posiadanego grubego kruszywa nie odpowiada,podta-
nym wymaganicm, poprawia sic go przez dodanie brakujqcych frakcji lub
przez dodatkowe sortowanie. Przy sortowaniu kruszywo grube dzieli sic
na dwie frakcj%od 5 do 20 mm i od 20 mm wzwy2; stosunek tych frakcji
powinien znajd5wae sic w granicach 1:1,5-2,5.
2. Kamien naturalny, z ktonego prugotowuje sic tluczen, powinien
wykazywae wytrzymaloge na gciskanie (dila skal wulkanicznych nie mniej-
szq od 1 000 kg/cm2 i dla skaI osadowych nie mniej nii 600 kg/cm2). Moi-
na rowniei uiye kamieni o niiszej wytrzymaloki, o lie badania -wykalq
ma/loge otrzymania z tego tlucznia betonu iqdanej marki. Must bye jed-
nak bezwzglcdnie zachowany warunek, aby wytrzymaloge kamienia na
gciskanie by/a 1,5 raza wicksza od wartogci marki betonu.
322
3. Iloge domieszek frakcji pylowych okreglanych przez odmulanie nie
powinna w lcruszywie grubym przekraczad wagowo 1%. Przy wickszej
ilogci odmulanych domieszek naleZy grube kruszywo plukad.
Tabela 53
1Nrymiary otwor6w
sit w gwietle
najwioksze
0,5 d naj-
wickszego
5 mm
Uwagi
Przecbodzi przez
sito w procentacb
wagowych
95 ? 100
40 ? 70
0 ? 10
d-na jwickszo ? wymiar
otworn W wieLle w nun
najwickszego Mtn, cnikowita
pozostalo?6- an ktOrym nio
przekracza 5% ciciaro
wzictej prObki
4. Objctoge proini w iwirze i tIuczniu nie powinna przekraczad 45%.
5. Przy badtaniu na mrozoodpornoge w stanie nasycenia wodq kruszy-
wo grube powinno wytrzymad 25-krotne zamraianie.
Miejsca skIadowania kruszywa i ilogci skiadowanych material6w ustala
sic w projekcie orga.nizacji robot. Place przewidziane na skladowiska na-
leZy zawczasu oczykie z trawy i gmieci oraz splantowae dla zapewnienia
odprowadzenia w6d. Kruszywa o retinych uziarnieniach i roinych gatun-
kach powinny bye skiadowane oddzielnie. Skladowanie nowych partii ma-
terialu na istniejqcych jui pryzmach dozwolone jest po uprzednim zbada-
niu stwierdzajqcym praktycznq jednorodnoge obu materialow.
Woda
Do zarabiania betonu i do polewania go w okresie pielcgnacji wolno
jest uZyl-vad czystej wody z jezior, rzek, studni i w og6le dowolnej wody
naturalnej o wskainiku wodorowym (pH) nie niiej 4, nie zawierajticej
siarczanow powyZej 1500 mg/1 w odniesieniu do SO4. Woda morska moie
bye uiyta przy zawartogci soli nie wickszej nii 20/0o (2 g/1), z wyjqtkiem
przypadkew uZycia do betonu cementu glinowego.
Wody gciekowe zawierajqce domieszki tluszczow, olejow roglinnych,
kwasow nie mogq bye uZyte do zarabiania betonu; dlatego miejsca pobie-
rania wOd naturalnych powinny bye dostatecznie odlegie od ujgcia wod
kiekowych. ?
W wanunkach polowych jakoge wody bada sic nastcpujqcymi sposo-
bami:
1. W badanej wodzie zanurza sic papienek lalanusowy na czas nie
krotszy od jecinej godziny; zmiana zabarwienia papierka lakmusowego
z niebieskiego na roZowy wskazuje na zaa.vartoge w woclzie kwas6w.
2. Obecnoge zwiqzkOw siarki stwierdza sic przez dodanie do backmej
wody 10% kwasu solnego (HC1) i pewnej ilogci 100/o rozczynu'chlorku baru
(Ba C12); powstanie bialego osadu wskazuje na wqtpliwq jakoge wody.
W przypadkach watpliwych ostateczna przydatnoge wody moie bye
stwierdzona przez analize chemicznq lub porownawcze badanie probek
z betonu zarobionego wodq badanq oraz innych z tego samego betonu,
ale zarobionego wodq do picia. Dopuszczalne jest uiywanie zbadanej wo-
dy, jeieli 60-dniowa wytrzymaloge zarobionego na niej betonu nie
ni sic od odtpowiedniej wytrzymalogci kontrolnej wiccej nii o 10%.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
323
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Prebke wody do analizy chemicznej pobiera sic w sposob nastepujqcy:
a) probke w ilogici 2 1 pobiera sic z glebokoki zanurz,enia urzqd.zeti
ssqcych: wody przypadkowo zmqconej lub bezpogrednio po deszczu the
pobiera sic;
b) wodic pobiera sic do butelek czystych, wymytych gwiedo badanq wo-
dq; butelki powinny posiadad szczelnie dotarte korki szklane;
c) pobranq wodc naleiy niezwlocznie odeslad do badania.
Przy wykorzystywaniu jako wody zbiornika naturalnego naley
okresowo raz na 1-2 miesiecy przeprowadzad kontrolne badania jakogci
wody.
PRZYGOTOWYWANIE I USTAWIANIE SZALUNKOW
Konstrukcjc szalunkew ustala sic w zaleinoki od ksztaltu plyt I ro-
dzaju sprzctu przewidzianego do zaggszczania betonu.
Przy plytach prostokqtnych stosuje sic szalunki proste. Przy iuZyciu
do wykonania nawierzchni wykariczarek szyny, po ktorych posuwa sic
wykanczarka, sluiq jednoczegnie jako szalunki. Dia plyt szekiokqtnych,
w zalerinoki od iustalonej organizacji robot, stosuje sic szalunki trojkqtne
lub trapezowe.
Szalunki dla plyt prostokqtnych
Stosuje sic szalunki stalowe fabryczne (rys. 135) lulb dnewniane, przy-
gotowywane bezpogredtnio na budowie.
Szalunki powinny odpowiadad nastcpujqcym warunkom:
a) powinny bye odpowiednio wytrzymale i jedinoczegnie lekkie oraz
wygodne do przenoszenia i ustawiania recznego;
b) po ustawieniu nie powinny csiadad lub wywracad sic przy posuwa-
niu sic po nich wykaficzarki, co osiaga sic przerz nalerZyte przygotowanie
*podlota i odpowiedniq szerokoge stopy szalunku; nie powinny ulegad uszko-
dzeniom przy rozbiorce i przenoszeniu;
Przekrejlf-II ,
Rys. 135. Stalowy szalunek boezny
c) wysokoge szalunku powinna odpowiadae grubogci nawierzchni be-
tonowej po zagcszczeniu; ksztalt i wymiary gIOwki szalunku powinny od-
powiadad obreczy kola wykaficzarki;
di) dla iulatwienia rozszalowania plyt &trona szalunku przylegajaca do
betonu powinna bye gladka i rewna, a wszystkie urzqdzenia do umocowa-
nia i iqczenia poszczegolnych odcinkOw powinny bye umieszczone po stro-
nie zewnetrznej.
324
Szalunki stalowe wyrabiane sq w odcinkach o dlugogci do 3000 mm,
o wysokogci od 150 do 250 mm i szerokoki pods-tawy do 200 mm.
Jerieli szalunki stalowe sq ni?sze od projektowanej gruboki nawierz-
chni, to podwyisza sic je do wymiarow wymaganych przez przygrubowa-
nie do ich podstawy desek o odpowiedniej grubogci i szerokoki.
Rys. 136. Drewniany szalunek boczny
Szalunki drewniane wykonuje sie w odcinkach do 5000 mm z belek
o przekroju kwadtratowyrn i wysokoki r6wnej projektowanej gruboki na-
wierzchni; do belek szyniakami przymocowuje sic szyny wqskotorowe.
Tabela 54
Typ
szyny
Wymiary w mm
Normal-
na dlu-
--,
gosa (do-
puszczal-
na) m
?
Przekr6j
,?..2
'
I
Moment
. w. ,
DCZ 'au-
naci cm'
Wskainik wy-
trzymalact
Ciciar
kg/mb
A
B
c
Ilrxt
cm'
Wxs
cm'
8 kg/mb
11
15"
18"
65
80,5
91
90
54
66
76
80
25
32
37
40
7(6i5)
7(6i5)
7(6i5)
8(716)
10,76
,14,31
18,80
23,07
59,3
125
222
240
20,6
31,7
51,0
56,0
16,4
30,5
46,6
51,0
8,42
11,20
14,72
18,00
W tabeli 54 podane sq dane charakteryStyczne dla uZywanych typow
szyn wqskotorowych.-
Poszczegolne odcinki belek iqczy sic w dotyk. Styki belek i szyn witsko-
torowych powinny sic mijae.
Przy plytach prostokqtnych, zageszczanych wibratorami powierzchnio-
wymi, stosuje sic szalunki proste z desek 50-60 mm (rys. 137) i szero-
koki rownej projektowanej gruboki nawierzchni. Dlugoge poszczegelnych
odicinkow szalowari prostych przyjmuje sic w zal&.noki odi asortyment6w
desek posiadanych na budowie, nie powinna ona jednak bye mniejsza od
5000 mm; deski lqczone sq ze sobq na styk, powierzchnie przylegajqce do
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
325
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
betonu hebluje si. Przy stasowaniu dybli iaczacych naletr w deskach
przewiercie otwory w odleglogciach rownych projektowanym odileglogclom
migdzy dyblami. Srednica otworeV,T powinna bye o 2-3 mm wigksza od
grecklicy dybli. Deski umocowujensic za pomoca ielaznych szpilek o rei-
nicy 20-25 mm i dthigoki 500-600 mm, ktore w'bija sig w podloie co
1,0 m.
? Szpilld dame
d=20mm
300-500
SzpiLkL statewe
d=20mm
I _...-Powierzchnte
desek oheblovek
r-?--300-500
(szerokak plyty)
Rys. 137. Szaktnki praste dla plyt prostokqtnych
Dia przeciwdziaiania przesunigciu sig ustawionych szalunkew do we-
wnatrz w czasie betonowania umocowuje sig je szpilkami rowniei od stro-
ny betonu; szpilki wbija sig co 1,5-2,0 m, a po rozrownatliu betonu, przed
jego zaggszczeniem, naleriy je wyjae.
Szalunki dla plyt szaciokatnych
Wymiary szeAciokatnych plyt itistala projekt; po2adane jest w miarg
mo?no:sci ustalad wymiary plyt z zalo2eniem, e objgtok niezaggszczonego
betonu w jednej plycie bgdzie rowna lub wielokrotna pojemnoki .csrolka
transportowego, w kterym dlostarczany bgdizie beton.
Dia plyt szeticiokatnych stosuje sig szalunki trejkatne?drewniane lub
stalowe i trapezowe ? direwniane.
326
Trojkatne szalunki drewniane plyt szekiokatnych skiadaj4 sig z trzech
elementow (rys. 138): desek iderujacych, typizowanych trojkatew i wkia-
dek.
TrOpirt
Desk kiervilve .
4grub.5cm dE5m.
Rys. 138. Szalunki trojkqtne dla plyt szeAciokqtnych
Deska 50mm F/5 sj 150'75?a- Klock ht.50mm
?-
r1-1\
czal,
,rxr_

i \\
300 75
450 Mout h.50nun,
Rys. 139. Szablon dla ukladania szalunkow:
a ? trojkAtnych, b ? trapezowych
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
327,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
TrOjkqty i wkladki wykonuje sic z desek 25 mm gruboki i szerokoki
rownej projektowanej gruboki nawierzchni. Powierzchnie trOjkqtew
i widadek, styk.ajace sic z betonem, nalety heblowad. Dia usztywnienia
trejk4tew i zwiekszenia ich trwaloki wzmacnia sic narotniki nakladkami
z blachy. W celu ujednolioenia wszystkich trojkqtow i ,ulatwienia ich wy-
konania nalety ski0a6 elementy trojkqtow na szablonie (rys. 139a).
Nie nalety wykonywad szalunku z 2 lub 3 trojkqtow. Taki szalunek
jest zbyt cietki, ustawianie i zdejmowanie go jest utrudnione, ponadto
niszczy sie szybko.
Rys. 140. Trojkatny szalunek stalowy
Gruboge desek kierujacych wynosi 40-50 mm, diugoge ? 4,0-6,0 m.
Przy szalunkach trojkatnych umocowuje sic telaznymi szpijkami tylko
deski kierujqce, do ktorych gclge bez umocowania przystawia sic trojkqty.
razie naletytego um000wania telaznymi szpilkami bezpoArednio trojka-
tow moina zaniechad ustawiania desek kierujacych.
Duta powierzchnia betonowych nawierzchni lotniskowych i jednako-
we wymiary plyt na DS, DM i MP umotliwiajq 100-150-krotrbp utycie
szakinkow na jednej budowie. Taka wielokrotnok utycia mote bye osiq-
gnieta tylko przy szalun.kach stalowych (rys. 140), wyroiniajqcych sic
znacznymi zaletami techrriczno-ekonomicznymi w porawnaniu z szalun-
kami drewnianymi. Konstrukcja szalunkow stalowych umoiliwia utycie
ich do plyt reinej gruboki w granicach do 4 cm; przy gruboki mniejszej
szalunek zaglcbia sic w?podlote na 2 cm 1 opiera sic na kqtownikach umo-
cowanych na obwodzie szalunku; przy wickszej gruboki plyty powieksza
sic wysokoge szalunku przez przygrubowanie do kqtownikow drewnianych
ball.
Szalunki trapezowe (rys. 141) sq nieco wieksze i wymagajq o 500/0
wiekszego frontu robot w porownaniu z szalunkami trojkqtnymi. Zaletq
ich jest operowanie tylko jednym elementem ujednoliconym, poniewat
przy ustawianiu formy trapezowej nie sq potrzebne wkladki i deski kie-
rujqce.
328
PoszczegOlne odcinki szalunku laczone sq za pomocq podkladek oraz
klinow umocowanych w skoblach lqczacych (rys. 141). Szalunki trapezowe
sklada sic na szablonie (rys. 139b). Norma wydajnoki przy przygotowy-
waniu typizowanych form trojkqtnych i trapezowych zalety od ich wymia-
row i waha sic od 6 do 8 form na czlowieka w ciqgu dnia.
Kliny
Rys. 141. Szalunek trapezowy do plyt szeAciokqtnyeh
Ustawianie szalunkow
Szalunki ustawia sic po calkowitym ukoticzeniu robot przy przygoto-
wywaniu pocliota, sprawdzeniu jego zagesz,czenia, rownoki i zgodnoki
z projektem.
kierunki ustawiania szalunkow wyznacza sic za pomocq teodolitu. Co
5-10 m ustawia sic paliki z zabitymi gwoidziami, Acigle wyznaczajqcyMi
kierunek osi. Na gwoidziach naciaga sic sznur lub cienki drut. Kierunek
osi uzaleiniony jest od ustalonego w projekcie schematu wykonywania
robot, a przy ukladaniu plyt szekiokatnych, rowniet od ich usytuowania
w planie (rys. 142).
Przed ustawianiem elementy szalunkow powirmy bye starannie przej-
r-zane i wszelkie zauwatione ich uszkodzenia (pckniccia, zlamania, zgiccia,
wklekiiecia) naprawione.
Prawidlowoge ustawienia szaliunkow w planie sprawdza sic za pomocq
szablonow; zgodnote wysokoki ustawienia z rzcdnymi projektowanej na-
wierzchni sprawdza sic za pomocq niwelatora. Stwierdzone odchylenia od
pnojektowanego poziomu usuwa sic przez podbicie 1ub Lciecie pothypki.
Po umocowaniu szalunkow szpilkami wbitymi do podlota przeprowadp
sic sprawdzenie kontrolne.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: C A-RDP81-01043R002300040004-4
329
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Przy trwalym podloiu (2wirowym, tluczniowym itp.) szpilki wbija sic
do otworow uprzednio przewierconych pneumatycznymi wiertarkami.
Kontrolne sprawthenie prawidlowego i niezawodinego ustawienia sza-
lunkow bocznych polega na przejkiu po nich rozdzielacza lub wykariczar-
ki (przyjmuje sic jednostkc cicisza). Osiadanie szalunku nie mote prze-
kraczad 3 mm.
Powierzchnie szalunlou stykajgoe sic z betonem na1ey, daa-ulatwienia
poiniejszego rozszalowania, starannie wysmarowad. Stalowe szalunki sma-
tA DS,011,MP
Rys. 142. Schemat rozmieszczenia plyt
szeLeiokatnych
ruje sic uiywana oliwa, ropg ftp. drewniane zag mo?na rowniei sm.tro-
wae mleczkiern wapiennym lub glinianym. Naleiy pilnowae, aby nie ro-
smarowano glowki szyn, co MOZe sic latwo zdarzye przy szalunkach me-
t
talowych, ze wzglcdu na ewentualne poAlizgi kol wykaficzarki.
Budowa powinna posiadiae szalunki w i1oci zapewniajaoej ,ukladanie
betonu bez potrzeby przenoszenia ich w ciggu dwOch zmian przy pracy
jednozmianowej i trzech zmian przy pracy dwuzmianowej z odpowied-
nim, piccioprooentowym zapasem na naprawc. Przy normalnym czasokre-
sie pozostawiania plyt betonowych w szalowaniu (24 godziny) powyzej
wskazana iloge szalunkow daje mo2noge posiadania stale rezerwowego
odi-
cinka z ustawionymi szalunkami, wystarczajacego dla pracy w ciggu Jed-
nej zmiany.
Zasadniczo usuwanie szalunkow nie powinno nastcpowad wcze?niej nii
po 24 godizinach odi uloienia betonu. Przy temperaturze twardnienia bsto-
nu + 15?, marce betonu powy2ej ?250" i niestosowaniu dybli laczgcych
rozszalowanie moie nastgpie po zakoliczeniu okresu wigzania, lecz nie
wczniej ni2 po 8-10 godzinach od uloienia betonu, o ile przy tym nie
zachodzi ob/amywanie krawedoi plyty.
Ujednolioenie elementow szalunkowych i ich nieskomplikowana kon-
strukcja umo21iwiajg osiggniccie 15-20-krotnego uiycia drewnianych sza-
lunkow prostych. Dia moinoki osiggniccia takiej wielokrotnoki u2ycia
szalunkow niezbcdne jest staranne wykonywanie wszelkich czynnoki ula-
twiajacych rozszalowanie i zachoi,vanie przy przekladaniu stalej kolejnoki
w ustawianiu poszczegolnych elementow; wszystkie elementy szahmkowe
powinny bye ponumerowane.
330
Przy ustawianiu i zdejmowaniu szalunkOw powinny pracowae stale
brygady podaielone na zespoly skladajgoe sic z 4-6 ?sob. Zespail szekio-
osobowy praouje przy ustawianiu cicikich szalunow drewnianych, w in-
nych przypadkach wystarczajg zespoly 4-osobowe. DoSwiadczony mierni-
czy, wyznaczajacy kierunek ukladania szalunkow i kontrolujgcy jakoSe
ich ustawienia, kieruje pracq 2-3 zespolow.
PRZYGOTOWANIE I UKLADANIE ZBRO,IENIA
Roboty zbrojarskie przy budowie 2elbetowych nawierzchni lotnisko-
wych oeehujg nieduZe grednice stosowanego 2elaza (6-10 mm), iljednoli-
cenie i niewielka roinorodinoLe elementow, lecz jednoczeAnie stosunkowo
znaczny zakres robot. Do robot zbrojarskich zalicza sic rowniei przygoto-
wanie i ustawianie dybli laczacych o 6rednicy 20-25 mm i dlugoki
500-700 mm; zapotrzebowanie na dyble, szczegOlnie przy wykonywaniu
nawierzchni ielbetowych, jest znaczne. W zwiazku z tym wszystkie czyn-
noAci przy przygotowaniu zbrojeli powinny bye zmechanizowane.
Najbardziej pracochlonna czynnokig przy przygotowywaniu zbrojenia
jest prostowanie stalowego drutu. Do tego celu z powodzaniem mcrie by6
zastosowany automat WNIOMS`a (konstrukcji Nosenko). Automat prostuje
i przecina prqty o Srednicy od 6 do 9 mm; obsluguje go dwoch pracowni-
kow (wykwalifikowany rzemiegnik z pomocnikiem). Wydajnok na 8 go-
dzin przy grednicy prctow 6 mm ? 3 t, przy gredinicy 8 mm ? 5 t. Przy
braku automatu do prostowania zbrojenia stosuje sic urzadzenie z linq bez
konca (rys. 143) skladajgce sic z:
a) jedinobcbnowej windy kozlowej 1,25 t z silnikiem 7,5 kw; w razie
braku energii elektrycznej zamiast windy moie bye uiyty ciggnik na ko-
lach;
b) rccznej prasy do ciccia zbrojenia;
c) zacisku do ciccia zbrojenia;
di) trzech hakow ciagnacych z uchwytami;
e) okriiu obracajgcych sic bcbnow;
f) liny do rozwijahia o Arednicy 10-12 mm ?
g) liny do wyciggania o rednicy 14-16 mm
Uchwyl twa bez korica
Flak ay/ivy
150-200 mb;
? 8 mb.
Flak cmynqcy
Naprgiacz I:ny
Winda Pomo!
UchoVt Zacisk
Pmtiet prasa
000
Bgbny
Rolla
piano we
Rys. 143. Najprostsze urzadzenie db prostowania zbrojeniowego drutu (?samotaska")
W oelu wyprostowania drutu zbrojeniowego zwoje jego naklada sic na
bcbny, konce zwojow przepuszcza sic migdzy rolkami pionowymi i umo-
cowuje w uchwycie przymocowanym do ciggnacego haka (rys. 144). Na-
stcpnie hak doczepia sic do rozwijajgcej liny bez konoa i podcigga do win-
dy, gdzie naklada sic na line wyciggajgcg przymocowang do bcbna windy
w ten sposob prosbuje sic walcowkc.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
331
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Urzadzenie obsluguje trzech robotnikow: zbrojarz pracujacy przy win-
dzie oraz dwoch pomocnikow praoujacych przy lacbnach. WydajnoSe urza-
dzenia wynosi 3-5 t na 8 godzin.
Ciecie zbrojenia wykonuje sic recznymi maszynkami do ciecia; lecz
do dybli laczacych poiadane jest &.ycie mechanicznych noZyc ? S-76. Do
giecia zbrojenia stosuje sic gietarke mechaniczna S-146, a do malych gred-
nic 6-8 mm giqtarkc rcczna S-79.
Hak riamicy
Ushwyt
150. 200. 25
Prey zelaza zbr
Una bei konca
Hak przymocowonta
Uchwyl 150.203.25 uchwytu do tiny
06 08 Of0
Zelazozbrojeniowe
podczas umocowywa
nia w uchwycie c56
Spew
elazo zbrojeniowe zwol !none
,z uchwytu po wyprostowantu
Rys. 144. Hak ciagnacy z uchwytem
Gotowe prcty wiaie sic na szablonach w odcizielne siatki o wymiarach
nie wiekszych ni2 300 x 600 cm ze wzglcdu na trudnoSci przy trans-
porcie.
Waskie siatki wia2e sic na szablonach pionowych. Siatki o szerokoki
1,50-1,75 m ? na szablorrie poziomym (rys. 145). Prcty konstrukcyjne
I rozdzielcze w siatkach wiaie sic na kaLlym skrzy2owaniu wiazalkowym
drutem lub laczy spawaniem punktowym przy pomocy spawarki ATP-25.
W plytach o zbrojeniu podwojnym laczy sic siatke gerna z dolna przy
pomocy spawania. Utworzenie takiego przestrzennego zbrojenia znacznie
ulatwia pOiniejsze jego ustawienie w miejsou betonowania. Ze wzgledu na
trudnogei przy zatadunku i wyladunku cie2ar takiego elementu nie powi-
nien przekraczae 100 kg. Dia zabezpieczenia siatek przed odksztalceniami
podczas ich transportu ustawia sic na platformie samochodu drewniang
rame o wymiarach nieco wiekszych od wymiarOw siatek.
Zbrojenie uklada sic po ustawieniu szalunkow. Przed uloieniem zbro-
jenie starannie oczyszcza sie od biota i odpadtajacej rdzy. Gdy zbrojenie
plyty sklada sie z kilku siatek lub elementow, polqczenie odpowiednich
prctOw powinno bye wykonane na zaklad wynoszacy nie mniej ni2 30 cm,
o ile jest to styk w kienunku pretow konstrukcyjnych i nie mniej ni2
332
15 cm, o ile jest to styk w kierunku prctow montaiowych. Prcty na dlu-
goki zakladu wide sic lub spawa.
Wana rzecza jest naletyte umocowanie siatek zbrojeniowych, dolnej
i g6rnej, w miejscach przewidzianych projelctem. Przy wadliwym umoco-
waniu i niedostatecznej gestoki podloia piaszczystego siatka zbrojenia
podczas wibrowania moke opage i pozostad nie otulona betonem.
Podloqa szabiona
Rowki dla
let. zhr.
SO
2800 2800
Rys. 145. Poziomy szablon dla skladania siatek zbro-
jenia
Uloienie zbrojenia jest znacznie uproszczone, gdy przy pomocy spawa-
nia gorna I dolma jego czcSe polaczymy w sztywny przestrzenny element.
Element taki ustawia sic na uprzednio przygotowanych podikladkach be-
tonol,vych o gruboki rownej przewidzianej projektem grubogci otuliny
be-
tonowej. Aby zapobiec zaglebianiu sic podkladek, podczas wibrowania be-
tonu, w warstwe filtracyjna, naleiy wykonywad je o wymiarach niemniej-
szych ni2 10 x 10 cm i ustawiad w odlegloAciach od siebie nie przelcracza-
jacych 100 cm, poza tym poiadane jest maksymalne zageszczenie warstwy
f iltracyjnej.
Aby element zbrojenia nie zostal fuszkodzony, rozrownywanie betonu
powinno bye wykonywane przy pomocy specjalnych rozdzielaczy lub
z mostkow przenoSnych; chodzenie po zbrojeniu powinno bye bezwzglcd-
nie zabronione.
PRZYGOTOWANIE ,AIIESZANINY BETONOWEJ
Wymagania techniczne odnognie betonu din nawierzchni lotniskowych
W plytach betonowych nawierzchni lotniskowych powstaja pod wply-
wem obciaieri naprcienia rozciagajace w betonie. Z tego wzglcdu czynni-
kiern decydujacym o jakoki betonu przy plytach niezbrojonych jest wy-
trzymaloSe na rozciaganie przy zginaniu lub mow* w skrOceniu ? wy-
trzymaloSo na zginanie (R zg).
W budownictwie lotniskowym przyjete sq marki betonu 350, 300, 250
i 170. Marka betonu okregla sic przez wytrzymaloga na Sciskanie kostek
betonowych 20x20x20 cm po 28 dniach, przy jednoczesnej wytrzymaloSci
na zginanie nie mniejszej nii 40 kg/cm2 dia marki 350, 38 kg/cm2 dla mar-
ki 300, 34 kg/cm2 dla marki 250 oraz 26 kg/cm2 dla marki 170.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
333
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
WytrzymaloSe betonu na zginanie okrela sic przez badanie beleczek
betonowych po 28 dniach, o wymiarach 15x15x120 cm (rozpictoSe obli-
czeniowa 100 cm). Jest ona podstawq do ustalenia marki betonu, jak row-
nier2 grubotci nawierzchni betonowej. Jeteli na przyklad kostki po zbada-
niu wykaiq wytrzyrnaloga na Sciskanie rOwnq 250 kg/cm2, a beleczki
wytrzymaloge na zginanie 38 kg/cm2, nalety uwatae, te wytrzymaloAd be-
tonu odpowiada wytrzymaloki betonu marki ?300".
Celowoge stosowania wytszych marek betonu za wzg1cd6w ekonomicz-
nych jest ogolnie uznana. Dlatego we wspolczesnym budownictwie lotni-
skowym ogolne zastosowanie znajdujq batony marki ?300" i wyiszych.
Pomimo ustalonej daa betonu wytrzymaloSci, przy przygotowaniu be-
tonu nalety przestrzegae okreglonych granic stosunku wodno-cementowe-
go, plastycznoki I ilo?ci utytego cementu.
Dia uzyskania maksymalnej wytrzymaloki i mrozoodpornoki betonu
potqdane jest, aby stosunek wodno-oementowy (wagowy stosunek wody
cementu) byl jak najmniejszy, zapewniajqcy jednak urabialnok beto-
nu. Granicznq dopuszczalnq wartoSclq stosunku wodno-cementowego jest
L47 = 0,6, lecz wskazane jest przyjmowae ? nie wickszy od 0,55.
Przy ustalaniu wodno-oementowego stosunku naledy uwzglcdniad wa-
runki klimatyczne strefy, w ktorej znajduje sic budowa. W warunkach
ostrych o dutych mrozach i czcstych przejgciach od temperatur ujem-
nych do dodatnich naledy przyjmowae stosunek wodno-cementowy nie
wiekszy od 0,50-0,53.
Dobrze dobrany sklad granulometryczny kruszywa, wprowaclzenie
domieszek-plastyfikatorow i wysoki stopien zmechanizowania robot beto-
nowych umoiliwiajq obnitenie stosunku wodno-cementowego do 0,45-0,50.
Zmniejszenie ilogci wody w betonie i odpowiednie zmniejszenie sto-
sunku wodno-cementowego osiqga sic przez zastosowanie domieszek,
zwickszajqcych plastycznok betonu i z.x.ranych plastyfikatorami. Rolc
plastyfikatorow spelniajq substancje powierzchniowo-aktywne. Plastyfi-
katory zmniejszajq wewnctrznq spoistoge migdzy czqsteczkami ciasta ce-
mentowego i zwickszajq przez to jego plastycznoSe. Najbardziej rozpo-
wszechnionym i zbadanym plastyfikatorem dla betonu jest lug posulfito-
wy*. Lug posulfitowy uzyskuje sic jako uboczny produkt w przemyAle
celulozowym.
Najkorzystniejsza nage domieszki lugu, posulfitowego zawarta jest
w granicach 0,15-0,200/o suchej substancji do wagi cementu. Zwicksze-
nie domieszki lugu posulfitowego powoduje wzrost plastycznoSci betonu,
lecz wpiywa ujemnie na jego wytrzymaloge.
Domieszka lugu posulfitowego przyspiesza poczqtek I opoinia koniec
wiqzania. Zwickszenie iloSci domieszki ponad 0,4% odi wagi cementu po-
woduje niedopuszczalne w wykonawstwie przyspieszenie poczatku win-
zania cementu (rys. 146).
Najkorzystniejsza iloSa domieszki lugu posulfitowego daje motnoga
otrzymania betonu o tqdanej plastycznoki przy zmniejszeniu o 5-8?/o
stosunku wodno-oementowego, co zwieksza Srednio o 15% wytrzymalota
betonu na gciskanie, podnosi mrozoodpornoge i trwalok betonu.
334
* Bittlletien. Stroitielnoj tiechniki Nr 10, 1947 r.
Dutq zdolnoSe plastyfikacyjnq posiada domieszka zatrzymujqca po-
wietrze ? tywica abietynowa. Zywica abietynowa jest to produkt utle-
nienia kalafonii I wytwarzana jest w szeregu zakladow ?Glawleschima".
Najkorzystniejsza domieszka tywicy abietynowej wynosi 0,02-0,04%
wagi oementu. Dodanie tywicy abietynowej nie zwicksza wytrzymaloSci
betonu, lecz znacznie podwytsza jego mrozoodpornoge i zmniejsza prze-
siqkliwoSe. Szczegolnie oelowe jest stosowanie tywicy abietynowej w stre-
fach o ostrych warunkach klimatycznych.
0 al 02 03 O4 05 06
Jio?domtesthe w
Rys. 146. Wplyw domieszki lugu po-
sulfitowego na czas wiazania
ce-
mentu
Dobre wlaSciwoSci plastyfikacyjne posiada rowniet ogolnie znana i sze-
roko stosowana w budownictwie domieszka CaCl2. Najkorzystniejsze daw-
kowanie jej wynosi okolo 2-3% wagi cementu.
PlastycznoSe betonu okreSla sic przy pomocy proby z znormalizowa-
nym stotkiern i ustala sic w zalednoSci od przyjctego sposobu zagqszcza-
nia. Przy zagcszczaniu betonu wibratorami powierzchniowymi, plytowymi
lub deskowymi i przy utyciu wykariczarek mlotkowych przyjmuje sic
opad stotka s = 1 ? 3 cm, dla wykaficzarek wyposatonych w belki wi-
bracyjne ? 3-5 cm.
Gdy na budowie z roinych przyczyn zagcszcza sic beton przy pomocy
ubijakow rccznych, naledy dobrae jego sklad o s = 5-7 cm. Stopien pla-
stycznoSci betonu mote bye okmSlany rOwnied wartokiq wskainika usta-
lanego przy pomocy wiskozymetru na stole wibracyjnym.
Beton w nawierzchniach lotniskowych znajduje sic pod beepogrednim
oddzialywaniem czynnikow atmosferycznych, daatego tet powinien on
bye mrozoodporny i szczelny, co osiqga sic przez ustalenie odpowiedniego
stosunku wodno-cementowego, odpowiedni dobOr skladu betonu i zasto-
sowanie domieszek plastyfikacyjnych. Jednoczenie calkowicie wyklucza
sic moiliwok powstawania niedopuszczalnych deformacji skurczowych..
Poniewat wzrastajq one proporcjonalnie do iloSci utytego cementu, usta-
la sic maksymalnq iloSe ,oementu dia betonu lotniskowego w wysokoki
400 kg/m3.
Nalety oodkr61ie szczegOlne znaczenie doboru takiego stosunku kru-
szywa grubego i drobnego, przy ktOrym cietiar objetoSciowy mieszaniny
(szczklnoSe mieszaniny) otrzymuje sic najwickszy. Dobrana w ten spos6b
mieszanina zapewni przy innych jednakowych warunkach rowniet naj-
wickszq wytrzymaloSe betonu bee dodatkowych nakladOw materialowych,
a wicc bcdzie i najbardziej oszczcdna.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
335
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Wg B. Skramtajewa szczelnok betonu okregla sic stosun.kiem faktycz-
nego ciciaru objctokiowego zagcszczonego betonu do maksymainego mo-
iliwego przy danym skladzie.
n A
-- ?
1 4_ x y W
Tc 'Tp It C
gdzie: P ? wskainik szczelnoki;
A ? faktyczny ciciar objctokiowy zagcszczonego betonu;
maksymalny moiliwy ciciar objctokiowy dla danego
skladu i stosunku?c
1 :x :y? skiad betonu wagowy;
? stosunek wodno-cementowy;
ys, y?, yt, ? ciciary wiakiwe cementu, pia.sku, tlucznia.
Maksymalny moiliwy cic2ar objctokiowy maleje przy wzrokie sto-
sunku wodno-oementowego. Przyklad zmiany maksymalnego mo21iwego
ciciaru objctokiowego podany jest w tabeli 55.
Wskainik szczelnoki betonu'powinien bye bliski jednoki i nie mniej-
szy od 0,95.
Przy okreCaniu faktycznego cigiaru objetokiowego zagcszczonego be-
tonu naleiy przekonad sic o zgodnoki faktycznego skladu betonu zie skla-
dem projektowanym, tzn. czy mieszanina betonowa nie ulegla rozwar-
stwieniu. W przypadku rozwarstwienia wskainik szczelnoki nie bcdtie
odpowiadal faktycznej szczelnoki betonu.
Tabeta 55
Skind botontt
W12
Stosunck wodno?comentowy
Uwagi
0,400
0,450
0,500
0,550
0,600
1:2,5:3,4
2,475
2,451
2,427
2,403
2,380
Tc = 3,14 t m3
1:2,8:3,8
2,366
2,348
2,330
2,312
2,24
Tp .-= 2,56 t ms
Tt = 2,71 t 1113
Przy dobieraniu skladu betonu nale2y kierowad sic podanymi wyiej
wytycznymi, oraz wiakiwokiami posiadanych na budowie materialOw
wchodrzqcych w sklad betonu.
Dobierania skladu betonu clokonuje sic wedlug ogolnie przyjctych
w ibudownictwie sposob6w: sposobu opracowanego przez prof. N. Biela-
jewa* lub sposobu kolejnych przybliien, proponowanego przez prof.
B. G. Skramtajewa.
Naleiy uwzglednia, 2e sposoby to ustalajq okregonq wielkok wytrzy-
rnaIoki betonu na gciskanie (R,), okne61ajac najwaZniejsza,dla betonowych
nawierzchni lotniskowych wielkok ? Rze jako pewna funkejq Rs.
* Prof. Bielaj ew N., Metod podbora sostawa betona, Trudy NII betonow,
wyp. 1, Leningrad, 1930.
336
Prof. I. Aleksandrin* podaje nastcpujqce wspOlczynniki przeliczenio-
we z Rs na Rzg dla betonow o 28-dniowej wytrzymaroki. Dia beton6w
Rs
marki 90-140 kg/cm2 przy uZyciu cementu marki ?300" ? = 6,0;
I zg
s
przy cemencie marki ?400" R= 7,0 i przy cemencie marki ?500"
zg
Rs
9,0; odpowiednio dla betonow marki powyiej 140 kg/cm2 wsp61-
Rzg
czynniki przejkiowe bcdq 7,0; 9,0; 10,0.
Liczne dogwiadczenia przeprowadzone w Zwiqzku Radzieckim wyka-
zaly jednak, 2.0 nawet najbardtziej uzasadnione ?rednie wspolczyn.niki
przejkiowe z R na R1g dajq dokladnok w granicach ? 50%.
Orientacyjne praktyczne sklady betonu marki 300 i 250 podane sq
w tabeli 56.
Tabela 56
7,adana
rnarka
betonu
Marlin
cementu
Nomina In ?
)
skid
11'
_
c
ZuZycie matorialow na
1 ins botonu
Wyniki kostok
kontrolnych
Cement
Kruszv-
wo drol-
no
Kruszy-
wo grube
(Uncurl)
300
250
500
350
1:2,5:4,1,5
1:2,4:3,08
0,55
0,36
304 kg
340 kg
759 kg
0,628 ni3
1 259 kg
0,805 m3
330 kg/cm3
284 kg/cm3
ze wzgledow produkcyjnych lub eksploatacyjnyc.h konieczne
jest przyspieszenie prooetsu twardnienia betonu, a na budowie brak szyb-
ko trwardniejacego oementu. moina wowczas osiq,gnqe znaczne zwicksze-
28
- 100
- 80
be
- 60
- ts?
. ?40
41
-
20
- 1
V.---
.0
.0
,
/.
_/-
z/
* j,.
/
-
1/1
,
/
,
1
1
I.
/
-- -
2 3 4J671C 14 1U
Witk-dni( .kala logarytm)t
Rys. 147. Wykres zale?knoki wytrzymalotc1 betonu od Jego wieku
i domieszki chlorku wapnia
Alek sandr in I., Stroitielnyj kontrol kaczestwa betona. Leningrad 1945 r.
22 Budowa lotrask
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
337
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
nie rzyma/oki betonu po 1-7 dniach przez dodanie chlorku wapnia
(CaCl2) w iloki 1-3% wagi cementu (rys. 147). Dokladny procent do-
mieszki powinien bye ustalony drogq prebnych badafi. Powyiej podkre-
Along dodatniq cecha domleszki CaC12 jest rownie2 jej zdolnok plastyfi-
kacyjna, zwigkszajqca przy irmych niezmienionych warunkach urabial-
nok betonu, co daje moZnale w szeregu przypadkow zmniejszye Hoge wo-
dy i odpowiednio zmniejszye zuZycie cementu.
Zastosowanie chlorku wapnia. przyspiesza 1,5-3-krotnie poczatek
wiq-
zania 1. wymaga rownieZ przyspizenia transportu, ukladania i zaggszcza-
nia 'betonu.
Przygotowanie betonu
Przygotowanie betonu odbywa sic w centralnej wytworni betonu lub
za pomocq kilku odcinkowych urzadzen.
Przyjgcie tego lub innego rozwiqzania wytworni betonu zale(zy w pier-
wszym rzgdzie od iloki i tempa robot betonowych oraz od posiadanego
sprzgtu do przygotowania I trarisportu betonu. Przyjqty proces technolo-
giczny powinien we wszystkich przypadkach zapewnie jedinakowa i odpo-
wiedlnio wysoka jakok betonu oraz nalcreLlonq planern wydajnoge robot
betonowych.
Przygotowanie bertoniu powinno postgpowad geigle wedilug recepty,
.ustalonej laboratoryjnie i zatwierdzonej przez techniczne kierownictwo
budowy. Zmieniae ustalone przez laboratorium dozowania zardbu zezwala
sic tylko przedstawicielowi laboratorium w nastcpujacych przypadkach:
a) przy zmianie uziarnienia kruszywa;
b) przy zmianie wilgotnoki kruszywa;
c) jeZeli warunki atmosferyczne znacznie sic roinia od normalnych
(silny, suchy wiatr, wysoka temperatura powietrza) i powoduja wyjqtko-
wo duiq stratg wody podczas transportu.
? ?
Dia zapewnienia dokladnokt dozowania kaide urzadzenie do przygo-
towania betonu powinno .bye zaopatrzone w zasobniki i dozatory.
Dozowanie wody odilaywa sic za pomoca oechowanych zbior-
nikow umieszczonych na betoniarkach. Doklacla-loge dozowania wody do-
puszczalna jest w granicach ? 1,5%. 'loge wody dodawanej do zarobu
ustala sic z uwzglgdnieniem faktycznej wilgotnoki kruszywa. Szcze-
golnie starannie naleiy uwzglgdniad wilgotnok drobnego kruszywa ?
piasku, poniewai moie ona wahae sic w duZych granicach i powoduje
znaczne zmniejszenie cigiaru objgtokiowego piasku, co naleZy uwzglgd-
niae przy jego dozowania objgtokiowym. Orientacyjna zaleinok migdzy
wilgotnokiq piasku I jego ciciarem objgtokiowym podana jest w tabe-
li 57.
Tabela 57
Wilgo1nog6 piasku wg wagi
w procentach
1 ,
2
3
5
Procentowo zmnicjszonio ciciaru
objctogciowego piasku w porow-
naniu z piaslcicm suchym
8
15
20
27
Wilgotnoge piasku naleiy badae co najmniej dwukrotnie w ciqgu zmia-
ny ? na poczqtku i pa czterech godtinach. Dodatkowe olcregenie wilgot-
ncygci piasku przeprowadza sig w przypadku zaistnienia opad6w atmosfe-
'338
rycznych oraz przy rozpoczcciu pobierania piasku z nowej, jcszcze nie ba-
danej pryzmy. Przy zmianie wilgotnoki piasku o 1% i wiccej koryguje
sic odpowieclnio iloge dodawanej wady, a przy dozowaniu clbjctokiowym
rownieZ i objctok piasku. NaleZy pamietae, ie piasek pozostawiony na noc
w zasobnikach wytwOrni betonu (przy pracy dwuzmianowej) odznacza sic
zwiekszona wilgotnokiq w warstwach dolnych na skutek przenikania
wilgoci z warstw gornych. Taki piasek przy rozpoczynaniu pracy dzien-
nej, szczegolnie przy wilgotnej pogodzie, naleZy wysypad z zasobnika I od-
wiede na skiadowisko.
Okreglenie wilgotnoki piasku wedlug GOST 2778-44 drogq jego su-
szenia wymaga co najmniej 1,0-1,5 godzin, co absolutnie nie moie miee
zastosowania podczas pracy na budowie.
Na budowie w celu przyspieszenia okreglania wilgotnoki moina po-
slugiwae sic omomierzami. Wilgotnoge piasku okretla sic za pomocq omo-
mierzy na podstawie zmian jego opornoki czynnej. Dla uproszczenia prac
konstruujo sic widelki z dwoma izolowanymi od s!ebie zamccowanymi
elektrodami z m!edzi o dlugoki 4-5 cm i grubOki 3-4 mm. Widelki pod-
lqcza sic przewodami do zaciskow omomierza, a elektrody podczas badania
zanurza sic w piasku zaggszczonym w jakimkolwiek naczyniu do dowol-
nej, lecz przy wszystkich badlaniach jednakowej ggstokk
uprzednio oznaezye w pewnej skali wskazania omomierza dla
rOinych wilgotnoki danego piasku, to okreglenie wilgotnoki po zanurze-
niu elektrod w piasku sprowadzi sic do bezposiredniego odczytu na skali.
Przyspieszone metody olcrelania wilgotnoki piasku, zapewniajqoe zu-
pelnie dostatecznq clialcladnok (? 0,15%) i wystarczajqcq szybkok bada-
nia (5-10 minut), zaproponowali rOwniei iniynierowie A. S. Naumienko
i E. K. Nazarienko (Wolgastroj) oraz iniynier B. M. Iwanowa (MISI).* Dla
okrelenia wilgotnoki piasku tymi metodami naleZy posiadad tylko wagg
technicznq i naczynie metalowe lub zaopatrzony w skale cylinder szlcia-
ny.
Aby plastycznok betonu w miejscu ukladania odpowiadala wymaga-
nej, naleZy przy sporzadizaniU recepty zarobu uwzglednie dodatkowo Hoge
wody, ktora wyparowuje podczas transportu ibetonu z wytworni do miej-
sca ukhdania. IloC wyparowujqoej wody w zalerinoki od warunkOw
atmosferycznych i odlegloki przewozu okregla sic dogwiadczalnie na bu-
dowie.
Dozowanie cementu powinno bye bezwzglgdnie wagowe
z dokladnokiq do ? 2%; do waienia moie bye uZyta zwyk/a waga dzie-
sigtna lub specjalne dozatory wagowe.
Dozowanie kruszywa drobnego i grubego, szcze-
garde przy betonach wyiszych marek, naleiy wykonywad wagowo, po-
nierwaZ kontrola wagowa zapewnia znacznie wicksza dokladnoge dozo-
wania i jest prostsza w wykonaniu.
Dozowanie Objgtokiowe rownie2 moZe bye stosowane przy kislym
okreManiu objgtoki kaZdej dawki na podstawie jej cigiaru. Dia zmnierj-
szenia ewentualnych pomylek dozatory objgtokiowe powinny bye glgbo-
kie o niewielkiej powierzchni przekroju poprzecznego. Przy uZyciu jako
dozator6w zwyklych ielaznych taczek i wywrotek kolebowych otrzymuje
sic wyniki zupelnie nie zadowalajqce, nawet w porownaniu z dozowa-
niem za pomocq dozatorow objgtokiowych (tabela 58).
* Glawpromstroj MWD SSSR, Tiechniczeskije prawila pa projektirowantJu
i proizwodstwu bietonnych i ielezobietonnych rabot, Razdiel V. Moskwa, 1948.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
339
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
Tabela 58
Sposab dozowa-
nia kruszywa
Marka
betonu
Hog ba-
dal kont-
rolnych
io po-
wyzej
markt
% pont- Oddlyle-
iej mar- ma ponad
ki 10%
Najwicksze odchy-
lenia od markt
poniiej
marki
powykej
markt
Taczkami . .
300
60
32
68
65%
32%
44%
Wagonetkami
250
60
14
86
73%
38%
10%
Specjalnymi
dozatorami ob-
jeloktowymi .
300
45
38
62
25%
15%
34%
DokIadnoLe dozowania wagowego powinna bye dla piasku ? 2% i dla
kruszywa grubego ? 3%; przy dozowaniu objetokiowym odpowiednio
+ 3% i + 5%.
Dia otrzymania jednorodnego skiadu betonu czas mieszania powinien
bye nie krotszy od podanego w tabeli 59.
Tabela 59
Pojemno.46
betoniarki wg
ladownoAci
\V BLIT Cil
Norma Ina
szyb1coA6 obra-
cania bebna
obr. min.
11?5.6 obrotow bcbna przy
Czas mieszania w minu-
tacit przy
S < 5 cm
I S > 5 cm
S < 5 cm
S > 5 cm,
375
16-19
18
14
1,0
0,75
500
24
18
1,5
1,00
1000
17
,34
26
2,0
1,50
2000
10
24
20
2,5
2,00
Czas mieszania kaidego zarobu sprawdza sie za pomocq zegara pias-
kowego lub najprostszego licznika i1ociobrotow.
Reoepta zarobu powinna bye ustalana z uwzglednieniem pojemnoki-
bebna betoniarki z dokiadnokiq ? 5-10%. Przy objetoki zarobu,
r?ni-
cej sieod nominalnej objetoki bebna o 20%, wytrzymalok batonu maleje
o 15-200/0 i to obnitenie wytrzymaloki nie kompensuje sie zwickszeniem
czasu mieszania.
Dia zmnlejszenia rozpylania cementu laduje sie go do bebna lub do
kosza betoniarki pomiedzy grubym-i drobnym kruszywem.
'logo skiadnikow potrzebna na jeden zarob betoniarki powinna byc'
?uwidoczniona na specjalnej desce do receipt umieszczonej przy urzqdze-
niach dozowniczych i codeiennie przed rozpoczeciem pracy zmian powin-
na bye kontrolowana przez przedstawiciela laboratorium. Sprawdzenle
polega na przygotowaniu probnego zarobu z kontrolq dozowania oraz pla-
stycznoki betonu.
.Przed rozpoczeciem i po zakoliczeniu robot beben betoniarki powinien
bye starannie oczyszczony od pozostaloki betonu i wyplukany wodq. Przy
zmianie gatunku oementu nalety rowniet starannie oczykie lbeben beto-
niarki, poniewat zmieszanie cementu portlandzkiego z glinowym pogar-
sza znacznie jakcAd cementu glinowego i niekorzystnie wplywa na wytrzy-
malok betonu. Lepsze oczyszczenie bebnow osiqga sie przes przemywa-
nie ich wodq z tluczniem.
340
TRANSPORT BETONU
Ustalenie schematu transportu i rodeaju grodkOw transportowych jest
jednym z najbardziej watinych czynnikow; rozwiqzanie tych zagadnieli
w znacznym stopniu przesqdza o zastosowaniu w-ytworni betonu tego lub
innego rodzaju i jest gcigle zwiqzane z ustaleniem kolejnaki betonowa-
nia nawierzchni.
Dogwiadczenie szeregu budow wykazuje, ie dowotenie betonu stanowi
czesto najsiabszy punkt w ogolnym procesie wykonania nawierzchni, de-
? cydujqcym w znacznyrn stopniu o ogolnym temp'm wykonania robot beto-
nowych.
Ogolne wymagania odnanie transportu betonu
Przyjety sposob transportu betonu powinien spelniae nastepujqce wa-
runki:
1. Podczas transportu nie mote zachodzie rozwarstwienie betonu i
transportu nie mote przekraczad 1-1% godziny.
2. Wydajnoge grodkow transportowych powinna odpowiadae wymaga-
nemu tempu robot 'przy minimalnym nakladzie sily rdboczej.
3. Przy dostarczaniu betonu do miejsca ulotenia nie mogq bye uszka-
dzane wykoriczone jut odcinki koryta, podiota I nawierzchni.
Rys. 148. Wy)adunek mieszaniny betonowej z wywrotek samochodowych
Czas przewozu betonu od chwili wyjkia z betoniarki do wyladowania
go na miejscu ukiadania mote bya przyjety orientacyjn!e: przy tempera-
turze betonu ? 20? do 11/2 gode.; przy temperaturze betonu ponad
+ 20? ? do 1 gcdo. W razie dodania do betonu chlorku wapnia, w celu
przyspieszenia twardnienia betonu, czas transportu powinien bye skro-
cony do 30 minut.
Bardziej dokladnie dopuszczalny czas przewozu betonu ustala sic na
budowie w zaleinoki od czasu wiqzania utywanego cementu i przyjctej
organizacji uldadania betonu, przy zachowanki warunku, tie wszystkle
czynnoki przy formowaniu nawierzchni powinny bye ukoficzone przed
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
341
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
rozpoczeciem wiqzania. Zwiekszenie czasu transportu ponad ustalony po-
woduje .zmniejszenie plastycznogci betonu, utrucinia wyladunek i zagesz-
czanie betonu.
Odi1eglo?rzewozu betonu nie jest ograniczona pod warunkiem, tie
czas zutiyty dla przewozu nie przekracza ustalonego i w drodze nie naste-
puje rozwarstwienie betonu. Jetieli przy probnych jazdach nastepuje roz-
warstwienie betonu, niezbedne jest uporzadkowanle drag dojazdowych dla
zapewnienia spokojnego i rownego ruchu.
Jednym z czynnikOw decydujacych o wyborze grochkow transportowych
jest odlegioge przewozu betonu oraz zwrotrioge grodkOw transportowych
w miejscu uldadania. Najwiekszq zwrotnoge posiada transport samocho-
dowy, w szczegolnogei wywrotki samochodowe (rys. 148). Zastosowanie
ich przy rozwcrz:eniu betonu z centralnej wytworni jest zawsze oelowe.
Niekiedy racjonalne jest utiycie transportu wqskotorowego. Przy od-
leglogciach przewozu ponad 300 in naleiy stosowae ciagniki spalinowe; do
300 m motina stosowad trakcje recznq. Przy przewotieniu na odlegioge do
150 m, jak to ma miejsoe zwylde przy przygotowaniu bettonu na betoniar-
kach odicinkowych, moliwe jest utiycie japonek.
Srociild przewozowe powiriny bye wodoszczelne dla unikniecia strat
rnleaca oementowego.
Po wyladowaniiu grodki transportowe naletiy starannie oczyszczae
z resztek betonu, a po zakoriczeniu dziennej pracy zmye strumienierri
wody.
Tak zwane ?gruszki" do transportu betonu powinny bye myte po kati-
dym kursie. 8rodki przewozowe powinny bye rowniei starannie oczyszcza-
ne i myte przy zmianie rodzaju cementu.
W dni upalne, przy przewozach cliuszych ponad 15-20 minut, nale-
Zy beton przykrywae brezentem lub arkuszami dykty dla ochrony przed
nadmiernym wyparowaniem wody.
Aby uniknae przy wytadunkach rozwarstwienia ibetonu, wysokoge
z ktorej dokonuje sie wyladunek nie powinna przekraczae 1,5 in po-
ziomu poctiotia.
Transport I wyladunek betonu
Schemat ruchu grodkow transportowych ustala sie w projekcie orga-
nizacji robot w zaletinogei od konstrukcji I wymiarow plyt, tempa robot ,
betonowych, nodzaju grt:xlkow przewozowych ftp.
Przy zastosowaniu transportu samotodowego (wywrotid samochodo-
we, samochody ?gruszki") poiqdane jest do dowotienia betonu wykorzy-
stywae uprzednio wykon.anq czega nawierzchni. Ruch maszyn na podlotiu
piaszczystym jest utrudniony, powstaja koleiny i wyboje, usuwanie
ktO-
tych wymaga dodtatkowego naidadu pracy.
Wykorzystanie wykonanej czekt nawierzchni jako drogi do dowotie-
nia mieszaniny betonu wymaga jednak dostatecznej wytrzymaloki beto-
nu. ?Warunki techniczne" zezwalaja na ruch po nawierzchni betonowej
posiadajqcej wytrzymaloge co najmniej 90 kg/cm2. Obliczenia teoretycz-
ne wykazujq, tie ruch 3-tonowego samochodu po nawierzchni betonowej
jest moiliwy przy jej wytrzymaloki na zginanie rownej 10-12 kg, co
mniej wiecej odpowiada przyjetej wytrzymaioki na gciskanie.
W tabe.ai 60 podany jest orientacyjny wzrost wytrzymalogci betonu
obliczony dla rotinych czasOw jego twardnienia jako procent od R28, w za-
342
od marki betonu i temperatury podczas jego twardnienia. Naletiy
jednak pamietad, iti czynnikiem decydujqcym dla pracy nawierzchni nio
jest wytrzymaloge betonu na gciskanie, lecz wytrzymaloge na zginanie,
ktora w poczqtkowym okresie ulega znacznym wahaniom. Dlatego te ruch
samochodOw po dwudniowym betonie mole bye dozwolony tyLko po zba-
daniu rzeczywistej wytrzymaloki tego betonu na zginanie. Jako normal-
ny czas twardnienia, po uplywie ktorego zgodnie z ustalonq wytrzyrna-
logciq 90 kg/cm2 przy betonie marki 300 i temperaturze twardnienia
4- 15? dozwolony jest ruch po nawierzchni, nalezy przyjqe okres 3 ani.
Tabeln 60
Wytrzymaloge betonu z cementu portlandzklego przy rOlnych czasach i temperaturach
twardnlenla (w procentach od R28)
C7as iwardnienia
Tomperaturn
betonu w dnioch
1?
50
10?
150
20?
I 25?
30?
350
2
?
?
?
25
28
32
40
45
3
10
15
25
33
39
45
50
55
5
20
28
38
50
55
60
65
70
7
30
39
48
GO
68
75
80
85
10
38
49
GO
72
80
85
89
92
15
50
60
70
82
90
95
97
100
28
65
80
90
'100
105
110
?
?
Jetieli wykorzystanie nawierzchni do ruchu jest niemoiliwe, grodki
transportowe kieruje sie po tymczasowych drogach przenognych uidada-
nych na podlotiu piaszczystym. Nawierzchnie drogi wykonuje sie z plyt
drewnianych lub perforowanych plyt stalowych, o lie znajdujq sie na bu-
dowie.
Wywrotki samochodowe posladrajqce moinoge bocznego wyladunku
korzystniejsze w pracy od wywrotek z wyladunkiem od tylu. Wyladunek
od tyiu powoduje znacznq strate c7-qu na manipulacje przy zakrecaniu
oraz wymaga powierzchni o znacznej szerokogci ? okoio 12-15 in.
W razie braku wywrotek samochodowych utywa sie do przewoienia.
betonu zwyklych samochodow skrzyniowych, wyposaionych w wywrotne
koleby. Przy dowotieniu betonu wywrotkami wqskotorowymi rueznaczna
wysokoge zsypu utrudnia rozprowadzenie mieszaniny betonowej w miej-
sou uldadania. Staje sic wOwczas konieczny dodatkowy przerzut betonu,
szkodliwy ze wzgledu na moiliwoge rozwarstwienia. Dlatego aby unik-
nqe podwojnego przerzutu przy szerokogci plyt ponad 3,5 m, naletiy
w przypadku zastasowania wqskotorOwld dowozie beton z obu stron plyty.
Przy wyladowaniu betonu z wywrotek samochodow-ych i koleb dla
wykonania plyt szegciokqtnych, aby zapcbiec dostawaniu sic betonu do
wewnqtrz znormalizowanych form trojkatnych i trapezowych, przykrywa
sic je przenognymi trojkqtami z blachy z leldco zagictymi brzegami.
Przy odlegtaciach nie przekraczajqcych 100-150 in, jak to ma miej7
soe w przypadku urzadze.nia szeregu batoniarni odcinkowych, polotionych
w poblitim miejsc ukladania, moiliwe jest zastasowanie ?japonek" o lo-
iyskach rolkowych lab kulkowych. Mizanine betonowq wyladowuje sic
z ?japonek" bezpogrednio w miejscu budowania, zniniejszajqc przez to
naldad pracy na rozrownanie.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
343
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Niewielka wydajnoge oraz znaczna pracochion.noge tego sposobu do-
wotienia ogranicza jego zastosowanie tylko do niewielkich ilogci robot,
przewatinie wykoliczeniowych lub remontowych.
kr3
90
Deske umocowuje sic drama kolkomi
`', \" C'.." `7"xv `k.'4F sV. V7N4..11'
U-20
1-8
75
?
20
S? "
a.
Rys. 149. Uproszczone tory cila ?japonek"
Dia ruchu ?japonek" potiqdane jest wykorzystanie gotowej nawierzch-
ni; w razie koniecznogci dowotienia po podlotiu stosuje sic tory przenog-
ne. Na odcinkach prostych wskazane jest wykonanie uproszczonych to-
row z dwoch desek z listwami (rys. 149); a na zakrctach i w miejscach roz-
ladunku ? ulotienie drewnianych plyt.
UKLADANIE BETONU
Uldadanie skiada sic z nastcpujqcych czynnoki: rozkielenie, rozr6w-
nanie, zagcszczenie i wykoriczenie nawierzchni.
Bezpogrednio przed przystqpieniem do robot betonowych naleiy spraw-
dzid:
a) rownoge, naletiyte zagcszczenie i. nawilgooenie pocllotia. 0 ile pod-
lotie jest nadmiernie wilgotne, naleiy je uprzednio przesuszyd do wilgot-
noki nie przekraczaj4cej optymalnej;
b) iloge u/otionego szalunku, prawid/owog6 i statecznog6 jego ustawie-
nia oraz zastosowanie grodkow ulatwiajqcych rozszalowanie;
c) zgodnoge ulotionego zbrojenia i dybli lqczqcych z projektem;
. d) naletiyte uiotienie tymczasowych drOg.samochodowych lub waskich
tOrOw;
e) stan I wydajnoge sprzctu i urzqdzett do przygotowywania, dowotie-
nia i ukladania betonu;
f) iloge materiaiow i urzqdzen niezbcdnych dla pielcgnacji betonu.
Rozrownywanie betonu
,Przy dowotieniu i rozrownywaniu betonu naletiy przewidi7bed pewien
jego nadtmiar w stosunku do projektowanej objgtoki, uwzglcdniajqcy
zmniejszenie objctoki przy zagcszczaniu betonu. Nadmiar ten okreMa
sI dokladnie na budowie drog4 dogwiadcza1n4 dla daniej gruboki na-
wierzchni, posiadanego sprzctu zagcszczajqceg,o i ustalonej konstrukcji
betonu. Orientacyjnie nadmiar na zagcszczenie motina przyjae w grani-
each 10-15% projektowanej grubogci nawierzchni.
Prostokqtny ksztalt plyt umotiliwia calkowite zmechanizowanie czyn-
noki rozrownywania betonu na podiotiu za pomoca rozdzielacza mecha-
nicznego posuwaj4oego sic pa szynach. Rozdzielacz mechaniczny rozrow-
nuje mieszaninc betonowq wyladowanq z dowolnego grodka transportowe-
go; w zaletinOki (xi rodzaju rozdzielacza beton,wyladowuje sic bezpogmd-
nio na podlotie (przy rozdzielaczu glimakowym lub z przesuwnymi lopata-
344
kami) lub do przesuwnego kosza rozdzielacza, ktory p6daje beton na miej-
sce uldadania. Wydajnoge rozdzielacza lopatkowego znacznie sic zwick-
sza, o lie beton wyladowuje sic na oalej szerokogci plyty a nie z jednej
strony.
Przy ruchu rozdzielacza jedn4 stronq po szynie, a drugq po nawierzch-
ni betonowej nastcpuje wyprzedzanie boku posuwajqcego sic po betonie.
Przez cofanie rozdzielacza do tylu ze stopniowym wyrOwnywaniem OSiEt-
ga sie znowu prawidlowe jego usytuowanie.
Mechaniczny rozdtielacz obslugiwany jest przez 3-4 robotnik6w, kto-
rzy wyiadowujq beton i -usuwajq nierownoki pozostale po przejgciu roz-
dzielacza.
Reczne rozrownywanie betonu stanowi jedina z najbardziej praco-
chionnych i trudnych czynnogci i przy riedbalym wykonaniti powoduje
czekiowe roztvarstwienie mieszaniny.
Dlatego przy braku rozdzielaczy mechanicznych, jak rownieti przy wy-
konywaniu nawierzchni z plyt szekiokatnych naleiy wyiadowywaa beton
moiliwie blisko od miejsca uldadania, zmniejszajac naklad pracy przy
przeTzutach. Przy utyciu wywrotek samochodowych z wyladunkiem do
tylu konieczne jest pol4czenie rozladunku z powolnym posuwaniem sic
samochodu.
Dia unikniccia rozwarstwienia betonu przy przerzutach naletiy roz-
kielaa go przez rozidadtanie, a nie rozsiewae z lopaty ?wachlarzowo".
Niedopuszczalne jest rozrownywanie grabiami, gdyti wOwczas powstaje
naruszenie jednorodnoki mieszaniny.
Zageszczanie betonu i wykaticzanie powierzchni
Rozgcielonq warstwc betonu zaggszcza sic przy pomocy wykanczarek
i wibratorow powierzchniowych.
Maszyny uiywane do zaggszczania powinny odpowiadae dwOm zasad-
niczym wanunkom: 1) zapewnie zageszczenie na glcbokok rownq co naj-
mniej projektowanej gruboki nawierzchni oraz 2) zapewnie jednorodnoge
zage,szczenia na calej grubogct nawierzchni, tzn., aby szczelnoge betonu
w roinych warstwach byla jedinakowa i zblitiona do maksymalnej rlotili-
wej do uzyskania dla danego skladu betonu.
Obecnie przy budowie lotnisk stosowane s nastcpuj4c, zasadnicze
typy wykariczarek.
1.Wykaticzarka typu wibracyjnego zrozrownywu-
j4c4 be1k4 wibruj4c4, belk4 ubijajacq, belka i wstcg4 tvygladzajqcymi
(rys. 150). Szerokoge robocza ? 7 metrow.
Przy tym typie wykairczarki rozicielanie betonu powinno bye .bez-
wzglcdnie dokonane za pomoc4 specjalnych rozdzielaczy. Rozdzielacz po-
suwa sic po prowadnicach przed wykaricznrkq, do kosza rozdzielacza wy-
ladowuje sic podwotiony wywrotkami samochodowymi beton, ktOry na-
stepnie zostaje rozkielony warstwq o icidanej gruboki.
2. Wyka czarka kombinowan a, kt6ra oprocz zageszczenia
wyrownania powlerzchni betonu rownieti rozkiela mieszaninc warstwq
o tiadonej .gruboki (rys. 151). Szerokoge robocza wykariczarki ? od 3,05
do 4,6 metrow.
Wykariczarka typu drugiego i4czy w soble elementy wykariczarki
i rozdzielacza; wykaficzarka zmontowana jest na dwoch osobnych wOz-
kach. Na pierwszyrrb wozku umieszczone s rozAcielacz iopatkowy, wy-
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
345
1
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
rownuj4cy n?, oraz wibrujgca belka. Na drugim ?wozku ? dwie belki
gladzace, posiadajaoa poprzeczne ruchy wahadlowe.
Zmieniajqc wysokoge wyrownujgcego urz4dizenia tylnej gcianki mcdna
wykariczark4 tego typu wykonywae nawierzchnie dwoma warstwami.
/-1
Tao
Rys. 150. Schemat wykariczarki typu wibracyjnego
? rozrownujnca belka wibrujgda, 2 ? belka ubljajnea, 3 ? belka wygladzajaca, 4 ? wstega
wygladzajnca
Sposrib pracy wykariczarki (Hoge przejk, szybkok poruszania sic), za-
1einy od plastycznaki betonu, grubogci nawierzchni, typu wykariczarki,
ustala sic po probach na budowie, podczas ktorych okregla sic, przy ja-
kim sposcbie pracy osiaga sic maksymalna I rownomierng na calej gru-
boki gestoge betonu.
Jako ogolne wskazowki moina podae co nastcpuje: przy z a s to-
sowanjiu wykariczarki typu pier wszego dla zagcsz-
( 1
t sa
t{14)44;',1,\II? :4 '4..1.1. ta
, ? V' ? 1.7/ gOr" ?`"
4a a I
??4 4 :dill: JAY'
4F.
f*"
Alorunek
ruchu
ffictszyny
V'?
? 4,"
? . .
Belon rozscuilaog
nu powierzchm
korgla
Rys. 151. Schemat wykaficzarki kombinowanej:
1 ? roztelelacz lopatkowy, 2 ? wyrOwnujemy not, 3 ? belka wibrujaca, 4 ? belka rozr6w-.
nujaca, 5 ? belka wygladzajaca
czenia grednio suchego betonu o grubaci warstwy do 20 cm wymagane
sa trzy przejgcia w jednym miejscu (dwa w przod, jedno w tyl).
Pierwsze przejkie ? na pierwszym biegu z wigczonymi wibratorami
i belk4 ubijajac/a. Drugie (wsteczne) przejgcie na pierwszym lub drugim
biegu z wigczong tylko belka ubijajgc4 i trzecie ? przy wigczeniu do
pracy wszystkich urzackerl. Ostatnie przejgcie odbywa sic przy zwick-
szonych szybkokiach belki rozrownujacej i .belki giadizqeej, tzn. na dru-
giej lub trzeciej przekladni.
346
Zagcszczenie suchego betonu lub warstwy o wickszej gruboki wymaga
wickszej ilogci przejge maszyny w kaidym miejscu.
,Robocze szybkoki maszyny wynosza: pierwszy bieg ? 2,8 m/min,
drugi ? 4,14 m/min; trzeci ? 6,4 m/min; szybkogo na biegu luzem ?
35,4 m/min.
Wykariczarka w jednym cyklu powinna wykonywad odcinek o dlugog-
ci 10-12 metrow. W tym samym czasie, tzn. w ciagu ca 20-25 min., na
nastcpny odcinek powinierf bye dowieziony beton. Wykariczark4 tego ty-
pu przy gruboki warstwy betonu gr,ednio suchego 20 cm osigga sic w czg-
- gci gornej 100%, a w czcki dolnej ? 97% maksymalnego moiliwego 7.41-
ggszczenia.
Przy zastosowanu wykariczarki typu II z roz-
Scielaczem iopatkowym dla zagcszczenia betonu wymagane
.s4 3-5 przejge w jednym miejscu pod warunkiem, e suma.ryczny czas
wibrowania w kaidym miejscu wyniesie 30-40 sekund.
Rozkielacz iopatkowy i belkc wyglacizajacq ustawia sig na takiej wy-
sokoki, aby na kaide 10 cm grubcki nawierzchni pozostawie 1,2-1,5 cm
mieszaniny na zagcszczenie. Beton wyiadowuje sic z wywrotek samocho-
dowych bezpogrednio na podloie. Wysokoga zwalu betonu przed maszy-
na mod,e dochodzie do 70-80 cm, liczac od
Pierwsze przejgcie wykariczarki przy wyrownaniu mieszaniny pawirk-
no odbywae sic na pierwszym Ibiegu z wyiaczon4 be1k4 wibrujgca. Drugie,
trzecie i nastcpne przejgcia ? na biegach wyiszych (II?III) przy wy14-
czonym rozkielaczu lopatkowyrn, a wi.aczong natomiast be1k4 ubijajgc4.
Przy zagcszczaniu belka wibracyjna powinna by opuszczana stopnio-
wo. Przy pierwszym przejgciu zageszczajacym wlaczony vibrator lekko
dotyka: powierzchni betonu. Przy nastcpnych przejgciach naledy vibrator
obniiae stopniowo a? do osiqgniccia calkowitego zagcszczenia przy ostat-
nim przejgciu (ogolna iloge przejga przy zagcszczaniu zaleiy od gruboki
warstwy i plastycznaki mieszaniny; zwykle nie przekracza 3-5 przejga
w kaidym miejscu).
Czynnoki operatora przy zagcszczaniu wymagajq szczegolnej uwagi
'I odpowiedniej wprawy.
Dia unikniecia skrccania sic belki I polamania resorow przy nieostrot-
nym, nadmiernym opuszczeniu belki wibrujgcej w czasie pierwszego przej-
gcia, szczegolnie gdy operator jest malo dogwiadczony, wskazane jest przy-
-m000wanie belki do zasaciniczej ramy ciwoma linami w taki sposrib, aby
przy opuszczonej beloe liny byly naciagnicte i przenosily na belkc siic
pociqgowa.
Szybkoki robocze pierwszego zespolu wykaticzarki:
,na I biegu ? 3,36 mimin
? II
?
? 4,88
?
? III
?
? 5,80
?
Szybkok na biegu luzem ? 36,6 m/min.
Drugi zespoi wykariczarki wprowadza sic do pracy po kilku przejkiach
pierwszego (po trzecim lub pi4tym przejgciu), aby wygladzanie nawierzch-
ni nastcpowalo po jej uprzednim dostatecznym zagcszczeniu. Wygladza-
nie rozpoczyna sic przy maiej szybkagci posuwu wykariczarki. Z postc-
pem wykariczania zwicksza sic szybkoge posuwu.
Podczas pracy drugiego zespoIu przed belkami powinien znajdowae sic
niewielki walek mieszaniny (zaprawy); slu4 to do wyrownywania po-
wierzchni. Przy powstawaniu zbyt duiego walka lub przy jego zanilcu na-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
347
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
leZy odpowieclinio regulowae rozkielajace mechanizniy pierwszego zespo-
/u. Poza tym naleZy stale pilnowae, aby wyrownujacy /I& pierwszej wy-
kanczarki byl prawidlowo ustawiony i zapewnione bylo formowanie war-
stwy betonu o wymaganej gruboki. W przeciwnym przypaclku zageszcze-
nie bcdzie nierownomierne.
Wykariczarki typu drugiego dastatecznie zageszczaja beton o gnuboki
warstwy do 20 cm i opadzie stoika 1,5-2,5 cm. Aby otrzymao je.dnakowe
zageszczenie warstwy, nale2y nastawie wibratory na belce wibracyjnej na
maksymalna silc pobudzajacaI pracowad przy 1500-1600 obrotach silni-
ka na minute. Dia wykonania nawierzchni o wickszej gruboki naleZy
zespol wyposaiye w dodtatkowe wibratory wgiebne.
Dogwiadezenia wykazaly, e przy znacznej gruboki nawierzchni za-
geszczenie jej bsz pomocy wibratorow wglebnych jest nierownomierne na
calej wysokoki. Przyjmujac zageszczenie gornej warstwy za 100% otrzy-
mujemy zageszczenie warstwy grodikowej w 75-80%, a dolnej tylko
w 50-60%, co jest stanowczo niewystarczajaoe.
OprOcz tego nawet w przypadku mniejszej gruboki betonu zageszcze-
nie przy szalunkach jest mniejsze. Dlatego te2 beton przy szalunkach za-
geszcza sie dodatkowo za pomoca wibratorow
wglebnych typu 1-18 oraz 1-22. Wykonuja to ro-
botnicy posuwajac sic przed wykanczarka. Wibra-
tory ustawia sic w odlegloki 10 cm (w gwietle) od
szalunku i stopniowo przestawia sic na odlegIoge
nie przekraczajacq poltorakrotnego promienia ich
dzialania podanego w tabeli 61 (rys. 152). Podczas
pracy wibratory podcioga sic do gory lub zaglebia
na 5-10 cm.
Podobnie zageszcza sic beton przy wkladkach
w szczelinach dylatacyjnych.
Dia zapewnienia normalnej wydajnoki wykari-
czarki naleZy nieprzerwanie dostarczae beton na
miejsce ukladania.
Przed wykariczarkg pierwszego typu powinien bye rozkielony beton
na oclicinku o dlugoki 10-12 m. Przy zageszczaniu plyt prostokqtnych za
pomoca recznych wibratorow dlugoge takiego odcinka powinna wynosie
5-6 metrow.
JeZeli zageszczana war5twa betonu nie posiada poprzecznego zabezpie-
czenia w postaci szalunku lub &ski oporowej, maszyny zageszczajace po-
winny koficzyd pracc w odilegloki nie mniej nii 50 cm ?di skraju uklada-
nego betonu. W prze.ciwnym razie nie bedizie zachowana jedinorodnoge be-
tonu oraz zmniejszy sic grubok nawierzchni.
Wydajnoge wykanczarek przy naleiytej organizacji robot dochodzi do
250-300 mb no zmiane.
W plytach szekiokatnych beton zageszcza sic za pomoca wibratorew
powierzchniowych, plytowych lub deskowych; wibratory powierzchniowe
w razie braku wykanczarek uZywane sa rownieZ do wykonywania plyt
prostokatnych. Przy szalunkach beton zageszcza sic tak samo jak i przy
zastosowaniu wykaliczarek, za pomoca wibratorow iglicowych. W razie
ich braku beton na skraju plyt zageszcza SIQ rccznie przez sztychowanie
(mniej wieoej 75 uderzen na 1 mb).
Orientacyjne dane techniczne odnogn!e do wibratorow ? grUboge je-
dnorazol,vo zageszczanej warstwy i przybliZony czas wibrowania ? podane
sq w tabeli 61.
!Orator
Rys. 152. Schemat dzia-
lania wibratora wg:eb-
nego
348
.Przy zageszczaniu wibratorami powierzchniowymi kaide nastepne sta-
nowisko wibratora przekrywa poprzednie na 2-3 cm wzdlui calego ob-
wodu wibratora.
Przy gruboki nawierzchni rownej maksymalnej osiagalnej glebokoki
wibrowania wskazane jest dila zapewnienia calkowitego zageszczenia za-
stosowad dodatkowe sztychowanie rcczne odi strony jeszcze nie zageszczo-
nej. Sztychowkc wsuwa sic ukognie pod deske pracujacego wibratora. Do-
datkowe obeigianie wibratora nie jest celowe, gdyi nie powicksza sic przez
to glebokoki 1 nie skraca sic czasu wibrowania, powodujac tyLko przed-
wczame wystap'.enie na zageszczanej powierzchni ?mleka cementowego".
Tabela 61
Typ wibralora
Czns wibro-
wnnin
w sek
Promieit dziainnin
glyboko..46 wibrowania
w cm, przy konsysten-
cji betonn
8=1? 2 cm1S.,,---3-5 cm
\Vibrator elektryczny 1-22 (iglicowy)
30
.15
40
\Vibrator elektryczny wg1cbny 1-18
30
20
35
\Vibrator powierzchniowy elektryczny 1-7
lio
25
30
\Vibrator powierzchniowy ?Spartak"
15
95
Uwag a. Dane zawarte w tabeli odnoszq siq do betonu z cemerttu portlandzklego.
Bezpa?rednio po zageszczaniu powinien nastepowad prooes ?wygladza-
nia" nawierzchni, polegajacy no ostatecznym 1,vyrownaniu powierzchni
plyty, usunieciu powloczki cementowej i zatarciu powierzchni plyty. Nie-
rownoki usuwa sic przez ustawienie wibratora na okras 3-5 sekund
w miejscach, gdzie utworzyly sic waleczki, mleko oementowe zgarnia sic
za pomoca specjalnych cirewnianych spychaezy, a do zaeierarua uZywa sic
wilgotnej wstcgi ? gumowanej lub z plOtna iaglowego (rys. 153). Zacie.
6Iadzth gumowy
Widok
Brezenl gumowony
szerokosci 20 cm
Przekrof I-ll
Rys. 153. Spychacz do usuwania mleka cementowego i wstega do wy-
gladzania powierzchni plyt
ranie powierzchni wykonuje dwoch robotnikow znajdujacych sic poza
obrebem plyty, przeciagajac na obie strony uloionq na betonie wstege
w kierunku poprzecznym o 20-30 cm i stopniowo posuwajac sic wzdlut
plyty.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
349
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Wykaliczanie nawierzchni jest znacznie uproszczone i motie bye calico-
wide zmechaniZowang w przypadku utiycla maszyny 1-41, o prostej i pew-
nej konstrukcji posiadiajqoej wydajnok do 75 m2/godz.
Ukiadanie betonu wykonujq szekioosobowe zespoly robocze, przy czym
wydajnok na jeclnego robotnika przy recznym rozkielaniu i zaggszczaniu
wibratorami, lqcznie z wyladunkiem, rozrOwnaniern, zaggszczeniem i wy-
koliczeniem powierzchni plyty waha sic oil-5 do 7 m3 dziennie.
Przy zageszczaniu .betonu przez wibrowanie nieuniknione sq przypadki
przekazywania drgali na przylegajqce, jeszcze nie calkowicie stwardniale
partie betonu. Poza tym, jak powytiej omowiono, zageszczenie betonu za
pomocq wykaficzarek nastepuje po kilku ich przejkiach, tzn. przy wtor-
nym wibrowaruu. Przeprowadzone badania nad wtOrnym wibrowaniem*
daly moinae wyprowadzenia nastcpujqcych wniosk6w o wplywie wtor-
nego wibrowania na wytrzymalok betonu:
a) wtorne wibrowanie przyczynia SiQdo usuniecia z mieszaniny beto-
nowej zbgdnej wody, dzigki czemu zwigksza sie wytrzymaloge betonu na
Aciskanie, przy zachowaniu jedinak warunkow, tie wtorne wibrowanie na-
stcpuje przed zakonczeniern oknesu wiqzania betonu. Periodycznie powta-
rzane wibrowanie miod ego betonu zwieksza wytrzymaiok na kiskanie
po 28 dniach o 15=-75%;
b) wtorne wibrowanie betonu w okresie od 6 do 16 godzin od chwili
jego ulotienia obni2a koricowq jego wytrzymaloge, w zwiqzku z czym
naletiy beriwzglednie unikaa wtornego wibrowania w tym okresie;
c) wtorne wibrowanie betonu po uplywie 16 godzin jego twardnienia
nie wywiera wpiywu na wytrzymaloge betonu.
Powytej podane wnioski dotyczqoe wtornego wibrowania sq sluszne
rownieti nawierzchni tielbetowych.
Wyjqtkowo powaZne znaczenie dla prawidlowego zorganizowania za-
ggszczania betonu ma naleiyta kontrola zaggszczania.
Stopien zageszczenia mote bye olcre0ony stosunkiem rzeczywistego
cikiaru objgtokiowego uloionego betonu do jego maksyrnalnego. moZliwe-
go ciciaru objetokiowego, otrzymanego w najkorzystniejszych warunkach
(np. przy wibrowaniu wibratonem iglicowym). Po2qdane jest, aby stosunek
ten nie lbyI mniejszy od 0,98-0,99.
W oelu ustalenia rzeczywistego cicianu objetokiowego betonu w na-
ierzchni na rotinych glcbokokiach umieszcza sic specjalne metalowe
perforowane formy Miklaszewskiego o Lrednicy 30 cm i o wysokoki row-
nej 1/2 do 1/3 gruboki nawierzchni. Formy wraz z betonern wyjmuje sie
z nawierzchni niezwiocznie go ukoliczkfmiu zageszczania; okneglajqc w ten
spos6b cicZar objetoklowy betonu w roZnych warstwach nawierzchni
moina wnioskowad o stopniu rewnomiernoki zageszczenia na calej gnu-
boki nawierzchni. 0 ile posiadany sprzgt (wykaficzarki z belkq wibracyj-
wibratory powierzchniowe) nie gwarantuje rownomiernego zageszcze.-
nia, naleiy znstosowae do zaggszczenia wykaliczarkg wyposationq w wibra-
tory wgiebne lub zamiast wibratorow powiemzchniowych utiya wibratorOw
iglicowych. Brak sprzetu do zageszczania warstw betonu o -znacznej gru-
boki motie spowodowae koniecznoSe zageszczenia nawierzchni dwoma
wars twami za pomocq sprzetu do wibrowania powierwhniowego. Przy
wykonaniu nawierzchni jako dwuwarstwowej gOrna warstwa powinna bye
bezwzglgdnie uloiona przed rozpoczeciem wiqzania dolnej warstwy.
* A. Dieso w. Wibrirowannyj bieton, Gosstrojizdat, 1939. I. Sowalow, kand-
tiechn., nauk, Niekotoryje woprosy skorostnogo Zelezobietonnogo stroitielstwa, Zur-
nal ?Stroitielnaja promyszlennost"', 1948, nr 5.
350
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
W wyjqtkowych przypadkach, w razie zezwolenia na zageszczanie be-
tonu ubijakami recznymi, gruboge zageszczanej warstwy nie moie przekra-
czad w nawierzchniach Zelbetowych 15 cm, a w betonowych ? 20 cm. Do
zaggszczania uiywa sic ubijakow ielaznych o ciciarze co najmniej
,10-15 kg, ze starannym sztychowaniem wzdlui szalunku. Przy nawierz-
chniach ielbetowych niezbcdne jest dodatkowe sztychowanie na calej po-
wierzchni plyty o podwojnym zbrojeniu.
Pozostaly na powierzchni iwir tlub ttuczen naleiy przykrye warstwq
zaprawy i poddtad ponownemu zagcszczeniu.
Kontrola ukladania
Przy ukladaniu mieszaniny betonowej sprawdza sic gruboAd nawierz-
chni, naleiyte wykonanie i'rownoSe powierzchni. GruboLa nawierzchni nie
powinna sic roinie od projektowanej wiecej ni2 o 10 mm. Rownoge po-
wierzchni sprawdm sic trzymetrowc /at, ktorc uklada sic w kierunku
poprzecznym i podlu2nym przykrywajqc na 11/2 metro poprzednie jej po-
loienie. Prze6wit pod iatq nie powinien przekracz.ad 5 mm. Szczegolnq
uwagc naleiy zwrocie na rownoge nawierzchni w miejscach stykow plyt.
Usterki usuwa sic przed rozpoczcciem wiczania betonu. Ulcr2ony beton.
spulchnia sic, nakiada sic dodatkowq warstwc i zaciera rccznymi
Wykryte po zdjcciu szalunkow poszczegolne ?raki" na bocznych po-
wierzchniach plyt ziewa sic wodq i zaciera zaprawq cementowq.
0 ile okaie sic, ie bo_czna powierzchnia plyt, na skutek nieodpowled-
niego przygotowania mieszaniny betonowej lub niedostatecznego zagcsz-
czenia jej, jest pokryta calkowicie ?rakami" o znacznej glcbokoki, beton
dyskwalifikuje sic i zamienia.
? WYKONANIE SZCZELIN
Szczeli n.y gcig/iwe (temperaturowe) wykonuje sic przez
przerwanie ciqgioki nawierzchni na calej jej gruboki przy pomocy usta-
wienia uprzednio przygotowanych wkladek bitumicznych, drewnianych
lub innych. Grubo?8 wkladek powinna bye rowna projektowanej szero-
koki szczeliny .
Szczeliny skurczowe (calkowite lub pozome) wykonuje sic:
a) przez wyrobienie w nawierzchni, niezwlocznie po zakoficzeniu ro-
bot przy ukiadaniu betonu, rowkew o szerokoki 8-10 mm i glebokoki
40-60 mm.
. b) przez wyciccie rowkow po stwardnieniu betonu.
Szczelin:: robocze niezbcdne sq w miejscach ustawienia szalunkow oraz
w przypadku przerw w ukladaniu betonu, trwajqcych ponad 1 godzinq.
Zazwyczaj szczeliny rcbocze zbiegajc sic z temperaturowymi i skurczo-
wymi. Wykonanie nie przewidzianych projektem szczelin roboczych do-
zwolone jest tylko przy plytach prostoloctnych; przy plytach szeklokqt-
nych jest to niedopuszczalne. Dia wykonania szczeliny roboczej smaruje
sic boczna powierzchnic betonu cienkc warstwc bitumu, a w gornej czcki
piyty wymbia sic rowek o wymiarach od 8 x 40 do 10 x 60 mm.
W plytach prostokqtnych na calym ich obwodzie uktada sic zwykle
stalowe dyble lqczcce, w plytach szekiokctnych dybli nie stosuje sic. R62-
nice w ksztakie plyt i konstrukcji szczelin wymagajq osobnego omOwie-
nia sposobow wykonania szczelin w plytach prostokctnych i szekiokqt-
nych.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
351
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Wykonanie szczelin w plytach prostokqtnych
' Przy wykonywaniu szczelin kigliwych stosuje SiQ nastepujqce rodzaje
swkiadek:
1. Prasowane wkladki biturniczne o wysokogci rOwnej grubogci plyty,
wykonywane sq z mieszaniny bitumu i wypelniacza. Jako wypelniacz slu-
iq: a) materiaiy wiekniste ? wyczeszki, odpadki przemystu baweiniane-
go, azbest itd., b) rnqczka mineralna ? rozdrobnione wapienie, pyi ka-
mienny i inne materialy pyliste o wymiarach 0,05-0,005 mm, nie zawie-
rajqoe czqstek rozpuszczalnych i nie zmieniajqce objetaki przy nawilgo-
ceniu.
grientacyjny sic/ad mieszanki (wagowy) do wykonywania wkiadek dla
plyt prostokqtnych jest nastepujqcy: bitumu marki III ? 50-60%; ma-
terialu wieknistego ? 20-30%; mqczki mineralnej ? 10-30%.
Wysokoge wkladki powinna odpowiadae grubogci nawierzchni, a gru-
boge projektowanej szerokoki szczeliny. WIdadki tego typu sq zalecane
w przypadku niestosowarua dybli Iqczqcych.
0
Szerokoic blyty
przekro te1azn9 pasek
by mm
a' - szerokaii
szczeltng
Rys. 154. Skiadana drewniana wkladka
2. Wkladika drewniana skiada sic z dwech czegci ? gernej, usuwanej
:z betonu niezwlocznie po zakoficzeniul uldadania i dolnej ? pozostajqcej
w nawierzchni. Laczna wysokoga wkladki jest rowna gruboki plyty, a gru-
boge jej rowna projektowanej szerokogci szczeliny (rys. 154).
Wysokoge gernej czegci wkladki wynosi 4 cm, a dolnej czeki wkladki
13 4 cm mniej niZ projektoxyana gruboga plyty. W dolnych wkladkach,
zgodnie z projektem, wywierca sic otwory dila dybli laczqcych. Gernq czege
wkladki obija sic cienkimi i rownymi paskarni tielaznymi, obejmujqcymi
dalnq wki2.dke (rys. 154). Wkladki drewniane wykonuje sic z desek row-
nych, jednolitych; potiqdane sq z dnewna zdrowego, miekkiego I bez se-
'
kew.
Wkladki ustawia sic po zakoficzemiu ukladania szakinkew. Ustawia sic
je kigle pionowo, przy szczelinie poprzeeznej ? prostopadle, a przy po-
dluZnej ? rownolegle podluZnej osi nawierzchni. Dolna czege drew-
nianych sidadanych wkiadek przed ustawieniem 'powinna bye moczona
ciqgu calej doby w antyseptycznym roztworze wodnym. Takie przygo-
towanie dolnej czeki wkiadki, pozostajqcej w ba,tonie, ma podwejny eel ?
-powiekszenie jej trwaloki oraz pewne wstepne powiekszenie jej objethki.
52
Dia zapewnienia statecznogci wkladki zatapia sic jq w podiotiu na gig-
bokoge 5-10 mm i umocowuje z obu stron za pomocq tielaznych szpilek
wygietych na ksztalt haka, d =-- 18 ? 20 mm i cilugoki 400-500 mm. Po
ustawieniu wkladek uklada sic i umocowuje, zgodnie z projektem, dyble
iqczqce na szpilkach ielaznych lub na uprzednio przygotowanych podkla-
dach betonowych.
Przy maszynoNvym zageszczaniu betonu sztywnoge wkladki bitumicz-
nej powinna bye powlekszona przez czasowe ustawienie dodtatkowego tie-
laznego piaskownika o grubogci 3-74 mm. Plaskownik w swej dolnej czegci
posiada wyciecia, w ktere wchodzq dyble iqczqce, a dla zabezpieczenia
przed przyczepnokiq betonu powleka go sic zuiytq oliwq. Przed ostatnim
przejgciem wykaticzarld plaskownik wyjmuje sic z nawierzchni.
Przy: drewnianych skiadanych wkladkach gernq ich czeAe, obitq tielaz-
nymi paskami (rys. 154), powleka sic przed betonowaniem ropq naftowq,
zuZytq oliwq lub podobnym materialern. Naleiy starannie wyprostowa6
nawet niewielkie nierownoki i zazebienia na paskach tielaznych, aby przy
wyciqganiu gernej czeki wkladki z .betonu nie naruszy6 knawedzi szczeli-
ny. Wyciqga sic gorn4 czege wkladki po wykoficzeniu plyty. Dokonuje sic
tego ze specjalnych pomostew przesuwnych w nastepujqcej kolejnoki
(rys. 155). Niezwiocznie po wykoficzeniu powierzchni plyty zdejmuje sic
tielaznymi haczykami (rys. 156) 5-10 mm warstwe betonu, znajdujqcq sic
nad wkladkq (rys. 155, 3), nastepnie po upiywie mniej wiecej 20 cninut
podciqga sic gernq wkladke na 1/3 wysokoki i wygIadza sic powierzchnic
betonu przy szczelinie recznymi gladzikami (rys. 155, 4). Po uplywie dal-
szych 20-40 minut wkladkc usuwa sic calkowicie ze szczeliny (rys. 155,5),
tqczacy dybel 5.10mm
-e
e.:???
Ilmocorea-
nip dybla
4
5-10mm
25-30mm
2 3
Nanettrzffinie
5-10mm
5
6
Ritumferna
_.?nn eszanwa
Rys. 155. KolejnoSe wykonania szczeliny ScItliwej ze skladanq wkladka:
1 ? ustawienie wkladki Ilaczacych dyb11, 2 ? utotente mteszanlny betonowel
3 ? zdjecle 5-10 milimetrowej warstwy betonu nad wkladlm. 4 ? czcAc1owe pod-
niestente gornej czeSci wkladki I wygladzen1e betonu tvzdtut szewliny, 5 ? usu-
nicele gornej czetei wkladkl 1 wykonczente szczeliny, 6 ? zalanie szczcliny mle-
szanina biturniczna
a krawedzie jej zaokrqgla sic i wykaticza recznym gladzikiem grzebie-
niowym (rys. 156). Po zakoticzeniu okresu pielegnacji betonu szczeline wy-
peinia sic bitumem marki II ? III zmieszanym z mqczkq rnineralnq w sto-
sunku wagowym 1:1 (rys. 155,6).
Przed wypelnieniern szczeline starannie oczyszcza sic z kurzu, s=mieci,
piasku i w razie potrzeby wysusza sic.
Wypelnienie szczeliny wykonuje sic za pomocq konewek lub specjal-
nych rozdzielaczy przy zachowaniu nastepujqcych warunkew:
23 ? Budowa lotnisk
1
nprlaccifiari in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
353
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
a). temperatura mieszanki bitumicznej przy zalewaniu nie powinna bye
nitisza odi 120-130?;
b) zalewanie wykonuje sic tylko przy suchej pogodzie;
c) szczelinc wypeinia sic calkowicie.
Wanunki te obowiazuja rownieti przy wypelnianiu bitumem wszyst-
kich innych typow szczelin.
Wykonanie szczelin skurczowych .w plytach prostokatnych rozpoczyna
sic od lustawienia i um000wania, zgodnie z projektem, dybli laczacych (rys.
157, 1, 2).
Potem nastepuje ukladanie betonu, podczas ktorego. naleiy uwatiad,
aby polotienie dybli nie bylo zmienione (rys. 157, 3).
Niezwiocznie po ukonczeniu zacierania betonu nawierzchni nacina sic
szczelinc na gicbokok mniej wiccej rowna 1/3 ?gruboki nawierzchni i o sze-
Rys. 156. Haczyk i grzebieniowy
gladzik
rokoki 8-10 mm; dOkladne wymiary ?szczeliny olcrela projekt. Najbar-
dziej slcutecznie dokonuje sic naciccia za pomacq skonstruowanego w le-
ningradzkiej flu DORNJJ wibratora listvvowego (rys. 158), IctOry z powo-
dzeniem motie bye wykoriany na budowie na zasadzie zwyklego wibrato-
ra plytowego 1u deskowego.
354
Wiclok I-1
2
tgezacy toczgry dybel
ybelIlmocroivynel9 Szpilk? tra
szpimi
11111211111101
4 ?
Zetazny
pfostownik
PodIoie
wig projektu
5
3
nprosszw,
aniramme
6'
Bitum marki
Rys. 157. Kolejnoge wykonania szczeliny skurczowej:
_ 1, 2 ? ustawienie 1 umocowanie leczacych dyb11, 3 ? ulotente mieszaniny
betenowej, 4 ? wbiele do Swieto ulotonego betonu t elaznego paska, 5 ?
usunicele paska 1 utworzerde rowka, 6 ? zalanie rowka bitumem
Wystajacy noti wibratora zagicbia sic w gwieio utotionym betonie w
ciq-
gu 5-7 sekundi, po wyciagnieciu go zaklada sic do powstalego rowka tie-
lazny plaskownik (rys. 157, 4) zapobiegajacy splywaniu betonu. Plaskow-
nik usuwa sic po 10-20 minutach.
Aby nie uszkodzie ?powiermi plyt, wszystkie czynnoki zwiazane z na-
cicciem szczeliny powinny bye wykonywane ze specjalnych pomostow ro-
boczych albo robotnicy powinni sic znajdowad poza obrebem wiezo ulo-
ionego betonu.
PrzehrOj
Roboczy uchwyt
60'
Rys. 158. Listwowy wlbrator
W miejscu przerwania ukladania betonu i przy koniecznoki Niykona-
nia szczeliny roboczej ustawia sic 5-oentymetrowa deskc oporowa, ktora
umocowuje sic do podlotia tielaznyrni szpilkami. Nastcpnie przestrzen przed
zapeInia sic betonem, starannie sic zagcszcza i wykancza.
Przed wzn?owieniem ukladtania betonu deske usuwa sic, a powierzchnic
czoIowa plyty powleka sic bitumem II ? III marki. W Awietio ulationym
betonie, bezpoArednio przy krawedzi poprzednio ulotionej plyty, wykonuje
sic jednym z omOwionych wytiej sposobow rowek o glcbokoki 4 cm, ktory
w poiniejszym okresie zalwa sic bitumem II lub III marki. KolejnoLo ro-
bOt przy wykonywaniu szczelin roboczych podana jest na rysunlcu 159.
Oporowa desk,
SO ielizny
pret
4?1%WI
MEM
Podloie ??/ .
5
3
Posmorowome
bitumen;
6
40 Bitumiezna zoirit? ha
"9/44.40.
Rys. 159. Kolejno?e wykonania szczeliny roboczej:
1 ? ustawienie desk! oporowej, 2 ? zakonczente betonowanla przy szezeUrde. 3 ?
zdjecle desk! oporowej, posmarowanie czola bitumem, 4 ? wbie.1e paska do awleto
ulotonego betonu, 5 ? utworzenie rowka po usunieclu puska, 6 ? zalanle rowka
bitumem
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
355
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Takie same szczeliny robocze wykonuje si w kiertmku podluinym w miej-
scach ustawiania szalunkow.
Wykonanie szczelin roboczych tylko przez posmarowanie bocznych po-
wierzchni plyty 1,5-3 milimetrowa warstwa bitumu bez poszerzenia g6r-
nej czegci szczeliny roboczer jest bardzo prostym rozwiqzaniem, jednak
wiakiwoAci uZytkowe takiej szczeliny sa calkowicie niezadowalajqce. Nie-
znaczna grubo?e szczeliny uniernoiliwia dodatkowe zalewanie jej materia-
/ern izolujqcym w okresie uiytkowania i w konsekwencji nie zapewnia
wodoszczelnoki szczeliny.
Wykonanie ? szczelin w plytach sze?ciokatnych
Przy plytach szeiclokatnych ustawia sic w szczelinach gcigiwych
wkladki o gruboki 10 mm, wysokoki rownej projektowanej gruboki na-
wierzchni I diugoki r6vvnej dlugoki boku szekiokata. Widadki przygoto-
wuje sic z mieszaniny bitumu marki III, materiaIow wIoknistych i mqczki
mineralnej o stosunku wagowym mniej wieoej od 5 : 2 : 3 do 6: 3 : 1.
W praktyce stosuje sie rOwnieZ prostszq i mniej plastyczna mieszanke
z bitumu marki II lub III, wysuszonego i prz,esianego piasku oraz gliny
piaszczystej o stosunku wagowym od 4 : 4 : 3 do 5 : 2' : 1.
Zawc7nsu przygotowane wkladki ustawia sie bezpoLTednio przy sza-
lunkach lub przy powieriichniach bocznych uprzednio zabetonowanych
plyt. Po stwardnieniu betonu wszystkie widoczne prdinie w miejscach
stykow poszczegOlnych wkladek zalewa sie bitumem. ?
Szczeliny skurczowe i robocze przy plytach szekiokatnych wykonuje
slit tak samo, jak odpowiednie szczeliny przy plytach prostokatnych,
z wyjqtkiem prooesu Ustawiania dybli laczacych.
Aradkamei
scu szczeliny
gcisloyej
Szalmanie
kladka rimiejsca
szczeliny sicilliwej
Rys. 160. Wykonanie szczelin skurczowych w szetciokEitnych platach
Siczeliny skurczowe przy plytach szegeiokatnych wykonuje sie tylko
przy ciaglym betonowaniu rzedu plyt w trojkatnych szalunkach, be usta-
wienia poprzecznych wkladek szalunkowych miedzy przylegajqcymi
plytami. W tym przypadku wkladki ustawia sic tylko w tych miejscach,
gdzie projekt przewiduje szczeliny ciAliwe, a miedzy nimi betonuje sie
plyty -jednq po drugiej i iei sic je w odpowiednich miejscach przez na-
ciecie rowkdw dla szczelin skurczowyCh (rys. 160).
Szczeliny robocze przy plytach szekiokatnych wykonuje sic tylko
w miejscach ustawienia szalunku, poniewaZ niedopuszc.zalne jest przerwa-
nie robot przed calkowitym zakoriczeniem betonowania jednej plyty. 0 lie
taka przerwa nastqpiia, to plyte dyskwalifikuje sic, a beton usuwa sic
calej powierzchni przylegajacej do najbla.szej projektowanej szczeliny.
356
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Wykonywanie szczelin w miejscach postoju i miejscach sprawdzania
silnikow
Szczeliny w nawierzchni w miejscach postoju oraz w miejscach spraw-
dzania silnikow, gdzie moiliwa jest praca silnikow samolotow, powinny
bye odporne na gorqco. Szczeliny i1iwe, skurczowe i robocze, odporne
na goraco, wykonuje Sic przy zastoso? waniu wkladek z boruliny.
Wysokote wkladki rowna jest gnuboSci nawierzchni, grubo.?e wkladki
.w szczelinach skurczowych i roboczych przy jednej warstwie boruliny wy-
nosi 6 mm, w szczelinach SciAliwych przy dwoch warstwach boruliny ?
10 mm. W eelu sklejenia ze soba warstw boruliny oraz przylepienia ich do
betonu smaruje sic boruline cienkq warstwq bitumu III marki rozgrzane-
go do temperatury 120-130?.
Wkladki odporne na gorqco mogq bye wykonywane rownieZ z_gabcza-
stej gumy, odznaczajqcej sic duZq ognioodpornokiq i elastycznokiq. Bada-
nia roZnych odpornych na gorge? wypelniaczy wykazaly, ie najbardziej
odpowiednie do zalania szczelin s mieszanki zawierajqce znaczny procent
kauczuku.
PIELgGNACJA BETONII
Celem pielegnacji betonu jest zapewnienie w czasie jego dojrzewania
odpovviedniej wilgotnoki dla polepszenia warunkow hydratacji cementu,
zmniejszenia intensywnoki powstajqcych zjawisk skurczowych oraz za-
bezpieczenie gwieio uloionego betonu od wplywow, atmosferycznych
i uszkoclzen mechanicznych.
Pielegnacja betonu nastcpuje po calkowitym zakoriczeniu robot przy
wykariczaniu nawierzchni i wykonaniu w niej nieibednych szczelin.
W 2-3 godziny po zakoticzeniu ukladania betonu, gdy nawierzchnia nieco
przeschnie, przykrywa sic ja nawilgoconym brezentem, tkaninq jutowq
lub innym tego rodzaju materialem. Dia ulatwienia i przy?pieszenia pracy
tkanine stosowana do przykrywania betonu zeszywa Sic w pIachty o dlu-
goki przekraczajqcej szerokok plyty betonowej o 50-60 cm i o szerokoki
250-300 cm. Moione na betonie plachty powinny zachodzie jedna na dru-
na okolo 15-20 cm, Boczne powierzc.hnie plyt naleZy starannie przy-
krywad.
Dobne warunki daa dojrzewania betonu oraz pewne zwickszenie jego
kwasoodpornoki uzyskuje sic przez niezwioczne pokrycie gwieio u/oione-
go betonu cienkq warstwq emulsji bit-umicznej. Po przeschnicciu emulsji
nawierzchnic przykrywa sic wilgotnq tkaninq, po czym przys:tcpuje sic do
normalnej pielegnacji.
Czas trwania pielegnacji betonu zaleiy od wa_runkow atrnosferycznych
i rocizaju, stosowanego przy przygotowywaniu betonu, materialu wiaiq-
cego. Gdy budowe prowadzi Sic W Lrednich warnmkach klimatycznych
i materiaiem wiqiacym jest zwykly cement portlandzki, beton naleiy pod-
dnwad pielegnacji w ciagu co najmniej 7 dni. W miejscowokiach o suchym
i goracym klimacie okres pielcgnacji betonu naleZy zwickszad do 10 dni.
Przy zastosowaniu jako lepiszcza cementu portlandzkiego szybko tward-
niejacego (R3 = 0,75 R28) lub cementu glinowego okres pielegnacji odpo-
wiednio zmniejsza sic 1,5 ? 2-krotnie.
Przeprowadzone przez DORNJJ badania wykazaly, e dlugotrwala,
w ciqgu 45-60 dni, pielegnacja betonu zwicksza znacznie jego mrozood-
pornoSe, szczeg6Inie w przypadku zastosowania cementu zleialego.
@ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
357
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
W okresie pielcgnacji lbetonu material, kt6rym przykryto, beton, powi-
nien bye stale wilgotny i w tym celu naletiy go regularnie polewae. Cze-
stok polewania ustala sic w zaletinoki od warunkow atmosferycznych;
przy temperaturze 15? beton polewa sic mniej wiccej co 2-3 godziny
w dzien i co 5-6 godzin w nocy..
Gdy na budowie zainstalowana jest tymczasowa siee wodociagowa, be-
ton polewa sic za pomocq wcky gumowych lub potiarowych rozpylonym
strumieniem wody. Mona rownieti utiye do polewania specjalnych pole-
waczek samochodowych.
Przy niedostatecznym zaopatrzeniu budowy w specjalne plachty bre-
zentowe lub inne oslony beton przykrywa sic nimi tylko w poczatkowym
Srodowisko dejrzewanu.
wodmi
R?cisA.
500
900
300
200
100
suehe
r'
?gtorre
n
3 4 5 6 0 1 2 3 4
With w mies
Rys. 161. Mrplyw mineralogicznego
skiadu cementu i Srodowiska doj-
rzel,vania na wytrzymaloLa betonu
50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
okresie dojrzewania, mniej wiccej w ciagu jednej doby. Nastcpnie przenosi
sic plachty na nowo tdotiony beton, a dawniejszy przykrywa sic warstwq
piasku o gruboki 3-5 cm. Piasek w miarc wysychania polewa sic. Dia
naletiytego nawilgooenia piasku polewa go sic co 8-10 godzin w ciqgu ea-
/ego ustalonego okresu pielcgnacji. Przed przykryciem nawierzchni pias-
kiem szczeliny zabezpiecza sic przed zanieczyszczeniem za pomocq skraw-
kow papy lub drewna.
Wszystkie czynnoki zwiqzane z pielcgnacjq betonu do czasu osiqgnic-
cia odpowiedniej wytrzymaloki powinny bye wykonywane w spos6b Wy-
kluczajqcy chodzenie po nawierzchni. Obowiqzujqoe przepisy ustalaja gra-
nicc wytrzymalogci na ?ciskanie, przy ktorej zezwala sic na chodzenie po
flaetonie, wynoszacq nie mniej nii 20-25 kg/cm2. Ostatnie praoe* wyka-
zuja jednak, tie granica ta mote by nieco obnitiona.
Wplyw pielegnacji betonu na jego wytrzymaloga zaletiy w znacznym
stopniu od mineralogicznego skladu cementu. Badania N. A. Moszczanskie-
go** ustalily, tie wodne grodowisko przy dojrzewaniu jest najbardziej
* J. Sowato w. Niekotoryje woprosy skorostnogo ielezobietonnego stroitiel-
stwa. Zurnal ?Stroitielnaja Promyszlennott"' 1948, nr 5.
** N. A. Moszczansk 1, Procznost' i stojkost' bietona. Zurnat ?Stroitielnaja
Promyszlenost", 1948, nr. 2.
358
sprzyjajqce dla G1S, tzn. dia cementow belitowych, przy utiyciu ktorych
dlugotrwa/b polewanie zapewnia w prze.biegu dalszego twardnienia znacz-
ny przyrost wytrzymalogci betonu na gciskanie w porownaniu ze zwyklq
pielcgnacjq w ciqgu 7-10 ciali (rys. 161).
Dia cementow alitowych o dutiej zawartoki C3S ostqga sic z zasady
lepsze wyniki przy kombinowanej pielcgnacji betonu: pierwsze dni doj-
rzewania ? w grodowisku wilgotnym, nastcpne bez polewania. Przy glino-
wych cementach (C3A) wilgotna pielcgnacja ujemnie wplywa na wytrzy-
ma/oge betonu (rys. 161).
Naleiy zaznaczyd, tie wszystkie te dane dotyczq wytrzymaloki betonu
na gciskanie i odnognie do wytrzymalo:sci na zginanie moiliwe s pewne
odchylenia.
Pielcgnacjq betonu zajmuje si9 specjalny zespol w skladzie od 6 do 12
ludzi, zaletinie do intensywno:sci ukladania betonu i organizacji samej pie-
lcgnacji. Na dutiej budowie do polewania betonu zutiywa sic wody do
300 m3 na dobe, i konieczne jest posiadanie okolo 5 polewaczek samocho-
dowych.
Niedostateczna lub przez zbyt krotki okres czasu przeprowadzona pie-
lcgnacja obnitia do 30% mechanicznq wytrzymaloge betonu, zmniejsza jego
mrozoodpornoge i wytrzymaloge na gcieranie oraz powoduje powstawanie
w plytach pcknied skurczowych.
WYKONYWANIE ROBOT PRZY OBNIZONEJ TEMPERATURZE
Prace przy budowie nawierzchni betonowych wykonywane sq zwykle
w cieplej porze roku, przy temperaturze ponad 4?. W razie koniecznoki
ukladania betonu przy temperaturze poniiej +4? wymagane jest zastoso-
wanie szeregu grodkow dodatkowych.
Olbrzymie dogwiadczenie w wykonywaniu robot w olcresie zimowym,
nabyte przez radtieckich budowniczych w ciagu picciolatek stalinowskich,
zostalo utrwalone i uzasadnione we wszechstronnych teoretycznych bada-
niach, przeprowadzonych przez uczonych radzieckich.
W Zwiazku Radzieckim po raz pierwszy opracowano najbarciziej po-
stcpowq I doskonala organizacjc prowadzenia robot betonowych w wa-
runkach zimowych z zastosowaniem termosu, ogrzewania para i elek-
trycznego ogrzewania. Prace S. A. Mironowa, J. G. Sowalowa, W. N. Si-
zowa i innych naukowcow radzieckich dajq moinoge ustalenia najwlakiw-
szych i najpewniejszych sposobow dla budowy nawierzchni betonowych
w warunkach obnitionej temperatury.
Najwicksze niebezpieczenstwo cflanitionej temperatury dla wytrzyma-
loki betonu polega na zamarzaniu betonu przed osiqgnicciem przez niego
odpowiedniej wytizymaloki. Liczne badania doAwiadczalne i sprawdzenie
ich w praktyce wykazaly, tie im wicksza jest wytrzymaUe betonu w mo-
mencie jego zamratiania, tym latwiej wzrasta ona po odtajaniu betonu
I tym mniej wytrzymaloge ostateczna betonu roini sic od wytrzymalogci
betonu twardniejqcego w normalnych temperaturach (tabela 62).
Dane tabeli 62 wykazujq: a) tie wskazane jest stosowanie jako mate-
rialu wiqtiqcego cementu glinowego oraz cementu portlandzkiego wytiszych
marelz lub szybko twardniejqcego; b) tie wytrzymaloge betel= do momentu
jego zamratiania powinna stanowie 70% Rog, a w kaidym razie nie mniej
niti 50 % R28.
Najprostszq i najodpowiedniejszq metodq betonowania przy obnitionej
temperaturze jest zastasowanie termosu z wykorzystaniem natvralnego
Declassified in Part- Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
359
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
?
ciepla gruntu, bez sztucznego podgrzewania podloia. Zaleta metody zasto-
sowania termosu polega na tym, ze me wymaga ona specjalnych urzqdzen
I jest moiliwa do zrealizowania przy wprowadzeniu minimalnych iloki
groclkOw specjalnych.
Tabela 62
Wytrzymatog6 betonu po zainroieniu na gwieio oraz poiniejszym pielcgnowaniu w
normalnych warunkacli do okresu 28 dni (w procentach od 28?dniowej wytrzyrnatogci
betonu twardniejqcego w normalnych warunkacli przy t 150)*
Nazwa Iopiszcza
Zamroiono w czasio
2 dni
3 dni 5 dni
7 dni
Cement glinowy
95 ? 100.
100
100
Cement portlandzki marki 500
85
90
95 ? 100
100
Comont portlandzki marki 300
70
75 ? 80
85 ? 90
95
Uwaga: Dane tabeli 62 dotyczq betonow wibrowanych, twardniejqcych przed
zamraianiem w warunkach normalnych.
W razie decyzji wykonywania betonow przy obniionej temperaturze
zachoctzi koniecznoge przeprowadzenia przed nastaniem mrozow ,nastepu-
jqcych robot przygotowawczych pierwszej kolejnoki:
a). gotowe podloie przykrye slomq;
b) ogrzae wodne rurociqgi i przewody parowe nicsbedne dla wykony-
wania robot;
c) ogrzae wytwOrnie betonu i wyposaiye je w grodki do podgrzewania
wody i kruszywa;
d) zaopatrzye sie w miejscowe materialy do izolacji ciepLnej i w opal.
Dia otrzymania bardziej jeclnorodnej i rownomiernie ogrzanej mieszan-
ki betonowej czas mieszania w betoniarkach zwieksza sie w zaleZnoki od
temperatury 1,5-2-krotnie w stosunku do danych tabeli 59.
Przy temperaturze powietrza od + 4 do + 10 beton przygotowuje sie
z domieszkq chlorku wapnia w iloki 1,5-3% wagi ?emeriti i gwiedo ulo-
tiony beton przykrywa sie materialem ocieplajqcym.
Przy obniZonych temperaturach szczegolnie celowe jest odpowietrza-
nie zageszczoniego betonu. Odpowietrzanie przygpiesza dojrzewanie beto-
nu, szczegolnie w pierwszym okresie; trzycliniowy beton odpowietrzony po-
siada wytrzymaloge wickszq o ca 50% od betonu zwyktego. Odpowietrzo-
ny beton jest znacznie ociporniejszy na gcieranie, ma wiekszq wytrzyma-
loge na zginanie i wykazuje mniejsze skurcze w procesie dojrzewania.
Czas odpo-wietrzania betonu zaleZy od gruboki nawierzchni i oriemta-
cyjnie moie bye przyjmowany wg tabeli 63.
' Czas odpowietrzania zaleinie od grubogci nawierzchni
? Tabela 63
Grubo66 zagoszczonego betonu, cm
Czas odpowietrzonia, min . . .
12
7
15
9
90
12
9/
-1
14
Srodnia wydajnogo zespolonego
urzqdzonia do odpowiotrzania,
przowoionego an samocbodzie,
insizm
1220
060
,
. 720
620
* Techniczeskije uslowja na proizwodstwo- i prijomicu obszczestroitielnych
1 spiecjalnych rabot, wyp, V. Narkomstroj, 1942.
360
Przy zastosowaniu odpowietrzania wskazane jest zwickszenie urabial-
noki betonu. W tym celu stosujemy mieszaning betonowq o opadzie stoi-
lca 4-5 cm ze zwickszonq o 3-4% ilokiq piasku.
Przy temperaturze powietrza poniiej -I- 10 betonowanie jest =Ohre
przy zachowaniu nastepujqcych warunkow:
1. Gdy podloie nie jest przykryte gniegiem i roboty me 1,04 prowa-
&one dluiej nii przez okres jednego miesiqca od momentu ustabilizowa-
nia sie gredrriej temperatury dobowej poniiej 00
.
2. Gdy podloie pod nawierzchni e catkowicie bylo wykonane w wa-
runkach letnich, zostalo zabezpieczone od przemarzania i wplywow atmo-
sferycznych przekryciem go warstwq slomy o gruboki nie mniejszej nii
15 cm i posiada temperature powyiej 0?C.
3. Materialem wiqiqcym powinien bye cement portlandzki szybko
twardniejqcy (Rj = 0,75 RA8) lub cement glinowy. 0 lie dysponuje sie tyl-
ko normalnym cementem portlandzkim, konieczne jest dodanie do beta-
nu 1,5-3% chlorku wapnia.
,4. Wode naledk pocigrzewae, a przy temperaturze powietrza poniiej
.zera ? rownieZ i kruszywo. Temperature podgrzewania skladnikOw obli-
cza sic wychodoqc z zaloienia, ie temp;eratura mieszanki betonowej w mo-
mencie ukladania powinna wy, nosie nie mniej nii + 10?. Przy zastosowa-
niu cementu glinowego temperatura mieszanki betonowej me powinna by6
wieksza od 20?.
5. Uloiony beton powinien bye mo1iwie szybko przykryty warstwq
cieptochronna, ktorej uSuniecie dozwolone jest dopiero przy obniieniu
temperatury betonu do ?1?.
6. W oelu zmniejszenia strat ciepinych podczas betonowania, naleiy
zredukowad do minimum przerwy miedzy poszczegolnymi czynnogciami,
rozkieleniem, zagcszczeniern, wykoriczeniem i przykryciern betonu.
7. Powinna miee miejsce stararma kontrola wytrzymaloki betonu
i skutecznogci zastosowanych grodkow ogrzewania.
KONTROLA PRZEPROWADZANIA ROBOT
Dia uzyskania nawierzchni betonowej o nalekytej jakogci niezbcdne
jest staranne kontrolowanie wszystkich faz pracy, poczynajqc od spraw-
dzania jakogci nadsylanych na budowe materialOw, a koriczac na robo-
tach przy wypeinianiu szw6w. Na budowie kontrola jakoki robot naleZy
do pracownikow laboratorium i inspektorOw technicznego nadzoru, kt6-
rzy powinni czuwae nad prawidlowym wykonywaniem nastepujqcych
czynnoki produkcyjnych:
a) wykonanie podloia, ustawianie szalunkow, ukladanie zbrojenia i dy-
bli lqczqcych;
b) prooes przygotowywania betoniu wlqcznie z kontrolq nadsylanych
materialow oraz ich skladowania, dozowania zarob6w i czasu mieszania;
c) ukladanie betonu, wlqcznie z wyladowywaniem, rozkielaniem, za-
geszczaniem, wykariczaniem i pielegnacjq betonu, jak rowniei wykonanie
I wypelnianie szczelin w nawierzchni.
Kontrola wytrzymaloki betonu naleiy do obowirtzkow laboratorium
budowy. Wytrzymaloge betonu okregla sic przez badanie prObek kontrol-
nych szekianow i beleczek, pobieranych w miare postepu ukladania be-
tonu. Przy przygotowywaniu betonu w jednej centralnej wytwOrni i przy
nateieniu jego ukladania nie rrmiejszym od 200 m3 na dobe prObki kontrol-
ne w ilogci 6 szekianow 20 x 20 x 20 cm i trzech beleczek 15 x 15 x 120 cm
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
361
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
pobiera sie z kaidych 200-m3 ulaZonego betonu. Je2e1i beton przygoto-
wuje sic w ilokiach mniejszych sod 200 m3 na dobq, podana Hoge prebek
pobiera sic z kaidych 100 m3 uioionego betonu. Probki kontrolne pobiera
sic w miejscu ukladania betonu w nawierzchni, przy czym opisuje sic kon-
systencje betonu, jego sklad i cechy materials:5w skiadowych, stosunek
wodno-cementowy oraz miejsce, w kt6rym uloiony jest beton z zarobu,
z ktorego pobrano probki. Probki kontrolne zageszcza sic analogicznie jak
beton nawierzchni.
Prebki kontrolne przechowuje siq a? do czasu zbadania w warunkach
laboratoryjnych pod: warstwg wilgotnego piasku lub trocin i przy tempe-
raturze +15? (? 2?). Dia wstcpnego okreglenia marki betonu 3 szekiany
bada sic pa 7 dniach i wyniki przelicza sic na wytrzymaloge gciskania pa
28 dniach (.1?"20) przy normalnych warunkach dojrzewania, stosujgc wzor:
Ig 28
Ig n'
?
gdzie: R? wytrzymaloge na gciskanie w n-tym dniu.
Wynik ostateczny i miarodajny otrzymuje sic przez zbadanie kontrol-
, nych beleczek na zginanie po 28 dniach. Przyjmuje sI,ie beton odpowia-
da igdanej wytrzymaioki, 9 ile grednia jego wytrzymaioge.wyraZona'licz-
bowo, w wyniku zbasdania wszystkich prObek the jest ni7*.sza od liczby
okreglajgcej jego marke lub o ile odchylenia w do1 nie przekraczaja 33%
dila betonu marki 200 i nikszych soraz 25% dla betonu marki 300 i wyiszych,
z wantinkiem, e odchyleri w do/ przekraczajgcych 25% dla betonOw mar-
ki 200 i niZszych i przekraczajgcych 20% dia betonOw marki 300 i wyiszych
the powinno bye ponad 5%.
.Badanie beleczek naleZy przeprowadzad bezpogrednio na budowie za
pomocg prasy Glaw-wojenpromstroja* (rys. 162), ktOra bez trudnogci moZe
bye wykonana w warsztatach budowy. Dzialanie prasy ?parte jest na za-
sadzie dwuramiennej diwigni o stosunku ramion 10 :1, dzicki ,czemu ob-
cigZenie zaczepione na koxicu dZwigni 1 przekazywane. jest na prebkc
z dziesieciokrotnym powickszeniem.
Og obrotu diwigni 2 (bolec d = 18 mm) zamozowana jest w stoja-
kach 3, zakotwiczonych w fundamencie 4. Po powiek.szeniu za pomocg pod-
kladek wysokogci podpor 5 moina badae na prasie rowniei szegciany
7 x 7 x 7 cm oraz 2 x 2 x 2 cm. Na drugim kolicu dwigni, wystajqcym
poza stojakami na 50 cm, zawiesza sic cie2ar rownowa2acy cle2ar wlasny
d2wigni oraz drewnianej platforemki 6. Wartoga sily lamigcej probke wy-
nosi wowczas:
R28 ? Rn
Plan, = ?10Giam
gdzie: Glum ? cietiar uio?ony na platforemoe.
Przed rozpoczeciem obcigZania beleczki podklada sic pod nig podpory
przegubowe (ielazo okrggie o grednicy 20-25 mm), a pod n62 diwigni
metalowy kwadratowy pret rozkladajgcy obciaienie na calej szerokogci
beleczki.
Aby uniknge uszkodzenia platforemki w chwili zniszczenia probki, pod-
kiada sic pod nig drewniane kliny z pozostawieniem przegwitu 2-3 cm.
W razie braku dwuteowego Zelaza prase wykonuje sic z drewna-kan-
tOwki 20 x 20 cm.
* A. W. IC onar ow i dr, Uproszczonnyje sposoby inspytanija stroitielnych ma-
? tierialow, Strojizdat, 1946.
362
Wskazane jest pobieranie prObek kontrolnych bezpogrednio z nawierz-
chni w nastepujgcy, przewidziany w warunkach technicznych sposob: pa
rozrOwnaniu betonu, lecz przed jego zagcszczeniem, zatapia sic w nawierz-
chni forme walcowg o grednicy rOwnej gruboki nawierzchni (rys. 163).
Forma skiada sie z dwoch stalowych walc6w bez dna um:eszczonych je-
den w drugim z 5 mm odstqpem miqdszy gciankami; w odstcpie tym znaj-
duje site tekturowy przetluszczony walec, kt6ry w bocznej powierzchni ma
otwor o gredhicy 5-10 mm.
50
2 20?
(2,,f2
180 ?el
(2212
c:Zw
Wig
theisce dozema
prObek
1
, 1 i
I c.
II
i
III I
t
01,1II
-... 1,1
t
,Ze800
t".11
. ,
Rys. 174. Naladunek plyt na samochod za pomocq
ciagnika
Do samochodow ZIS75, w za1e2noAci od stanu drog, laduje sic od 3 do 4
pakietow plyt, tj. 90-120 plyt.
WyIadunek pakiet6w z samochodow na placu budowy odbywa sic za
pomocq diwigow lub w razie ich braku ? ciqgnikow i przenoLnego kozla
podporowego (rys. 175). Ciqgnik za pomocq kozla Acina jednorazowo 3 pa-
Mdok toczny
210 i-4
Orem/Wane% 1(ozio7
pocaracact poa'pordify
Plan
"oelklatik a illigoirces
ala chy
/501,0,104,rrov, .eltigoiver z Ilachy
Obrats/ a'pArteklineawia
arAmrzsi elatterflych,orry
,00ma cy ha czykiir
1/0 100
Rys. 175. Wyladunek plyt z samochodu za pomocq
ciqgnika
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release a 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
379
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
kiety plyt. Przy wyladunku plyt z platform kolejowych oraz przy naladun-
ku I wy/adunku z samochodOw pracujq brygady wyladunkowe w skladzie
5 ludzi.
Plyty dla DS skladane sq z obu stron trasy nawierzchni, a dla DM
i MP ? z jednej strony. Dia unikniccia uszkodzenia podlota stosy plyt
uklada sic nie blitej nit 1,0-1,5 M od jego krawgdzi.
Gdy tviqzki plyt wyladowuje sig na slabym gruncie, nalety pod stosy
ukladae drewniane podkladki. Jest to szczegOlnie konieczne przy ewentu-
alnych przymrozkach, aby zapobiec przymarzaniu plyt do gruntu.
Odlegloge pomigdzy stosart,ii przyjmuje SiQ rownq:
1 = 0,38 a* a (42)
b
gdzie / ? odlegloge pomigdzy osiami stos6w w mb.;
n ? Hoge plyt w st6sie rowna lub stanowiqca wielokrotnoge nognaci
grodkow transportowych;
a ? wspOlczynnik; przy dwustronnym rozmieszczeniu stos6w a =-- 2;
? przy jednostronnym a 1;
b ? io?lyt w rzgdzie, liczqc wzdlut szerokaci nawierzchni.
W stosach polplyty ukladane sq oddzielnie od calkowitych; iloge polplyt
w stosie przyjmuje sig ,r6wna ilogci poprzecznych rzgclow migdzy osiami
stosow.
Uldadanie nawierzehni
,Uklacianie DS z plyt rozpoczyna sic od jej poprzecznej osi. Pierwszy
rzqd uklada sig wedlug sznura ustalajqcego poprzecznq. og DS i naciagnigte-
zo w kierunku wyznaczonym teodolitem, dokladnie prostopadle do pod-
kutnej osi. Ukladanie nastgpnych rzedow dokonuje sig w obie strony od
pierwszego u/otonego rzgclu w kierunku koricow DS, jak wskazano na ry-
sunku 176. Przy dostatecznej dlugogci przygotowanego podlota i wystar-
czajqcej Haci dowiezionych na budowg plyt Mona rozpoczynae uklada-
380
A7eranek ukracicrnia
Beggarcla erY9adaiVe2AlezeneleakIcta'anicr
1--
=I
Pada/roc/ 01
401m
2
c.$ 1/To/one pryty
...........,
,m..........M.? 01101M11???IMI .......???.. .,,..1. ....
????????=11????????????IMISIMEMINIMI.MIMIMMIMMIOMMOIwm?in
NMaiin?IMMONEMINEMNIMMMIMMIMIMIIMMINIMME Mt
IMM MEIN MIIII MOM MIMI MI. IMINI MIME IMIIN MIN Inn =MI
m/
ZoirmilF ar7,
p.
?=7=r? =me mon Immo .4t7
Miejrce hytcrdunku
pr?
11,orria'nio roztoione
pryty,
CI
Rys. 176. Organizacja uldadania nawierzchni z perfvrowa-
nych plyt
nie jednoczegnie od dwoch poprzecznikow i prowadzio je w przeciwnych
kierunkach. Aby zapewnie prawidlowe zejgcie sig stykow plyt na polqcze-
niu przeciwnych kierunkow ulcladania, odlegloge migdzy poprzecznikami
przyjmuje sig jako wielokrotnoge szerokogci plyty (38 cm).
Niewielki luz migdzy stykami na polqczeniu usuwa sic drogq ?rozciq-
gania" lub ?kurczenia" plyt, .ktore wykonuje sig kosztem istniejqcych lu-
zOw migdzy wpustami i hakami.
Prawidlowoge ulotenia katdego rzgclu plyt sprawdza sic wedlug sznura
naciqgnigtego wzdlut krawgdzi DS. Odchylenie krawgdzi ulotonych plyt
od sznura nie powinno przekraczae 5 cm na 100 m DS.
Przy wickszym odchyleniu konieczne jest natychmiastowe pmerwanie
pracy ukladania i wyprostOwanie przez podciunigcie w potrzebnym kie-
runku ulotonych jut rzgclow DS. Podciqgniccia dokonuje sie za pomocq
ciqgnika lub rgcznie telaznymi drqgami.
'Na kaidym kierunku uldadania pracuje jeden zespol skladajqcy sic
Z robotnikow wygpecjalizowanych w naprawie plyt, tragarzy, ukladaczy
,i lqczqcych plyty, podzielonych na sekcje. Typowy zespOl sklada sic z 9 lu-
dzi: 1 do naprawy, 4 tragarzy, 3 ukladaczy i 1 do lqczenia. Obowiqzki ro-
botnik6w wewnqtrz zespolu sq nastepujqce. Naprawiacz pracuje przy sto-
sach plyt, zdejmuje umocowania z pakietow i wiqzek plyt i usuwa drobrie
uszkodzenia plyt.
Tragarze pracujq parami donoszqc plyty za pomogq specjalnych hakow
(rys. 177) ze stosow do miejsca ich ukladania; przy ukladaniu plyt halci
???????
1
2
Rys. 177. Narzqdzia do sIdadania nawierzchni:
1 ? Ink' do noszenia plyt, 2 ? mlotek dobowy, 3 ? hak do wbi.lanta zawleezek
dwoch przyleglych rzgdOw powinny bye skierowane w przeciwnych kie-
runkach, jak wskazano na rysunku 178. Wstgpne rozlotenie wykonuje sic
bez pozostaWiania luzOw migdzy plytami, w odleglogci nie wickszej od
0,5-1,5 m od gotowej nawierzchni.
Ukladacze wykonuja skladanie nawierzchni; dwOch ukladaczy bierze
plyt c za konce, podnosi jq pod kqtern 30-45? i opuszcza lamice haki w od-
powiednie wpusty sqsieclniego rzgdu. Trzeci ukladacz pomaga przesunqe
opuszczonq we wpusty plytg w kierunku lqczqcych hak63,v ukladanego
rzcdu, oswobadzajqc miejsce we wpustach dla zalotenia zal.vleczek.
Wykonujqcy lqczenie zamocowuje katclq plytc trzema zawleczkami
(rys. 179), posuwajqc sic bezpogrednio w glad za ukladaczami. Zawleczki
wbija sic jeclnym uderzeniem drewnianego mlotka.
neclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
381
I
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
kiety plyt. Przy wyladunku plyt z platform kolejowych oraz przy naladun-
ku i wyladunku z samochodOw pracujq brygady wylaidunkowe w skladzie
5 ludzi.
Plyty dla DS skladane sq z obu stron trasy nawierzchni, a dla DM
i MP ? z jednej strony. Dia unikniccia uszkodzenia podlo2a stosy plyt
uldada sic nie blaej nii 1,0-1,5 m od jego krawcdzi.
Gdy wiqzki plyt wyladowuje SiQ na slabym gruncie, naleiy pod stosy
ukladae drewniane podkladki. Jest to szczegolnie konieczne przy ewentu-
alnych przymrozkach, aby zapobiec przymarzaniu plyt do gruntu.
Od1eglog6 pomicdzy stosami przyjmuje sic rownq:
= 0,38 n ? ,
gdzie / ? odlegloge pomicdzy osiami stosow w mb.;
n ? Hoge plyt w stdsie r6wna lub stanowiqca wielokrotnoge nognogci
grodkow transportowych;
a ? wspolczynnik; przy dwustronnym rozmieszczeniu stosow a == 2,
przy jednostronnym a ??=-- 1;
b ? ilogo plyt w rzcdzie, liczqc wzdlu2 szerokogci nawierzchni.
W stosach polplyty uklaclane sq oddzielnie od calkowitych; Hoge polplyt
w stosie przyjmuje sic rownq ilogci poprzecznych rzcdow micdzy osiami
stos6w.
(42)
Ukladanie nawierzchni
Ukladanie DS z plyt rozpoczyna SiQ od jej poprzecznej osi. Pierwszy
rzqcluklada SiQ wedlug sznura ustalajqcego poprzecznq og DS i naciagnicte-
go W kierunku wyznaczonym teodolitem, doldadnie prostopadle do pod-
osi. UkIadanie nastcpnych rzcdow dokonuje sic w obie strony od
pierwszego uloZonego rzcdu w kierunku koncow DS, jak wskazano na ry-
sunku 176. Przy dostatecznej dlugogci przygotowanego podlola i wystar-
czajqcej ilogci dowiezionych na budowc plyt iona rozpoczynae uklada-
380
neranek Ithradanta
B/Vgackt ilVgada/vaiammekukraciania
Poe-ulna, a 0.6'.
Aftiy:rce wylirclunku
gorzea'nio "iloione
PrY"
Rys. 176. Organizacja ukladania nawierzchni z perforowa-
nych plyt
nie jednoczegnie od dwoch poprzecznikow i prowadzie je w przeciwnych
kierunkach. Aby zapewnie prawidlowe zejgcie sic stykow plyt na polqcze-
niu przeciwnych kierunkow ukladania, odlegIog6 micdzy poprzecznikami
przyjmuje sic jako wielokrotnoge szerokogci plyty (38 cm).
Niewielki luz micdzy stykami na polqczeniu usuwa sic drogq ?rozciq-
gania" lub ?kurczenia" plyt, ktore wykOnuje sic kosztem istniejqcych lu-
zow micdzy wpustami i hakami.
Prawidlowoge ulo2enia kaklego rzcdu plyt sprawdza sic wedlug sznura
naciqgnictego wzdlui krawcdzi DS. Odchylenie krawcdzi uloionych plyt
od sznura nie powinno przekracza6 5 cm na 100 m DS.
Przy wickszym odchyleniu konieczne jest natychmiastowe przerwanie
pracy uldadania i wyprostOwanie przez podciqgniccie w potrzebnym kle-
runku ulo2onych jui rzcdow DS. Podciagniccia dokonuje sic za pomoc4
ciqgnika lub rccznie 2elaznymi drqgami.
'Na kaklym kierunku ukladania pracuje jeden zespol skladajqcy sic
Z robotnikow wyspecjalizowanych w naprawie plyt, tragarzy, ukladaczy
lqczqcych plyty, podzielonych na sekcje. Typowy zespol ?klada sic z 9 lu-
dzi: 1 do naprawy, 4 tragarzy, 3 ukladaczy i 1 do lqczenia. Obowiqzki ro-
botnikow wewnqtrz zespolu sq nastcpujqce. Naprawiacz pracuje przy sto-
sach plyt, zdejmuje umocowania z pakietow i wiqzek plyt i usuwa drobrie
uszkodzenia plyt.
Tragarze pracujq parami donoszqc plyty za pomo9 specjalnych hakow
(rys. 177) ze stos6w do miejsca ich ukladania; przy ukladaniu plyt bald
2
Ftys. 177. Narzedzia do skladania nawierzchnl:
? bald do noszenia plyt, 2 ? mlotek dqbowy, 3 ? hak do wbUanla zawleczek
dwoch przyleglych rzcdow powinny bye skierowane w przeciwnych kle-
runkach, jak wskazano na rysunku 178. Wstcpne rozloienie wykonuje sic
bez pozostawiania luzow micdzy plytami, w odleglogci nie wickszej od
0,5-1,5 m od gotowej nawierzchni. ?
Ukladacze wykonujq skladanie nawierzchni; dw6ch ukladaczy bierze
plyt c za kofice, poclnosi jq pod kqtem 30-45? i opuszcza lqczqce haki w od-
powiednie wpusty sasiedniego rzcdu. Trzeci ukladacz pomaga przesunq6
opuszczonq we wpusty plyt c w kierunku lqczqcych halcow ukladanego
rzcdu, oswobadzajqc rniejsce we wpustach dla zaloienia zawleczek.
Wykonujqcy lqczenie zamocowuje kaick plyt c trzema zawleczkami
(rys. 179), posuwajqc sic bezpogrednio w glad za ukladaczami. Zawleczki
wbija sic jednym uderzeniem drewnianego mlotka.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release_ @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
381
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
0
Na budowe nadchodzi zwykle po 6-8 sztuk zawleczek na jednq
gdy do skladania potrzebne sq 3 sztuki. Dia dlugotrwaiego i intensywnego
tiytkowania nawierzchni zaleca SiQ mocowad ka2clq plyt c czterema za-
wleczkami. Reszte zawleczek prwchowuje S1Q na lotnisku (dla napraw)
i na sidadach bazy (w razie przewiezienia nawierzchni na inne miejsce).
Zespoly ukiadaczy pracujq schodkowo sqsiadujqcych rzedach. Had ze-
spolow ustala sie liczac jeden zespol na 5-8 m szerokoAci.
Prawitilinvo illeirateicaeo
r-
......
C1. N... 1???
7
. a
11 n ) n
4
aa L .......
Rys. 178. Rozicrienie plyt na miejsca ich ulotehia
Kaidy zespo/ ukladaczy wyposa2ony jest w nastepujqce typowe narze-
dzia do uldadania (rys. 177): 5 hakow do noszenia plyt, 2 2elazne drqgi,
2 miotki drewniane, 1 mlot do naprawy plyt, 1 najprostsze kowadlo (do cie-
cia szyn) na dwa zespoly, 2 siekiery stalowe, 1 skrzynka lub torba do no-
szenia zawleczek, 1 hak do wbijania zawleczek.
it/ley:sea isVania
zawleczek
Rys. 179. Wzmocnienie polqczen plyt za pomocq za-
wleczek
Przy skladaniu DM mo2na w du?ym stopniu stosowae przeeiwne kie-
runki uldadania. Umocowanie styku na zaklad wykonuje sie szczegolnie
dokladnie przez przymacowanie do siebie gornej i dolnej plyty za porno-
cq 4-5 zwojow z miekkiego (odhartowanego), 3-milimetrowego drutu ,co
40-50 cm diugoki styku. .0stre kolice drutu podgina sie pod plyt, aby nie
uszkodzid ogumienia koi samolotOw. Poiqczenie na zaldad wykonuje sic
z ominieciem 1,5-2 rzed6w plyt (0,57-0,76 m) i z podgieciem hakow
w gornej stykowej piycie przy stykach na DS; styki plyt na Dlyl,wykonu-
je SiQ bez podginania hak6w.
Poiqczenia metalowych nawierzchni ze stalymi nawierzchniami, na
przyldad ,betonowymi, bywajq dwOch typow: uproszczone (rys. 180) i kapi-
talne. W uproszczonym polqczeniu skrajny rzqd plyt przylegajqcy do be-
tonu przymocowuje SiQ do drewnianego krawedziaka za pomocq cienkich,
wygietych hakow zqbkowanych. Dla kapitalnego polaczenia z betonem
uprzednio wyrqbuje sie.gniazda, w ktore zaklada sie miekki, 3-milimetro-
382
wy drut, z zalaniem nastepnie otworu betonem. Gniazda rozmieszczone sq
w dwOch rzedach w ukladzie szachowym; odlegioLe miedzy rzedami ?
40 cm, a miedzy gniazdami w rzedzie 60-80 cm. Korice drutu wystajue na
25-35 cm z betonu i skrecone w zwoje wpuszczone sq do otworow w ply-
tach, pewnie zespalajqc je z nawierzchniq betonowa.
a
Rys. 180. Konstrukcja styku stalowej nawierzchni z betonowq nawierzchniq:
a? uproszczona, b ? kapitalna, 1 ? betonowa nawlerzchnta, 2 ? stalowa nawierzchnia. 3 ?
krawqdziak, 4 ? sztucznie dobrze zaggszczone podlote, 5 ? gnlazda din umocowanla drutOW
Przenoszenie metalowych nawierzchni
Przerioszenie nawierzchni polega na:
a) rozbi6rce nawierzchni;
b) przewiezieniu jej;
c) uio2eniu nawierzchni na innym lotnisku.
Rozbiorke nawierzchni wykonujq o?mioosobowe brygady podzielone
na 3 zespoiy. Pierwszy trzyosobowy zespol zajmuje SiQ wyjcciem i zebra-
niem zawleczek. Drugi trzyosobowy zespol rozbiera nawierzchni. Trzeci
dwuosobowy odnosi plyty i uldada je w stosy. Do naiadunku plyt na rod-
ki za pomocq diwigow lub ciqgnikow niezbedny jest czwar-
ty dwuosobowy zespoi, ktory rownie2 uklada plyty w wiqzki i pakiety.
flo?rygad przy rozbi6rce ustala sic w zaleinoki od iqdanego czasu
trwania przenosin nawierzchni z zaloieniem 6redniej wydajnoki ?kola
800-1 000 m2 plyt na brygadc w ciqgu jednej zmiany.
Rozbiorka plyt rozpoczyna sic od 'skraju nawierzchni i wykonywana
jest w nastepujqcym porzqdku. Po wyrwaniu zawleczek usuwanq plyte za
pomocq 2elaznego draga odsuwa sie w wolnq od plyt strone w stopniu,
w jaldm zezwolq na to otwory we wpugcie. Nastepnie plyt e przesuwa sic
w odwrotnq strone, gornq piyte sqsiedniego rzedu podtrzymujua usuwana
plyt e podnosi sic i plyta zostaje usunieta. Po rozbiOrce calego. rzedu plyt
dokonanie rozbiorki nastepnych rzedow jest znacznie ulatwione, gdyi nie ?
wyrnaga przesuwania plyt w 'odwrotnym kierunku.
Przy rozbiorce nawierzchni okolo 10% plyt wymaga drobnej reperacji,
a dla 2-50/o plyt niezbedna jest naprawa. Do naprawy plyt, a w szczeg61-
noki do ich prostowania, organizuje sic specjalne brygady skladajqce sic
1i
/UV
_ 120

N
Ns
mill
40
A
Rys. 181. Warsztat dO prostowania plyt
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
383
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
z dw6ch zespoi6w: pierwszy ? w skladzie 2 ludzi ? pracuje przy wyrow-
nywaniu plyt, drugi ? 3 ludzi ? prostuje pogiete haki plyt. ?
Piyty prostowane sq na najprostszym drewnianym warsztacie (rys. 181)
przez wioienie jednym koricem pogigtej piyty hakami w dot miedzy belki
' warsztatu i prostowanie przez nacisk swobodnego jej kofica.
Wyr6wnania hak6w plyty dokonuje sie uderzeniami ndotka rowniei na
najprostszym warsztkie, do gornej belki ktorego przymocowany jest kg-
townik (rys. 182).
3
310
Afritoiv/Z4.
Rys. 182. Warsztat do prostowania hakow plytowYch
PrzY rozbi6rce nawierzchni w okresie zimowym przydziela SiQ pracu-
jgcej brygadzie dodatkowy zespol skiladajgcy slit z 2-4 ludzi dla skuwania
lodu i odrywania przymarznietych do gruntu plyt.
.Wszyitkie pozostaie rolioty wchodzgce w zakres przenoszenia plyt, jak
transport, ukladanie na nowym miejscu, wykonywane sq w ten sam spo-
sob co przy budowie? nowych nawierzchni.
NAWIERZCHNIE DREWNIANE
Opis ogolny
Drewniane nawierzchnie dzielg sie jak nastepuje:
a) nierozbieralne, wykonywane na miejsc'u z oddzielnych desek, bali
i polowizn, iqczonych ze sobg na gwoidzie ielazne, drewniane kcal lub
na zazgbione ?elazne dyble; przeniesienie takich nawierzchni praktycznie
jest niewykonalne;
b) rozbieralne, skladane z plyt wykonywanych w warsztatach; poigcze-
nia miedzy piytami bez uiycia gwoidzi pozwalajg na iatwe rozbieranie
nawierzchni.
Stosowanie drewnianych nawierzchni uzasadnione jest w nastgpujgcych
warunkach:
a) bliskok wielkich las6w, ktore moina wykorzystae clla przygotowa-
nia materiai6w drewnianych do wykonania nawierzchni;
b) mo?liwoge wykorzystania istniejgcych tartakow i warsztatow obr?b-
ki ktorych mac produkcyjna jest wystarczajgca dla zaspokojenia
potrzeb budowy;
c) dostatecznie dlugie terminy budowy, gdy2 prace zwigzane z przygoto-
w4niem materiaiow i uioieniem nawierzchni drewnianej trwajg co naj-
mniej 2-3 miesigce.
Drewniane nawierzchnie uldadane sq zazwyczaj bezpoArednio na splan-
towanym i dobrze zageszczonym gruntowym podloiu, bez budowy sieci
odwadniajgcej i podsypki. Tylko w bardzo cicikich gruntowych warwa-
kach wykonuje SiQ sied odwadniajgcg i podsypke piaskowg o grubogci
10-15 cm.
384
325_-I'? 325
Ii 4 I
ill
I
114
325
325
325 ---
650
Isit doh z be:iv
81
8/
159
;ZS
S/
RCM
iflyrdisinujega ,frarsbrapicalfa
krZS- /RS
Rys. 183. Kratowo deskowa nawierzchnia
Iszs /gs? /gs kgs?igs
? 2'
= 650
il?zeIrrdi JJ
II
,1-141
,
3 ,
IdEM11111v 011%141v,F
? 10,
61vaidzw, ir6tA7ne
me,oarzy.rte rife's/ J'criefrat ir3va.710
al64?,7ICIOty
apiaatioeCt
Sivoiaile A/keine
___tx:gricele "'troy
t? --t? 1?i? r ?
I. ?fi t t? ?t --r -t
i-o_vase4_J-0.4.504_504.ra I SO Va 1 1":: frry.,
-r -4- -
6'iraidzi? 0 le / .90-100 in;77
? tsui3wq lotnIslc
ON.
Rys. 184. Nawierzchnia z plyt drewnianych
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Nierozbieralne nawierzchnie wykonuje sie jako kratowo-deskowe lub
jako plyt c z balikow; rozbieralnq nawierzchni c robi sic z plyt deskowych.
Drewniana nawierzchnia kratowo-deskowa wykonywana jest z desek
o szerokoki 120 do 150 mm, grubogci 50 mm i dlugoki 6 500 mm, uklada-
nych na kant (rys. 183).
Poszczegolne deski lqczone sq za pomocq stykowych i miedzystykowych
przekladek drewnianych oraz gwoidzi o dlugoki 125-150 mm; deski sty-
kajq sic bezpogrednio bez jakichkolwiek wrcbow, szczeliny miedzy deska-
mi zasypuje sic piaskiem.
Nawierzchnia w postaci dre'wnianej plyty (rys. 184) sklada SiQ z bali-
kow 59 x 80 x 6 500 mm, uldadanych mijankowo co 1/4 ich dlugoki; po-
miedzy sobq baliki Iqczone sq na gwokizie o dlugoki 90-100 mm, wbija-
ne w kaklq warstwc w szachownice.
.3,
Plan
? KoreA.
drew/vans,
Pesk a .5"-r ar
Przekladka
Desk&
Mivory 140
ct?
.1 0
C a
BD
Rys. 185. .Rozbieralna inawierzchnia drewniana
Rozbieralne nawierzchnie (rys. 185) skladajq sic z oddzielnych, jedna-
kowych plyt o wymiarach 120 x 500 x 3 000 mm. Plyta skIadana. jest z 5
desek 50 x 120 x 3 000 mm, 5 przekladek 50 x 120 x 500 mm i 4 kolkOw
o cliugoki 500 mm i o grednicy 37 mm; cieZar piyty okolo 70 kg. Plyty lq-
czy SiQ ze sobq za pomocq wrebow wykonanych na obu koncach kakiej
piyty. Zuiycie materialow do budowy drewnianych nawierzchni podane
jest w tabeli 64.
386
Tabela 64
Zuiycio materialow na 1 ha nawierzchni
Rod za j nawierzchni
piasku
Larch:),
drownianych
gwoidzi
in?
ins
kolk6w m?
K rat owo-deskowa
111yta z ha likow
Rozbiera Ina nawierzchnin z plyt
desk owych
400
SOO 3,4
800 5.6
840 32
U wag a: Dia przygotowania drewna okrggtego do przelarcia objctok jego
przyjmuje sip wedhig objclaini tarcicy zo wspolczynnik loin 1.65.
Przygotowanic materialow
Przecieranie drewna okruiego dla uzyskania materialow do budowy
drewnianych nawierzchni, wobec znacznych jego objetoki, powinno bye
wykonywan.e w duiych stalych tartakach, wyposaionych w odpowiednie
pod wzglqdem technicznym i wydajno?ci urzgdzenia.
Na deski nadaje sig dowolny gatunek iglastych drzew: jodla, sosna,
6N,vierk, modrzew, cedr. Zastosowanie drzew likiastych jest dozwolone,
o lie uZytkowanie nawierzchni przewiduje SiQ na okres nie dluiszy jak
1-2 lata.
Kolki wyrabia sic z naturalnie? suchego; twardego drewna, jak brzoza,
dqb. Przygotowanie desek i balikow na kratowo-deskowq nawierzchnic
plytowq sprowadza sie do uzyskania materialu o okregionej dlugoki. Deski
na rozbieralnq nawierzchnie muszq mied na koficach otwory do polqczenia
na kolki j wrcloy (rys. 185). Do wywiercania otworow uiywa sic elektrycz-
nych gwidrow typu ESD-26, ktorymi przewierca sie za jednym razem 10-
15 desek uloionych w stos i nale2ycie sklamrowanych. Czolowy wrqb wy-
konuje sie drqiarkq, w razie braku jej wrqb wykonuje sic w dwoch fazach:
wywierca sic otwor o grednicy.d = 40 mm, a nastepnie wypilowuje sic
lub wyciosuje wiakiwy wrqb.
Kolki przygotowuje sic na tokarniach lub drqiarkach. Jeieli nawierzch-
nia obliczona jest na dlugotrwale uiytkowanie, caly drewniany material
naleZy zaimkegnowae (tabela 65). Impregnacji dokonuje sic przez posma-
rowanie lub dwukrotne spryskanie.
Ta beta 65
n impregnujocy
Sktad ptynu
I log Arodka
no 100 m?
p ow ier z -
ehni im-
pregnowa-
nego drew-
na
PrzygoLowanie plynu
S k la dOWe
ezogi
!log grod-
ka impregn.
nn 100 1
wody
Tem porn-
urn wody
przy przy-
got own n iu
Lrwa-
nin przygo-
towniiin
3% roztwor fluorku
sodowego ?Lopniku'
.floorek
sodowy
3% roztwor miesza-
?topnik"
fluorek
7,5 kg
4,5-6,0 kg
80 --900
1- 2 godz.
niny fluorku sodo-
wego i fluorku krze-
sodowy
fluorek
2,25 kg
'1,4-1,8 kg
rnowo-sodowego
krzemowo-
3% roztwOr fluorku
sodowego
sodowy
techniczny
fluorek
0,75 kg
0,5-0,6 kg
powyiej 80
25- 10 in in.
sod owy
3,0 kg
1,8-2,4 kg
SO -90?
30--40 min.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release a50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
387
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Po impregnacji poszczegolne elementy rozbieralnej nawierzchni sklada
sie w normalne plyty i przewozi na miejsce budowy. Objetoki materialow,
ktore nalety przewiete, sq bardzo znaczne, wobec tego roboty transporto-
we powinny bye dobrze przemyglane i zorganizowane. PrzewOz materia-
low mote bye dokonany dowolnym sposobem: samochodami, traktorami
z przyczepami, konmi, kolejg normalna, kolejq wqskotorowa itd.
Deski, przekladki i plyty sklada sig po obydwu stronach DS, poza po-
wierzchniq przygotowana pod przyszlq nawierzchni, w odlegloki 2-3 m
od krawqdzi.
Miejsca skladowania elementow, rozmiary i wysokoge stos6w materia-
low okre?lane sq odpowiednio do dlugoki i szerokoki nawierzchni.
Ukladanie nawierzchni
Ukladanie drewnianych nawierzchni rozpoczyna siq od jednej lub kil-
ku osi poprzecznych, uprzednio wyznaczonych w terenie. Przy wszystkich
rodzajach drewnianych nawierzchni kierunek desek przy ukladaniu po-
winien bye prostopadly do przewidzianego kierunku ruchu samolotew.
Kratowo-deskowg nawierzchni q uklada siq na legarach.z polowizn
18 : 2 lub 20 ;2 cm, polotonych co 81 cm (rys. 186).
388
SzczeqOls, st how
_ i-----1
1
1
i
I
I W7)/- / A
Vi
i 1
/
?
t
f
i
i
r iel.
4
1
3
200
?
? 200
?
Legar
180-200
Legar
360
440
inn
2
x -6wOdzie,wbijane wnieparzyste rzedy
o- w parzyste rzgrly
Rys. 186. Szczegol stykow kratowo-deskowej nawierzchni
Dia przekazania nacisku na wicksza powierzchnie podloza gruntowego
dlugok legarOw nie mote bye mniejsza od 3 m; legar uklada sie w row-
kach o odpowiednich wymiarach. Legary lEiczy sie na prosty wrgb, bez
utycia gwoidzi. Takie urzgdzenie podlota pozwala zmniejszye objgtoAe ro-
bot plantacyjnych, co ma szczegOlne znaczenie przy budowie w warunkach
zimowych na zmarznietych gruntach.
Styki desek lqczone przekladkami powinny bye oparte na legarach, to
samo dotyczy rOwniet przekladek pogrednich. Jeteli stosuje sie deski rot-
nej dlugoA-ci, styki moga wypage pomiedzy legarami; w tym przypadku
dlugoga przekladek zwieksza siq do 440 mm (rys. 186).
Dia przyspieszenia ukladania nawierzchni i osiagniqcia naletytej jej
jakoki, roboty wykonuja specjalizowane brygady robotnicze w skladzie
3-4 zespolOw: pierwszy zespOl uklada legary, drugi uklada deski, trzeci
i czwarty dopasowuje i przybija pogrednie i stykowe przekladki.
W miare wykonywania nierozbieralnej nawierzchni proinie pomigdzy
deskami zasypuje sie piaskiem lub mieszanina gruntowo-piaskowa; ta
ostatnia jest lepsza, gdyi mniej poddaje sie wydmuchiwaniu i zapewnia
lepszy splyw,w6d opadowych. Material do zasypania dowotony jest po
ulotonej nawierzchni i zaggszczany ruchem samochod6w lub walcami na
oponach pneumatycznych.
Ukladanie nawierzchni z plyt drewnianych prowadzi sig na 2-3 od-
cinkach DS, w zaleinoki od stanu przygotowania podlota, iloci materia-
low i sily roboczej. Pierwszy rzqd plyt uklada sic wedlug wyznaczonej
w terenie osi poprzecznej, dalsze ukladanie prowadzi sie i sprawdza wedlug
wyznaczonych w terenie krawedzi nawierzchni.
I Odonek
Brygada I Brygada
I Odcinek
I &wade
Krcwqa'z'DS
1 Brygoda...
A'rareedz PS
500 -.-
1-
Pabh rniernicre
Pala/
merniCte
Rys. 187. Organizacja ukladania rozbieralnej nawlerzchni drewnlanej
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
389
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Odlegioge pomiqdzy osiami poprzecznymi, od ktorych rozpoczyna si
praca na odcinku, musi by6 wielokrotnog.ciq szerokoLci plyty.
Na ka2dym odcinku pracujq dwie brygady, kaala z 4-6 zespolow,
ukladajqcych plyty w sqsiadujqcych szeregach, z odstepem co 3-4 dlugo-
gci plyt (rys. 187).
Sklad zespolu 8 robotnikow: 4 robotnikow donosi plyty i 4 uklada je.
? Ukladacze za pomocq dragow przysuwajq jednq plytq do drugiej a2 do
momentu, kiedy skrajne kolki wejdq dokladnie we vvrqby na koficach
desek.
Jeieli podwo2enie oddzielnych elementow nawierzchni odbywa sig za
pomocq transportu koiowego rownolegle z ukiadaniem, czqge elementow
mo2e bye skladana na gotowej nawierzchni w bezpogrednim sqsiedztwie
zespolow ukladajqcych, dzicki czemu znacznie zmniejsza siq odlegloAe do-
noszenia.
Przyb1i2ona wydajno6e robot przy wykonywaniu jednego Metra kwa-
dratowego drewnianych nawierzchni (bez sztucznego podlo2a) podana. jest
w tabeli 66.
Tabela 66
? Typ nawierzchni
Kratowo-deskowa
Rozbieralna?
oboczych
rob./godz.
0,86
- 0,14
Uwagi
Sita roboeza policzona jest tylko an przenie-
sienio i uktadanie gotowych ptyl.
CZESC TRZECIA
PRODUKCJA POMOCNICZA
Rozdzial XXI
KOPALNIE MATERIALOW
?
Budowa nowoczesnego lotniska zwiqzana jest z utyciem wielkich iloici
naturalnych kamiennych materialow budowlanych. Wydobycia ich doko-
nuje siq w kopalniach materialow po wykonaniu koniecznej odkrywki.
Wydobycie, przygotowanie i transport materialow na miejsce budowy
stanowiq najwainiejsza czqge zagadnien zwiqzanych z budowq lotniska.
Rozmiar rob6t przy wydobyOu materialow czqsto bywa nie mniejszy od
rozmiaru rob6t ziemnych na polu wzlotow, pracochlonnoge tych robot jest
wiqksza, a wykonanie trudniejsze. Powodzenie budowy, terminy jej wy-
konania i koszty w powa2nym stopniu uzale2nione sq od prawidlowego
wybrania kopalni materialow, od organizacji pracy w niej i od sposobu do-
starczania materiaiow na budowq.
Zorganizowanie pracy w kopalni wymaga dluiszego czstsu i znacznych
nakiadow grodkow materialnych. W zwiqzku z tym przy krotkich termi-
nach budowy lotniska naleiy we wszystkich przypadkach, gdy to jest mo-
wykorzystad istniejqce jui w rejonie budowy kopalnie material6w.
W razie braku takich kopalni staje sig konieczne organizowanie wlasnych
kopaln na zbadanych jui i znanych naturalnych pokladach materialow lub
naleiy niezwlocznie przystqpie do organizacji robot poszukiwawczych.
Je2eli wiasne kopalnie materiaiow powstajq staraniem przedsiqbior-
stwa wykonujqcego roboty tylko dla zabezpieczenia potrzeb.budowanego
lotniska, w6wczas dzialalnoge takich kopalri okreglamy nazi.vq czasowej
produkcji pomocniczej, uruchamianej tylko na okres budowy lotniska.
Jeieli jednak w danym rejonie planuje siq wykonanie rowniei innych
lotnisk, przewa2nie ekonomicznie uzasadnione jest posiadanie kopalni
o charakterze stalym, kt6rej produkcja zaspokoilaby potrzeby szeregu lot-
nisk. Tego rodzaju wielkie kopalnie mogq bye zaopatrzone w bardzo wy-
dajne i nowoczeshe urzqdzenia i w zwiqzku z tym jednostkowe koszty wy-
dobycia materialOw w stalych kopalniach powinny bye niisze od kosztow
ponoszonych w kopalniach czasowych.
Problem scalenia produkcji materialow kamiennych staje SiQ jeszcze
bardziej palqcy w rejonach o niedostatecznej ilogci pokladow naturalnych.
W takich przypadkach celowe jest organizowanie stalych kopalti materia-
low, obslugujqcych nie tylko jeden rejon, ale i kilka sqsiednich.
Kopalnie materialow dla budowy lotnisk powinny bye zorganizowane
I wyposaione w zalo2eniu calorocznej ich produkcji, gdy w wiqkszoki
przypadkow najwiqksze nasilenie wydobycia ma miejsce w cirigu zimy.
Oprocz tego zachodzi czqsto koniecznoge organizowania w samej kopalni
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
391
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
prac zwiqzanych z kruszeniem kamienia na tluczen i uszlachetnieniem twi-
row przez dodanie brakujqcych frakcji. Wykonuje sie te prace w kopalni,
aby uniknqe zbqdnych przewozow nieuiytecznych dla budowy domieszek
i skIadnikow materialOw kamiennych.
ZASADY ORGANIZACJI PRAC POSZUKIWAWCZYCH MATERIALOW
KAMIENNYCH
Prace poszukiwawcze w rejonie budowanego lotniska nalety rozpo-
czqd od geologicznych studiow danego rejonu; w pierwszym rzqdzie nalety
stwierdzie, jakie skaly geologicznego podloia i skaly czwartorzqdowe
wchodza w skIad geologicznej struktury danego rejonu, a nastepnie, po
wybraniu przydatnych, na miejscu okrelie ich jakoga, miqtszoge i warun-
ki wydobycia. Dia zaznajomienia siQ z geologicznq strukturq nalezy wyko-
rzystad mapy zalegania skal geologicznego podlota, opracowane dla calego
szeregu rejonOw Zwiqzku Radzieckiego w skali 1 :1 000 000 i 1 :420 000, ?
mapy petrograficzne; zbiorcze mapy czwartorzqdowych skal dla europej-
skiej CZQgCi. ZSRR w skali 1 :2 500 000 oraz istniejqce dla niektorych rejo-
now mapy o wiQkszej skali czwartorzgdowych skal.
Przy wnioskowaniu o motliwoki wykorzystania skal geologicznego
podlota nalety korzystae z opisow geologicznych systemow. Jako ogOlne
wskazowki mon sititya nastqpujqce opisy:
1. Powierzchnie wystQpowania na zewnatrz roinych magmowych ga-
tunkOw skal (oznaczone na mapach jasnymi kolorami) jak rowniet i wigk-
szogci metamorficznych gatunkow sq rejonami, w ktorych budownictwo
lotniskowe zabezpieczone jest w materialy o naletytej jakoAci.
2. Z osadowych skal zasobnych w przydatne gatunki sq poklady z okre-
- su wggla kamiennego (zwarte waPpienie, piaskowce), poklady pemskiego
okresu (piaskowce Artytiskiej PIyty, wapienie i dolomity Kazanskiej Ply-
ty); sylurskie, dewonskie pokiady, z ktorych Pochodzqce materialy prze-
?watnie odznaczajq siq wielkq rotnorodnogciq technicznych N,viagchvoki;
poklady triasowego, jurajskiego i kredowego okresow, jak rowniet trzecio-
rzcdu ? paleogenu i neogenu ? zawierajq bardzo niewiele przydatnych
dla budownictwa materiaiow.
3. Czgge map skal geologicznego podlota, na ktorych pozostawiono (nie
usuniqte) poklady czwartorzqdowe, odpowiadajq rejonom, w ktorych nie
nalety liczyd na eksploatowanie kamiennych materialoW ze skal geologicz-
nego podiota, poniewat wydobycie ich spod wyjqtkowo potetnych pokla-
dow czwartorzQdnych jest nieopIacalne.
W takich rejonach kamienne materialy budowlane mon bya uzyskane
jedynie z pokladow czwartorzqdu.
Nastqpujqce genetyczne formy pokladow czwartorzgdowych mop bye
wykorzystane dla uzyskania materialow budowlanych:
1. W z g a r z a morenow e, zandry, ozy i inne formacje zwiqza-
ne z akumulacyjnq dziaialnoAciq lodowcow i \\kid lodowcowych. Uzyskuje
sig z nich materialy budowlane w postaci piasku, viru i glazow. W mo-
renach (wystqpujqcych w postaci pojedynczych wzgorz lub IancuchOw
wzgorz o kszta/cie luku) przewataja giazy i twir w ozach (w postaci wa-
skich i diugich pasm gorskich) twir i piasek o rotnych frakcjach. Ozy
sq najbardziej korzystne dla poszukiwan twiru, przy ezym bywaja przy-
padki, i material mote bye wydobyty prawie bez tadnych robot odkryw-
kowych. Znane sq ozy skladajqee sig prawie ?wylqcznie ze wiru, czgAciej
jednak warstwy lub gniazda piask6w poprzedzielane sq warstwami lub
392
gniazdami twirOw lub otoczakow. W kamach (w postaci krotkich pasm
gorskich lub oddzielnych wzgorz) przewatajqcym materialem budowlanym
sq piaski.
2. Po k la dy rzeczn o-1 odowco we. Materialem budowlanym
w nich wystqpujqcym sq piaski i w mniejszym stopniu twir. Poklady tego
typu posiadajq skogne, czqsto plytkie uwarstwienie lub gniazda materialu,
. wskutek czego zalegajq na niewielkich powierzchniach I w zwiqzku z tym
nie dajq gwarancji dostatecznego zapasu materialu.
3. Pok lady w jeziorach (czOciej przybrzeine). Materialem .
budowlanym w nich wystqpujqcym sq roinego gatunku piaski oraz w rzad-
kich przypadkach ? twiry. Warstwy piasku ze znacznq zawartogciq twiru
wystQpujq zwykle w dolnej czqAci pokladu, ponitej poziomu wod grunto-
wych; prawie zawsze wymagajq znacznej odkrywki i trafiaja siq w nie-
wielkich ilogciach.
4. P okIady a I,u wialn e. Materialami budowlanymi w nich
wystepujqcymi sq piaski, twiry i otoczaki. Material jest dobrze rozsegrego-
wany, co stwarza warunki znalezienia odpowiedniego pod wzglqdem
uziarnienia materialu budowlanego, jednak ze wzglqdu na wystcpowanie
w postaci gniazd poklady te nie posiadajq dostatecznej migiszoki i po-
wierzchni zalegania.
5. Waly morskie brzegowe wystoujq w postaci piaskow,
twirow i otoczakow. Material walow brzegowych jest rozdrobnionym
i obtoczonym (przez dzialanie fal) produktem zasadniczych gatunkow skal
stanowiqcych w danym rejonie brzeg morski. Dlatego budowlane wlatci-
woki materiaIow z walow brzegowych okreglane sq na podstawie wlagci-
woAci macierzystych skal morskiego brzegu.
? Rzadko udaje sig uzyskaa kamienne materialy budowlane z aluwial-
nych, dyluwialnych i proluwialnych poklactow. Z pokladow popiolow wul-
kanicznych mogq bye wykorzystane tylko piaski diun i wydm piaszczy-
stych. Pozostale rodzaje pokladow czwartorzedowych nie zawierajq ka-
miennych materialow budowlanych. Nalety jeszcze I.vspomnied, te jeteli
rejon poszukiwan znajduje siq na poludnie od granicy wielkiego zalegania
lodow, to nie bgdzie na nim pokladow lodowcowych i ilota genetycznych
rodzajow pokladow czwartorzedowych, w ktOrych moina by spodziewad
siq materialow przydatnych dla budownictwa, bQdzie nieznaczna, co jeszcze
bardziej powinno wplynqe na intensywnoge poszukiwan.
Ograniczenie sig jedynie do studiowania geologicznych map nie mote
daa wyczerpujqcych danych o moinoAci znalezienia w danym rejonie ? ma-
terialOw budowlanych, dlatego tet powyisze studia nalety uzupelnia za-
znajomieniem SiQ ze specjalnq literaturq geologicznq.
Ze zbioru prac w zakresie geologii, dotyczqcych europejskiej czqtci
ZSSR, motna polecie dzieio akademika A. Archangielskiego ?Geologiczna
struktura ZSRR". Oprocz tego nalety bezwzglqdnie wykorzystad dane
o istnieniu materialow budowlanych, opracowane dla poszczegolnych
obwod6w i rejonow.
Dla powzigcia ostatecznej decyzji odnognie istnienia trOdel wydobycia
materialow kamiennych, konieczne jest potwierdzenie na miejscu posia-
danych danych drogq zbierania dodatkowych informacji i przeprowadzania
prac w terenie.
Dodatkowe informacje o moinoki znalezienia w danym rejonie ka-
miennych materialow budowlanych powinny bye zbierane: przez stu-
diowanie danych bqdqcych w posiadaniu miejscowych geologicznych i dro-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
393
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
gowych organizacji, krajoznawczych muze6w i innych urzed6w, wywiadu
w miejscowej ludnogci, oglgdzin starych i nowych miejsc wydobycia.
Powyisze informacje pomoge.- w wybraniu terenow najdogodniejszych
--pod wzgledem zmniejszenia do minimum rob6t odkrywkowych i jakogci
drag dojazdowych itp.; jednoczegnie jednak naleZy posiadad ju2 gotowy
orientacyjny poglgd na geologiczng strukture danego rejonu i znajdujgce
sig w nim rodzaje materialow budowlanych.
Prace w terenie przy poszukiwaniu kamiennych materialow budowla-
nych sprowadzajg SiQ do sprawdzenia na miejscu wszystkich danych,
uprzednio zebranych i przestudiowanych, o geologicznych wlasnoSciach
danego rejonu.
Poszukiwania naley rozpoczge 9d oglgdzin i przestudiowania natural-
nych odsloniga brzegow rzek, wgwozow, jarow, Usypisk itd., sztucznych
odslonige studzien, doIow fundamentowych. W przypadku braku odslo-
'nige naleiy dokonywae rozkop6w, kopae probne doly, rowy, wiercie szyby.
Pr6bne doly przy poszukiwaniach naleiy doprowadzad do glebokoki
3-5m.
Dia zbadania zasadniczych gatunk6w pokladOw skal wykonuje sie caly
szereg probnych dolow lub szyb6w w siatce, grednio 100 x 100 m na gle-
bokoge warstwy naniesionej. Czegeig probnych dolow naleiy siegnge w ska-
Ig na glebokogd jej zwietrzaIej warstwy, a kilka dolow cloprowadzie na
1,5 m w gig]) macierzystej niezWietrzalej skaIy.
Dane badawcze i.studia przyczynig sie do moinogcl opracowania sche-
matycznego przekroju danego rejonu i ustalenia grubaci oidkrywki dla
roinych dziaIek terenu, pod ktorym znajdujg sig? poszukiwane poklady.
Powy2sze dane dadzg rownie2 wyobra2enie o gruboAci warstwy zalegania
poszukiwanego materialu, to znaczy jego migiszoki i jednoczegnie jakogci.
Przy badaniu miejsc zalegania skal magmowych naleiy ustalia:
a) petrograSiczny ich sklad' na oko i bardziej dokladnie za pomocg
mikroskopu, w kt6rym to celu naleiy pobrae .probki 10 x 10 x 5 cm; odlu-
' pania kawalkow na1e2y dokonae recznie;
b) istnienie szczelin, ich rozciggloge i upad (mierzyd busolg gorniczg),
gdy2 skaly magmowe zawsze posiadaja jawne lub ukryte szczeliny, przy
czym niekiedy siatka szczelin jest na tyle ggsta, Ze zezwala na wykprzy-
stanie kamienia jedynie na tluczen. Kamienia nadajgcego sie do rob6t ka-
mieniarskich czy brukarskich nie moZna tutaj uzyskae;
c) stopieri i gigbokoga zwietrzenia skaly, gdy2 niekiedy zwietrzenie
niszczy skal e na gigbokoge kilku metrOw i czyni ja niezdatna do robot bu-
dowlanych. Oznakami zwietrzenia sq: obniiona twardog6 skal, zabarwienie
na kolor ochry, zmetnienie polnych szpatow itd.;
d) obecnoga szkodliwych domieszek, np. pirytu;
e) lupliwoge niezwietrzalych (SwieZych) probek kamienia i moZnoge za-
stosowania go w kamieniarce lub do .kostki drogowej (ustalenia dokonuje
sie droga lupania kamienia mlotkiem);
f) strukturg skaly.
Przy polowym badaniu zloi metamorficznych skal naleiy ustalie:
1. Stopien zbliienia do lupkOw, od ktorego zaleina jest jakoge materia-
lu, a w szczegolnoki jego mrozoodpornoge. Im wigkszy jest stopien zbliZe-
nia pod wzglgdem struktury do lupkow, tym gorsze sq wlageiwogci kamie-
nia jako materialu budowlanego.
2. Obecnoge szkodliwych domieszek (piryt) i skupien slabych minera-
I6w, np. miki.
394
3. Struktdre (luskowata, ziarnista itd.).
4. Sklad petrograficzny.
W praktyce w dobrze dobranych mieszaninach udaje sig ustalid:
a) dla piaskowcow ? sklad i wielkoge ziaren, stopieri cementowania sig,
porowatoge skaly i jej zabarwienia;'
b) dla wapieni i dolomitow ? strUkturg, powierzchnic przelomu (poig-
dana gwiecgca, blyszczgca), twardoge (poZgdane twarde, skrzemieniale),
domieszki mineralogiczne (moZna dokonao prob kaidej oddzielnej war-
stwy); ?
c) dla skal osadowych w calogci ? forme zalegania (warstwa, skupienie
soczewkowate), rozmiary oddzielnych warstw i warstewek (odejta), elemen-
ty zalegania, obecnoge szczelin, forme i rozmiar kawalka kamienia uzyska-
nego przy odlupaniu go mlotkiem i moinoge uiycia kamienia z tych skal
do kamieniarki i drogownictwa.
Naleiy rownie2 zwrOcie uwage na charakter wietrzenia skaly i
szoge warstwy podlegajgcej wietrzeniu.
Polowe prace przy poszukiwanirich materialOw budowlanych w pokla-
dach czwartorzedu, jakimi sq glazy, otoczaki, tluczeri, iwir i piaski, posia-
daja pewne osobliwogci. Przede wszystkim w licznych przypadkach pc-
wane znaczenie, jako charakterystyczna oznaka dla poszuldwari, ma sam
zarys terenu.
Przy poszukiwaniach w ro2nych poldadach, bedgcyth rezultatem lodow-
cowej dzialalnogci, koniecznie naleiy sprawdzia w terenie 'oddzielnie
izolowane wzniesienia i pasma pagorkow posiadajgce pozytywne formy,
wyrainie odcinajgce sie od zarysu terenu, oraz w miarg moinotci ustalie
ich genetyke. Poniewai material kamienny pokryty jest warstwq gruntu
(a na stokach usuwiskiem), konieczne jest albo znalezienie na badanym
obszarze naturalnych odslonige, albo wykonanie calego, szeregu probnych
dolow. Jeieli ma sie do czynienia z dostateoznie stromym stokiem, moina
wowczas wykonae doly na stoku uskokami tak, aby g6rny poziom dolnego
dolu odpowiadal dolnemu poziomowi dolu nad nim wykonanego ? w ten
sposob otrzymamy przekroj poprzeczny calogci stoku.
Dia zbadania miejsc zalegania iwirow wystarczy grednio na 1 ha od
2-4 dolow, dla piaskow zag ? Co 25-50 m.
Rowniei przy poszukiwaniach materiatow kamiennych w aluwialnych
pokladach kolo jezior naleiy w pierwszym rzgdzie sIderowa6 uwage na
obszary przyrzeczne, na wzniesienia terenu (nawet nieznaczne) i na wy-
dluione niziny, gdzie moZliwe jest zetkniecie sie z materialem kamiennym
dawnych loZysk Tzecznych. _
Poszukiwania, jak rownie2 i badania pokladOw, powinny obejmowae za-
rOwno studiowani& naturalnych odslonige (brzegi rzek), jak i wykonywa-
nie probnych dolow.
Poklady aluwialne zalegajg w loiyskach istniejgcych i dawnych rzek,
w dolinach rzek, jak rownie2 tworza rzeczne tarasy. Szczeg6lnie zasobne
w materialy kamienne sq doliny gorskich rzek. Naleiy pamietad, e poklady
piasku i iwiru posiadajg ksztalt wydluZony w kierunku koryta i biegu
wody. W zwigzku z tym kopalnie nale2y zakladad wzdlui prostopadlych
do biegu wody. Roboty odkrywkowe dla wydobycia materialow z pokladow
aluwialnych przewainie sq niewielkie, a niekiedy w og6le sq zbedne. Zna-
ne na przyklad sq przypaidki uiycia do budowy lotniska iwirow z odsypisk
rzeki przez zgarnianie ich w waly i bezpogrednig wywozkg na budowe.
Poszukiwania miejsc zalegania Wino leigcych kamieni polegaja w isto-
cie rzeczy na wyszukaniu takich ich skupisk, ktorych wydobycie byloby
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
395
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
oplacalne. Dia obliczenia ich objctoki naleiy wybrae gredniq dzialkc o po-
wierzchni 40 x 50 m jako typowq dla danego rejonu pod wzglcdem gsto-
ci kamieni. Na takiej dzialce kamienie uklada 'sic w stosy
i dokonuje si pomiar6w. Zaleca sic przyjmowad gredniq z ppmiarow na
2-3 dzialkach. Przy wydobywaniu kamieni z wierzchniej warstwy (gli-
niasto-piaszczystej) obliczen objctoki kamienia dokonuje sic za pomocq
probnych dolow i okrdlenia stosunku objctoki wydobytego z nich kamie-
nia do ogolnej objctoki dolow wykopanych do odmierzonych glcbokoki.
UZYTKOWA OCENA POKLADOW NATURALNYCH MATERIALOW
KAMIENNYCH
Dia technicznej i ekonomicznej oceny celowoki eksploatacji znalezio-
nych pokladow konieczne jest stwierdzie:
1. Monde zastosowania materialu do okrdlonego celu, co okregla sic
doranq probq na miejscu i badaniem laboratoryjnym.
Przydatnoge kamienia stwierdza sic za pomocq laboratoryjnych badan
pobranych probek, ktore powinny najbardziej prawdziwie charakteryzo-
wae rzeczywiste wlakiwoki badanego materialu.
Probki pobiera sic z ka2dej charakterystycznej warstwy na kaaly metr
jej gruboki; rozmiary probki nie powinny bya mniejsze od 25 x 25 x 40 cm.
Do pr6bki powinno bya dolqczone 6wiadectwo z dokladnym opisem miej-
scowoki, gIcbokoki warstwy, miejsca pobrania probki itp. -
Pr6bki ze gwiadectwami odsy/a sic do laboratorium w celu okreglenia
wytrzymaloki na ciskanie i rozciaganie, zbadania na gcieralnde w bcbnie
Devala, mrozoodpornoki, cicaru wlakiwego itd. w. zaleinoki od prze-
znaczenia uiytkowego.
Pr6bki z 'pokladow iwirowych pobiera sic zwykle dla calej gruboki
warstwy, nie wyodrcbniajqc mniej zasobnych przewarstwien. Jednak gdy
ro2nice gruboki poszczegolnych warstw sq bardzo znaczne, naleiy poddae
badaniu kaftlq warstw c oddzielnie. PrObkc pobiera si metodq bruzdy: ze
4cianki probnego dolu (z calej glcbokoSci lub gruboki oddzielnej warstwy)
zgypuje SiQ na brezent material uzyskany z bruzdy o glcbokoki 10 cm na
,calq szerokoge lopaty.
Uzyskany material naldy lopatq przemieszae, uformowad w ksztalcie
Acictego sto2ka, ktory nastcpnie pionowo rozdzielamy ha cztery czcki
(kwartowanie). Nastcpnie lqczy sic dwie przeciwlegle czeki i powtarza sic
kwartowanie ai do uzyskania probki o ciciarze od 15 do 30 kg. Otrzymane
w ten sposob probki (w i1oci nie mniejszej od 3 dla jednego zloia) prze-
syIa sic do laboratorium w celu okrdlenia ich'granulometrycznego skladu,
zawartego w nich piasku, pylu, gliny, a odnognie 2wirowych sklad-
nikow ? w aelu zbadania ich na gcieralnda w bcbnie Devala, nasiqkliwoge
i mrozoodpornda.
Gatunek piasku okregla sic przez zbadanie jego granulometrycznego
skladu, przy czym probki naleiy pobierad rownid metodq bruzdy (z na-
stcpnym kwartowaniem) z calej gruboki pokladu lub w przypadku znacz-
nych roinic co do gatunku w poszczegolnych warstwach ? z kaidej od-
dzielnej warstwy. Cicar probki nie powinien bye mniejszy od 1,5 kg.
2. Objctoge z162 materialu, ktorq okregla sic *z wyniku badari.
Objgtoici zl? wedlug stopn'a zbadania ich dzielq siq na trzy kategorie: katego-
ria A ? okreAlona na podstawie dokladnego' zbadania uiytkowych kopalin ? sluiy
do projektowania kopalni materiaiow; kategoria B ? prawdopodobna objqtok ? jest
podstawq dla opracowania projektu- eksploatacji kopalni; kategoria C ? orientacyjna
396
objgtoLe ? jest podstawq ata perspeKtywicznego manowanta. Objctotct z16? wedlug
powyiszych kategorii ustalane sq przez Wszechzwiqzkowq Komisk Zasolidw (WZK)
na podstawie rezultatOw ich poszukiwati. Dia zorganizowania kopalni o wkladach
poniiej 500 000 rubli me wymaga sl q zatwierdzenia objqtotci zlot w WKZ.
Obliczenia objctoki zloi dokonuje sic na podstawie danych o tredniej.
gruboki warstwy uiytkowych kopalin i jej powierzchni lub wedlug izoli-
nii jednakowych gruboki warstw uiytkowych, analogicznie do obliczenia
objctoki ziemnych robot wedlug izolinii jednakowych roboczych znakow.
Obliczona w ten spos6b objctoge nazywa sic g eo log i cznym zap a-
s e m. Dia przejkia do pojccia przemyslowego zapasu nale:ky
wylaczye wszystkie objctoki niedostcpne lub ktorych eksploatacja z
r?z-
nych wzglcdow nie jest ekonomicznie uzasadniona.
Przy ustalaniu zapasu iwiru naleiy bezwzglcdnie ustalad procentowq
jego zawartoge w uiytkowej warstwie.
3. Objctoga robot odkrywkowych. Objctoki te obliczone sq tymi samy-
mi metodami co i zapasy. Naleiy przy tym obliczyd wspolczynnik odkrywki,
tj. stosunek objctoki warstwy odkrywkowej do objctoki uiytkowych
kopalin:
p
ruiytk
4. Moinda wykonywania robot w okresie zimy.
5. Odlegloge miejsca zloi do placu budowy, warunki i rodzaj tran-
sportu.
6. Kierunki upadu warstw, obecnoga oddzielnych skupisk
(dla kamienia), rodzaj zalegania ? soczewkowaty, warstwowy,
iwiru i piasku).
7. Monde zmechanizowania produkcji, lokalizacji maszyn.
8. Koniecznde odwodnienia.
9. Dodatkowe zadania zwiqzane z zaopatrzeniem w wok
elektryczna.
IT
odkr
SYSTEMY EKSPLOATACJI KOPALNI
i szczelin
ciqgly (dla
I energic
Dia celow budowlanych uiywa sic zwykle materiPlow zalegajqcych nu
malej glcbokoki od powierzchni ziemi i w zwiqzku z tym wydobywanych
sposobem odkrywkowym.
RozrO2nia sic dwa zasadnicze rodzaje wydobycia tych poiytecznych
materialow. Pierwszy rodzaj ? r o zk op lub jama, kiedy poklady skaly
nie majq ujkia na powierzchnic gruntu i wydobywane sq z szeregu uro-
bisk tworzacych dot (rys. 188). Drugi rodzaj ? gcicci e, kiedy poklady
Rys. 188. Eksploatacja spcsobem rozkopu
majq ujkie na powierzchnic (np. na stoku gory, wzgorza, wqwozu, brzegu
rzeki) i eksploatowane sq na bocznym odslonicciu zloia (rys. 189). W obu
rodzajach kopalni wydobycia poiytecznych kopalin dokonuje sic poziomy-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
397
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
mi warstwami w ksztaIcie stopni. Eksploatowana .czege stopnia nosi nazwg
urobiska. Poczatkowe utworzenie stopnia w kopalni iosiaga sie przez wy-
konanie tak zwanego ro z c in a j c ego rowu, ktorego jeden albo
oba bold beda sluiy/y jako robocze stopnie. Dia wywozu wydobytej skaly
wykonuje sie. row o dwozo w y lub instaluje diwigi i windy.
Pozyteczna strata
Rys. 189. Eksploatacja sposobem Sciecia
Dia lepszej organizacji rob6t w kopalni stosuje SiQ usytuowanie i prze-
suwanie linii urobisk wediug ustalonego ukladu. Stosowane sq nastepu-
jace ukIady:
1. Ukiady rownolegiego przesuwania urobisk. W ukladzie takim kie-
runki urobisk pozostaja zawsze rownolegle do pierwotnych ich lderunkow
(rys. 190). Do nich naleia talc zwane teowe, hakowe i bramkowe uklady,
Peiic-t7TafF4Fy Foila-d?kt7neFroip?ockra siT
praca vv U ski
lItIlilillIll I
111..111111 IlltI111 till I-1 I 11111111111 111 1 1. I 1 1 1 1 I I I I I I I I
Rys. 190. Uktad rownoleglego przesuwania urobisk
eksploatacyjne, istota ktorych przedstawiona jest na rys. 191, 192, 193.
StrzaIkami oznaczono kierunek przesuwania urobisk. Przy rownoleglym
Przeamieciu iurobiska eksploatacyjna szerokoge jest jednakowa na caIej
clIugogci roboczego frontu. W t9owym ukladzie row odwozowy doprowa-
dzony jest do grodka rozcinajacego rowu. W za1e2nogci od usytuowania roz-
cinajacego rowu na eksploatowanym obszarze, wydobycia dokonuje sie
z jednej lub z obu stron rowu roicinajacego.
W hakowym ukladzie row odwozowy przytyka do jednego z koncow
rowu rozcinajacego,.w bramkowym za? urzeczywistnia siq piergcieniowy
system tr*ansportu, co r jest- wielka zaleta, jednak zastosowanie go wymaga
powainego 'powiekszenia zakresu robot przygotowawczych.
2. Uklady wachlarzowego przesuwania urobisk, tj. takie uldady, w ktO-
rych kierunek ruchu urobiska jest odcinkiem kola (rys. 194).
?W ukladzie wachlarzowego przesuwania urobisk dlugoga i szerokoge
urobiska sq zmienne, co utrudnia organizack pracy sprzetu przy eksploa-
tacji i kopalni, jak rownie2 i prace grodkOw transportowych. Jednak w tym
398
ukladzie dlugoge dreg wywozowych jest skrocona, wylaczone sq przerwy
w pracy zwiazane z przenoszeniem. obrotnic w miejscu zetkniecia sie uro-
biska z glownymi .drogami wywozowymi.
3. Uklad Alepych urobisk, w ktOrych eksploatacja kamienia prowadzo-
na jest za pomoca glepo zakoficzonych row6w. Uklad ten stosuje siq przy
malym zakresie robot.
Stopniowe usytuowanie
urobisk
?oz?clnu.gcu T -
I
Ifterunek
przesuntec(a
urobisk
Rys. 191. Uklad teowego spo-
- sobu eksploatacji
Odklad odkrywhi
wywiezionej zrowu
, c
sw.4
Aa/ /ill /1/11&/.411/7 ZelMe /Mb,
. ?
w
. I
plefuesun le)/(1?cia
2
urobiska
,3
5
I
7
Stoprnowe
usytuowanie
urobisk
Rys. 192. Uktad hakowego sposobu eksploatacji
Przy wyborze ukladu naleiy daiye do wykonywania minimalnych ro-
bot przygotowawczych i miee na uwadze nastcpujace zasadnicze warunki,
przyczyniajace siq do skutecznej eksploatacji:
Ifterunek przesunipaa
urobiska
a
Oroga ladownych stdadOw
Droga orrilnych sktadow
Rys. 193. Uktad bramkowego sposobu eksploatacji urobiska
1. Najkorzystniejsze jest przesuwanie urobisk przeciw kierunkowi pra-
du wad gruntowych, co zabezpiecza swobodny odplyw (do row6w) w6d
znajdujacych sie w eksploatowanym masywie I o ile jest to moiliwe prze-
suwanie urobiska z poludnia na polnoc, szczegolnie w piaskowo-2wirowych
kopalniach, aby zapewnid bardziej poine przemarzanie urobiska na jesieni
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
399
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
i wczeLniejsze jego odtajanie na wiosne. W rejonacjI o panujqcych zamie-
ciach nieinych naleiy oprocz tego przesuwad urobiska w kierunku prze-
ciwnym do kierunku dzialania wiatrow, aby uchronie je od .zaniesienia
gniegiem.
2. Diugoge drog wywozowych powinna bye jak najkrotsza.
3. Przy niewielkim upadzie warstw materialu kamiennego wydobycie
jego naleiy prowadzie z tym samym upadem.
Rozcmajcicy row
Rys. 194. tiklad wachlarzowego
przesuwania urobisk
4. Rozmiary urobiska powinny umoiliwiae swobodne rozstawienia ro-
botnikow i maszyn.
5. Gicbokoge urobiska powinna bye motliwie najwieksza, gdy2 wow-
czas osiqga sic zmniejszenie i1oci stopni i przestawien torow roboczych
i oprocz tego przygpiesza sic wydobycie materialu dzicki mo2nogci zsypy-
wania go ze gcian urobiska.
\ 6. SzerokoAd stopni powinna odpowiadad mcn.nogci rozmieszczenia urzq-
dzeti transportowych i miejsc zsypu oraz dodatkowego rozdrobnienia wy.-
dobytej skaly.
Dia wydobycia materialow z nowozorganizowanych kopal? (na
zbadanym terenie) konieczne jest uprzednie'wykonanie przygotowawczych
robOt, w skiad ktorych wchodzq:
a) przygotowanie terenu kopalni ?'usuniccie krzakOw, lasu, wykonanie
robot odwadniajqcych;
b) roboty odkrywkowe, tj. usuniecie naniesionego gruntu z warstwy
po2ytecznych kopalin;
c) wykonanie dojazdowych i wyjazdowych drOg.
Roboty dla przygotowania terenu kopalni nie rO2niq sic od analogicz-
nich robot na lotniskach (czeAd I). W razie koniecznoAci odwodnienia ze
wszystkich stron kopalni wykonuje sic otwarte rowy, ktore jednoczegnie
sluiq dla zabezpieczenia kopalni od zalania jej wiosennymi i deszczowymi
wodami. Te tak zwane boczne rowy lqczy sic rowem zbiorczym, z ktorego
caiq wok odprowadza sic do najbliiszego naturalnego ujgcia. W samej
kopalni w razie potrzeby naleiy rowniei wykOnae rOw odprowadzajqcy.
Odnognie robOt odkrywkowych i budowy dojazdowych i wyjazdowych
drog naleiy wspomnied, i.2 posiadajq one pewnq specyfike, uza1e2nionq
przewainie od rodzaju kopalni, sposobow wydobycia mat erianw i od miej-
scowych warunkOw.
400
ROBOTY ODICRYWKOWE
Roboty odkrywkowe sq bardzo pracochionne i niekiedy osiqgajq p0-
wane rozmiary. W zasadzie roboty odkrywkowe 'sq to roboty ziemne i wy-
konywane sq tymi samymi metodami co i ziemne roboty na polu wzlotow.
Tutaj jednak calkowicie odpadajq roboty zwiqzane z warstwq humusowq.
Oprocz tego odpada koniecznoL6 dalszego odwoienia zdejmowanego gruntu,
a niekiedy nawet zachodzi moiliwoge dokonania jego odkladu bezpokednio
w kopalni na miejsce wydobytego materialu:
Organizacja rob6t odkrywkowych powinna zabezpieczad:
a) zmniejszenie do minimum kosztu robot odkrywkowych I osiqgniccie
najmniejszecio wspOlczynnika odkrywki;
b) moina6 odkladu gruntu odkrywkowego w kopalni ritx- miejsce wy.-
dobytego materialu lub zastosowanie jak najmniejszej diugoki drag
transportowych dla przewozu gruntu z odkrywki;
c) niezaleinoge robot odkrywkowych od rob6t przy wydobywaniu ko-
palin oraz niezaletinoge drOg i SrodkOw transportowych d1a obu rodzajow
rob6t. Dia transportu gruntu odkrywkowego w bocznej czcki pochyiego
rowu, na poziomie podeszwy odkrywki, zwykle pozostawia sic polkc
(rys. 195).
Nie naleiy dokonywa6 odkrywki na calej powierzchni, jednak roboty
odkrywkowe powinny wyprzedza6 wydobycie chociaiby z tego powodu, ie
na jesieni, a szczegolnie w zimie, roboty odkrywkowe z powodu nawilgoce-
nia i zamarzania gruntu sq niezmiernie trudne.
Spos6b wykonania robot odkrywkowych uzaleZniony jest od gruboki
warstwy odkrywki, warunk6w ,transportu i obecnoki wolnych miejsc dla
odkladu gruntu odkrywki, i. ostatecznie od wydajnoki kopalni.
Zdjccia warstwy odkrywkowej o gruboki 0,3-1,5 m moina dokona6
za pomocq spycharki. Przy znacznych objctokiach i gruboki warstwy po-
nad 1,5 m naleZy bezwzglednie uiye koparek o iyice 0,5-1,5 m3.
W tym przypadku najbardziej odpowiednie sq koparki gqsienicowe.
Wybor koparki wediug typu i objctoki Iyiki uzaleiniony jest od kategorii
zdejmowanego gruntu i gruboki warstwy, analogicznie jak przy wykony-
waniu wykopow koparkami (rozdzial V).
Poczatek poziomego rowu
Odkrtiwka
Poryteczna kopokna
Kierunalk ok.sploo acyt
rowu
-117?,..NetttNettt\,
Polka dla tronsportu
odkrtAki A'onix pochyrego
rowu
Rys. 195. Roboty odkrywkowe przy zaztosowaniu pochyleg,o
TGWU
Poczatek pockiego
rowu
Za pomocq koparek Iyikowych, bez uZycia grodkow wybuchowych,
moina wykonywae roboty odkrywkowe w gruntach do IV kategorii (z wlq-
czeniem cicikich gruntow gliniasto-piaszczystych i tlustych glin). Koparka
posuwa sic w tym przypadku po dnie wykopu odkrywkowego.
26 ? Budown lotntsk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
401
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Koparka wiokowa moina dokonywae odkrywki tylko w lekkich grun-
tach. Ustawia sie ja na powierzchni odkrywki, po czym posuwa sig ona
wzdlui gornej krawedzi urobiska. Zastosowanie koparki wIokowej jest
szczegolnie celowe przy pracy na odwat poza granice kopalni lub w miej-
scach wolnych po wydobyciu materialu, gdy zachodzi koniecznok doklad-
nego.oczyszczenia poziomu dna odkrywki. W zimie praca koparki wiokowej
jest malo wydajna, nawet przy zamarznigciu gruntu do 30-40 cm.
Odkladu gruntu odkrywkowego dokonuje sie albo poza granice kopalni,
albo w miejsca wolne po wydobyciu: materia/ow. W pierwszym przypadku
po2adane jest znalezienie w pobliiu kopalni stromego stoku, wawozu itd.
w celu wyIadunku po zboczu z wywratnych grodk4w transportowych
gruntu odkrywkowego. W razie braku naturalnych urwisk niekiedy za-
stepuje sig je wykonaniem estakad lub ziemnych nasypOw.
rodki transportowe do odw6zki gruntu od koparek, drogi transportowe
i drogi w miejscach wyIadunkow stosuje sig te same co przy normalnyrn
wykonywaniu wykop6w za pomoca koparek (rozdzial V).
Wykop pierwszych rowOw dla odsIonigcia poiytecznych kopalin,
szczegOlnie u granic kopalni, mo2e bye z powodzeniem dokonany za porno-
ca skierowanego w okreglonym kierunku na odklad masowego wysadzenia
gruntu odkrywki. W tym przypadku grunt powinien bye odrzucony
w miejsce nie utrudniajace w nastepstwie pracy kopalni. Skierowane wy-
sadzenie osiaga sig dzieki wybuchom rownoleglych rzgdOw ladunkow, do-
konywanych z przerwami co kilka sekund. Skierowane wysadzenie gruntu
Hydromonifor
t5k. w?4"/
OcIkrywira
11111,111`r
Przek4 A-8
ifteociqg itvdny
prim iri vi I 11 I itil 1,11'PP I
O? 0 ? 0 ? go. ? ? 0
?6 6. Masa ?? ?
0 a
0:.?zwirykva .0
"a ,. a.
S.
402
Rynna
Miejsce dkTasu
Rys. 196. Hydromechaniczny sposa wylconania odkrywki
Rona odprowadzahra
'I,li lilt ti,I 1r mater/al do naragunkowych
tea 1/s2lachetniania
kruszoa urzqdzeri
na odwa/ wykonuje sig na podstawie specjalnie opracowanego projektu,
w zgodnoAci z zasadami prac minerskich.
Na rowni z wyszczegolnionymi sposobami do wykonania rob6t odkryw-
kowych mo2e bye zastosowany hydromechaniczny sposob, o ile sq odpo-
wiednie ku temu warunki (posiadanie irodIa wody, energii elektrycznej,
patrz rodz. VI). Sposob ten mo2e bye szczegOlnie zalecany na piaszczysto-
gliniastych kopalniach, w przypadku gdy zasadnicze roboty wydobycia wy-
konywane sq sposobem hydromechanicinym. Wowczas naleiy zorganizowa6
dwa samodzielne fronty hydromechanicznych robot, zasilanych przez jedm
linig rurociagu wodnego: jeden na robotach odkrywkowych, drugi ? na
wydobyciu materialu, zgodnie z podstawowym schematem (rys. 196).
Hydromechaniczne roboty wykonywane sq zgodnie z zasadami okreilony-
mi w rozdz. VI.
WYDOBYCIE MATERIALOW W KOPALNIACII
Wydobycie poiytecznych kopalin naleiy do najbardziej pracochlonnych
i cig2kich prac. W zwiazku z tym roboty w kopalniach dla zabezpieczenia
odpowiedniej wydajnoAci powinny bye w miare moinoLci maksymalnie
zmechanizowane. Zakres i rodzaj inwestycyjnych wkladow na wyposaie-
nie i organizacjg kopalni ustala SiQ w za1e2nogci od przewidywanego okre-
su czasu istnienia kopalni, wymaganej wydajnoki i zbadanej objetoki
zawartych w niej materialow.
Wysokoge produkcji kopalni materiaIow dla budownictwa lotniskowego
powinna bye skoordynowana z wymagana wydajnogcia zespolu maszyn
betoniarskich lub ? przy produkcji na zapas ? z calkowita iociq koniecz-
nego materialu, oraz terminami jego przygotowania. Tm wicksza jest wy-
magana wysokok produkcji kopalni, dluiszy okres jej eksploatacji, tym
wigksze powinno bye jej usprzetowienie i bardziej staly charakter powinno
posiadad wyposa2enie techniczne (drogi transportowe, kruszace i sortow-
nicze urzadzenia, sklady? urzadzenia naIadunkowe, elektrownie, zaopa-
trzenie w wode, stacje kompresorowe, mieszkalne i administracyjne po-
mieszczenia i inne). W kopalniach obliczonych na krOtki okres pracy due
zastosowanie maja ruchome elementy mechanizacji i mala mechanizacja
wydobycia i przygotowania materialow, a w postaci pomocniczego wypo-
sa2enia ? ro2nego rodzaju ruchome urzadzenia (przenogne kompresory,
elektrownie, kruszarki i inne).
Organizacja rob6t w kopalni powinna zabezpieczad wymagana jej wy-
dajnoge i sprzyjae najlepszemu wykorzystaniu zainstalowanych w kopalni
maszyn i urzadzefi. Wydobycie, transport, przygotowanie materialu powin-
ny bye zorganizowane wedlug zagady nieprzerwanego potoku z wy/acie-
niem (w miarg moinogci) przejgciowego ich skladowania.
Najbardziej wskaianymi maszynami dla wydobycia materiaIow budo-
wlanych sq koparki Iyikowe chwytakowe i wlokowe. W jednym rzedzie
.,2 tymi maszynami znajdujg zastosowanie linowe zgarniarki (dla wydobycia
piasku i iwiru z brzegOw wodnych), zgarniarki z ciagnikami (dla wydoby-
cia piasku i iwiru z wierzchnich warstw), grodki hydromechanizacji (dla
wydobycia piasku i 2wTru przy posiadaniu irodel poboru wody i energii
elektrycznej).
Wszystkie prace przy wydobyciu materiaIow powinny bye prowadzone
zgodnie z przepisami robot gorniczych i bezpieczeristwa pracy, zatwierdzo-
nych przez Paristwowa Glciwna Gorniczo-Technicznq Inspekcje.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
403
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Wydobycie kamienia
Wydobycia kamienia dokonuje sig w kopalni za pomocq rodkow wy-
buchowych. Do zaIadunku zruszonej skaly na Lrodki transportowe 1.13rwa
sig przede wszystkim koparek iyikowych.
Wykonanie robot minerskich skiada sig z nastgpujqcych czynnoAci:
. a) wiercenia otworOw;
b) zakiadania Iadunkow;
c) vvysadzania.
Przy robotach minerskich Iadunki zaklada SiQ do pionowych lub pochy-
/ych otworow wiertniczych, gIgbokok ktorych, dla uniknigcia tworzenia sig
progu w urobisku, powinna siggaa 0,5-1,0 m poniiej podstawy eksploato-
wanego poziomu.
, Wykuwanie otivorow wiertniczych powinno bye rzgdowe, rownolegIe
do linii urobiSk w 1, 2, 3 rzgdach. OdlegioAd migdzy rzgdami powinna bye
rowna 0,75-1,0 linii najmniejszego oporu* pierwszego rzgdu, a siatkg
otworow wiertniczych w dwoch przylegIych rzgdach wykonuje sig tak,
aby tworzyly SiQ rOwnoboczne trojkqty; odlegIogci migdzy otworami w jed-
nym rzgdzie nie powinny przekraczad 0,50-0,75 glgbokoki otworu. Pont-
iej w tabeli 67 podano na podstawie praktyki odlegloAci pomigdzy otwora-
mi wiertniczymi".
Tabela 67
GI9bo-
kog6 uro-
biska m
Od1eg1og6 miodzy otworami (in) 11. n. o. (in) dla roinych skat
o matej
grubogci
poktadOw
wccpio?
twardy
gnejs, granit, o grubych
kwarcyt poktadach
dolomit .
o grednioj
grubogoi
poktadow
wapien
piaskowiec
tupki grednio
I mickkie
4,5 2,1 2,4 2,4 2,7 2,7 3,0 3,0 3,6 2,7 3,0 3,0 3,6
6,0 2,7 3,3 3,0 3,6 3,0 3,6 3,6 4,2 3,0 3,6 3,6 4,5
? , 7,5 3,0 3,6 3,0 3,6 3,6 4,2 3,6 4,9 3,6 4,2 4,5 5,4
10,0 3,6 4,5 ? 4,2 4,8 3,6 4,8 3,6 4,8 4,2 5,1 4,8 5,4
12,0 3,6 4,2 3,6 4,8 4,2 5,4 4,2 5,4 4,2 5,4 5,1 6,4
15,0 4,2 4,5 4,2 5,1 4,2 6,0 4,2 6,0 4,5 6,0 5,7 7,3
,
U w a g a : Pierwsza liczba w caidym stupku oznacza odldgtogo micdzy otworami,
druga - wie1kog6 linii najmniejszego oporu
WielkoAd /adunkow przyjmuje sig wedlug znanych wzorow dla Jadun-
Item wydlUionych. Dia pojedynczego otworu
Q =q co2 t,
gdzie: q - wiagciwe zuiycie SW (grodek wybuch.) o normalnej sue wy-
buchu w zaleinoAci od wytrzymaIoki.skaly w kg/m3;
co - linia najmniejszego oporu (m);
t - gIgbokoge otworu wiertniczego (m);
Q wielkoge /adunku (kg).
* Liniq najmniejszego oporu (1.n.o.) nazywamy najbliisza odlegloSe Srodka la-
dunku do odslonietej powlerzchni urobiska.
** J. Pikowski i J. Kolke r, Karjery doroinostroitielnych matierialow.
Dorizdat, 1948.
404
Dia jednoczesnego wybuchu w serii otworow
Q = 0,25 m2 q . co2 t,
gdzie: m = -/ , a 1 = odlegloAci migdzy ladunkami.
Iloge wiaciwego zuiycia q dla SW o normalnej sue wybuchu przyjmuje
sig zgodnie z tabelq 68*.
Tabela 68
? Nazwa skat
Wspdtczynnik
odporu wg
Protodiako-
nown
Wartog6 q
kg/m
wysokim stopniu wytrzymale. gcsto i zwarto
bazally, andozyty, dioryty, diabazy i inno
24 - 30
1,2 - 1,5
Bardzo wytrzymate granity, kwarcyty, kwarcowo
porfiry, krzemieniowo lupki, konglomeraty, gnojsy,
bazalty, porfiry, amfibolity
20 - 22
1,0-1,1
Granit, gnejs, sjenit, porfiryt, amfibolit
18
0,9
Najodporniejsze wapionio, pmskowco, konglomeraLy,
bardzo zwarto granity, szaro konglomeraty, bardzo
silnc syderyty, magnezyty, piaskowco
14 - 16
0,7 - 0,8
Dachowy tupek, gnejs, porfiryt, krystaliczny wa-
pion, bardzo slim) tupki, marmur, dolomite wapiefi,
syderyt, magnezyt
10 - 12
0,5 - 0,6
Syderyt, wapien, piaskowiec, piaskowcowy lupek,
uwarstwiony piaskowiec
6 - 8
0,3 -0,4
Przy zastosowaniu SW o obniionej sue wybuchu wartact q z tabeli 68
powinny bye przemnoione przez wspolczynnik e, charakteryzujqcy silg
SW (tabl. 69).
Tab e1 a 69
Nazwa
SW
63% Amonity
dynamit nr 2
Amonalo
Saletra
amonowa
Dynamon
Powietrzny Silny I Proch
amonit amonit czarny
nr 1
Wartog6 1,26 1,72- 1,37- 2,07 1,60 1,63 1,50 2,50
1;43 1,06
Obliczeniowa wielkok IadunkOw powinna byc sprawdzona praktycz-
nie, odpowiednio do rodzaju wysadzanej skaly i warunkow prac minerskich
w sztolni.
Wiercenia otworow na niewysokich (2-5 m) i 6rednich (do 10 m) stop-
niach, charakterystycznych dlalotniskowych kopalni, dokonuje sie Swidro-
mlotami (na gigbokoge do 5 m) i wiertarkami kolumnowymi lekkimi
i cig2kimi (do 10 m). 8rednica wierte/ - 35-75 mm.
niezbgdnych gwidromiotow i wiertarek kolumnowych ustala sig
w zaletnoki od wymaganej na podstawie projektu robot minerskich, wy-
dajnogci wiercenia i wydajnoAci przyjqtych typow wiertniczych urzqdzen.
Wydajnoge gwidromlotk5w, jak rowniei zapotrzebowanie powietrza nie-
.
zbgdnego do ich napgdu podane sq w tabeli 70.
* J. Piko w ski i J. Kolke r, Kariery doranostroltielnych matierialow,
Dorizdat, 1948.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
405
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Tabela 70
Opis techniczny
Rodzaje gwidromfolOw
PB4 ? 15 RP ? 17 PA ? 23 OM ? 507
Ciciar 6widromiota,
kg
Zuzycio powietrza
przy cignioniu 5 ? 6
atm. ms/min.
Najwicksza glybolcoa6
wiercenia, m
Wydajno?6 w mm
pracy przy
6rednioy gt6wki6w1d-
ra 35-60 m/m granit
16,0
1,9
4,0
120
16,5
1,8 ? 2,0
2,0
140
23
2,4
4,0
150
27
2,4
4,0
160
Dia wykonania robot wiertniczych niezbgdne jest posiadanie kompletu
6widrow o rotnej dlugoki ze stopniowo zmniejszajqcq SiQ grednicg koronki.
Oprecz tego, wobec koniecznoki czgstych wymian stepionych Swidrow
(do 25-30 sztuk na jeden wiertniczy miotek w ci4gu zmiany), naleiy bez-
wzglgdnie posiadad na terenie kopalni gospodarkg wiertniczq ? warsztat
naprawczy -dla ostrzenia gwidrow lub przy stosowaniu zdejmowanych
koronek ? urzgdzenie dla ostrzenia koronek oraz odpowiednie piece dla
hartowania 6widrow, zbiornik wodny dla hartowania koronek itp.
Dia wykonywania rob6t wiertniczych za pomocq pneumatycznego sprzg-
tu niezbgdne sq sprciarki Wytwarzajqce sprgione powietrze (do 5-7 atm.);
wskazane sq ruchome dla uniknigcia zbcdnego wydiutania przewodow po-
wietrznych.
Zapotrzebowanie sprgtonego powietrza okrega sic na podstawie wzoru:
Q = k? F.
Obliczenie wydajnoki sprq2arki:
gdzie: Ic
kn
Qobl Q(t + lesp + ? Ico + kr),
? wspolczynnik jednoczesnoSci (tabl. 71);
? iloAd jednorodnych mechanizmow;
? zuZycie sprqZonego powietrza 1:11a kaidego typu mechaniz-
mow (m3/min.);
? straty w sprciarce (cc 0,1);
? straty z powodu nieszczelnoSci poiqczeti w przewodach po-
wietrznych (0,05-0,3);
? straty z powodu oziebienia siq powietrza w przewodach
(co do 0!3);
k. ?1zuiycie sprOonego powietrza na przedmuchanie otwortm
(0,04-0,1).
Tabela 71
Ilog6 jednoczanie pracujacych
mecbanizmow
2
3
4
5
6
8
10
15
War1oA6 wspoiczynnika jednocze-
snogci k
1,0
0,9
0,85
0,82
0,80
0,75
0,7
0,6
406
Jako ruchomq sprciarkg moina zalecie do stosowania powietrzno-
kompresorowq stacje ZJF?WKS-5. Kompresor tlokowy, czterocylindrowy
prostego dziaIania, dwustopniowy, o wydajnoki 5 m3/min. Ciciar stacji
-w stanie roboczym 3 100 kg o skrajni 3 455-1 850-1 900 mm. Stacja po
dobrej drodze mote poruszad sig z szybkokig 25 km/Or:1z.
Roboty minerskie ? zakladanie ladunkow, lontow, zapalanie ? powin-
ny bye wykonywane zgodnie z zasadami i przepisami sztuki minerskiej,
wykladanymi na odpowiednich kursach i opisanymi w instrukcjach.
Wszystkie roboty minerskie powinny bye wykonywane na podstawie odpo-
wiedniego projektu i-cdpowiadae wszystkim ustalonym specjalnym wyma-
ganiom odnognie bezpieczenstwa pracy personelu minerskiego, os6b po-
stronnych oraz 6cisiej ewidencji posiadanych i zutytych materialow wy-
buchowych.
Dla zabezpieczenia naletytej ?wydajnoki rob6t front robot w urobisku
powinien bye zawsze zabezpieczony dostatecznq i1ociq uprzednio zruszo-
nej skaly. Dia uniknigcia przestojow mechanizm6w roboty minerskie nale- _
?y wykonywad w przerwach robot koparkowych.
Po dokonaniu wybuchu mogq trafie sig glazy o znacznych rozmiarach,
ktorych nie moina zaladowae koparkami, tzw. kamienie" pozaskrajniowe.
W takim przypadku nalety kamienie te rozdrobnie za pomocq ladunkow
powierzchniowych lub dla wyjqtkowo wielkich gIazOw zastosowad wierce-
nia i wgIgbne wybuchy.
Wydobywnie piasku i twiru
Wydobycie piasku i twiru koparkami wykonuje sig analogicznie do wy-
kopow ziemnych wykonywanych koparkami. Warto jednak zaznaczyd, te
przy wydobywaniu piasku i twiru z kopalni o ldlku progach, szczegolnie
w terenie pagOrkowatym, celowe jest jednoczesne utycie dwoch rodzajow
koparek: przedsigbiernej i wiokowej (rys. 197). Gorny prOg zdejmuje sic
koparkq przedsigbierng, dolny wI6kowq. Obie koparki dokonujq nala-
dunku nu roine jednostki transportowe, znajdujqce sic na tej samej drodze
lub torze. Szczegolnie korzystny jest taki uldad przy przemieszczeniach
0
A'amiente Luzern
Pryzma Iramienia
2h
Ortirywka
.1111111111111111111h
Masa zwircwa ?
? ?Masa zwirowa
Rys. 197. Jednoczesna praca koparek podsiqbiernej I wlokowel
wydobytego materialu za pomocq przenognikOw. Kazda koparka podaje
material na tc samq linic transportowq poprzez odrgbne dla kaidej kopar-
ki ruchome odbiorcze zasobniki.
Za pomocq koparki racjonalne jest rOwniet wydobywanie piasku i twi-
ru z przybrzetnych kopalni, polotonych na granicy wody.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
407
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Powaine znaczenie dla wydobywania piasku i wiru posiada zastosowa-
nie zgarniarkowych urzqdzen, jednakowo nadajqcych sig do pracy w su-
chych kopalniach (rys. 198), jak i dla wydobywania materialow z wody.
Przy szerokich korytach wodnych tying wie2q ustawia SiQ na zakotwiczo-
nej tratwie. Przy naladunku skaly na grodki transportowe czolowq wieig
naleiy wyposaiye w odbiorczy zasobnik.
Plan
if
tlizqdzeme
f.zolowe
4
Orewniana wteza koricowa
wksztalcie Ittery A
I t ' I
Przekroj 1.1
Luna robocza
Ruchomy
blok
dragosct r
any A t
Ruchen2a
lina
4
30-50m
Rys. 198. Wydobycie piasku i iwiru za pomoca linowo-zgarniakowych urzadzeri
1, 3 ? czolowa i koncowa wieta, 2 ? zasobnik naladowczy, 4 ? skrzynla zgarniarki
Wydobycia dokonuje si w szerokich urobiskach. W miarQ pogkbiania
siQ wykopu grunt obsypuje si na dno przejgcia, dzkki czemu zwiqksza si
objqtogd uzyskiwana na jednym stanowisku czoIowej wieiy. Zastosowanie
promienistego ukladu (rys. 199) jeszcze bardziej zwiQksza efekt osiqgany
na jednym stanowisku.
.Wydajnoge urzqdzenia na jednq zmianq okregla si na podstawie
wzoru*:
icotwtca
==. (7' ? t)q ? lc, ? kn ? ks
(1 1
?v n + ?1.vi 2 ti)
gdzie: T ? okres czasu pracy jednej zmiany wyraiony w min.;
t ? czas na przestawienie wie2 w czasie pracy zmiany w mi-
nutach;
q ? geometryczna objQtoge skrzyni w m3;
? wspolczynnik wykorzystania czasu roboczego;
k? ? wspolczynnik napelnienia skrzyni spulchnionym gruntem =
= 1,0-1,2;
ks ? wspoiczynnik spulchnienia gruntu w skrzyni zgarniarki dla
spulchnionych gruntow Ks = 0,8;
/ ? odlegloge zgarniania przykladowo rowna 0,7L, gdzie L
odlegloge mivitzy wie2ami;
V,, ? szybkoge roboczego biegu m/min. ( 00 90 m/min.);
V ? szybkoge jaiowego biegu m/min. ( 00 180 m/min.);
tj ? strata czasu na przelqczenie diwigarki przy zmianie biegu
w min. (0,10-0,20 min.).
408
* N. Aweri n, Karjery stroitielnych matierialow, 1946.
Srednia wydajnoge linowych zgarniarek waha si w granic.ach 15-250
m3/godz., w zaleinogci od objqtotci skrzyni i odleglogci przemieszczenia
gruntu. Graniczna odlegloge migdzy wieiami 100 m (dla skrzyni 0,5 m3)
i 150 m (dla skrzyni 1,5 m3).
Rys. 199. Promienisty uklad eksploatacji?uro-
biska za pomoca linowych zgarniarek:
1? diwigarka I siln1k. 2 ? liny stalowc, 3? skrzy-
nla zgarniarki, 4 ? czolowa Mein i odbiorczy za-
sobnik, 5 ? przenoSnik, 6 ? sortowarde I naladun-
kowc zasobnikl. I ? koncowa wleta, 8 ? jedno
z pogrednich przejdn skrzyni
Dia robot w piaszczysto-?wirowych kopalniach mogq mice zastosowanie
rowniei i przyczepne zgarniarki o wiekszej pojemnoAci. Szczegolnie racjo-
nalne jest ich uiycie do pracy w pokladach o ksztalcie wzgorz, kiedy jest
mo2noge zorganizowania ruchu zgarniarek w dol po skosie lub po linii
poziomej.
Zgarniarki powirmy wyladowywae material z estakady do odbiorczego
zasobnika, skqd trafia on bezpogrednio na grodki transportowe.
Metody pracy zgarniarek w kopalni sq te same co przy robotach ziem-
nych (rozdz. IV).
Przy wydobyciu materialow z warstw zalegajqcych na stromych zbo-
czach wqwozow, brzegach rzek i wzgorz, w warunkach bliskaci wody,
mogq mied zastosowanie grodki hydromechaniczne, szczegolnie gdy tereno-
we warunki zezwalajq na swobodny splyw rozwodnionej masy do urzqdzeti
sortowniczych. Metody i sposoby organizacji robot w tych przypadkach
sq analogiczne do omawianych wczegniej metod hydromechanizacji robot
zierrmych (rozdz. VI).
Przykladem zastosowania takiej metody jest wydobycie iwiru i piasku
w Golicynowskiej Kopalni na budowie kanalu Moskwa ? Wolga* (rys. 200).
TRANSPORT KOPALNIANY
W sklad transportowych czynnoAci w kopalni wchodzq: przemieszczenie
odkrywkowego gruntu na odklad, transport wewnetrzny wydobytych ma-
teriaiOw i transport na miejsce ich przeznaczenia. Transportu gruntu od-
krywkowego dc.lkonuje si metodami stosowanymi w robotach ziemnych,
podanymi w I czOci ksiqiki. Transport na miejsce przeznaczenia, jako
zei,vngtrzny, dokonywany jest zaleinie od odleglogci normalnotorowq ko-
lejq lub samochodami.
* Kanal Moskwa ? Wdlga, Gidromiechanizacja, Strojfzdat, 1940.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
40g.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Odnognie za g zewngtrznego kopalnianego transportu wydobywanych
anateria6w naleiy stwierdzie, i odznacza sig on pewnymi wiagciwogciami,
oharakterystycznymi dla kopalni. W szczegolnoki w kopalniach w postaci
?doiow wydobywane materialy muszq bye z urobiska pod noszone do gory;
w kopalniach za, w ktOrych zio2a materialow majq ksztalt wzgOrza, trans-
port zwiqzany jest z opuszczeniem materialu w dol.
Hydromonitor
Zasobnik
d -500 mm
;;==:;;;
rz. Ruzil ?or
?---":"\L ?
? . ,
"
Miejsce dla
odkradu
PA
i-35?.5%
Przekroj ABCD
if frokc'a I
SiTownia
....... ----
t? a 1:45,9" 2,-,
r;10 ?,/ w v / '
' Hydromonitorw
Wqsho or Zasobnik Urzqdz. do uszlacheln.
wywrotka kruszykla
Rys. 200. Hydromechaniczny sposob wydobycia piasku i iwiru
w Galicynowskiej Kopalni
Wiagnie z tego powodu 'dla wewngtrznokopalnianych przemieszczen ma-
teriaow majq najwigksze ?zastosowanie:
1. Wqskotorowy transport w zespoleniu z mechanicznym podnoszeniem
(diwigi i pochylnie hamujqce).
2. Samochodowy transport.
3. Przenogniki.
Zaletami wqskotor,owego transportu sq prostota, pewnoga i may koszt
jego urzqdzenia. Glownq wadq jest koniecznoge przekiadania tor6w w uro-
biskach i w zwiqzku z tym nieuniknione zmiany w ukladzie rozjazdow
powrotnych pgtlic. Majqc na wzglgdzie powaine straty czasu na powrot-
410
nych pgtlicach, we wszystkich przypadkach wskazana jest zamiana ich na
rozwiqzania za pomocq rozjazdow.
Najbardziej typowe schematy odwozu od urobiska za pomocq wqskoto-
rowego transportu podano na rysunkach 191, 192 i 193.
Schemat podany na rysunku 201 stosuje sig dla odwozu odkrywki na
oproinione z materiaow miejsce.
Urobisko odkrywkowe
.A;;;k.V; N A & si4
??=10..,
Alerunelt przesunipcia
urobtsk
I
?%.
,
Odhlody
?..
^
PrzejScie ala
i*ask. loru
Rys. 201. Uklad throw dla odwoienia od-
krywki na odwal w oswobodzone od poty-
tecznych kopalin miejsce
Maksymalne wzniesienia na prostych w kierunku ladownym nie powin-
ny przekraczad 0,02, a w kierunku proinym ? 0,025, minimalny promien
Iukow dla prowizorycznych i roboczych tor6w 30 m (dla rozstawu 750 mm)
i 40 m (dla rozstawu 1 000 mm), dla giownych torow ? 60 m.
Koparka
lIrobisko
Ruchomy
przenosnd
Koporka
Ruchomy
przenoinik
Cldwnabnia
transportu
Rys. 202. Schemat sposobu zespolonego uiycia rucho-
mych j stalych przenotnikow
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
411
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Zaletami samochodowego transportu sq: wielka zciolnoge manewrowa-
nia, wyeliminowanie przeladunkow i wielka szybkoge. Jednak zastosowanie
jego w glebokich kopalniach w ksztalcie dolow powoduje koniecznok urzq-
dzenia dlugich wyjazdow ze wzniesieniarni nie przekraczajqcymi 0,15-0,18.
Samochodowy transport stosuje sie przewainie przy bezpogredniej do-
stawie do odbiorcy wydobytego materialu przy moZnoki wykonania wy-
jazdow z kopalni bez wiekszych wydlue? drogi.
Wreszcie przeno6niki mon bye bardzo poiytecznym rodkierri dla prze-
mieszczania piaszczysto-iwirowych materialow. Zastosowanie ich zwieksza
wydajno6e koparek (przy naladunku przez ruchome zasobniki) i zezwala
na unikniccie instalowania inalo wydajnych diwigow.
Dobre rozwiqzanie zespolonego sposobu uiycia ruchomych i stalych
przenognikow przedstawiono na rysunku 202. Ruchome przenogniki slu2q
do odbioru materialow od koparek w urobisku (przez zbiorczy kosz) I prze-
kazania ich na glowny przenoAnik (skladajqcy sig z szeregu przenognikow
stalych), ktory przemieszcza material dalej, ai do miejsc jego obrobki
i skladowania.
Przenogniki sq rowniei jednym z niezbednych'mechanizmow dla obslu-
giwania skladOw materialow oraz urzqdzeli dla uszlachetniania kruszywa.
OBROBKA I USZLACHETNIANIE MATERIALOW
Materialy u2ywane do budowy powinny odpowiadad okreglonym wa-
runkom. Tymczasem piaszczysto-iwirowe materialy, wydobyte z kopalni,
czesto posiadaja domieszki?bardziej drobnych czqki ? pylowych, glinia-
stych. Usuniecie tych domieszek, gdy Hoge ich przekracza normy dopusz- ?
czalne w technicznych warunkach, nazywamy uszlachetnianie m.
W wielu przypadkach zachodzi koniecznok rozdzielenia wydobytego ma-
terialu na frakcje, tj. dokonywania sor towani a. W koricu wielkie
odlamki skaly wydobyte z kopalni przewaZnie nie mogq bye bezp(Arednio
uiyte na budowach bez rozdrobnienia ich na tluczen, tj. r ozkrusz e-
n i a.
Prace w zakresie uszlachetnienia, sortowania i rozkruszenia w miare
moinoki wskazane jest wykohywad w samej kopalni, gdy2 wowczas
unikniemy zbednych wydatkow na naladunek, wyladunek i transport na
budowe nieprzydatnego?materialu.
Powyiej wymienione trzy czynnoki dokonywane sq za pomocq spe-
cjalnych urzezerl w kopalni i w naleiycie zmechanizoVvanych kopalniach
zespalajq si w jednym cyklu.
Powszechnie stosowanymi urzqdzeniami sq: do kamienia ? kruszar-
kowo-sortownicze ? dla uzyskania thicznia; do pospolki ? sortownicze
oczyszczajqce ? dla uzyskania Zwiru i piasku.
Kruszenie materialu kamiennego
Kruszenia kamienia dokonuje sie w urzqdzeniach zwanych kruszarka-
mi. Technologiczny proces polega na dostarczeniu kawalkow skaly do kru-
szarki, rozdrobnieniu ich, przekazaniu uzyskanego materialu do sortowni-
cy, przesortowaniu na frakcje, dostarczeniu gotowego produktu do
zasobnika lub bezpo6rednio na przenognik i usunieciu drobnych odpadkOw
pozostalych po kruszeniu (mial i pyl).
Rozdrobnienie kamienia w jednej kruszarce jest celowe, o ile stopien
rozdrobnienia (stosunek rozmiaru kamienia do rozmiaru tlucznia) nie prze-
412
kracza 8. W razie potrzeby wiekszego, rozdrobnienia naleiy zastosowad
dwu-, a nawet trzystopniowe kruszenie. W takim przypadku gruby tluczen
uzyskany z pierwszego kruszenia poddawany jest nastepnemu rozdrobnie-
niu w specjalnie do tego celu przeznaczonych kruszarkach.
Schematy jedno- i dwustopniowego kruszenia podano na rysun-
kach 203 i 204.
Kaide urzqdzenie kruszarkowe sklada sie z zasadniczych elementow:
kruszarki (jedna lub kilka przy wielostopniowym rozdrabnianiu), sit i po-
mocniczych zasilaczy, przenognikow, podnognikow lub diwigow i zasob-
nikow.
Xamieri
Rys. 203. Schemat jednostopniowego kruszenia:
1 ? kruszarka, 2 ? przenotnik. 3 ? sortownik, 4 ? zasob-
nik do tluczenia
Najbardziej rozpowszechnione w budownictwie lotniskowym sq szcze-
kowe kruszarki z prostym i zioionym wahadlowym ruchem szczeki.
W wielkich kopalniach kamienia o znacznych zasobach materialu i funkcjo-
nujqcych przez dluiszy okres czasu stosowane bywajq rownie i stoikowe
Kamen
5
Rys. 204. Schemat dwUstopniowego kruszenia:
1? kruszarka dla zasadnlczego rozdrobnienia, 2? pod-
notnik, 3 sortownik, 4 ? zasobnik. 5 ? przenotnik
podajacy material do powtOrnego rozdrobnienia, 6 ?
kruszarka dla powtOrnego rozdrobnienia
irruszarki jako bardziej ekonomiczne i produkujqce material o wysokiej
jakoki. Przy dwustopniowym kruszeniu do powtornego rozdrobnienia sto-
sowane sq krutzarki walcowe, zabezpieczajqce rOwnomiernoge otrzymywa-
nych frakcji, a w rzadkich przypadkach ? kruszarki mlotkowe. Charakte-
rystyczne cechy wymienionych rodzajow kruszarek wskazano w tabeli 72.
Przy wzglednie niewielkich zapasach kamienia w kopalni i niewielkim
zakresie robot przy rozdrobnieniu kamienia celowe jest zastosowanie ru-
chomych zespolow do kruszenia SM-8, SM-9 o wydajnoki do 15-20
m3/godz. przy dwustopniowym kruszeniu lub ruchomych urzadzeh do kru-
szenia D-153 o wydajnoki 5-6 m3/godz.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
413
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Tabela 72
Cechy techniczne
Rodzaje kruszarek
S-182 i S-217*
szczgkowe
SM-11
szczgkowa
SM-12
szczgkowa
Wydajnog6, m3godz.
Najwigkszy rozmiar tadowanego
kamienia, mm
Szerokog6 szezeliny wy/adowawczej mm
Moe silnika w kW
Cigar, kg
5 ? 6
200
20 ? 80
16
2200 ? 3400
15 10 ? 12
350 85
100 ? 175 5-30
28 95
6180 3400
Kamienny material podawany jest do kruszarek ze specjalnych estakad
za pomocq zasobnikow lub przeno6nikow.
Zastosowanie :zespoIow SM-8, SM-9 zezwala wykorzystad nawet nie-
znaczne zapasy kamienia (gIazy powierzchniowe). Zmontowanie zespolu
trwa zaledwie kilka godzini gotowok do transportu i przemieszczenia
z miejsca na miejsce osiaga siq rowniei bez wielkich trudnaci. Zasadnicze
cechy charakterystyczne zespoiu sq nastqpujace:
1. Wydajnok 15-20 t/godz.
2. Wymiar Iadowanego kamienia 300-500 mm.
3. Rozmiar szczeliny wydawkowej w kruszarce do 170 mm.
4. Regulowana odlegIok miqdzy walcami kruszarki walcowej od
5-30 mm.
Sortowanie rozkruszonych materiaiow kamiennych odbywa sig w cylin-
drycznych i pIaskich, wahadIowych lub wibrujqcych sitach.
Sitom wibracyjnym na1e2y oddae pierwszenstwo przed cylindrycznymi,
gdy2 sq one bardziej wydajne, dokIadniej sortuja material i?zajmuja mniej
miejsca. ? .
Cechy charakterystyczne stosowanych sit wskazano w tabeli 73.
Rozdrobniony material podawany jest do sortownika za pomocq kube/-
kowych przenokiikow lub przy usytuowaniu kruszarki poni2er sortowni-
ka ? za pomocq przeno6nikow, a przy kruszarce powyZej poziomu sortow-
nika wiasnym ciq2arem.
Tabela 73
Cechy techniczno
Rodzaje surtownikow
SM-112
o nierucho-
mych sitach
S ? 96
mimogrodowy
SM ? 13
wihracyjny
S ? 37
hghnowy
llog6 sit
Rozmiary ()Worthy
sit w mm
Moe silnika w
Wydajnog6 w 1113
godz.
2
50 x 50
20 x 20
1,0
6,0
3
60 x 60
22 x 22
8 x 8
3,0
13 ? 16
3
35 x 35
15 x 15
5 x 5
3,7
30 ? 40
3
70,25
7
1,1
8 ? 10
* Kruszarka S-182 wykonana jest ze stall, a S-217 ? z ieliwa.
414
Spos6b drugi stosowany bywa w glqbokich kopalniach, gdy jest mo-
nod usytuowania kruszarki na wzniesieniu;" w tym przypadku dostawa
kamienia do kruszarki odbywa siq za pomocq waskotorowych wozkow lub
diwigow, a po6rednie ogniwo transportu od kruszarki do sortownika nie
istnieje.
Na rysunku 205 podano schemat jednostdpniowego urzqdzenia do kru-
szenia kamienia. Dostarczony z estakady wozkami material kamienny
wyladowuje siq na nieruchomq kratq dla oddzielenia wielkich kawalkow
kamienia. Kamienie, ktore przeszly przez kratq, dostajq sie do kruszarki,
Mellcre 9lary
wymagalqco
rorlupanio
,
,.< ? s
4
Rys. 205. Schemat jednostopniowego urzqdzenia do kruszenia kamienia:
1 ? dostawa kamtenta, 2 ? krata rozdzIelcza. 3 ? kruszarka, 4 ? zastlaez, 6 ?
przenotnik dla ttuczenia, 6 ? sortownik, 7 ? zasobnik, 8 ? transport ttucznia
Sk4d ju rozdrobniony material trafia na przenognik, a nastepnie do sor-
townika. Sortownik usytuowany jest nad zasobnikiem; rozdzielony wedlug
frakcji tiuczeri trafia do odpowiednich sekcji zasobnika, skad w razie po-
trzeby wyladowuje siq go do Lrodkow transportowych. Zamiast przenoAnika
mo2e bye uiyty podnognik, wowczas caly zespoI do kruszenia kamienia
zajmuje mniej miejsca.
Wydajnok sortownikow i pomocniczych mechanizmow (zasilaczy?
przenognikow, podnognikow) powinna bye uzaleiniona od maksymalnej
wydajnoki kruszarki, ktorq one obsIugujq.
Rodzaj urzqdzenia do kruszenia kamieni przyjmuje siq zaleinie od wy-
dajnoAci kopalni, wymaganej ilogci materialu kamiennego, wyznaczonega
terminu wykonania robot i wymaganych wielkoAci frakcji oraz ich wza-
jemnego ilokiowego stosunku.
W razie koniecznoLci posiadania kilku frakcji naleiy przewidzie6 dwu-,
a nawet i trzystopniowe uklady kruszenia kamienia.
Na rysunku 206 podano schemat dwustopniowego urzqdzenia do kru-
szenia kamieni. Urzqdzenie to wyposa2one jest w szczqkowa kruszarke
SM-11, walcowa kruszarkq SM-12, zasilacz SM-10, poziomy sortownik.
SM-13 i kubeikowy podnoLnik.
Dowoiony kamien wyladowuje sig do kosza, ktory przekazuje swq za-
wartok szczqkowej kruszarce. Rozdrobiony przez kruszarkg material za
pomocq podnoLnika trafia do sortownika, gdzie zostaje rozdzielony wedlug,
frakcji. Kawalki tlucznia, ktore nie przeszly przez najrzadsze sito sortow-
nika, za pomocq rynny trafiaja do walcowej kruszarki, gdzie poddawane
sq ponownemu rozdrobnieniu, po czym znowu za. parednictwem podnot-
nika trafiajq do sortownika. Wydajnok takiego urzqdzenia wynosi.
30 Vgodz.
Powyiej wspomniany ruchomy zespol do kruszenia kamienia SM-8?
SM-9 zalicza SiQ rOwniei do urzadzen dwustopniowego rozdrabniania.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
415.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Przy wyborze rodzaju urzqdzenia ma rowniei znaczenie, czy przygoto-
wuje sig tluczen ?na sklad", tj: jeszcze przed rozpoczgciem budowy, czy tei
bezpokednio wysylany jest on na budowg.
W budownictwie lotniskowym pierwszy sposob ma wielkie zastosowa-
nie, niekiedy wylqcznie, dzigki moinoki wykonania tych, robot w ciqgu
zimy, co obnila szczytowe zapotrzebowanie w lecie shy roboczej. Przy tym
ifibracyjny poziomy
sollown4
Rynnowy
zasilocz
Szczekowa
kruszarka
Crysiarka
kvalcowa Szczfkowa
kruezarka
Rys. 206. Schemat dwustopniowego urzadzenia do kruszenia
kamieni
sposobie do kruszenia kamienia mogq bye wykorzystane urzqdzenia o r?i-
nej wydajnoki, z zachowaniem jedynego warunku, aby istniejqca wydaj-
nok zabezpieczyla przed rozpoczgciem robot wymaganq Rae materialu.
Przy zastosowaniu drugiego sposobu kruszenie kamienia postepuje
rownblegle z wykonywaniem zasadniczych robot lotniskowych i tluczen
dostarczany jest bezpogrednio na budowg z ominigciem zapasowego skIado-
Nyanja. W tym przypadku godzinowa i dzienna wydajnok kruszarek i sor-
towniczych zespolow powinna odpowiadae codziennemu zutyciu materia-
/Ow na budowie z pewnym zapasem.
Wydajnoge urzqdzen do kruszenia przy przygotowaniu tlucznia ?na
sklad", tj. przy caorocznej ich pracy, okregla SiQ wychodzqc z nastgpuj
cych warunkow: przy ogOlnym zapotrzebowaniu tlucznia w ciqgu roku
przy iloci zmian roboczych w roku N niezbedna wydajnoge jednej zmia-
ny wyniesie:
q ?
2
N Kid
gdzie: Kki ? wspolczynnik wykorzystania sezonu w zaleinoki od klima-
tycznych warunkow danego rejonu (0,85-0,95).
Wydajnoge urzqdzen do kruszenia w ciqgu godziny pracy przy iloci
-n godzin w zmianie okraq SiQ za pomocq wzoru:
P = q , (44)
n ? kwz
gdzie k?.z ? wspolczynnik wykorzystania zmiany.
Na podstawie obliczonej godzinowej wydajnoki ustala sig rodzaj i wiel-
kok urzqdzenia.
416
Uszlachetnienie piaszczysto-iwirowego materialu
Piaski i iwiry oczyszcza sig od ilastych i gliniastych domieszek za po-
mocq plukania wodq. Jest to szczegolnie niezbgdne w tych przypadkach,
kiedy glina otacza czqsteczki Zwiru, tworzqc na nich tak zwanq gliniastq
powloczkg.
Do plukania uZywa sig zwykle cylindrycznych lub innego rodzaju plu-
czek. Plukania w cylindrycznych pluczkach dokonuje sig wodq wprowa-
dzonq. do bgbna naprzeciw przesuwajqcemu sig piaszczysto-iwirowemu
materialowi.
Do przemycia iwiru stosuje sig sortowniki-pluczki SM-213 i SM-215,
posiadajqce nastgpujqce charakterystyczne cechy techniczne (tab. 74):
Tabela 74
Nazwa clementow
SM ? 213
SM ? 215
Sredniea wownetrznego hchna, mm
GOO
1000
Wydajno66, m3 godz.
9
? 11
40
? 45
I1oA6 obrotow hpbna, obr/min
19
14,5
Aloe elcktrycznego silnika, kW
2,7
7,3
Ciciar, kg
1767
4030
Oprocz cylindrycznych z powodzeniem stosuje sig i roinego rodzaju
rynnowe pluczki, jak rowniei grawitacyjno-drgajqce uklady pluczek.
WydajnoAd takich pluczek wynosi 5-10 m3/godz.
Przy przemywaniu Zwiru woda czgsto unosi nie tylko czgki py/owe,
ale i piasek, ktory moie bye zebrany przez zastosowanie specjalnych
zbiornikow-odstojnikow i nastcpnie uiyty do produkcji. Praca odstojnika
oparta jest na fizycznym prawie opadania czqstek o okreLlonych wymiarach
zaleinie od szybkoki strumienia wody.
Sortowanie piaszczysto-iwirowego, materialu moie bye dokonywane
jednoczegnie z jego plukaniem lub te2 oddzielnie. Mechanizmy podajqce
piaszczysto-Zwirowy material do elementOw zespolu sq te same co i dla
tlucznia. Najczgkiej sq to taLmowe przenogniki.
Rys. 207. Schemat urzqdzenia do sortowania:
1? wyladunek materlalu, 2 ? przenotnik, 3 ? sonownik, 4 zasobnik din twiru I plasku, 3 ?
zasobnik din glaz6w, 6 ? kniszarka, 7 ? przenoSnik-zasilacz, 8 ? podno4n1k czerpakowy
Jeieli piaszczysto-iwirowy" material nie wymaga przeplukania, to
sortowania jego dokonuje sig w sposob nastepujqcy: material przenotni-
kiem podawany jest na sortownik, skqd spada oddzielnymi frakcjami do
pobz.cLegolnych zasiekow zasobnika.
27 ? Budowa lotnisk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 6 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
417
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Ogolnie stosowane schematy sortowniczego i sortowniczo-p/uczacego
urzadzen przedstawione sa na rysunku 207 i 208.
Naleiy mie6 na wzgledzie, Ze przemycie Zwiru wymaga dostatecznego
zabezpieczenia w wok, grednio dla urzadzeri pluczacych wir zuZycie wody
dla przemycia 1 m3 iwiru wynosi 5-12 1113.
Rys. 208. Schemat urzadzenia do sortowania i plukania
pospolki:
1 ? wyladunek materialu, 2 ? zasobnik, 3 ? pluczkarka, 4 ? przeno-
trait, 5 ? sortownik, 6 ? zasobnikt
W przypadkach koniecznogci wydobywania z kopalni piasku i iwiru,
wymagajacych oczyszczenia, przy braku miejscowej wody naleiy dokona6
wstepnego oczyszczenia na sucho z ostatecznym jego wykoriczeniem
za pomoca przemycia na terenie budowy lotniska.
SKLADOWISKA UROBKU W KOPALNIACH
Wydobity w urobiskach material w wiekszOgci przypadkOw nie bywa
bezpogrednio wywoZony na budowe, lecz trafia do roineg6 rodzaju spe-
cjalnych urzadzen w kopalni, a nastepnie zostaje skladowany jako gotowy
produkt dla poiniejszego transportu na budowe. Skiadowanie materiaiu
nieucheonnie zwiazane Jest z pracami -naIadunkowymi i wyIadunkowymi,
a wiec ze strata czasu i zuZyciem robocizny. Dlatego te? organizacja skla-
dowania w kopalniach stanowi jeden z podstawowych czynnikow wpiywa-
jacych na koszt materialu, a wiec i na koszty budowy. W zwiazku z tym
dla speInienia koniecznego warunku obniZenia kosztOw budowy niezbedne
jest prawidiowe rozwiazanie w kopalni zagadnien dotyczqcych skladowania
materialow i robot na/adunkowych i wyladunkowych. Niedocenianie zna-
czenia tych robot nieuchronnie doprowadzi do tego, e wiagnie te roboty
stang sie najbardziej ?waskim gardlem" produkcji kopalnianej, co w skut-
kach powodowae bedzie hamowanie postepu robot na budowie.. Urzadzenie
skIadowisk kamiennych materialOw budowlanych powinno przewidywae:
1. Moinoge jednoczesnego naladunku znacznej ilogei jednostek tran-
sportowych (przy naladunku na wagony normalnotorowe jednoczegnie
podstawianych jest 30-35 wagonow z terminem ich naladunku nie prze-
kraczajacym 2 godz.).
2. MoZnoge zmechanizowania naladunku.
3. Potrzebna pojemnoge skladowisk.
4. Minimalne koszty urzadzenia skladowisk, konserwacji i naladunku
gotowego produktu.
OgOlnie stosowanyrn rodzajem skIadowisk kamiennych materiaIow
budowlanych sq odkryte, liniowe, wydluione skladowiska. Dia takich skla-
dowisk na pewnej wysokaci od powierzchni terenu (przy naladunku na
wagony normalnotorowe 1,2 m od g/Owki szyny) wykonuje sie wzdIu2 na-
Iadunkowego frontu na jednym poziomie z powierzchnia rampy ? drogi
dowozowe dla dostarczania materialu z kopalni.
418
Przy wielkich ilaciach wysylanych materialOw dokonuje sic dowozu
do rampy po estakadzie z wyladunkiem na rampie, co znacznie zwieksza
pojemnoge skladowiska, gdy2 pryzmy materialow na nim uloione siegaja
ai do gOrnego poziomu estakady. Dia uzyskania wiekszego zmechanizowa-
nia naladunku w danym przypadku celowe jest wykonanie pod estakada
krytego rowu dla umieszczenia w nim poziomego tagmowego przenognika,
za pomoca ktOrego material bylby podawany na poprzeczne ruchome prze-
nogniki Iadujace go do wagonow.
Jednym z doskonalych sposobow przechowywania ladunku materialow
jest zastosowanie jako skIadowisk zasobnik6w obliczonych na 1-3-dniowa
produkcje. Stosowane sq przewa2nie zasobniki o jednostronnym wyladun-
ku na wagony. Kat pochylenia powierzchni den zasobnikow stosuje sic
w granicach 30-40?, w zale2nogci od materialu, z jakiego wykonane sq
dna zasobnikow i rodzaju wyladowywanego materialu kamiennego.
W zakonczeniu rozdzialu podaje sic na podstawie danych Awierina
z pewnymi uzupeinieniami wykaz najbardziej typowych mechanizmow,
stosowanych przy wydobyciu z kopalni naturalnych materiatow kamien-
nych.
Rodzaj roboty
Rodzaj sprzetu
Przeznaczenio
Wydobycie
i naladunek
Koparki tyikowe i wielo-
naczyniowe
Piywajtice fyikowe kopar-
ki. Wieloczerpakowe ko-
parki
Linowo?widowe koparki
Linowe zgarniarki
Rowniarki talerzowe z
przenognikiem tagmowym
Zgarniarki ciagniono
Hydromonitory
Refulery
Do naladunku gruntu odkrywki I po-
iytecznych kopalin do transportu i na
odklad
Do naladulat poiytecznych kopalin na
statki i lodzie przy wydobyctu Z wody
Do transportu no odwaf, naladunku do
zasobnik6w, wyladunku na sktadowis-
knelt i naladunku na groat transpor-
Lowe
Zruszenie
skaty
Urzadzenio linowo-udaro-
we. Pneumatyczno wiertar-
ki ?
Mlotki wiertnicze
Mfotki odbojowe
Do naladunku Odkrywki na sarnochody
Do wykonania robot w urobisku, usu-
niecia i transportu odkrywki i poiy-
tecznych kopalin
Do wykonania robot w urobisku, od-
krywkowych i wydobycia paylecznych
kopalin
Do wydobycia piasku i iwiru z wody
Do wiercenia otworow przy robotach
minerskich
Do wzruszenia kamienistych i twardych
gruntow
Transport
materialu ka-
tniennego
Szynowy:
w6zki wywrotki.
wagony wywrotne,
ktoariowozy, loki i eleklro-
Samochodowy:
wywrotki samochodowe,
ciagniki z przyczepami
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
419
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Rodzaj roboty
Rodzaj .sprzotu
?
Przeznaczenie
,
?
Przenogniki
Rucbomo ladowarki
Zasobniki state i ruchome
Hydrauliczny:
z woda w rynnach .
pod ci.bieniem w ruracb
Kolejki linowo
Podnogniki kublowe
Transport odkrywki i poiytecznej ko-
paliny na odiaad, do oczyszczenia,
sortowania lub do przetadunkowych
*zasobnikow
Przemieszcza- ,
nio odkrywki
w odklad
'Spycbarki
Koparki z .1yikti wleczong
Przonognikz
Podno?niki
Hydromonitory
Refulery
Do przygotowania odkladow
Do podnoszonia toraw na odkladzie
Do wykonania batadu
Uszlacbetnie-
nio poiytecz-
nych kopalin
. ,
Kruszarki
Sortowniki
Sortowniki iwiru
Sorlowniczo urzadzenio
zespotu do kruszenia
Ptuczkarki iwiru
Ptuczkarki piasku
(61imakowe i inne)
Do rozdrobnienia kamienia
Do sortowania ttucznia i kamienia
Do sortowania iwiru
Do sortowania kamienia i iwiru
Do plukania iwiru i aucznia
Do ptukania piasku
0g6Ine wypo-
saienio
Stacjo spreiarok
Elektrownie
Do zaopatrywania .-v sprgiono powiet-
rze pneumatycznych narzodzi
Do oiwietlenia Wrenn robot i zaopat-
rzenia w energic maszyn i mecbaniz-
mow o napodzie elektrycznym
Rozdzial XXII
BAZY ORGANICZNYCH MATERIALOW WIAZACYCH
PRZEZNACZENIE I CHARAKTERYSTYKA BAZ
Baza organicznych materialow wiqiacych lub po prostu bazq bitumicz-
nq nazywa siq w budownictwie lotniskowym polstaly, samodzielny zespot
urzezen, przeznaczony do skladowania i przygotowania organicznych
materialow wiq2qcych.
Bazy te organizowane sq dla budowy i naprawy lekkich tymczasowych
nawierzchni: tluczniowych smolowanych wglebnie lub powierzchniowo,
nawierzchni stabilizowanych gruntowych, wzmocnionych organicznymi
materialami wiqiqcymi i innymi. Poza tym takie zespoly wchodzq w sklad
3 5
-M-2IMF a ?
lime, I
Rys. 209. Schemat technologicznego procesu hazy organicznych materia-
?w wiOacych
1 ? cysterna z materialu whancego, 2 ? kociol do wytwarzania pan], 3 ? zblor-
nik die materialu wintAcego, 4 ? pompa, 5 ? kotly, 6 ? otaczarka
asfaltobetonowych baz jako oddzialy przechowania i podgrzewania bitumu.
W razie koniecznogci wykorzystania baz dla wykonania takich czynnogci,.
jak przygotowanie emulsji, smolowanego tlucznia itd., sq one dodatkowo
odpowiednio wyposaione (emulsyjne maszyny, zbiorniki itd.).
Podstawowymi czynnogciami technologicznego procesu na bazach sq:
1. Wyladunek nadeszlych materialOw.
2. Przechowanie i podgrzewanie wi#qcych materialow.
3. Przygotowanie smoly, emulsji i rozrzedzonych mieszanin.
Najbardziej rozpowszechniony schemat technologicznego procesu po-
dany jest w ogolnym zarysie na rysunku 209.
WYLADUNEK MATERIALOW WIAZACYCH
Materialy wiqiqce w stanie cieklym, nadchodzqce do bazy kolejq w cy-
sternach, zasobnikowych polwagonach lub drogq wodnq w specjalnych
zbiornikach, zlewane sq bez podgrzewania. Materialy nadeszle w stanie
niecieklym podgrzewane sq do stanu plynnoAci i zlewane do specjalnych
zbiornikow sposobem grawitacyjnym lub przepompowywane.
421
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Podgrzania materialow wi42qcych przed wylewem ich ze grodkow tran-
sportowych, wyposa2onych w specjalne wcZownice, dokonuje Sig za pomoc4
przepuszczenia pary przez te wcZownice w celu doprowadzenia calej masy
materialu do stanu plynnoLci..
Jaen material przewo2ony jest ? w zbiornikach nie wyposaionych
w nagrzewnice, podgrzewa Sic go za pomoc4 specjalnych wciownic prze-
noAnych lub przez przepuszczenie silnego strumienia pary przez rury
z otworami, opuszczone w glqb masy lepiszcza (rys. 210). Rury te na ze-
wn4trz /4cz4 sic we wsP6lny przewod o 6rednicy 1,5-2". Komplet prze-
no6nych wcZownic systemu Czekmarewa sklada sic z 3 sztuk, wykonanych
z rur o 6rednicy 1" (rys. 211).
? Rys. 210. Podgrzanie cysterny strumieniem
pary
' 1 -- MGM' rqkaw, 2 ? rury z otworam1
Para
Rys. 211. Wgiow-
naca systemu
Clzekmarewa
Podgrzania materia/ow wi424cych w cysternach dokonuje sic w pierw-
szej kolejnoki przy zaworze spustowym, a w razie chiodnej pogody nalay
rozgrzewae i sam zawor.
Spos6b podgrzewania materialow ,wigiqcych strumieniem pary powi-
nien bye stosowany tylko w ?wyWkowych przypadkach, przy ktorych nie
motha zastosowae innych sposobOw; gdy2 nie zabezpiecza on calkowitego
splywu materialu z cystern, nawadnia go i wymaga wielkiego zuZycia
pary; okolo 500/o pary odchodzi w powietrze.
Dia pogrzania materialu wi424cego, znajduAcego sic w zasobnikowych
p6lwagonach, ochranianych specjaln4 osiong, dokonuje sic przelotu pary
przez oslony z nastcpnym przechyleniem pawagonow dla ich wyladunku.
W razie zastosowania na budowie zimnych plynnych material6w
wiq-
qcych (emulsji, rozrzedzonych bitumow), dostarczanych na bazq w stanie
gotowym do u2icia, wyladunku ich dokonuje sic w normalnym trybie ?
wylewem rynnami do zbiornika lub za pomocg przepompowania bez pod-
grzewania. ,
PRZECHOWANIE I POD GRZEWANIE
KaZda baza posiada nastcpuj4ce urzgdzenia:
a) dla przechowania materialu wi4Z4cego;
b) dla podgrzania materialu wi42,4cego;
c) sklady materialowe; ?
422
d) stoiska dla budowlanych i transportowych maszyn;
e) warsztaty;
f) laboratorium;
g) pomieszczenia dla technicznego personelu.
Rodzaj wyposa2enia bazy i jego potrzebc ustala sig w zaleknoAci od
okresu czasu trwania budowy, w ktorym baza powinna znajdowad Sic na
tym samym miejscu. Dia krotkotrwalej budowy sklady, zbiorniki, stoiska
maszyn, instalacje robocze i inne urz4dzenia wykonuje sic zwykle na
otwartym powietrzu, o charakterze lekkim i tymczasowym; przy pracy
bazy na tym samym miejscu, w okresie czasu dluiszym ad jednego sezonu,
powinna ona bye wyposa2ona, dla oslony materialow i urzadzen, w po-
mieszczenia kryte, ktore powinny bye ocieplone, o ile w nieh bogdg wyko-
nywane prace w czasie zimy, jak np. laboratoria i warsztaty.
Zasadniczym wyposa2eniu bazy sq zbiorniki, iloLe i rozmiary kterych
zaleine sq od ilogci materialow przeznaczonych do jednoczesnego przecho-
wania. Zbiorniki dla materialOw wi424cych mop bya najprostszego lub
bardziej udoskonalonego typu.
Udoskonalone zbiorniki
? Udoskonalane zbiorniki przeno6nego typu o pojemnoAci 100-250 ton
(rysunek 212) wykonywane sq w postaci cylindrycznych, stalowych, spa-
wanych lub nitowanych kadzi, zaqpatrzonych wewngtrz w wgiownice do
parowego lub gazowego podgrzewania. Wciownice umieszczone sq w dol-,
nej czeAci zbiornika i slu2q do utrzymywania materialu wiciacego w stanie
plynnym. Dno zbiornika posiada ogolny spadek ku studzience, wewngtrz
2
Rys. 212. Schemat udoskonalonego zbiornika dla
materialow wiaiacych
1? kadi zblornika, 2 ? kolpak, 3 ? wetownice, 4 -L-vstu-
dzienka zblorcza, 5 ? studzienka dla kondensatu, 6 ?
pompa, 7 ? pornpownla
ktorej rowniei umieszczone. sq wcZownice dla uzyskania bardziej inten-
sywnegn podgrzewania materialu przed wypuszczeniem go do kotlow bitu-
micznych lub skrapiarek.
Nad studzienk4 w rodku zbiornika zmontowany jest cylindryczny kol-
pak, ktorego zadaniem jest oddzielenie materialu poddanego bardziej
intensywnemu podgrzewaniu od calej jego masy. Takie urzqdzenie zezwala
podtrzymywae w calym zbiorniku temperaturg materialu wigigcego okolo
60-70?, a pod kolpakiem doprowadzad jg w razie potrzeby do 150-160?.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
423
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Zbiornik tego typa posiada wlasnq pompownic, urzqdzenia podgrzewcze
I dla odprowadzenia kondensatu.
Podgrzanie materialow wiq2qcych w zbiorniku do temperatury
100-110? osiqga sic za pomocq pary; dla uzyskania wy2szych temperatur
120-130? ? konieczne jest u2ycie przegrzanej pary, a dla uzyskania robo-
czych tempemtur ? 160-1800 dla bitumow wskazane jest stosowanie ga-
zowego podgrzewania.
Zastosowanie udoskonalonego typu zbiornika zezwala na wyplyw
z niego w kaLlym czasie materialu drogq podgrzewania go w samym zbior-
niku do stanu piynnoki i przepompowania do kotIow, w kt6rych ostatecz-
nie zostaje doprowadzony do roboczej temperatury. Przy posiadaniu odpo-
wiedniego urzqdzenia w zbiorniku (podgrzewanie przegrzanq parq lub
gazem) robocza temperatura materialu wiq2qcego mo.2e bye uzyskana
w samym zbiorniku i w tym przypadku odpada ju2 koniecznoSe posiadania
kotlow.
Udoskonalone zbiorniki typu przenognego zabezpieczajq znajdujqce sic
w nich materialy od zanieczyszczenia, cd dzialania wody, od po2aru, od
strat w materiale i w znacznie wy2szym stopniu chroniq obslugc przed
nieszczcSliwymi wypadkami ni2 tymczasowe zbiorniki prostego typu.
Zbiorniki z gazowym podgrzewaniem
Na rowni ze zbiornikami o parowym podgrzewaniu stosuje SiQ zbior-
niki z gazowym podgrzewaniem:. Zalety podgrzewania gazem polegajq na:
1. Niestosowaniu urzadzen do iivytwarzania pary.
2. Lepszym wykorzystaniu kalorycznoki paliwa.
3. Mo2noki szybkiego podgrzania materialu wiq2qcego do roboczej
temperatury w samym zbiorniku.
4. Unikniccia niebepieczetistwa nawodnienia materialu wiq2qcego
w priypadku awarii rur.
? Na rysunku 213 podano schemat zbiornika typu wglcbnego z gazowym
podgrzewaniem.
4 9 2
Rys. 213. Schemat zbiornika z gazowym podgrzewaniem dla materialow
wiatacych
?Gazy, wktwarzane w piecu 1 przy spalaniu drewna lub innego rodzaju
paliwa, postcpujq do komory 2, polqczonej za pomocq baterii dymowych
rur 3 (o grednicy 50-80 mm) z gazowq komorq 4. Komora ta z kolei polq-
czona jest z rurami 5, uloionymi na dnie zbiornika z wyciqgiem dymowym.
Material wiq2qcy, rozgrzany w zbiorniku ciepiem uzyskanym od gazOw,
przechodzqcych rurarni 5, do stanu plynnoki, przy .otwartym szybrze 7
424
postcpuje do kbmory nadgrzewczej 8. W komorze tej material zostaje na-
grzany przez bateric 3 do iqdanej temperatury (160-1800 C) i pompowany
specjalnq pomp q podawany jest do miejsca przeznaczenia.
Do regulowania w rurach temperatury gazow, do komory 2 przez
specjalny otwOr doprowadza sic z zewnqtrz powietrze, ktorego iloLe moina
regulowad.
W razie koniecznoki szybkiego przerwania dostcpu gorqcych gazow
do rur ogrzewczych (awariai zaplon i inne) zamyka sic zawor 10 i gazy
odchodzq na zewnqtrz rurq 11.
Dia uniemo21iwienia przedostania sic plynnego materialu z komory 2
przez szczeliny w murze, strona muru, stykajqca sic z materialem, powinna
bye naleiycie odizolowana blachq, w przeciwnym razie nie jest wykluczona
mo2liwoSe wzniecenia po2aru.
Dno zbiornika wykonuje sic z betonu lub cegly; z wierzchu zbiornik
przykryty jest dachem 12.
Zasadniczymi wadami zbiornika o gazowym podgrzewaniu sq:
1. Koniecznok naleiytej izolacji kom6r wytwarzajqcych gazy od mate-
rialu wiq2qcego w celu unikniccia jego zaplonu.
2. Stosunkowo skomplikowana konstrukcja.
Zbiorniki najprostszego typu
Najprostsze, w postaci dolow, zbiorniki dla materialow wiqiacych bez
ich opakowania posiadajq najwicksze zastosowanie w budownictwie lotni-
skowym.
Zbiorniki typu wglcbnego, otwarte i zakryte, wykonywane sq w postaci
wykopow o glcbokoki do 2,5-3 m z umocowanymi Aciankami i dnem
(glina z wapnem, warstwa cegiel ze szlichtq cementowq, deski, bale i inne)
oraz komorami dla poboru materialu wiq2qcego. Dno zbiornika posiada
spadek nie mniejszy nii 1,5-2,00/o w kierunku komory odbiorczej, w kto-
rej zainstalowuje sic stale lub przenogne wc2ownice dla podgrzania mate-
rialu przed jego przepompowaniem.
Dia wstcpnego podgrzania materialu wiq2qcego niekiedy uklada sic
kilka sekcji rur dla pary wzdlui bocznych gcianek zbiornika (rys. 214).
Bywajq rownie2 zbiorniki bez .wyposaienia do podgrzewania materialu,
w postaci wykonanych w gruncie wykopow o glcbokoki do 50 cm. Dia
zapobieienia przyleganiu gruntu do materialu wiqiqcego, na dnie zbiornika
? usypuje sic warstwc piasku 8-10 cm. Pober materialu z takich zbiornikow
wykonuje sic przez wyrqbywanie kawalkow jego w stanie stalym; do tego
celu wykorzystuje sic najbardziej chlodny okres doby floe lub Lwit, gdy
material jest dostatecznie stwardnialy i bardziej podatny do wyrcbu. Wy-
rqbywanie wykonuje sic peczynajqc od skraju zbiornika, na calq glcbokote,
z niezwlocznym przewozem materialu do kotlow, w ktorych ulega podgrza-
niu. Tego rodzaju zbiorniki sq proste w wykonaniu i u2ytkowaniu, ale
wymagajq dodatkowej sily roboczej, gdyi zmechanizowanie poboru i prze-
kazania materialu do kotlOw jest trudno osiagalne, w zwiqzku z czym
wszystkie roboty w zakresie jego wyrchu i naladunku wykonuje sic rqcz-
nie; oprocz tego takie zbiorniki mogq bye stosowane tylko dla szybko
twardniejqcych rodzajow biturnow.
Najprostszego typu zbiorniki w postaci wykopOw powinny odpowiadad
nastcpujqcym wymaganiom:
1. SzybkoSe ich wykonania i bezpieczenstwo w uiytkowaniu.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
425
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
2. Wykonanie' dna zbiornika na poziomie o 30-40 cm wyiszym od
poziomu w6d gruntowych.
3. Moinoge rozgrzania pare potrzebnej ilogci materialu w okreglonym
czasie i wypuszczenie pary wodnej oraz kondensatu, tworzecych sie przy
podgrzewaniu.
4. Odprowadzenie wody deszczowej do zbiornikow wodnych za pomoce
pomp (w zbiornikach typu otwartego).
Przechowanie materialow wieiecych, w szczegolnoki rozpuszczalnikow
emulsji, moie bye dokonywane, oprocz specjalnych zbiornik6w, w
mim
Rys. 214. Schemat zbiornika materialow wigiacych w postaci
wykopu
1 ? zblornik ziemny.', 2 ? komora dla podgrzania I poboru materialu,
3 ?wqtownica parowa, 4 ? szybrowa zastawka, 5 ? rynny Aciekowe,
6 ? cysterny z material= wiaiticym
go rodzaju naczyniach, znajdujecych sie na danej bazie: blaszanych becz-
kach, cysternach, drewnianych kadziach i innych. Dia wygodnego wylewu
materialu poieclane jest zaopatrzenie tych naczyn w odpowiednie zawory
cdplywowe. Powy2szy sposnb przechowania stosowany bywa zwykle przy
niewielkim uiyciu materialow lub przy regularnych ich dostawach do
bazy.
Pojemnoge zbiornika na bazie ustala SIQw zaleinoki od ogolnej wydaj-
nogci- bazy i stopnia negularnoki dostaw materialowych. Wspolczynnik
jednoczesnego przechowywania materialu waha SiQ W granicach od 0,5 do
426
?
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
0,05 calego jego zapotrzebowania. Przy regularnym dowozie materialu do
bazy pojemnoge zbiornika bedzie wystarczajaca, o lie zabezpieczy jedno-
razowy wyladunek nadeszlego transportu. Na odwr6t, gdy nie moina
csiegnee regularnogci w dostawach materialu wiaiecego, pojemnog6 zbior-
nika ustala SiQ z uwzglecinieniem koniecznogci zabezpieczenia bazy w-rna-
terialy cieglej pracy w przypadku dluiszych przerw w dowozie material6w.
Rozmiary zbiornik6w ustalane se w zale2noki od miejscowych warunk6w.
Materialy wieiece nadchodzece w opakowaniu (beczki, skrzynki) prze-
chowuje sie w stosach na wyrownanych stoiskach. Stosy powinny znaj-
dowa6 sie pod dachem dla ochrony ich przed dzialaniem slorica.
Rys. 215. Schemat podgrzewania cystern z materialem wklia-
cyrn za primocq urztidzenia do wytwarzania pary D-168
? urzAdzente do wytwarzania pary D-168, 2 ? cysterny z material=
wiatttcym
Rozgrzewanie materialu wiqivego do stanu plynnoki
Rozgrzewanie materialu do stanu plynnogci w zbiornikach, jak rowniei
w grodkach transportowych prz,ed dokonaniem wylewu, podgrzewania
rurociegoW i pomp tloczacych material, rozpylania plynnego paliwa w roz-
pylaczach ltd. dokonuje sie za pomoce pary o cignieniu od 7 .4- 8 atm. Jako
thdla wytwarzania pary stosowane se na bazach specjalnie do tego celu
przeznaczone ruchome urzedzenia D-168, szybko wytwarzajece pare w
do 500 kg/godz. i zabezpieczajece jednoczesne podgrzewanie 2-3 cy-
stern z organicznym materialem wieiecym.
Jedna cysterna w zirnie opro*nia sie w ciegu 10-12 godzin, a w lecie ?
-5-6 godzin. Na rysunku 215 podano schemat podgrzewania cystern pare
z urzedzenia D-168.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
427
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Stosowane sq rowniet pionowe stale kotly parowe Szuchowa o po-
wierzchni ogrzewalnej od 9,5 do 35 m2, w zaletnoki od zapotrzebowania
pary ? lokomobile, a niekiedy, dla podgrzewania przybywajqcych cystern
przed oprotnieniem ich wykorzystiije sie pare z manewrowych parowozow.
W tablicy 75 i 76 podano zasadnicze cechy techniczne kotlow Szuchowa
i lokomobil krajowej produkcji.
Tabela 75-
Zasadnicie cechy techniezne pionowych kotlow Szuchowa
Powierzebnia
ogrzewalna
kotla in2
-
Ilobocze eig-
nienie pary
atm.
Powierzeh-
nm a rus?tu
m2
Wydajnogo
pary z 1 in
powierzchni
ogrzewalnej
kg/godz.
rednica
koLla
mm
Cigiar
kotla kg
10,0
19,5
25,0
35,0
8
8
8
8
0,58
0,67
1,03
1,37
17 ? 25
17 ? 25
17 ? 25
17 ? 25
1 030
1 156
1 524
-I 550
2 300
3 800
4 500
6 100
Tabela 76
Zasadnicze cechy techniczne lokomobil krajowej produkeji
,
Typ loko-
mobili
..
Aloemaszyny?
?
parowej
w KM
Powierzch-
nia ogrzewal-
na kolla
m2wacza
?
Powlerzeb-
. ,
am ogi zowal-
na przegrze-
pary
? 1112
Tempera tura
przegrzanej
pary ?C
Cignienie
pary atm.
NVYdajnose
pary prze-
grzanej z
1 m2 prze-
grzewaeza
parykg/godz.
4 LP-20
P-1
P-3
20
? 30
60
9,5
11,6
22,6
3,5
5,7
10,5
300
320
320
-
,14
12
12
. 51
46
47
Wybor wielkoki kotla do wytwarzania pary uzaletniony jest od ogol-
nego zapotrzebowania przez baze pary na jednostke czasu. Ogolne zutycie-
pary jest Sumq zutycia przez wszystkie obslugiwane Fzqdzenia. Najwiek-
szymi odbiorcami pary sq nagrzewcze wetownice w zbiornikach i cyster-
nach, jak rowniet rozpylacze kotlowe przy parowym rozpylaniu paliwa.
Orientacyjne obliczenie potrzebnej i1oci pary mote bye wykonane
w spos6b nastepujzicK. Niezbedna Hoge ciepla dla podgrzania materialu
(bitumu) Qb od temperatury t1 do t2 w zbiorniku lub cysternie okreSla SiQ?
wedlug wzoru:
Qb = B (42 tl) C ? 71n, (45)
gdzie: B Hoge materialu wiqtqcego w kg poddanego podgrzaniu
w okresie jednostki czasu (w ciqgu godziny);
? pierwotna temperatura materialu w ?C;
t2 ? koncowa temperatura materialu w ?C;
c ? pojemnok ciepina bitumu; przy temperaturze od' 100 do.
110?C = 0,3, przy temperaturze od 110? do 160?C = 0,4;
wspolczynnik uwzgledniajqcy straty p9przez gcianki nagrze-
wanego naczynia na promieniowanie i inne straty; orientacyj-
nie moina go przyjqa w wysokoki 1,15-1,2.
428
Dia rozgrzania 1 t bitumu od temp. 15-20? do temp. 100-120? nalety
zutye Srednio okolo 500 kg pary o cignieniu 8 atm.
W obliczeniu koniecznej i1oci pary nalety uwzglednie, te temperatura
jej powinna bye nie mniej nit o 200 wyiszq od maksymalnej temperatury
materialu wiqtqcego.
11,366 ciepla, oddawana przez 1 kg pary q?, przy przejkiu jej przez we-
townice, mote bye wyratona wzorem:
qn = ? io kcal
gdzie: i = zas6b ciepla w parze przy roboczym ci6nieniu (7-8 atm.); nale-
ty znalete w tabelach (Hate. tom 1). Przy parze nasyconej konieczne jest
uwzgledniae jej wilgotnoge wynoszqcq zwykle do 5% i zawartoga ciepina
jej okreSlana jest za pomocq wzoru:
i xr,
gdzie: zasob ciepla w wodzie;
x ? stopien nawilgocenia;
r ? cieplota parowania;
10 ? zas6b ciepla w odpadkowym kondensacie (zwykle okolo
100 cal.).
Potrzebne zutycie pary dla rozgrzania wetownic wyniesie:
Qb
= kg/godz.,
qn
Zutycie pary w rozpylaczach G2 przyjmuje sie w
Najbardziej rozpowszechnione rozpylacze Szuchowe
kg pary na 1 kg paliwa, przy ogolnym zutyciu pary
Ogolne zutycie pary na bazie wyniesie:
Gog =G kg,
gdzie: n ? i1oC odbiorcow pary.
Wymagaria powierzchnia ogrzewalna kotla do wytwarzania pary
okreSla:
zaleinoki od ich typu.
zutywajq od 0,6 do 0,9
od 120 do 150 kg/godz.
(46)
F = --21-LG m2
P
gdzie: F ? powierzchnia ogrzewalna kotla do wytwarzania pary w m2;
? ogolne zapotrzebowanie pary w kg na godz.;
P ? i1o6a kilogramow pary, otrzymanych z 1 m2 powierzchni
ogrzewalnej w kg/godz. ? m2.
W przypadku wielkiego zapotrzebowania pary i znacznych rozmiarow
obliczeniowej powierzchni ogrzewalnej moina zastosowaa kilka urzqdzeti
do wytwarzania pary.
(47)
Podgrzanie do temperatury roboczej
Podgrzanie materialow wiqiqcych do temperatury roboczej wykonuje
sie w specjalnych kotlach. Kotly te stosowane sq na wiekszoki baz orga-
nicznych materialow wiqtqcych oraz w asfaltobetonowych wytworniach;
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
429
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
mobs za 6 bye pominigte jedynie w tych przypadkach, kiedy istniejq udo-
skonalone zbiorniki, w kt6rych podniesienie do temperatury roboczej od-
bywa sig w samych zbiornikach.
? W budownictwie lotniskowym stoiowane sq przewainie ruchome kotly
o pojemnoki 3 000-4 500 litr6w, rzadziej za g o pojemnoki 7 000-10 000
litrow, gdyi ustawienie ich wymaga dodatkowej straty czasu na obmuto-
wanie i budowg fundamentow.
Rys. 216. Typowe urzadzenie do podgrzania bitumu D-122
Potrzebna i1oC kotlow na bazie mo2e bye okregbna, wychodzqc z na-
stgpujqcych za/oleri:
1. Pojemnok kotlow powinna bye wielkrotnokiq pojemnoki zbiorni-
k6w .rozpryskiwaczy lub pojemnoki innych 6rOdkOw do transportu mate-
rialow wiq2qcych.
2. Dlugotrwalok obrotu ruchomego kotla zaleZna jest od jego pojem-
noki, kalorycznych wlakiwoki paliwa, temperatury pogrqianego do kotia
materialu, ciepinej izolacji kotlow i innych przyczyn. Zwykle liczy sig, Ze
naladunek i rozgrzanie kotlOw o pojemnoki do 3 000 1 wykonywany jest
dwa razy w ciqgu doby, a kotlow ponad 3 000 1 ? jeden raz w ciqgu doby.
3. Dia moinoki oczyszczenia i naprawy konieczne jest posiadanie przy
3-4 czynnych ruchomych kotlach jednego zapasowego.
Na rysunku 216 podano typowe urzqdzenie D-122 do podgrzewania
bitumu, skladajqce sig z 3 kotlow o pojemnoki po 6 m3, produkowanych
w kraju. Urzqdzenie takie przy 10 godz. pracy posiada wydajnok 1,5-2 t
bitumu na godzing o ternperaturze 160-180?C.
Obmurowania kotIOw dokonuje sig na miejscu.
Potrzebna iloge kotIow dla jednej zmiany moie bye okreAlona wg wzoru:
gdzie: B ? qci.ana iloge rozgrzanego do roboczej temperatury materialu
wiq2qcego w ciqgu jednej zmiany w tonach;
E ? pojemnok jednego kotla w tonach;
rt. ? i1ocS kotlow zapasowych.
W tabeli 77 wskazano orientacyjne okresy czasu .hiezbgdn. e dla podgrza-
nia bitumu w zaleinoki od pojemnoki kotla.
(48)
430
Tabela
Orientaeyjny:ezas nazrzewania hituinu w kottach i zulycie paliwa na / m3 din ranycli
rodzajbw kott6w
Rodzaj kotla .
PrzenoAno
State
Stale
Pojemnag kotla
w litrach
Okres czasu nagrzo-
wania do 1603-180e
w godzinach
Zuiycio drowna
opatowogo w m3
na 1 m3 bitumu
3000
? 4000
6
? 7
0,1
? 0,15
4000
? 7000
7
? 12
0,25
10000
? 45000
10
? 14
0,25
W celu zmniejszenia strat ciepinych odlegloki migdzy zmontowanymi
na bazie kotlami powirmy bye jak najmniejsze. Wszystkie kotly polqczone
sq wspanym rurociqgiem o 6rednicy 3" z odprowadzeniem do miejsca
przeznaczenia. Wewnqtrz rurociqgow do bitumu zainstalowane sq. dla ich
ocieplenia, rurki dla przeplywu pary o rednicy 1", a z zewnqtrz wykona-
na jest izolacja. Przy zewngtrznym ocieplaniu rurociqgOw do bitumu rolg?
parowej otuliny spelniajq rury o Lrednicy 2".
Rurociqgi do bitumu poNczone sq migdzy sobq za pomocq kolnierzy
z przekladkami klingerytu lub Lcislej tektury. Polqczenie rur wykonuje SiQ
rowniei kielich owe lub za pomOcq spawania; sposobow tych uiywa SiQ tyl-
k0 w miejscach nie podlegajqcych rozbiOrce.
Rurociqgi do bitumu i pary ukladane sq w ziemi na gigbokok 25-30 cm
lub nad ziemiq na drewnianych podstawkach. Uloione w ziemi rurociqgi do-
bitumu lepiej zachowujq cieplo, jednak w razie uszkodzeri lub awarii za-
chodzq trudnoki w ich odnalezieniu i remoncie, dlatego tei czgkiej stoso-
wane jest nadziemne ukladanie rur.
Paleniska kotlow budowane sq z uwzglgdnieniem uZycia najtanszego.
thiejscowego paliwa. Wykonanie instalacji gazowej powinno zabezpieczao
stycznok jak najwigkszej powierzchni kotla z gorqcymi gazami, lecz aby
uniknqe przepalania rozgrzewanpgo materialu; plomien nie -powinien obej-
mowae powierzchni kotla; poiqdane jest posiadanie w kotlach urzqdze-
nia do mieszania materialu, majqc na celu bardziej rownomierne jego
rozgrzanie.
Dia wygody obslugi kotlow i dozoru prac dokola nich wykonuje SiQ po-
mosty ogrodione dla bezpieczetistwa porgczami.
PRZEPOMPOWANIE MATERIALOW WIAZACYCH
Przepompowanie materialow wiqiqcych z przybywajqcych transport6w?
do zbiornika, ze zbiornika do kotlow, do skrapiarek lub innych urzqdzezi
? oraz we wszystkich przypadkach, gdy zachodzi brak moinoki uzyskania
wylewu plynnych materialOw graw4acyjnie, wykonuje sig za pomocq,
rOinego rodzaju pomp. Stosuje sig pompy dokodkowe, rgczne i irme.
Najbardziej rozpowszechnionym typem sq trybowe pompy o wydajnoki
od 300 litr./min. do 1 000 litr./min. Trybowe pompy sq proste w triytkowa-
niu, niezawodne w pracy i nie wymagajq szczegolnie fachowej obslugi. Moe
silnika do pomp trybowych uzaleiniona jest od ich wydajnoki i waha
sh-
od 3KM dla pomp o wydajnoki do 300 litr./min., do 30 KM dla pomp o wy-
dajnoki 1 000 litr./min.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
431
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
:rabela 78
Cechy techniczne trybowych pomp
TYP
Srednica kon-
cowki w mm
-
Wymiary obrysia
w mm
Ciciar
w kg
',
Wydaj-
no.g w
litr/min
!log
obrotow
no min.
?
Moe
w KM
ssqcoj
Llocz?rt-
cel
diugo66
szel?-
kose
\Vso-
kog6
N
S
L
64
88
96
50
78
78
541
668
680
470
330
630
650
862
870
65
167
200
400
900
1200
400
300
300
15
29
42
Silniki pomp bywajq spalinowe i elektryczne.
Wydajnoge trybowych pomp okregla SiQ wg wzoru:
2Fbzn . .
Q -
1000,
gdzie: F ? powierzchnia wklesiogci trybu cm2;
b ? szerokoge trybu w cm;
z ? Hoge zebow trybu;
n ? Hoge obrotow na mm.;
? wspoIczynnik = 0,85.
W celu unikniqcia zastygania materialu w pompach, wyposaZone sq one
piaszcz ogrzewany parq lub zaopatrzone w izolack ciepinq.
Pompy trybowe instaluje siq w spos6b umoiliwiajqcy dopIyw do niej
niateriaIu grawitacyjnie, w przeciwnym przypadku przed rozpoczqciem
pompowania nieodzowne jest zalanie pompy.
Tabela 79
Cechy techniczne recznych pomp typu ?alweer"
'
Nr pompy
rednica rur W mm
Wydajnogo lar/min.
Cigar w kg
1
19
36
7
2
- 25
46
13
4
32
90
17
6
38
125
21
8
50
300
37
10
75
300
51
?Do przepompowania rozpuszczalnikow emulsji i innych plynnych mate-
riaiow stosowane sq pompy bez zaopatrzenia ich w urzqdzenia ogrzewcze.
Jednq z najbardziej rozpowszechnionych jest pompa typu ?alweer", ta-
bela 79.
Oprocz powyiej podanego zasadniczego wyposaienia na bazie powinny
znajdowad S1Q przenogne wQZownice dla miejscowego podgrzania materialu
wiq2qcego i dla podgrzania go przy wylewie z nie ocieplonych cystern
-wagonowych, poza tym rynny spustowe, rurociqgi, z redukcyjnymi ksztalt-
kami, koziolki, ruchome pompy, zapasowe zbiorniki i inne.
432
Dia wyladunku fransportow nadchodzqcych z materialem wiqiqcym
naleiy na bazie posiadad specjalne dwigi (przenogne Derricki lub samo-
chodowe).
Gdy na bazie materialow wiqiqcych, oprocz zasadniczych czynnogci,
przewiduje siq przygotowywanie emulsji, rozrzedzonych mieszanin lub
przygotowanie smolowanego tlucznia i wypelniacza, wewczas baza powinna
bye do tych celow odpowiednio wyposaiona: maszyny emulsyjne, dodatko-
we zbiorniki dla emulsji, Iopatkowe mieszarki, przenogniki lub podnogniki,
zasobniki i bebny do suszenia.
USYTIIONVANIE I ROZPLANOWANIE BAZY
BazQ organicznych materialow wiqiqcych w miarq moinoki urzqdza sic
w pobliZu budowanego lotniska.
Przy urzqdzaniu bazy na terenIe bezpogrednio przyleglym do miejsca
budowy naleiy timieszczad jq poza granicami poaejgcia, od powietrznej
strony panujqcych wiatrow, z tym aby pyl i gazy wytwarzane na bazie nie
przeszkadzgy prowadzonym robotom. W razie. napotykanych trudnogci
w rozmieszczeniu bazy obok budowanego lotniska, mo2e ona znajdol.vad SiQ
w pobliiu stacji kolei ielaznej lub przystani wodnej Magistrali (przy dosta-
wie materiaIow drogq wodnq). W tym przypadku dostawQ z takiej bazy
przygotowanych materiaiow dokonuje sic za pomocq specjalnie wyposaio-
nego parku samochodowego (samochodowe skrapiarki, cysterny, wywrotki
do asfaltobetonu i tlucznia smoIowanego itd.).
Maksymalna odlegioge bazy od miejsca budowy nie powinna przekra-
czae 8-10 km, a drogi dojazdowe powinny bye w naleiytym stanie, umo-
iliwiad ruch po nich z szybkokiq do 25-30 km/godz., aby przewoz mate-
rialu nie trwaI diu2ej nii 20-30 min.
Rozmiary placu dla bazy okreAla sic na podstawie obliczenia frontu wy-
ladunku przybywajqcych transport6w z materia/ami, potrzebnej powierzch-
N
\
I N N
41 N/
?
Ifierunek panujqcych wiatrOw
Teren lotniska
Rys. 217. Schernat rozplanowania bazy organicznych materialow wiqiqcych
1 ? zbiornik din materialu wiatacego, 2 ?skied paltwa, 3 ? kotty do podgrzewanla,
4 ? warsztaty, 5 ? sklad paliwa, 6 ? miejsce die sktadowanla mete! zapasowych 1 la-
nych materlat6w, 7 ? podjazd din samochod6w, 8 ?bocznica kolejowa, 9 ? gamt, 10 ?
Roily parowe, 11 ? laboratorla
28 ? Budowa lotnisk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
433
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
ni dla rozmieszczenia zasadniczego i pomocniczego wyposaienia, skladow,
pomocniczychdpomieszczen oraz w zaleinoki od powierzchni i konfiguracji
posiadanej dzialki.
W zwiqzku z tym, e ze wzglgdOw przeciwpoiarowych oddzielne prze-
choWalnie roinych materialow, kotly i sluibowe ppmieszczenia powinny
bye rozmieszczone na znacznych odlegiokiach od siebie, powierzchniq dla
bazy wyznacza siq zwykle grednio okoio 1-1,5 ha.
Rozmieszczenia urzqdzen dokonuje SiQ zgodnie z technologicznym pro-
cesem, przyjqtym dla danej bazy, z uwzglgdnieniem miejscowych warun-
kow, w miarq moinoki dq2qc do grawitacyjnego przekazywania materialu
do zbiornikow i sprowadzajqc do minimum wewnqtrzny transport. Oprocz
tego konieczne jest dq2enie do osiqgniqcia w transporcie potokowogci oraz
ruchu bezawaryjnego.
Wyiadunek i przechowanie materiaiow, nadchodzacych w wielkich
ilogciach do bazy, powinny.bye wykonywane w miarq moinoki przy ze-
wnqtrznych drogach kotnunikacyjnych (bocznice i ieberlea kolejowe).
Na rysunku 217 podano .przykladowe rozmieszczenie bazy materiaiow
wiqiqcych, usytuowane bezpogredKiio przy budowanym lotnisku.
WARUNKI BEZPIECZENTSTWA PRACY
W bazach przechowania i priygotowania organicznych materiaiow win-
,2qcych w przewaiajqcej wiqkszoki przypadkow dokonuje siq przygotowa-
nia iatwo zapalnych materiaiow (rozpuszczalnikiA)leje) szczegOlnie w stanie-
rozgrzanym (bitum, smoia). Dlatego te bezwzglqdnie naley bacznie pilno-
wad stosowania siq do ogolnych przepisow w zakresie bezpieczenstwa
pracy, a szczegolnie przestrzegad przepisow przeciwpoiarowych odnoszq-
cyah SiQ do wykonania prac zwiqzanych z przygotowaniem latwo zapalnych
materiaiew i manipulowania z nimi.
Przepisy te w zasadzie obejmujq:
1. Ogrodzenie specjalnego typu porqczami odkrytych miejsc przecho-
wania plynnych materialow wiqiqcych.
2. Wykonanie obwaiowania ziemnego lub z piasku dokoia miejsc prze-
chowania materiaiow opakowanych i stwardniaiych nie opakowanych, zio-
2onych na odkrytym terenie lub pod wiatami.
3. Zakaz wjazdu grodkow transportowych, nawet po pomostach, do
wgiqbnych zbiornikow dla stwarciniaiego materialu. Naiadunek wyrqba-
nych kawaikow materialu powinien odbywad siq na brzegu zbiornika.
4. Wykonanie dokoia .kotiow do podgrzania materialu pomogtow z po-
rqczami w celu moinoki podejgcia bez przeszkod z kO.dej strony kotia do
naladunkowych otworow.
5. Naiadunek materialu wiqiqcego do kotiow jedynie do 3/4 ich giqbo-
kaki, majqc na uwadze burzenie sig podgrzewanego materialu, szczegolnie
nawilgoconego.
6. Rozmieszczenie zbiornikow dla rozpuszczalnikow i plynnego paliya
w odlegioki nie mniejszej od 25-30 m od zbiornik6w dla materialow wiq-
2qcych i kotiow dla podgrzewania.
7. Ustawienie obok kotiow i zbiornikew skrzynek z dogtatecznq ilogciq
suchego piasku oraz zaopatrzenie budynkow i innych roboczych agregatOw
w pianowe gagnice i sprzqt przeciwpoiarowy.
8. Rozmieszczenie w miejscach widocznych tablic ostrzegawczych.
Rozdzial XXIII
WYTWORNIE ASFALTOBETONU
Dia przygotowania mieszaniny, stosowanej przy budowie asfaltobeto-
nowych nawierzchni, organizowane sq wytwornie asfaltobetonu. W wy-
tworniach tych wykonuje siQ rowniei wyiadunek i zmechanizowane przy-
gotowanie materialow wchodzqcych w skiad asfaltobetonowej rnieszaniny.
Poniewai budowa nawierzchni asfaltobetonowej trwa wzglqdnie kretki
pkres czasu (jeden, dwa sezony), organizuje siq wytworniq jako tymczasowq
poistaiego typu, z lekkim przenognym wyposaieniem, budynkami i uzbro-
jeniem najprostszego rodzaju, obliczonymi jedynie na okres trwania budo-
wy. Rozmiary i wydajnoge wytwOrni uzaleinione sq od koncowych termi-
now budowy i jej wielkogci.
TECHNOLOGICZNY PROCES PRZYGOTOWANIA ASFALTOBETONU
Przygotowanie w wytworni asfaltobetonowej mieszaniny sklada siq
z szeregu kolejnych czynnogci, podanych na schmacie (rys. 218). Wszyst-
kie materiaiy nadchodzqce do wytworni wyiadowywane sq w specjalnie do
garnish
Kruszenio karnienia
Fuczeii
Transport i twradanok
Piasek
Surowacala
wypettnacza
Na9r .4,0/node
Nieleais wizen/
robocialempeneuty
WypsIntecz Mum
1Przygdowame
asfalt-belon.
miarzaniny
/7.7r-1110
W.
CAc 10 0
ci Its 117
Rys. 218. Ogolny schemat technologicznego procesu wytworni asfalto-
betonu
435
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
tegO przeznaczonych miejscach i umieszczone w skiadach i zbiornikach,
skad pobiera sie je w iniare potrzeby.
Kamieri ze skladu podaje sie do kruszarek, przerabia sie na tluczen,
sortuje sie w sortownikach na frakcje o potrzebnych wymiarach. W razie
koniecznogci uzyskania flucznia w drobnych frakcjach, gruby tluczen po-
wtOrnie rozdrabnia sie w kruszarkach, tj. wykonuje sie dwustopniowe kru-
szenie.
Rozdrobniony material postepuje do skladow lub bezpogrednio do pro-
dukcji asfaltobetonu.
Surowiec do produkcji wypelniacza (marmurowe odpadki, dolomit,
szlaka i inne) ze sidadow podaje Sig do kruszarek, skad kierowany jest do
specjalnych mlynow dla zmielenia na maczke i wreszcie dla wysuszenia ?
do bebna suszarni. W gotowym stanie wypelniacz kierowany jest do skla-
claw lub bezpogrednio do produkcji asfaltobetonu.
Bitum z nadeszIego transportu wy/adowuje sie do specjalnych zbiorni-
kow, skad podaje go gie do kotiow dla rozgrzania go do roboczej tempera-
tury, po czym za pomoca specjalnej pompy doprowadzany jest rurami dla
dozowania i zmieszania w otaczarce z mineralnymi skiadnikami.
Piasek ze sidadu dostarczani jest bezpogrednio do produkcji w odpo-
wiedniej ilogci. _
Dostarczone do produkcji mineralne materialy podlegaja suszeniu, pod-
grzewaniu i dozowaniu. Nagrzane do wymaganej temperatury mineraind
materialy mieszane sa w otaczarkach w okregloriej proporcji z rozgrzanym
piynnym bitumem. Otrzymana mieszanine wyladowuje si z otaczarek
w postaci masy asfaltobetonowej do grodkow transportowych, dowotacych
material do miejsca jego ulotenia.
Przed transportem sprawdza sie doldadnoge przemieszania i tempera-.
ture gotowej mieszaniny.
Technologiczny proces przygotowania w wytwOrni asfaltobetonu mote
bya w pewnym stopniu uproszczOny, 'gdy zachodzi przypadek dostawy
tlucznia i wypelniacza w stanie gotowym, nie wymagajacym dodatkowej
obrahld (kruszenia, mielenia, suszenia). TIuczeri i wypelniacz, jak rowniet
i piasek, trafiaja wowczas ze sk/adow bezpogrednio do otaczarki. Opracz
powytej wskazanych czynnogci z podstawowymi materia/ami, bezpogrednio
wchodzacymi w skiad asfaltobetonowej mieszaniny, na bazie wy/adowuje
sie i organizuje przechowanie caiego szeregu pomocniczych material6w,
takich jak:
a) paliwo I smary do silnikow pracujacych na bazie i maszyn;
b) paliwo do kotiow dla podgrzewania bitumu, do kotla wytwarzajace-
go pari 'do suszarek;
c) materialy budowlane i przeznaczone do napraw,
d) zapasowe czegci maszyn ltd.
Odpowiednio do technologicznego procesu,danejlwytworni, latwiejszego
pokierowania jego wIageiwym przebiegem cale gospodarstwo wytworni
asfaltobetonu dzieli gig na oddzialy:
1. 0 ddziai as f al tobet ono w y z zespoiem maszyn do produk-
cji asfaltobetonu, skladajacym sie z suszarek, otaczarek, urzgdzen do dozo-
wania, sortowania i transportu, obsiugujacych zespoly agregataw, jak
kociol parowy do wytwarzania pary, silniki, pompy, Iadowarki itd.
Oddzial ten jest podstawowym oddziaIem wytworni.
2. Oddzial krusz.enia kamieni a, posiadajacy kruszarki,
grysiarki, sortowniki i zasobniki dla tiucznia, przenogniki, podnogniki,
436
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
ladowarki oraz agregaty napedowe. Potrzeba posiadania oddzialu kruszenia
kamienia odpada przy scentralizowarprm zaopatrzeniu budowy w gotowy
tluczeti o wymaganej jakogci.
3. Odd zial przygotowania wypelniacza ze specjal-
nym wyposateniem w kruszarki, mlyny dla przemialu na maczke, suszarki,
przenogniki, zasobniki i agregaty napedowe. Oddzial ten tet jest zbcdny
przy scentralizowanym zaopatrzeniu budowy w gotowy do utytku wy-
pelniacz.
Tabela 80
Wykaz wyposaienin i materials:7m dla wytworni asialtobelonu o dwoch otaezarkaelt
D+? 138.
Nazwa
Jednostka I1o46
Silniki Ci T Z lub eloktryczno do otaczarek
Kruszarka szczokowa SM ? 11
Kruszarka szczokowa S ? 182
Silniki oloktryczno do kruszarek o mocy:
23 KW
16 KW
Sortowniki SM-z-13
Sortowniki SM-212
Silniki cloktryczno do sortownikow o mocy:
3,7 KW
1,0 KW
Kotly do wytwarzania par), D ? 28
Agregaty do Lopionia bitumu D ? 122
Pompy trybowe o wydajnoki od 300-800 I min.
Silniki olektryczno do pomp o silo 3,7 KW
Cysterny die matCrialow pednych o pojem. 10 ms
Pompy roma die materia/6w pednych
Wag,. setne
Wagi dziesietno
Przenogniki 1' ? 45
Przenogniki /adowarki T ? 44
Sainochody ciciarowo ZIS ? 150
Kubelkowo Iadowarki
Bury do ciggow parowych d ? 1"
? Bury do ci4g6w z paliwom plynnyin d ? 1"
Bury do cillgaw z bitumem d = 3"
Zawory trOjzwrotno = 3"
Cogla czerwona do obmurowania-piecow
Cegla ognioodporna do piecow
Karnion Iamany do. fundamentow pod otoczaAci
i kotIy
Okrziglaki do obudowy urzgdzen
Tarcica do wykonania zasiek6w dla wypelniacza
- i obudowy
11
11
//
11
1/
mb
11
sit.
tys. sit.
m'
2
2
2
1
2
1
2
1
2
4
4
6
2
2
1
4
4
5
2
300
80
140
16
GO
10
170
38
30
4. Oddzial przechowania i podgrzewania bi-
t u m u, z,awierajacy zbiorniki, kotIr do podgrzewania bitumu i urzadze-
nia pompowe.
5. Laboratoria z kontrolno-pomiarowymi przyrzadami i apa-
ratura.
Oprocz powytej podanych oddzialow konieczne jest posiadanie w wy-
tw6rni warsztatow naprawczych, skladow materialOw budowlanych i ulyt-
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
437
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
kowych, czeki zapasowych i grodkow transportowych dla przewozu mate-
riaIew na terenie wytwOrni; grodki transportowe dla dowozu gotowej masy
asfaltobetonowej do miejsca robot mogq bye wliczone do inWentarza
wytw6rni.
W tabeli 80 podano wykaz wyposaienia i materialow wytw6rni asfalto-
betonu o dwoch otaczarkach D-138.
ODDZIAL ASFALTOBETONU
Oddziai ten ma za zadanie przygotowanie mas asfaltobetonowych
z grubo- i rednioziarnistych materialOw, jak rownie2 i drobnoziarnistych
mieszanin, gruntasfaltu, lub zimnych mieszanin. Proces przygotowania
asfaltobetonowej masy polega na suszeniu i podgrzaniu mineralnych
skladnikow, dokIadnym ich dozowaniu, dozowaniu nagrzanego do roboczej
temperatury materialu wiq2qcego i dokIaclnym przemieszaniu mineralnych
materiaMw z organicznymi materiaIami wiq2qcymi. Wszystkie te czynno-
gci dokonywane sq w zespole maszyn, niekiedy dozowanie materialOw
mineralnych wykonuje sie przed ich trafieniem do oddziaiu. Najbar-
dziej rozpowszechnionym typem otaczarek w ZSRR sq otoaczarki
D-152 i D-138_(G-1).
0 t a czar k i D-138 (G-1) o rzeczywistej wydajnoki do 18 t/godz.
na1e2q do starego typu asfaltobetonowych maszyn z dozowaniem mineral-
nych materialow przed ich suszeniem i nagrzaniem, ze swobodnym miesza-
Mem materialu wiqZqoego z mineralnyrn w bebnowych mieszarkach i su-
szeniem w bgbnach suszarek o dzialaniu okresowym.
Otaczarka D-138 jest prosta w uZyciu, nie wymaga szczegolnie wykwa-
lifikowanej obsiugi i przygotowuje gruboziarniste gatunki asfaltobetonu
o naleZytej jakoki.
Wadami tej otaczarki sq:
1. Dlugotrwaloge montaZu i demonta2u.
2. Koniecznok budowy specjalnych fundamentow przed zmontowaniem ?
otaczarki.
3. NieMoZnok przygotowania drobnoziarnistych mieszanin o odpowied-
niej jakoki z powodu niedostatecznie precyzyjnego dozowania, i niedokIad-
nego zmieszania.
4. Nieprecyzyjne dozowanie mineralnych materiaIow i wydmuchiwanie
wypelniacza trafiajqcego razem z mineralnymi materiaIami do bgbna
suszarki, co powoduje naruszenie skladu mieszaniny i pogarsza jej jakoge.
5. Znaczne zwiycie pary i materialow pgdnych w rozpylaczu.
o t a czar k a D-152 o wydajnoki 25-30 ton/godz., bedqc najnow-
szym modelem wlasnej produkcji, iqczy w sobie najnowsze udoskonalenia
w zakresie asfaltobetonowych maszyn.
Dozowanie materialow mineralnych w otaczarce D-152 odbywa sie po
suszeniu i nagrzaniu suszarka bebnowa o staIym dzialaniu, mieszanie
przymusowe w lopatkowej mieszarce. Oprocz tego otaczarka D-152, jako
udoskonalona maszyna, wyposa2ona jest w szereg urzqdzen (rozpylanie
paliwa pod cignieniem w rozpylaczu, dozowanie materialow mineralnych
za pomocq wielopodzialkowych wag, podnogniki dla szybkiego montaiu
i demonta2u, kontrolno-pomiarowa aparatura i inne), dzigki kt6rym osiqga
sig wyisze trytkowe i ekonomiczne wskainiki oraz moinde szybkiego
przerzucenia otaczarki z jednego miejsca na drugie.
?
438
Tabela 81
Nazwa wska n I k? w
D ? 138
Projektowann wydajno.46 ms/godz.
11zeczywista
Wielkok jednego zarobu w kg
Czas przygotowania jednego zarobu (minut)
Zuiycie natty an 1 in' gotowej produkcji w kg
Zuiycio pary ilia rozpylenia party w ruzpyla-
czu w kg
.0gOlno zapoirzebowanie inocy silnikow w KM
Potrzebna Hog os6b obslugi, z wylaczeniem shy
roboczej din transportu materialOw
Czas trwa Pia plantain
15
18
3 000
10 ? 20
10 ? 12
1,2 ? 1,4
45 ? 50
9 ? 10
_ 8 ? 10
dni pracy 6-
osobowej bry-
gady, bez bu-
(lowy funda-
mentow
25 -- 30
600
3 ? 5
7?S
0,9 ? 1,0
55 ? 60
6 ? 7
3 ? 4 dui
pracy 5-osob.
brygady
Otaczarkd D-152 zabezpiecza przygotowanie gruboziarnistych, jak row-
nieZ i drobnoziarnistych gatunkow asfaltobetonu o wysokiej jakoki. Jako
wade otaczarki naleiy uznad skomplikowanq w pewnym stopniu jej kon-
strukcje, wymagajqcq obsIugi o bardziej wysokich kwalifikacjach.
W tabeli 81 podano podstawowe wska2niki dla otaczarek wlasnej pro-
dukcji.
Przy ostrych terminach budowy dzienne zapotrzebowanie asfaltobeto-
nowej masy silnie wzrasta, dlatego naleiy dqiye do posiadania wydajnych
maszyn, bardziej dogodnych w uiytkowaniu. Maszyny o wielkiej wydaj-
noki wymagajq mniejszej ilokiowo ? obslugi na jednostkg produkcji.
Zmniejszajq sie koszty montaiu, obnila sie zuiycie materialow ariytkowych,
upraszcza sie organizacja produkcji. Pomimo to w bazach polstalego typu,
jakimi sa bazy w budownictwie lotniskowym, lepiej jest niekiedy uiytko-
wae kilka otaczarek o gredniej wydajnOki, takich jak D-152, D-138, z na-
stepujqcych wzgledow:
a) w razie awarii jednej otaczarki wytwornia pracuje nadal;
b) przy budowie dwuwarstwowej nawierzchni moina jednoczdnie
ukladae dolnq i gornq warstwe, przygotowujqc odpowiednie mieszaniny
w odrgbnych otaczarkach.
Organizacja wytwOrni o kilku otaczarkach powinna przewidywad za-
stosowanie otaczarek jednego typu w celu ulatwienia ich obslugi, naprawy
i zaopatrzenia w czeki zapasowe.
Przy -budowie jednowarstwowej powierzchni, do ktorej niezbedne sq
.Srednio- i drobnoziarniste gatunki asfaltobetonu, lepiej jest u2ywae otacza-
rek posiadajqcych Iopatkowe mieszadla, za pomocq ktorych osiqga sic wyi-
sza jakde przemieszania.
I1oge otaczar ek w wytworni okrdla sic na podstawie
-ogolnej koniecznej jej wydajnoki odpowiadajqcej dyrektywnym terminom
budowy, rloki zaIoionych rmian roboczych i moie bye wyprowadzona ze
WZOT1.1 :
In=
8qnN
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
(49)
439
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
gdzie: m iloAd otaczarek; ?
Q ?eine zapotrzebowanie masy na budowie;
N ? Hoge zmian roboczych do dyrektywnego terminu; N Nk (17,
Nk kalendarzowych dni at do dyrektywn ego terminu
uko?-
czenia budowy ? zalety od klimatu i miejscowoki;
(f. ? wspoiczynnik wykorzystania okresu czasu budowy wedlug
rocznych danych (0,7-0,9);
n ? iloge zaIotonych zmian roboczych;
q ? wydajnok godzinowa otaczarki;
60
q =. ? ? p ? p,
t ? czas przygotowania jednego zarobu w minutach;
p ? objetok zarobu w tonach;
? wspolczynnik wykorzystania w czasie otaczarki (0,8-0,9).
Potrzebnq Hoge kotiow do podgrzania bitumu okregla sig wychodzqc
z nastepujqcycha zaIoterl: dla zabezpieczenia ciqgloki pracy jednej otaczar-
ki na drobnoziarnistych* gatunkach Mieszaniny ogolne dzienne zapotrzebo-
wanie bitumu wyniesie:
(50}
gdzie: B? potrzebna Hoge dzienna bitumu dla 1 otaczarki;
h, ? i1o?odzin pracy otaczarki w ciqgu doby;
q --wydajnok godzinowa otaczarki;
zawartok bitumu w masie ? 0,06-0,12.
Praktyczne zapotrzebowanie rozgrzanego bitumu przez jednq otaczarke
o redniej wydajnoki 15-20 ton na godzing przy dwuzmianowej jej pracy
wynosi 15 000-25 000 litrow nay dobe.
Rozgrzania takiej i1oci bitumu mon dokonae 4-5 kotIow o pojemnoki
4 500 r. Przy zastosowaniu kotiow o pojemnoki 3 000 1 i zorganizowaniu
ich pracy wedlug ustalonego wczeS'niej harmonogramu, ogolna ich pojem-
nok mote bye zmniejszona o jeden kocioI, tj. do 9 0007-12 000 1, gdyi
z katdego kotIa moina otrzymae gorqcy bitum 2 razy w ciqgu doby.
W zwiqzku z tym* lido kotIow mote bye zmi}iejszona do 3-4 sztuk. W
zabezpieczenia regularnego oczyszczania i'napraw na katde 3-4 kotly
nalety posiadad jeden zapasowy.
Jak widad z poWytszego,.stosowanie kotIow o mniejszej pojerrmoki jest
wygodniejsze, jednak w katclym przypadku przy wyborze kotiOw nalety
uwzgledniae, te czyni wieksza pojemnok kotia, tym ekonomiczniejszy jest
on w pracy,, rzadziej wymaga czyszczenia i potrzebuje stosunkowo mniej
sity roboczej.
Do rozgrzania bitumu dobrze nadaje sic agregat do topienia bitumu
D-111, sk/adajqcy sic z 3 kotlow o pojemnoki po 6 ton.
Taki agregat posiada wydajnok 1,5-2,0 ton na godzing rozgrzanego?
bitumu i mote obsiutyd jedna otaczarke o gredniej wydajnoki.
. Do. rozpylania plynnego paliwa w rozpylaczach paleniska i do podgrze-
wania rurociagow do bitumu w otaczarkach D-138 i D-152 utywa sic pary
o ci6nieniu atm. Najbardziej rozpowszechnionymi urzqdzeniami do
* Dia obliczenia zaklada siq drobnoziarniste gatunki jako wymagajace wigkszej,
ilo?ci bitumu.
** Kotly o pojemnoAci powyiej 3 000 1 zaladowuje sig raz w ciagu doby.
440
wytwarzania pary sq pionowe kotly Szuchowa, lokomobile, mogq bye row-
nie t wykorzystane do tych celow specjalne ruchome urzqdzenia, D-168,
stosowane do rozgrzania materialu wiqtacego na bitumicznych bazach.
Iloge urzadzeri do wytwarzania pary i ich rozmiary okralane sq w zaeno-
ci zutycia .pary w wytwOrni. Np.. do rozpylenia pary w rozpylaczach
otaczarki D-152 zutywa Sic 0,9-1,0 kg pary na kilogram ropy, a do pode-
grzania rurociagOw z bitumem i pomp zutycie wynosi orientacyjnic
35-50 kg na godzing i otaczarke*. A wigc przy zutyciu ropy 200-220
kg/godz. ogolne zapotrzebowanie pary wyniesie 220 x 0,9 + 50 = 250
kg/godz. Na podstawie w ten sposOb obliczonego godzinowego zutycia pary
dobiera Sic urzqdzenie do wytwarzania pary o wymaganej wydajnoki,
przy czym wskazane jest palenisko urzqdzenia przystosowad do gatunkow
miejscowego paliwa.
Dia zmniejszenia strat ciepinych wszystkie rurociagi parowe od trOdla
jej wytwarzania do urzadzen powinny bye izolowane. Jako izolacja mote,
bye utyty azbest, wata szklana lub s?ecjalna masa. Przewody dla pary
wykonywuje sic z rur o grednicy do 1
Istnieje szereg otaczarek z rozpylaczami, w ktorych rozpylanie plynne-
go paliwa wykonuje sic za pomoca spreionego powietrza lub specjalnq
pompa wysokiego cignienia.
Stosowanie takich urzqdzeti w budownictwie lotniskowym jest bardzo
wskazane, gdyi upraszcza ono organizacje pracy wytworni, powoduje obni-
tenie koszt6w produkcji mieszaniny i zwalnia od koniecznoki posiadania
urzqdzeti do wytwarzania pary. ?
W przypadku korzystania z takich urzqdzen celowe jest? i bitumiczne
gospodarstwo organizowae w taki spos6b, aby motna bylo obchodzia sig bez '
pary, tj. stosowad przechowywanie bitumu w opakowaniach lub gazowe
podgrzewanie jego w zbiornikach.
ODDZIAL KRUSZENIA KAMIENIA
W razie niemotnoki, z jakichkolwiek przyczyn, korzystania ze scentra-
lizowanego zaopatrzenia wytworni asfaltobetonu w tluczeri o potrzebnych
frakcjach, 'organizuje sic w samej wytworni oddzial kruszenia kamienia,
majqcy za zadanie produkcjg tIucznia i odpowiednie jego sortowanie.
Kamien dostarczany jest do wytworni z najblitej polotonych kopalni.
Przy odlegIoki kopalni od wytworni nie przekraczajqcej 30-40 km dosta-
wy kamienia najczekiej dokonuje sig samochodami. Transport z odleglYch
kopalni odbywa sic .za pomocq kolei telaznych lub dron wodnq.
Dostarczany z kopalni kamien powinien bye jut poplytowany, aby nie
obarczad wytworni asfaltobetonu dodatkowq pracq i mied motnota pobie-
rania go bezpoirednio do wIakiwej przeraki.
Wydajnok i i1oC urzadzen kruszarkowych z wyposateniem (sortowni-
ki, podnogniki, zasobniki, zasilacze) ustala sic, jak podano w rozdziale XXI,
w zaletnoki od ogolnego zapotrzebowania tlucznia. Oprocz tego wybor
urzqdzen lu-uszarkowych uzaletniony jest od tego, czy oddziat kruszenia
kamienia pracuje na sklad, produkujqc tluczeri przed rozpoczeciem przy-
gotowania masy asfaltobetonowej, czy tet rownolegle z pracq otaczarek
bezpogrednio zaopatruje je w rozrobiony material (tluczen, wysiewki).
* Zuiycie pary dla podgrzania rurociggow do bitumu uzaleintone jest od ich dlu-
go.?ci i temperatury otoczenia.
narlaccifiPri in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
441
1
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Produkcja tlucznia na sklad zmusza do posiadania znacznych po-
wierzchni na terenie wytw6rni dla skIadowania materialu i oprocz tego
powstajq dodatkowe transportowe oraz naIadunkowe i wyladunkowe czyn-
noAci, zwiazane z przewozem tlucznia od kruszarek na sklad, a nastcpnie ze
skladu do otaczarek.
Organizacja kruszenia kamienia rownolegle z pracq otaczarek, bywa
czcsto bardziej racjonalna, gdyi w tym przypadku transportowe czynnoki
sq znacznie zvedukowane i odpada koniecznoge posiadania specjalnych
miejsc dla skladowania wielkich zapasow gotowego tlucznia. Dia zabezpie-
czenia pracy otaczarek przed przestojami koniectne jest w tym przypadku
posiadanie na skladzie 2-3-dniowego zapasu gotowego tlucznia.
Zastosowane typy kruszarek powinny produkowad w dostatecznej iloAci
tIuczeri o drobnych frakcjach i ksztaicie zblaonym do szeAcianow oraz
'z mo21iwie nieznacznq zawartogciq blaszkowatych odpryskow. Do takich
typow zaliczajq sig kruszarki szczgkowe o drobnym nacigciu szczek, kru-
szarki ze zlo2onym wahaniem szczcki (grysiarki) i kruszarki walcowe, ktore
stosowane bywajq przewa2nie przy dwustopniowym kruszeniu.
Jak ju? wskazywano w rozdziale XXI, przy ostrych terminach budowy
celowe jest stosowanie wysokowydajnych ruchomych urzadzen (kombajny)
do dwustopniowego kruszenia kamienia, o wydajnoki do 15 m3/godz.
Innych typOw kruszarek w wytworniach asfaltobetonow nie stosuje
ODDZIAL PRZYGOTOWANIA WYPELNIACZA
Oddzial przygotowania wypelniacza w wytwOrniach poistalych, typo-
-wych dla budownictwa lotniskowego, w zasadzie nie istnieje, gdy2 wypei-
niacz dostarczany jest w stanie gotowym.
Przygotowanie wypelnihcza w wytworni komplikuje caioksztalt proce-
su technologicznego i wymaga caIego rzcdu dodatkowych zIoionych urzq-
dzen, takich jak mlyny kulowe, poruszane silnikami o wielkich mocach
(60-200KM), specjalne suszarnie bgbnowe do suszenia ze zbieraczami
i osadnikami pylu, kruszarki i rodki transportowe.
Wypelniacz stanowi dla niektorych gatunkow asfaltobet?onu nie mniej
nii 200/o masy, dlatego przy wielkim zakresie robot asfaltobetonowych
zuycie jego wyraia sic powa2nymi ilogciami, jak na przykIad: dla przygo-
towania w wytworni masy asfaltobetonowej w ilogci 25 000 ton potrzeba
wypelniacza okoIo 5 000 ton lub okolo 3 000 m3.
Oddzial przygotowania wypelniacza bywa wyjqtkowo organizowany
w wytworni asfaltobetorm w przypadku niemo2nogci otrzymania 24danej
materiaIu w stanie gotowym.
Technologiczny proCes przygotowania wypelniacza (rys. 219) sklada sic
z transportu surowca (wa. pie& dolorriit, marmur, szlaka i inne) do/kruszarki,
kruszenia, mielenia i suszenia gotowego wypelniacza. Niekiedy wykonuje
SiQ najpierw suszenie, a dopiero poiniej kruszenie i mielenie.
Da rozkruszenia wigkszych kawalkow surowca stosuje sig mlotkowe
kruszarki, a do mielenia na maczkc ? mlyny kulowe. Jako mlyny do mie-
lenia wypelniacza mogq sIuiye mlyny kulowe SM-14.
Wyboru suszarek bgbnowych i maszyn do mielenia, pod wzglcdem ich
wydajnoki, dokonuje sic w za1e2noSci od ogolnej potrzeby wypelniacza
I ad intensywnoki zuycia jego w wytworni. WypeIniacz, podobnie jak
i tluczen, mo2e bye przygotowywany na skIad, w tym przypadku niezbcdna
jest budowa specjalnych magazynOw dla przechowarlia wypelniacza, gdy2
442
jest on hygroskopijny i szybko pochlania wilgoe. Aby uniknqe przestojOw
w dostawie wypelniacza do otaczarek, urzadzenia dla jego przygotowania
powinny posiadad wydajnogo nieco wyisza ad iqdanej.
Suszenie wypelniacza odbywa sig w suszarkach bcbnowych o stalym
dziaIaniu, przY czym szybkoge obrotu bcbnew nie powinna przekraczad
0,6-0,7 m/sek.; do tych celOw moie sluiye suszarka bcbnowa SM-45.
Surowite dla
wypelniacza
Rys. 219. Schernut technologicznego procesu przygotowania wypelniacza:
kruszarka, 2 ? beben do suszenia, 3 ? podno6nik, 4 ? mlyn kulowy. 5 ? przeno6nik do
odbioru gotowego wYpelnlacza, 6 ? wentylator I pochlantacz pylu
Szybkoga przepiywu gorqcych gazOw w bcbnie nie powinna przekra-
czad 1 ? 1,2 m/sek., ktora stosowana jest w celu unikniccia strat we frak-
cjach pylowych, szczeg6lnie cennych w wypelniaczu. Dia przechwytywania
pylastych czqsteczek mlyny zaopatrzone sq w wyciagi i osadniki; wyladow-
cze konce przencAnik6w tarnowych, przekazujqcych wypelniacz po jego
wysuszeniu, wskazane jest rowniei zaopatrzyd w specjalne oslony, zapobie-
gajqce rozpylaniu sic wypelniacza. Oslony wykonuje sic z kawalkow rogo-
iy, workow itd. Temperatura podgrzania wypelniacza nie powinna prze-
kraczad 150-170?.
ODDZIAL PRZECHOWANIA I PODGRZEWANIA BITUMU
Oddzial ten jest potrzebny w kakiej wytworni asfaltobetonu i obejmuje
zbiorniki do bitumu, kotly do podgrzewania bitumu, pompy i rurociagi
dla bitumu.
Sposob podgrzewania bitumu ustala sig w zaleinotci od rodzaju zbior-
nikOw dla bitumu i posiadanego wyposaienia (rozdz. XXII).
Ze zbiornik6w najprostszego typu bitum pobiera sic w kawalkach lub
w opakowaniu.
Przy przechowaniu bitumu w udoskonalonych zbiornikach lub w razie
posiadania nagrzewajacych wgiownic podawanie bitumow do kotlow od-
bywa sig w stanie plynnym za pomocq pompy i odpowiednich rurociqgow.
To samo dotyczy podawania rozgrzanego bitumu z kotlow do otaczarek.
Rurociagi i pompy do bitumu ocieplane sq za pomocq specjalnych ko-
szulek parowych na pompach i przeplywu pary w cienkich rurkach
d = 1", zainstalowanych wewnatrz rurociagOw do bitumOw.
Niekiedy, na odwrot, rurociqgi do bitumu pomieszczane sq wewnqtrz
rur wypelnionych para. Drugi sposob wymaga wickszego zuiycia pary
i rzadko bywa stosowany. Kotly do bitumu polqczone sq wspolnyrn rurociq-
giem d = 3", z zaworami przy kaidym kotle dla moinoki otrzymariia
bitumu w razie potrzeby z dowolnego kotIa.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
443
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
LABORATORIA
W wytworniach laboratoria urzqdzane s dla stalego sprawdzania jako-
ki produkowanej masy, doboru skiadu mineralnych sidadnikow miesza-
niny, materialow wi#qcych oraz badania probek pobranych z gotowej
nawierzchni.
Tabela 82
Przykiadowy wykaz wypbsalenia i materia/Ow laboratorium w3twOrni asfaltobetonu
Przoznaczenio wyposaienia i jogo nazwa
Jodnostka
miary
flog 6
Bodoni() matoria/Ow wictiqcych
Poneirometr z naczylikami i iglami
Typowy wiskozometr
Kocioielc do rozgrzowania materialit wiqiqcogo
o pojoinnoki 3 ,kg
Przyrzqd ?piorkien I kula"
Dyktylometr
Bodoni() asfaltobotonn
Prasa 10- tonowa
Przyrzqd proiniowy do okreglaniti nasyconia wodq
Formy z wk/adkri o dlugoki 50 mm
Formy z wkladkq o dtugagci 70 mm
Formy z wkladlcq o dlugogci 100 mm
Termamotry do 300 C
Wagi technic:zoo z drobnymi odwainikami
\Yogi stotowo, szalkowo z odwainikami
Miednico dla przygotowania mieszaniny
-Dodalkowo, wyposaienio
Pomocniczo i kalibrowano lojki
MeLalowo statywy z azbestowymi siatkami
Tormostaty do suszonia
Maszynki do nagrzowania: spirytusowo i nohow?
Komplot sit od 2 do 0,074 mm
(Komplot sit od 35 do 5 mm
Wiadra, filiianki, naczynia chomiczno, patolnio
Noie; szufclki, tyiki
Matorialy
13ozpuszczalniki: bonz3rna, bonzol, chloroform
Papier do filtrowania
szt.
kompl.
szi.
2
1
1
3
3
1
50 ? 60
2
2
4
4
4
2
3
1
po 3 do 4
litr. po 10-15
kg 1
Do tych celow laboratorium powinno posiadad odpowiednie wyposa2e-
nie (tabl. 82).
Naleyte zorganizowanie kontroli, analiz i badali probek jest bezwzglqd-
nie konieczne dla dokonania we wlakiwym czasie poprawek odnognie skla-
du mieszaniny asfaltobetonowej i technologicznego procesu jej przygo-
towania.
W laboratorium naleiy prowadzie dziennik badan i analiz.
Dia laboratorium wykorzystuje SiQ posiadane ju pomieszczenie lub
buduje siq lekki, drewniany, prowizoryczny barak. Na budowie, trwajqcej
dlu2ej jak jeden sezon budowlany i w razie koniecznogci dokonywania prac
laboratoryjnych w zimie, naley pomieszczenie ocieplie. Prowadzenie prac
laboratoryjnych na otwartym powietrzu jest niedozwolohe.
444
TRANSPORT WEWNATRZZAKLADOWY
Organizacja wewnqtrzzakladowego transportu jest jednym ze grodkow
przyczyniajqcych siq do nieprzerwanej pracy wytworni asfaltobetonu.
Wewnqtrzzakladowy transport przeznaczony jest do przewozu:
a) wyladowanych materialOw do skladOw i zbiornik6w;
b) materialow ze skladow i zbiornikOw do miejsca ich przerebki lub
przygotowania (dostawa kamienia do oddzialu kruszenia, surowca
dla wypelniacza, bitumu'do kotlow);
c) materialow do skladow i zbiornikow i z oddzialOw produkcji pomoc-
niczej do otaczarek;
d) uiytkowych materialOw do miejsc ich przeznaczenia (materialy
pgdne, smary i inne).
Srodkami transportowymi sq:
a) wywrotki wqskotorowe o pojemnogci do 1,5 m3;
b) wywrotki samochodowe o nognoki 1,5-2 ton;
c) przenogniki tagrnowe roinych typow i rozmiar6w;
d) linowo-zgarniarkowe urzqdzenie;
e) spycharki i inne maszyny.
Decydujqcy wplyw na nieprzerwanq prac q transportu ma posiadanie
urzqdzeri naladunkowych i wyladunkowych, sprawnoge dreg i torew oraz
iloge jednostek transportowych zabezpieczajqcych wymaganq wydajnogo.
Wyboru rodzaju transportu dokonuje si w zaleinoki od rzeiby terenu
w obrqbie wytwOrni, posiadania grodkow naladunkowych i wyladunko-
wych, odleglogci i intensywnogci przewozow, stanu dreg itd.
Wywrotki wqskotorowe i samochody naleiy stosowad w przypadku
znacznych odleglogci przewozowych na dzialce o ksztakie wydluionym,
zajgtej pod wytw6rnie; oprocz tego w razie uiycia samochodow konieczne
jest posiadanie dodatkowych poszerzonych miejsc dla moinoki manewro-
wania nimi, dobrych dreg i maszyn do naladunku materialow w celu
unikniqcia. dluiszych przestojew.
Linowo-zgarniarkowe urzqdzenia i spycharki stosowane sq dla tran-
sportu materia/Ow sypkich na terenie wytwOrni, zbliZonym svvym ksztal-
tem do kola lub wieloboku, przy dogrodkowym lub odgrodkowym prze-
mieszczaniu materialu na nieznaczne odleglogci. Zastosowanie spycharelc
i urzqdzen linowo-zgarniarkowych, w celu unikniccia zbcdnych strat
w materiale, wymaga szczegolnie dokladnego wyrownania powierzchni, po
ktorych materialy sq przemieszmane.
Przepogniki tagmowe nadajq siq we wszystkich przypadkach do tran-
sportu materialow na niewielkie odlegtoki. Mon one bye rowniei stoso-
wane do wspOlpracy z innymi grodkami transportowymi (samochody,
koleby wqskotorowe) do naladunku materialu ze skladowisic, w szczegolno-
ki przy zmieniajqcych siq miejscach znajdowania SiQ pryzm, z ktorych
material jest pobierany.
Dia bardziej wydajnego wykorzystania przenognikew celowe jest stoso-
wanie mechanicznych iadowarek.
Dia uzyskania szybkiego naladunku materialow sypkich na jednostki
transportowe (samochody, wywrotki wqskotorowe) stosowane sq drevvniane
lub metalowe zasobniki oraz mechaniczne lyikowe lub innego typu lado-
warki. Tego rodzaju urzqdzenia zmniejszajq przestoje s=rodkOw transporto-
wych przy naladunkach i zwiqkszajq ich wydajnoge.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
445
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
NaIadunek materiaiow do zasobnikow moie odbywae sie bezpogrednio.
z sortownikow za pomocq specjalnie do tego celu przeznaczonych przenog-
nikow, kubelkowych przenognikow lub chwytakowych cliwigow.
Do naladunku pojedynczych przedmiotow lub cie2ar6w na Arodki
transportowe i wyladunku ich nadajq sic diwigi Derricka, samochodowe
i inne.
Potrzebnq iloAd grodkow transportowych okre61a sie ze wzoru:
(2L
? In tw
n = Q
gdzie: L ? odleglae przewozu;
? ckar Iadunku, kt6ry naleiy przemiekie w ciqgu jednost-
ki czasu;
? pojemnok w tonach jednej jednostki transportowej;
grednia szybkoge przewozu w Iadownym i pro2nym kie-
, runku;
t? i t, ? odpowiednie czasy trwania naladunku i wyladunku.
Do przewozu gotowej asfaltobetonowej mieszaniny do miejsca jej ukIa-
dania z zasady stosowane sq samochody-wywrotki. Pojemnoge skrzyni wy-
wrotki powinna odpowiadad pojemnoki mieszarki otaczarki: jak na przy-
lc/ad dla przewozu mieszaniny od otaczarld D-138, posiadajqoej beben do
mieszania a pojemnoki 3 t, stosuje sie 3-tonowe samochody, a dla D-152
jakiekolwiek, gdyi pojemnoge bebna takiej otaczarki wynosi okolo 600 kg.
V 64
(51)
WARSZTATY NAPRAWCZE
Dzialalnoge warsztatOw ma na celu usuniecie drobnych uszkodzen,
wzmocnienie oslabionych elementow, przeglqdy i bie2qcy remont maszyn
i mechanizm6w, pracujqcych w wytwOrni asfaltobetonu. Powa2ne uszko-
dzenia awarie. w zasadzie naprawiane sq w warsztatach redniego i kapi-
talnego remontti lub za pomocq brygad awaryjnych, bedqcych w skladzie
ruchomego warsztatu naprawczego, istnienie ktorego na budowie jest
wskazane. Warsztaty wytworni asfaltobetonu powinny posiadaa jedynie
najniezbedniejsze wyposa?enie, skiadajqce sie z acetylenowej spawarki,
kuini, imadeI i kompletu kowalskich i glusarskich narzedzi. W skladzie
warsztatowym powinna znajdowae SiQ konieczna iloga najbardziej potrzeb-
nych czeki zapasowych do zasadniczych mechanizm6w. Warsztat taki
obaugiwany jest przez 2-3 wszechstronnie wykwalifikowanych Alusarzy
pod kierownictwem gIownego mechanika bazy.
W razie istnienia w pobliiu wytworni specjalnych warsztatow napraw-
czych obsIugujqcych caly rejon budowlany lub majqc moinok korzystania
z ruchomych warsztat6w zmontowanych na specjalnie wyposaionym samo-
chodzio lub przyczepie, koniecznoge posiadania w bazie wlasnych warszta-
tow odpada i wowczas napraw maszyn dokonuje sie w powyej wymienio-
nych warsztatach.
URZADZENIE SKLADOWISK NA TERENIE WYTWORNI
Pojemnoge i typ skladowisk wyznaczane sq w za1e2noki od iloki mate-
riai6w podlegajqcych jednoczesnemu przechowaniu oraz od wielkoki ter-
minu ich przechowywania. Iloci material6w znajdujqce sie na skladzie
zaleine sq od:
446
1. Wydajnoki wytworni.
2. Technologii produkcji.
3. Regularnoki dowozu materialow do wytworni.
Przy dostatecznej iloci samochod6w ciciarowych, zdolnych do systema-
tycznego dowozu materialow, nie ma potrzeby urzqdzenia na terenie wy-
tworni wielkich skiadowisk. Odwrotnie, w razie braku Arodkow transpor-
towych zachodzi koniecznoge budowy skladowisk dla przechowania wiel-
kich zapasow materialowych.
Przy kolejowych dostawach materialowych, ze wzglcdu na czcstq nie-
regularnoge w podstawianiu wagonow, konieczne jest przewidywanie skla-
dowisk o znacznych rozmiarach.
Oprocz powyiszego, przy ustaleniu rozmiarow placow pod skiadowiska,
naleiy liczye sie z rzeczywistymi moliwociami urzqdzenia ich na terenie
danej wytworni oraz z innymi miejscowymi warunkami.
Dia calego szeregu takich materialow, jak piasek, tluczen i kamien,
skladowiskami sq otwarte powierzchnie, na ktorych materialy skladowane
sq w ksztalcie pryzm. Dlugok pryzm zaleiy od iloci skladowanych mate-
riaiow, szerokoge za A okreAla sie majqc w zaioieniu wygody naladunku na
grodki transportowe (3-5 m); zastosowanie do' naladunku przenognikow
umoiliwia powiekszanie szerokoki pryzm do 12-15 m i wiecej. Wysokoge
pryzm z zasady nie powinna przekraczad 2-2,5 m. W przypadku triycia
chwytakow do wyladunku materialOw na skladowisko, wysokoge pryzm
mo2e bye zwiekszona.
Place skladowe, na ktorych rozmieszczone sq pryzmy z materiakm,.
powinny bya wybrukowane, pokryte asfaltobetonem lub deskami albo przy
odpowiedniej jakoki gruntu moie wystarczyd samo splantowanie. W ka'1.-
dym przypadku naleiy przewidzied odprowadzenie wad z placow skla-
dowych.
Dia gotowego wypelniacza wykonuje sie skIady w postaci wiat lub szop
z desek. Niekiedy w szopach, dla wygmly pobierania wypelniacza, wyko-
nuje sie zasieki o pojemnoki do 50-60 m3. Nie zaleca sic przechowywania
wypelniacza w miejscach odkrytych.
Bitum przechowuje sic w specjalnych zbiornikach. Paliwo, w zalezno-
ci jego rodzaju, przechowuje sic na placach zkladowych (drzewo, wc-
giel, lupki) lub w specjalnym opakowaniu (pIynne paliwo, ropa).
Materialy pedne i smary powinny bye przechowywane w cysternach
lub innych ielaznych zbiornikach, umieszczonych w ziemi, w pewnym
oddaleniu (20-30 m) od innych oddzialow wytworni i zabudowari.
Maszyny nie uiywane bezpogrednio do robot w polu wskazane jest
trzymaa pod dachem (w szczegolnoki maszyny posiadajqce silniki).
WYBOR TERENU I ROZPLANOWANIE WYTWORNI
? Teren przeznaczony pod budowe wytworni asfaltobetonu powinien
znajdowad sic blisko budowanego lotniska oraz posiadaa dobre polqczenia
drogowe. Przy wagonowej dostawie podstawowych materialow (kamien,
piasek, bitum) wytwornia powinna bye urzqdzona w pobliiu bocznicy nor-
malnotorowej, doprowadzonej do lotniska.
W razie braku bocznicy wytwOrnie naleiy umieszczae oba. istniejqcego
toru kolei, a gotowq mieszanine asfaltobetonowq dowozie samochodami do
miejsca jej ukladania.
Odlegloga przewozu samochodami gorqcej masy, aby uniknqe jej wy-
stygania, nie powinna przekraczad 10-15 km.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
447
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
?
Przy wyborze terenu naleiy przewidziee koniecznoge zabezpieczenia
wytworni w wode i energiq elektrycznq.
_
W przypadku wykonywania robot asfaltobetonowych na czynnym lot-
nisku lub na budowanym lotnisku, przy zaloieniu oddawania do uiytku
pewnych jego elementow przed calkowitym jego ukoficzeniem, naly wy-
twornie umiejscawiae poza pasami podej6e, z boku w stosunku do kierun-
kow startu i lqdowania samolotow, na podwietrznej stronie lotniska.
Konfiguracja terenu pod wytwornie asfaltobetonu nie jest ograniczona
specjalnymi wymaganiami, powinna ona jedynie posiadae odpowiednio
wielkq powierzchnie. Jednak ksztait dzialki powinien bye wziety pod
uwagQ przy rozmieszczaniu oddzialow produkcyjnych, wytworni, sklado-
wisk oraz organizacji transportu wewnetrznego. Na przyklad na dzialce
o ksztalcie zbliionym do Wydluionego prostokqta oddzialy 4 skladowiska
materialow powinny bye rozmieszczone w spos6b zapewniajqcy potokowo66
przy wykonywaniu procesu technologicznego wytworni. Na dzialkach zbli-
ionych swym ksztaltem do wieloboku, kwadratu, kola naleiy oddzial
asfaltobetonowy umiejscawiae pogrodku, a rozmieszczenie pozostalych od-
dzia/6w powinno zabezpieczad doftodkowq dostawQ materialow. ?
..5'lepy for
Zbornik
dla
bitumu
War-
-szlat
bdpadkil
frosi
Masek, 3
Kamien
f. t 11
(? -0-- -----
I
1 ti
k
I * ???k I _9 Q I Q i
I 0
1
.. ,,
k '-e k Q -t2
-4c
I la
?-.. IA I -0 u
0 KI
I 1::$ i
.._ -.
1 4c
,-, '- Z' 1 4c ?
,-, ...3c 6_.
.-, ?
k __ _k_ _.
_ _,.__ _ _ I ____.__ j
miejsca ukladania
6
2
2
6 III
N
Rys. 220. Schematyczny plan rozmieszczenia asfaltobetonowej bazy
z urzadzeniami do przygotowania materialow kamiennych na miejscu:
1 ? urzadzente do kruszenla kamienia, 2 ? otoczarki, 3 ? iadowarka, 4 ? kotly '
do bitumu, 5 ? kociol do wytwarzania pary, 6 ? silownie
Plan zagospodarOwania dzialki i rozmieszczenie oddziaIow i skladowisk
powinny stwarzad dogodne warunki dla dostawy materialow do oddzialu
asfaltobetonowego najkrotszq droga (w szczegolnoki piasku i tlucznia) oraz
dla skrOcenia dlugoki rurociqgow do bitumu. W tyrn celu kotly do pod-
grzewania bitumu powinny znajdowad SiQ jak najbli2ej otaczarek.
448
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
Na terenie wytworni powinien bye zorganizowany dla nadchodzqcych
materialow odpowiednio wielki front rozladunku. Skladowiska takich ma-
terialow, jak kamien, piasek, powinny bye urzqdzone bezpogrednio wzdlui
bocznicy kolejowej.
Przykladowy schemat rozplanowania wytworni asfaltobetonu z prze-
robkq na miejscu kamienia i z zastosowaniem wewnqtrzzakladowego tran-
sportu samochodowego podano na rysunku 220.
Pryzmy piasku i kamienia rozmieszczono wzdlui becznicy. W oddziale
kruszenia kamienia przewidziano zasobniki dla wyprodukowanego tlucznia.
Z zasobnikow tluczen ladowany jest do samochodow i przewoiony do
otaczarek.
Aby uniknqa przestojow w przypadku przerw w pracy kruszarek, prze-
widziano dodatkowe skladowiska tlucznia.
Naladunek piasku na samochody odbywa sig za pomocq kubelkowych
ladowarek bezpoArednio z pryzm. W razie koniecznoki poboru tlucznia ze
skladowiska, ladowarki przesuwa sie do pryzm z tluczniem.
11
Ii
5
Do mirysca
uktadanio
rnteszaniny
ii
1 ?
Rys. 221. Schematyczny plan rozmieszczenia asfal-
tobetonowej bazy, do ktorej materialy dostarczone
sa w stanie gotowyrn
1 ? tluczen, 2 ? plasek, 3 ? skladowisko wypelniacza,
4 ? And paliwa, 5? zbtornik din bitumu. 6 ? ropa din
rozpylaczy, 7 ? otaczarka, 8 ? kotly do bitumu, 0 ?
dzwig Derrick?, 10 ? kotly do wytwarzania pary
Dia odloienia na bok wybrakowanego asfaltobetonu, co moie mied
miejsce W razie nieprzewidzianej przerwy w pracy lub uszkodzeti poszcze-
golnych urzadzen, przewidziano na planie specjalne miejsce. Wybrakowa-
ny material, po rozgrzaniu go w specjalnych kotlach, zuiywa siQ do pro-
dukcji brykiet6w wykorzystywanych do napraw asfaltobetonowych
nawierzchni.
Ruch samochodow na terenie wytworni odbywa sie sposobem okreinym,
jak wskazujq strzalki na schemacie.
Dia porownania na rysun.ku 221 podano przykladowy schematyczny
plan asfaltobetonowej wytworni, dla produkcji kt6rej materialy dostarcza-
ne sa w stanie gotowym.
29 ? Bud owa lotntsk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
440
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Transport materialow do otaczarek na terenie takiej wytworni od-
bywa sic z powodzeniem za pomocq diwigow Derricka i przenognikow tag-
mowych.
Celowe jest wowczas zespalad pracc gIownego przenognika o wielkiej
dlugoki z dwoma, trzema przenognikami zasilajqcymi, przesuwajqcymi
sic w miarc ubytku materialu z pryzmy. Glowny przenognik podaje mate-
rial bezpogrednio do odbiornika otaczarki lub do specjalnego zasobnika,
skqd material podawany jest do otaczarki tagmowym zasilaczem. Caly sze-
reg oddzialow na terenie wytwOrni jest zbcdny, w zwiqzku z tym techno-
logiczny proces jest znacznie uproszczony, a podstawowym elementem
jego bedzie dostawa materialOw do jednego asfaltobetonowego oddziaIu.
Rys. 222. Schemat dostarczania materiaiow za po-
moca przeno?nikow
Rozmiary dziaiki pod wytwornic asfaltobetonu okregla sic po obliczeniu
powierzchni zajmowanych przez oddzielne oddziaiy, skladowiska, drogi,
place dla manewrowania pojazdami, przejgcia i przejazdy micdzy pryzma-
mi, miejsca dla skladowania wybrakowanego materialu, miejsc dla wyla-
dunku materia/ow o niezbcdnym froncie wyIadunku itd.
Powierzchnic pod skladowiska i zbiorniki dla materiaIew ustala sic
z uwzglcdnieniem warunkow skladowania maksymalnego zapasu.
Orientacyjna wielkoge powierzchni dziaIki pod wytwOrnic o jednej
otaczarce, posiadajqcej grednia wydajnoge, wynosi 0,9-1,1 ha, dla wytwor-
ni o kilku otaczarkach powierzchnia ta moie bye zmniejszona, liczqc na
kaida otaczarkc, do 0,65-0,75 ha.
Rozdzial xxrv
WYTWORNIE BETONU CEMENTOWEGO
Organizacja przygotowania betonu dla budowy nawierzchni lotnisko-
wych uwarunkowana jest specyfika samej budowy, a w szczegolnotci krot-
kimi okresami jej trwania, ograniczonymi z zasady do jednego sezonu
budowlanego, oraz wzglcdnie wielkim zakresem rob6t betonowych.
Specyfika ta z gory narzuca wytworniom betonu dla budowy na-
wierzchni ich podstawowe charakterystyczne cechy, micdzy innymi moc
produkcyjnq i uklad wytworni, rodzaj i rozmiary pomocniczych urzadzen
do skladowania, kruszenia, sortowania i innych.
Odlegiogci od wytworni ?betonu do miejsca jege ukladania nie sq zwy-
kle wielkie (1,5-3,0 km) i calkowicie umoiliwiajq transport mieszaniny
betonowej bez obawy jej rozwarstwienia; dlatego przy budowie na-
wierzchni lotniskowych organizowane sq przewainie wytwornie dla cal-
kowitego przygotowania betonu, tj. produkcji mieszaniny betonowej, goto-
wej do uioienia na miejsou przeznaczenia.
Materialy kamienne do betonu i piasek z zasady przygotowywane sq
w okresie zimowym, a to w celu rownomiernego wykorzystania sily robo-
czej i groclkow transportowych w ciqgu caiego roku graz unikniccia zbyt
wielkich szczyt6w zapotrzebowania na nie. Przed rozpoczcciem robot zwo-
zi sic na plac budowy 60-700/o calej ilogci potrzebnych materialOw ka-
miennych i piasku. Stqd wynika koniecznoge posiadania przy wytworniach
betonu znacznie rozbudowanych skladowisk. OprOcz tego, poniewaZ nie
zawsze daje sic zorganizowad przerobienie materialu kamiennego w kopal-
niach, zachodzi koniecznoge posiadania przy wytw6rni betonu urzqdzen do
kruszenia i sortowania kamienia dla uzyskania tlucznia i urzqdzen do sorto-
wania i pIukania Zwirtt. Przy tym przy znacznym zakresie robot spiemszo-
rzcdnego znaczenia nabiera mechanizacja wszystkich procesew przerabia-
nia, skladowania i dostaw materialow do wytwOrni oraz taka organizacja
systemu skladowania, przy ktorym wykluczone bylyby zioccine przerzuty
i przeIadunki materialow.
Mechanizacja procesow przygotowania betonu, przerabiania i podawa-
nia materialOw wymaga pr6cz tego dostatecznego zaopatrzenia wytworni
w energic.
Powyisze gwiadczy, ie organizacja wytworni betonu dla budowy lotni-
skowych nawierzchni jest dosyd skomplikowana.
451
4-;
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
RODZAJE I CHARAKTERYSTYCZNE CECHY WYTWORNI
BETONII DLA RUMMY LOTNISKOWYCH NAWIERZCHNI
W praktyce budowy nawierzchni stosowane sq dwa podstawowe rodzaje
wytworni, uwarunkowane ?going organizacjq robot wykonywania na-
wierzchni: centralne i odcinkowe wytw6rnie betonu. Wytwornia betonu
nosi nazwc centralnej, gdy cala Hoge betonu, potrzebna do budowy na-
wierzchni, przygotowywana jest centralnie w jednej wytworni. Centralnq
wytwornie betonu (CWB) urzqdza sic z zasady w granicach placu budowy
lotniska, w odlegiogci 1,0-3,0 km od miejsca ukIadania betonu, ale poza
terenem, na ktorym wykonywana jest nawierzchnia. Tak jak i wytwOrnie
asfaltobetonu, CWB rozmieszcza sic poza zasadniczymi kierunkami startu
I lqdowania samolotow i w miarc mo2nogci na podwietrznej stronie lotni-
ska. Oprocz tego umiejscowienie wytwOrni powinno zabezpieczad rownie2
i najbardziej dogodne warunki dla dowozu materialow, rozmieszczenia
caIego zespolu urzqdzeii do skladowania i pomocniczej produkcji oraz
transportu gotowego betonu do miejsca jego ukladania.
Wytw6rnie betonu zwq sic odcinkowymi, gdy przeznaczone sq do przy-
gotowania betonu dla oddzielnych odcink6w nawierzchni. Wytwornie te sq
o mniejszej wydajnogci; rozmieszczone sq z zasady w bezpogredniej
ci budowanej nawierzchni (zwykle wzdIui niej), w odlegioAciach
300-400 m jedna od drugiej i w odlegiogci 30-40 m od skraju nawierzch-
ni. W tym przypadku i prowizoryczne bocznice kolejowe dla dowozu mate-
ria/Ow do wytworni uldadane sq rownie2 wzdIu2 pasa nawierzchni.
Przygotowanie betonowej mieszaniny w centralnych wytworniach
betonu posiada caly szereg ekonomicznych i technicznych zalet w porow-
naniu z przygotowaniem betonu w kilku odcinkowych wytworniach. Mo2-
noge u2ycia w CWB cic2szego, lecz mniej licznego, wydajniejszego i dosko-
nalszego naiadunkowego i wyiadunkowego oraz transporowego sprzctu
I ithqdzeri, jak rowniei betoniarek o du2ej pojemnoAci powainie zmniejsza
zapotrzebowanie na siic rOboczq I zmniejsza koszty przygotowania miesza-
niny betonowej. OprOcz tego scentralizowanie wykonawstwa poszczegol-
nych czynnoAci procesu produkcyjnego sprzyja mo2noAci dokladnego
zorganizowania kontroli jakoki, przygotowania mieszaniny betonowej,
zabezpieczenia precyzyjnego dozowania skladnikow i w konsekwencji daje
wickszq pewnoge uzyskania betonu jednolitego i o wysokim gatunku.
Dlatego tei we wszystkich przypadkach, gdy jest to mo21iwe, na1e2y orga-
nizowae raczej centralne wytwornie betonu nii odcinkowe.
Pod wzglcdem konstrukcyjnego rozwiqzania budowlanych zagaclnien
wytwornie betonu dzielq sic na stale, sIdadane i ruchome. Najbardziej od-
powiadajqcymi wymaganiom budownictwa lotniskowego sq skladane wy-
twornie betonu. ZIo2one z oddzielnych skladowych 2elaznych elementow,
wykonanych fabrycznie, wymagajq do montau niewielkich ilogci sily ro-
boczej i czasu, /atwo sq rozbieralne i bez trudnoki mo2na je przewozie na
nastcpnq budowe.
Stale wytwornie betonu wykonuje sic zwykle z drewna, ktore posiadajq
zagIcbione fundamenty- i nie dajq mo2noAci powtornego wykorzystania
ich konstrukcji budowlanych. Budowa stalych wytworni betonu wymaga
wielkiego nakiadu koszt6w i trwa zwykle od 1,5 do 3 miesiccy. Dlatego te2
zastosowanie stalych wytwOrni betonowych jest celowe tylko w razie bra-
ku na budowie skIadanej wytworni.
Ruchome wytwornie zwykle o jednej betoniarce 375-500 litr. skladajq
sic z dwoch, bezpogrednio z sobq nie zwiqzanych elementow:
452
1. Zasilajqcych zasobnikOw i urzqdzen do dozowania.
2. Betoniarek z koszem do zaladunku.
Rozmiary, cic2ar i konstrukcja kaidego z tych elementOw powinny po-
zwalad na transport ich ciqgnikiem CzTZ. Ruchome wytwOrnie stosowane
sq w chayakterze odcinkowych wytwOrni, rozmieszczonych bezpogrednio
wzdlu2 pasa nawierzchni.
Pod wzgledem technologicznego ukladu ruchu skladnikow betonu wy-
twornie dzielq sic na zorganizowane: z jednokrotnym i dwukrotnym pod-
noszeniem materiaiOw (rys. 223). WytwOrnie betonu z jednokrotnym pod-
noszeniem odznaczajq sic nieskomplikowanym cyklem przygotowania
mieszaniny betonowej i charakteryzujq sic wielkq wydajnokiq betoniarek.
Jednak ukIad o jednokrotnym podnoszeniu wymaga skomplikowanych
i wysokich konstrukcji i pomostOw, budowa ktorych wymaga u?ycia wy-
kwalifikowanych rzemidlnikow, dluiszego czasu wykonania i znacznych
ilogci materia/Ow. Uklad o jednokrotnym podnoszeniu stosowany jest w sta-
lych wytworniach betonu przy wielkim zakresie robot i w wytworniach
skladanych. W ostatnim przypadku, dzicki zastosowaniu latwo skladajqcych
sic elemeptOw, wady i trudnoki budowlane nie istniejq.
Zasobna
Oozolor
Befoniarka
a
1/171/1/WIMI,M 11/,',1"
Rys. 223. Schematy wytworni betonu
a ? z jednokrotnym podnoszeniem. b ? z dwu-
krotnym podnoszeniem
Uldad o dwukrotnym podnoszeniu zastosowany w stalych wytworniach
posiada pod wzgledem budowlanym zalety w porownaniu z ukladem o jed-
nokrotnym podnoszeniu. W u2ytkowaniu posiada on szereg brakow: beto-
niarki czesto ulegajq awariom wskutek deformacji prowadnic kosza nala-
-dunkowego i rwania sic podnoszqcej liny, czas trwania cyklu przygotowania
mieszaniny betonowej jest diu2szy i w zwiqzku z tym wydajnota betonia-
rek jest nieco mniejsza nii w ukladzie o jednokrotnym podnoszeniu. Uklad
ten bywa przewa2nie stosowany w odcinkowych stalych i ruchomych
wytworniach.
Moe produkcyjna wytwOrni betonu w ciqgu jednej zmiany Pz?, dla wy-
konania nawierzchni okreAlana jest w zaleinoki od planowanej ilogci be-
tonu wg wzoru:
I2( 6n 111:45 m3/na
zmiang , (52)
gdzie: Q ? maksymalne miesieczne zapotrzebowanie betonu w I113,
ustalone na podstawie zatwierdzonego harmonogramu;
Kr, ? wspoIczynnik nierownomiernoki produkcji, dla warunkow
budowy lotnisk mote, bye przyjcty 1,2;
1,15 ? wspoiczynnik uwzglcdniajqcy zageszczenie 12-13%, straty
1-20/o i zu2ycie betonu na pr6bki badawcze;
26 ? iloge dni roboczych w miesiqcu;
n ? Hoge zmian roboczych w cia.gu doby.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @_50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
43:3
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Poniiej wskazano niektore charakterystyczne dane odnognie wytworni
uiytkowanych w budownictwie lotniskowym.
Tabela 83
Wskainik
IloAC: i pojemnogi: betoniarek
1x425
2x1200
6x500
4x1000
Srednia wydajnog na.
jednq zmiang w M3
11rydajno46 w anti
sezonu budowlanego
w Lys. inc ,
(przy pracy na ednq
j
zmiang)
40
5,0
250
30,0
320
38,0
450
54,0
URZADZENIE WYTWORNI BETONU
Wytwornia betonu skia-da siq z szeregu elementow i pomocniczych
urMdzeri, uwarunkowanych technologiq przygotowania betonu. Elementy
i urzqdzenia wytworni, wyszczegolnione w kolejnoLci ich wystgpowania
w procesie technologicznym, przedstawiajq sig nastqpujqco:
1. Gospodarstwo magazynowe i urzqdzenia do podawania materialow
do wytworni.
2. Urzqdzenia do kruszenia i sortowania, w przypadku gdy na budowq
dostarczane sq materialy kamienne w stanie wymagajqcym przerobki.
3. Zasobniki robocze.
4. Dozatory.
5 Betoniarki.
Rozmieszczenie tych elementow i urzqdzeri wytworni powinno zabezpie-
cza6 uzyskanie nieprzerwanego potoku dostaw materialowych do wytwOr-
ni oraz jej pracq od przestoj6w, rozmiary za ich i pojemnoge powinny od-
powiada6 zadanej wydajnoki wytworni.
Skladowanie materialow
Skiadowiska materialow kamiennych, piasku i cementu powinny bye
? rozmieszczone przy drogach ich dostaw do wytw6rni i w bezpogredniej
betoniarek. ?
Nadchbdzqce na budowq materialy powinny znajdowae siq w stanie cal-
kowitej przydatnoAci do bezpogredniego ich uZycia. Kruszdpie, plukanie
i sortowanie skladnikow wykonuje siq z zasady na miejscu ich wydobycia,
w kopalniach, dziqki czemu znacznie maleje zakres robOt transportowych,
naladunkowych i wyladunkowych oraz uproszczone jest wykonawstwo ro-
b& na placu budowy.
454
?.
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Obliczeniowy zapas materialow P okreSla siq w zaletnoki od ustalonej
mocy produkcyjnej wytworni. skladu betonu, rodzajOw materialow i spo-
sobu ich dostarczenia na budowq.
Gdy materialy dostarczone sq w czasie wykonywania budowy, oblicze-
niowe zapasy wynoszq:
P =
5kradowts
n,SU
I
Przygdowonie
moi kam.
A' )1
. I
Oozator I
wady
NJ
LRoboz.\aze zosobnihi
e'
\
\
$k ad
plOSKU
Ooza
Wydalkowycli,
zasobnik
fora
A.
'taw'
comentow4
jrodek
transportowy
(53)
Rys. 224. Technologiczny schemat wytworni betonu
gdzie: Pz,? ? moc produkcyjna wytwOrni w ciqgu jednej zmiany w m3;
n ? iloge zmian w ciqgu doby;
V ? zuZycie materialow na 1 m3 betonu wedlug laboratoryjnych
danych, orientacyjnie moina przyjmowae, ze na 1 m3 betonu
zuZywa siq 0,9 m3 kruszywa, 0,5 m3 piasku i 0,33 t cementu;
T n ? norma zapasu materialu w dniach, orientyjnie przyjmowa-
na z danych zawartych w tabeli 84*.
* Obszczij kurs stroitielnowo proizwodstwa, pod red. prof. B. Gorbuszyna, cze46
trzecia.
Declassified in Part- Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
455
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
Orientacyjne wskainikt din okretlenia zapasu materiatow w dninelt
Nazwa matcrialow
Przy transpor-
cio kolojo-
wym norm.t or.
Przy samochodowym transpor-
cio na od1cg10g
POWyZej
100 km
do 100 km
Tabela 84
kalendarzowych
--------- -
Uwagi
Comont 25 ? 30 20 ? 25 10 ? 15 Wskainiki
obejmujg
iwir 15 ? 20 10 ? 15 5 ? 10 pasy materia-
IMO Ila wszy-
Piasek 15 ? 20 10 -- 15 5 ? 10 sikich sklado-
wiskach
WY
Zapasy materialowe w wytworni rzed rozpoczeciem robOt przy gro-
madzeniu ich w eiqgu zimy mon bye znaczne i sicgad 60 ?'700/a calego ich
zapotrzebowania. W tym przypadku zwykle urzaclza siq dwa rodzaje skIa-
dowisk: robocze, pojemnoge ktorych obliczona jest na 3--5-dniowy zapas
i z ktorych material bezpogrednio pobierany jest do wytworni, oraz zapa-
sowe skladowiska, przeznaczone do przechowania pozostalych iloki mate-
rialow zgromadzonych w ciagu zimy.
Skladowiska robocze powinny bye naleiycie zmechanizowane i posia-
dad wyposaZenie wystarczajace do nieprzerwanego podawania materialow
do robciczych zasobnik6w wytworni betonu.
PowierzchniQ skiadowisk okregla SiQ ze wzoru:
S
q ? a
gdzie:. 3 ? obliczeniowy zapas materialu na skladzie;
q ? norma skladowania materialu na 1 m2, ustalona w zaleinoki
od wybranej konstrukcji skladowiska;
a ? wspolczynnik wykorzystania powierzchni rowny 1 dla bun-
krowych, zasobnikowych skladowisk w postaci rowow oraz
0,7 przy skIadowanku materialu w pryzmach.
Diugoge skladowiska powinna bye nie mniejsza od wymaganej dlugoki
wyladunkowego frontu. Dia skladowisk roboczych okregla SiQ ja wychodzac
z codziennego doplywu materialu.
L Pzmnvk
,
gm
gdzie: L ? dlugoge wyladunkowego frontu;
Pzm, n, V ? analogiczne znaczenia- jak we wzorze (53);
? wspolczynnik nierownomiernoki podstawiania grod-
kow transportowych, przyjmowany dla kolejowego
transportu w wysokoki 1,2 dla samochodowego 1,3-
1,5;
ladownoge transportowej jednostki;
? iloge podstawian w ciagu doby;
? dlugoga jednostki transportowej wzdhr2 frontu wyla-
dunku, dla kolejowych platform ? 11 m, wagonow
krytych ? 9 m, samochodow 7-8 m, waskotorowych
wozkow 2,5-3,0 m.
(54)
456
(55) ?
Dia zapasowych skladowisk materialow (przy uprzednim gromadzeniu
wielkich ilogci) dlugoge ich uzaleiniona jest od ilogci jednoczegnie wylado-
Nvywanych wagonOw lub platform, zgodnie ze wzorem:
L M. /,
gdzie: M ? Hoge jednoczegnie wyladowywanych wagonow lub platform.
Rozplanowanie drag dojazdowych do skladowisk i na nich samych po-
winna uwzglcdniad dalsze (najkrotsza drop) dogodne przekazanie mate-
rialow do wytworni; przy istnieniu w wytworni roboczych i zapasowych
skladowisk naleiy przewidzied moiliwoge dostarczenia dowoZonego mate-
ialu bezpogrednio do roboczego skladowiska i z zapasowego do roboczego.
Robocze skladowiska materialOw w CWB, zwykle wykonywane sq
w postaci otwartych zasobnikow czqkiowo zaglgbionych w teren, w postaci
rowow, z kt6rych material podawany jest dia roboczych zasobnikow za
pomoca przenognikOw (rys. 225) lub waskotorowych wozkow (rys. 226)-albo
w postaci glqbokich, otwartych zasobnikow.
-PorOwnawcze wskainiki budowlane da obu tych rodzajOw skladowisk
zawarte sq w tabeli 85.
Dia krotkotrwalej budowy (w granicach jednego roku), jak rOwniek
przy wysokim stanie w6d gruntowych urzadzanie zaglgbionych skladowisk
nie jest racjoridlhe i materialy skladowane sq na terenie w pryzmach
o roZnej wysokogci. Material z pryzm ladowany jest na wywrotki wasko-
torowe lub przy uiyciu tagmowego przenognika, bez przeladunku trafia do
roboczych zasobnikow oddzialu mieszania betonu. Powyiszy schernat skla-
dowania, aczkolwiek zmniejsza koszty budowy skladowisk, podraia jednak
wydatki zwiazane z przesuwaniem materialow.
Tabela 85
Rodzaj sidadowiska
Otwarte, glebokic
zasobniki
Otwarte, czOciowo
zaglebione zasobniki
kanalcm
Pojcinno.6 1 nib
froniu w m3
27,0
5,5
Zuiycio matcrialim na 1 m3
pojemnogcl zasobnika
drowna w nt3 iolaza w kg
Uwagi
0,19
0,27
0,56
1,58
GlOokaitS od
poziomu toro-
nu 5,0 m
Glebokog od
poziomu tare-
nu 1,0 nu.
Dane orientacyjne odnognie zuiycia robocizny i kosztu jednego przesu-
niccia skladnikow betonu na 1 m3 betonu zawarte sq w tabeli 86.
Tabela 86
Material
Zulycio shy roboczoj
w rob./godz.
Piasck
Tluczea i iwir
0,25
0,65
W zapasowych skladowiskach materialy kamienne i piasek skladowane
sq w pryzmach o wysokoki 1,5-2,0 m, ogrodzonych drewnianymi gcianka-
mi lub bez ogrodzen.
neclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
437
I
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
Analogicznie skiadowane sq materialy w odcinkowych wytworniach
betonu z przekazywaniem ich do zasobnikow zwyklymi, budowlanymi prze-
nanikami za pomocq przenognikow ? zasilaczy, ciqgnikowych Iadowarek
lub spycharek. W celu unikniccia zanieczyszczenia materiaiow ziemiq, co
wystcpuje szczegolnie przy uiyciu spycharek, teren przeznaczony na roz-
mieszczenie pryzm powinien posiadad .podlogc z. desek lub tluczniowe po-
?
Rys. 225. Otwarte cze?ciowo zaglebione w teren zasobniki dla wy-
pelniacza z przekazywaniem materialu do roboczych zasobnikow
za pomoe4 przeno?ntkow
Dia nadchodzqcych na budowc materialow kamiennych o roinych frak-
.cjach naleiy skladowiska wykonywaa w sposob zapobiegajqcy zmieszaniu
sic fralccji i nie dopuszczad rownie2 do ich zmieszania przy.transporcie ma-
' terialu do roboczych zasobnik6w wytworni betonu.
Rys. 226. Otwarte czeActowo zagiebione w teren zasobniki
dla wypelniacza z przekazywaniem materialu do roboczych
zasobnikow za pomoca wywrotek waskotorowych
Magazyny cementowe rozmieszczane sq bezpogrednio obok oddzialu
mieszania betonu. Dzicki temu zmniejsza sic dIugoge glimaka przekazuj4ce-
.go cement do roboczych zasobnik6w CWB i straty w eemencie maleja.
458
1
Najwicksze trudnoki przy skladowaniu cementu wynikajq w zwiqzku
z wyladunkiem jego przy wagonowych dostawach luzem. Proste i latwe
w zastosowaniu rozwiqzanie wyladunku, skladowanie i podawanie cementu
opracowane zostalo przez M. Chutorianskiego (patrz rys. 227). Mechaniza-
cjc wyiadunku osiagnicto przez zastosowanie wyladunkowej lopaty mecha-
nicznej ; dostarczenie cementu z wagonu do zasobnika wykonuje sic za po-
mocq typowego ruchomego przenognika tatmowego, wyposaz'onego
iechronky piaszcz
vs4
hiechaniczna Tope?
8.2
Rys. 227. Magazynowanie cementu za pomoca mechanicznej lopaty
przencAnika
w ochronny plaszcz, a z magazynu cement podawany jest do roboczych
zasobnikow za pomocq gtalych przenognikow.
Cement z magazynu podawany jest do, zasobnika za pomocq urzqdzeti
pneumatycznych, a w razie ich braku ? za pomocq 61imaka z podnanikiem
lub przenognikiem. Transport cementu przeno6nikami jest bardzo wydajny,
ale zwiqzany z wielkimi stratami z powodu jego rozpylania, szczegalnie
w miejscach naladunku cementu na tagmc i w wqzlach przeladunkowych.
Zmniejszyd te straty moina przez zainstalowanie w tych miejscach ochron-
nego pIaszcza, ktory w razie pracy przenognika na otwartym powietrzu,
potrzebny jest na calej dlugoki przenognika. Kqt pochylenia przenognika
podajqcego cement nie powinien przekraczad 18-20, a szybkota ruchu
tagmy w granicach 0,5-0,6 m/sek.
?Wqskim gardlem" przy skiadowaniu materiaIow kamiennych i piasku
jest ich wyladunek z wagonow normalnotorowych. Dia przykoieszenia wy-
Iadunku naley stosowad wyladunkowe lopaty mechaniczne lub najprostsze
urzqdzenia, sidadajace sic z tarczy z desek umocowanych do bali i skiero-
wanych pod kqtem do osi podluinej platformy (rys. 228).
Przy czckiowym dowozie materialow samochodami teren skladowisk
powinien bya wyposaony, oprocz bocznicy, w odpowiednie drogi samo-
chodowe.
W celu zobrazowania stosowanych rozmieszczen sldadowisk i ogolnego
rozplanowania CWB na rysunku 229 przedstawiono jeden z generalnych
planow rozmieszczenia elementow i urzqdzen CWB. W planie tym prze-
widziano place dla urzadze? do kruszenia i sortowania tlucznia oraz do
skiadowania piasku. Zgodnie z projektem wymagana jest jedna bocznica
normalnotorowa i szeroko rozbudowana sied w4skotorowek. W czasie
trwania procesu produkcji umoiliwiony jest dalszy rozwoj torow kolejo-
wych, jak pokazano liniq przerywanq na rysunku 229.
W razie zimowych dostaw materialow kamiennych i piasku skladowane
sq one z obu stron bocznicy kolejowej na dlugoki 500-1 000 in i w miarc
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
439
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
potrzeby dostarczane trakcj4 w4skotorowg do zasobnikow. Na powierzchni
terenu, z ktorego materialy przesuwane s za, pomocq spycharek do skIa-
dowisk zasobnikowych, powinna bye uloiona nawierzchnia z betonu o ni-
skiej marce wytrzymaloAci.
Rozplanowanie CWB, przedstawione na rysunku 230, stosowane jest
przy krotkotrwalej i o mniejszym zakresie rob6t budowie, jak rownie2 przy
niemo2noAci wykonania giqbszych skladowisk z powodu wysokiego pozio-
?
?
?
Oeski w korylkaNqm;
obramowomu
Poioienie zastawkii
-po,wyTodunku
.
ficett)Litiowitoro
? ..it IWCOITiroWirrei
v ?o
S.,7F'' ?va,e.." v?
t?i900
1900
a 11
Oe
Nailadka grub ?mm
Zokrelka
SO/nm
Blacha
grub .5177
Zostrzor
krytko NI 6
Bale .50cm
Nokladka
Sruba g. mm
orytko
Rys. 228. Wyladunek z platform za .pomocg drewnianych zastawek
mu wed gruntowych. Materialy kamienne i piaski skladowane s4 na tere-
nie w pryzmach o rednej wysokoki. Material z pryzm ladowany jest do
ruchomego zasobnika za pomoc4 ciggnikowych ladowarek lub koparek
chwytakowych. Przechodzqcy pod zasobnikiem staly przenonik przerzuca
material na pochyly przencAnik typowej wytworni betonu.
460
19
Plan
Rys.
1 ? typowa wytwOrnia betonu, 2 ? magazyny ormolu* o p
kruszywa o polemnotc1 700 m3. 6 ? zasobnlk din plasku c
skladowisko pfasku. 10 ? skladowisko kamlerda, 11 ? pt
14 ? kruszark1, 15 ? przenotnIk din podawanla aucznist cif
ruchome no platformach waskotorowych, 21 ? waskl
wokotorol
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Plan Skala 1:f000
?
Tory norrnalne 2 perspfktyniq
rozwoju w przysthict
Wqski or
.?" :???,;.-,;;??
*.--;?-:.? ?
? : .? ?
: ?
.,????
sit ,
..st? ,..?
?
??????-
20
Przekroj
Skala 1:500
(8
f6
26
22.00
28.00 8.0
27
Rys. 229. Rozplanowanie skladowisk i dreg typowej przenognej CWEt.:
ny cementu o pojemno4c1 1100 ms, 3 ? pochyly przenotnik, 4 ? zasobnik dla grubego kruszywa o pojemnote.1 700 ms, 5 ? zasobnlk dla drobnego
ik dla piasku o pojemno8c1 600 ms, 7 ? zapasowe sktadowlsko grubego kruszywa?8 ? zapasowe skladowisko drobnego kruszywa, 9 ? zapasowe
miensa, 11 ? przytorowe skladowlsko piasku na podsypice, 12 ? przytorowe skladowisko kamlen1a, 13 ? przytorowe sktadowisko kruszywa,
ania ttucznia do sortowniko, 16 ? przenanik pow rotny dla aucznia, 17 kruszarka walcowa, 18 ? sortowniki, 19 ? spycharka. 20 ? przeno-
ch, 21 ? waski tor dla przesuwania przenotnikow, 22 ? kolej normalnotorowa, 23 ? 'Aura laboratorium, 24 ? droga samochodowa, 25 ? wywrotka
wqskotorowa dla dowotenla kandenia, 26 ? zasobrak rozdzielczy, 27 ? przenotnik zbiorczy
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?1-
?
?
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
? ?
?
?
?
?
?
?
Plan
Skala 11000
Fa- z
?
? ? ? . ? . . ? . ? ? ? ?
? ? . ? ? ? ? ? ? ? ? 0 ? ? ?
. . . d
. ? . ? . ?
.. ? ... . . . . ? . . ? .
? ..
.. ?
????
/ ... . .
I / ? ?
/ / 0.12?
? ? ? 1 1 19-zelira'aokairy*frelig ----26 12
I- ?
t t . ?
? .
? ? I
?
/
????-?"'
22
?
?
?
?
21
\
17
? 10
?
?
?

x
? . ? ? .? . . ?
. .
? ? ?
e? ? ' 20
10
,
? ? .??? ? ???
? '::-i?N--16*
. 1
i4-zekrepl:.1
Skala P.000
/SOO
ASO-0.80
Prtekrelj ii
cfkala 1:500
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
i? ? ? ...... ? ? ? ? / ? ? ? ? ? ..... ? ? ? ?
? :??
? ? ?
' ? ? ?
: ??? 0
?. .
?*: ? ? ?. ? :
? I/
V
??? ????? -
a, ,
::????
?;*: *?1
?
?
:.?
?
Rys.? 230. Rozplanowanie skladowisk I clrog typowej CWB przy wysokim poziomie
w6d gruntowych:
f
1 typowa wytwornta betonu, 2 ? magazyny cementu o pojem1ogc.1 900 m3. 3 ? pochyty prze-
noSnik, 4 ? ruchomy zasobnik-zasilacz, zasobnik rozdzielczy. 6 ? kruszarkl, 7 ? sortow-
nikl, 8 ? kruszarka walcowa, 9 ? estakada, 10 ? przenotniki. 11 ? staty przer.otnik o dlug.
240 m, 12 ? przytorowe (letn1e) sktadowisko grubcgo kruszywa, 13 ? przytorowe (letnle) skta-
dowlsko drobnego kruszywa, 14 ? przytorowe (letn1e) skladowisko piasku), 15 ? skladowisko
karrden1a (zimowe), 16 ? zapasowe skladowisko drobnego kruszywa (zimowe), 17 ? zapasowe
skladowlsko grubego kruszywa (zlmowe), 10? sktadowlsko piasku na podsypke, 19? ladowarka
clagnikowa jednonaczyniowa, 20 ?spycharka, 21? bluro 1 laboratorium. 22? droga samochodo-
wa, 23? kolej normalnotorowa, 24? przenotnik powrotny dla tlucznia, 25? przenognik do po-
dawarda ttucznia na sortgwnik. 26? estakada
?
Urzezenia do kruszenia i sortowania
W przypadku dostarczania na budowc kamienia nie rozdrobnionego na
tluczen organizuje sic jego kruszenie bezpogrednio na placu budowy. Po-
dobnie w razie otrzymywania iwiru nie sortowanego na budowie organi-
zuje sic sortowanie, a w razie potrzeby i przemycie iwiru.
Urz4dzenia do kruszenia kamienia i uszlachetnienia Zwiru rozmieszcza-
ne na trasie rucliu materialow maja poza tym za zadanie podawanie goto-
wych produkt6w za pomocg przenoLnik6w lub samochodow (po pomostach)
i wywrotek wgskotorowych do zasobnikOw wytwOrni betonu. Najbardziej
racjonalnym sprzctem do podawania gotowego produktu kamiennego jest
przenognik. Przy uprzednim przygotowaniu tlucznia na sklad gotowy pro-
dukt kierowany jest do roboczego (zaglcbionego lub innego typu) sklado-
wiska lub do zapasowego w pryzmc.
Na rysunku 231 pokazano przykladowy schemat rozmieszczenia urzil-
dzen do kruszenia i sortowania w zaleinoAci od umiejscowienia wytworni
betonu. Materialy kamienne kierowane sq ze skladowiska przytorowego
? 2-
?
TxMCZOSO4:
tadowssle.k
? ttuaniq 6
? ?.4 0"v
41.7;"..."?;741:"
0 10 (0
PrzenoSmic Ifr2
il.pszea L'attek_-
ooti000poo co
Przenognik Mr!
.Etys. 231. Schemat rozmieszczenia urzadzen do kruszenia i sortowania
do kruszarek za po1T1oc4 waskotorowek. Kruszarki 1,2 dla wygody dostar-
czania kamienia ulokowane sq w wykopanym dole; dostawa do kruszarki
3 odbywa sic za pomoc4 pochylni hamulcowej. UZyskany tluczen naladun-
kowym przenognikiem przechodzi do dwukomorowego zasobnika 5 z sitem
wibracyjnym. Gruby tluczen, ktory nie przeszedl przez sito, trafia w celu
powtornego rozkruszenia do walcowej kruszarki 4, a pOiniej znowu na sito.
Odsortowany tluczen przechodzi do odbiornika 6, skad poziomym przeno?-
nikiem transportowany jest na pochyly przenognik wytwOrni betonu. Tlu-
czen z dwukomorowego zaSobnika wgskim torem mo2e bye przewieziony
rowniei i na miejsce czasowego skladowania.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
461
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Najbardziej dogodne dla uzyskania tlucznia sa zespoly kruszarkowe
SM-8, SM-9 i kruszarki SM-11. Kruszenie w zespole wykonuje sie wedlug
zamknictego cyklu (powtorne kruszenie grubego tlucznia) z sortowaniem
tlucznia na frakcje. Wydajnok zespolu 15 m3/godz. Wydajnoge SM-11 wy-
nosi rownie2 15 m3/godz. Dia zIagodzenia wibracji kruszarki SM-11 naleiy
na fundamencie jej ustawie drewnianq amortyzacyjnq poduszkg.
Hoge niezbcdnych urzqdzen do kruszenia okregla sie w za1e2nogci od iq-
danej ogolnej objetaci tlucznia Q i wyznaczonego w harmonogramie okre-
su czasu przeznaczonego na przygotowanie tlucznia.
Podobnie do powyiszego rozwiqzuje sic zagadnienie urzqdzen do sorto-
wania i plukania mas iwirowo-piaszczystych. Schematy stosowanych urzq-
dzeii podano powyiej, w czeki XXI.
Zasobniki robocze
W celu zabezpieczenia pracy betoniarek od przestoj6w oprocz podsta-
wowych skIadowisk materiaIow stosowane sq robocze skladowiska bezpo-
6rednio na terenie samej wytworni betonu, stanowiqce nieodiqcznq czek
wytw6rni zasobniki robocze. Lqczna ich pojemnoge powinna. pokry6 zapo-
-- trzebowanie betoniarek w ciqgu nastcpujqcych okresow czasu:
1. Okresu potrzebnego dla usuniccia najbardziej czestych uszkodzeri
urzqdzeri, podajqcycli, powiekszonego 1,5-2-krotnie. Takimi uszkodzeniami
mogq bye: zerwanie tagmy przenognika, niesprawnok silnikow, zerwanie
pasa napcdowego; wedliug ustalen z praktyki* czas trwania usuniecia ich
nie przekracza 30-60 minut.
2. Okresu niezbednego dla przekczenia przenognika z dostawy mate-
rialu jednego rodzaju lub gatunku na drugi, powigkszonego 1,3-1,5-krot-
nie. Czas potrzebny dla przelaczenia oblicza sic na podstawie zaprojekto-
wanego dla danej wytw6rni procesu technologicznego, szybkoAci i odleglo-
gci podawania materialOw.
Dla orientacySnych obliczeri. Iqcznq pojemnok zasobnikow przyjmuje
sie rownq 1,5-3-godzinowej wydajnaci betoniarek. W stalych i rucho-
mych wytworniach betonu zasobniki robocze wykonuje sic z drewna,
a w skiadowych ? ze stali. Pochylenie dna zasobnika powinno bye nie
mniejsze od kqta naturalnego zsypu materialu, aby material pod dziala-
niem grawitacji mogI bez zatrzymari trafia6 do dozatora.
Najmniejsze kqty nachylenia rynien i dna zasobnikow wskazano w ta-
beli 87".
Aby uniknqe zatorow w zsypywaniu sic cementu z zasobnikOw do doza-
torow, do zewnetrznej powierzchni zasobnika przymocowuje sic wibrator,
pod dzia/aniem ktorego osiaga sic przygpieszenie rozIadunku zasobnika.
zasobnikOw ustala sie w zaleinoki od konstrukcyjnego rozwiqza-
nia wytworni betonu przy zachowaniu bezwzglcdnego warunku posiadania
oddzielnego zasobnika dla kO.dego rodzaju materialu (cement, drobne
skladniki, grube skIadniki kamienia) i dla kaZdego gatunku grubego sklad-
nika (przy podziale na frakcje grubego skladnika).
* Karma Moskwa ? Wolga, Betonnyje raboty, Moskwa, 1941. M. S.
*" M. C h u to rj a nn sk i.j, Betonnyje i rastwornyje zawody, Mow, 1947.
462
Tabela 87
Niizva mat rialu
Przy posuwie materialow po
hehlowanym
drewnie
leInzie
Cement
50
15
Piasek suchy
50
40
l'iasek wilgotny
60
50
Piasek mokry
65
PospOlka
60
50
2wir plukany
55
45
Ttuezeil nie sorLowany
60
50
Thiczen sortowany
55
45
Wyjgclowe otwory (wyloty) zasobnikow powinny mice rozmiary nie
mniejsze od 25 x 25 cm dla cementu i piasku i 35 x 35 cm dla grubych
skladnikow. Wyloty zasobnikow powinny bye zaopatrzone w zawory sekto-
rowe (rys. 232); uiycie zamiast zaworow sektorowych poziomych stalo-
wych zasuw jest niedopuszczalne, gdyi wowczas wyjqtkowo ucigiliwe jest
zamkniqcie zasobnika.
h'idok boczny
A
L 10 '75'75'8
ividok z przodu
1-75
te)
1 *.r
I V
1 .1
I r
I
I
WI 208?t-208 i 31
I I
-?,--in-------L?t:-Er-1
Przekriz A-A
Rys. 232. Zawor wycinkowy dla zasobnikow wydatkowych
Zawory sektorowe w zasobnikach dla cementu powinny posiada6
szczelne polaczenia, nie pozwalajqce na wysypywanie sie cementu, i zwykle
wykonywane sq w postaci poziomych zasuw.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
463
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Dozowanie materialow
Material z roboczych zasobnik6w poprzez wyloty trafia do wagowycli
lub objetogdowych dozatorow. Dozowanie objetogciowe dopuszczalne jest
jedynie w stosunku do materia/ow kamiennych i piasku, dla cementu nie-
zbedne jest dozowanie wagowe, w razie braku na budowie dozatorow wa-
gowych cement odwaia sie na zwyklych, dziesietnych wagach.
?r)
N't
`\\
Blacha zelazna
reit
? em
_dog I alimorzw.1?,l'it
019mm
10
.7arzma
z ptaskownik
25x5
019mm
Rys. 233. ObjctoAciowy dozator uproszczo-
nego typu
Stalowe wagowe i objetogciowe dozatory typu ?Sojuzstrojmechaniza-
cja" wykonywane sq fabrycznie, o rozmiarach odpowiadajqcych pojemnogci
betoniarek. Objetogciowe dozatory uproszczonego typu dla kruszywa i pia-
sku mogq bye bez trudnogci wykonane z drewna w warsztatach na samej
budowie. Dozator sic/6(1a sie z gornej i dolnej skrzyni, polqczonych za po-
mocq grub. Zwiekszenie lub zmniejszenie objetogci dozatora osiqga sie
przez zmiane odleglogci pomiedzy skrzyniami, odpowiadajqcq wydluieniu
lub -skroceniu dlugogci grub. Pomiedzy wylotem zasobnika a gorq dozatora
p'owinna bye niewielka szpara, przez ktorq robotnik pracujqcy przy dozo-
waniu moglby obserwowae stopien wypelnienia dozatora.
464
Stosowane sq rowniei 'dozatory w ksztalcie cylindr6w (rys. 234). Cylin?
der rozdzielony jest na dwie nierowne czegci, z ktorych jedna przeznaczona
jest do dozowania tlucznia, druga ? piasku. Cylinder w grodku rozdzielo-
ny jest dwoma prostopadlymi do siebie przegrodkami na cztery komory,
z ktorych ka2cla przeznaczona jest na pomieszczenie materialu na jeden
zarob betoniarki.
a
Rys. 234. Schemat cylindrycznego dozatora
a? zapelniente, b ? wysypanie materialu
Material spada z leja zasobnika 3 przez wylot 4 grawitacyjnie. Cylinder
1 w czasie zapelniania go znajduje SiQ w stanie nieruchomym dzieki zaci-
skom 6, opartym na ruchomej listwie 7: Po napelnieniu komory, ruchem
awigni 8 zacisk oswobadza sie, cylinder obraca sie wokolo swej osi i ma-
terial zsypuje sie do zbiorczego zasobnika. Jednoczegnie pod wylot zasob-
nika podChodzi nastepna komora dozatora dla napelnienia jej rnaterialem.
Z dozator6w material trafia do zbiorczego zasobnika, skqd idzie do
bebna betoniarki. Je2eli jeden komplet roboczych zasobnikow i dozatordsw
obshig-uje dwie betoniarki, to zbiorczy zasobnik zaopatrzony jest w rucho-
mq rynne, zmieniajqc kierunek ktorej, moina podawae material do iqda-
nej betoniarki.
Zbiorczy zasobnik niezbedny jest tylko w wytworniach betonu o ukla-
dzie z jednokrotnym podnoszeniem. Przy ukladzie z dwukrotnym podno-
szeniem material z dozatorow pochylq rynnq podawany jest bezpogrednio
do kosza betoniarki, dzieki czemu zmniejsza sie ustrojowa wysokote urzq-
dzerl do mieszania betonu.
Pojemnoge betoniarek w wytworni
Hoge betoniarek i ogolna pojemnoge ich w wytworni powinna odpowia-
dad zadanej wydajnogci wytworni.
Ogolnq pojemnoge betoniarek Vb, potrzebnq do przygotowania miesza-
niny betonowej, okregla sie ze wzoru:
Vb
1:12n1
3600 -
n ? Kwyd. ? Kwyk.?
11 + 12 + 13
gdzie: Pzin ? objetoge przygotowanego w ciqgu jednej zmiany betonu
w m3, okreglona ze- wzoru (52);
(50)
30 ? Budowa lotnisk
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
465
? ti
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
czas naladunku bglona betoniarki w sekundach: przy bez-
pogrednim naladunku bgbna betoniarki ze zbiorczego za-
sobnika tj = 10 sekund, przy naladunku poprzez kosz
betoniarki t1 = 20-25 sekund; ?
t2 czas mieszania materialow w sekundach, okregla sig w za-
le?nogci od konsystencji mieszaniny betonowej i pojemno-
Aci betoniarki, poslugujqc sig tabelq 59;
t3 czas wyladunku beioniarki w sekundach ? dla betoniarek
o przechylnym bgbnie t3 = 20-30 sekund, przy wyladun-
ku z bgbna mieszaniny rynnq t3 = 40-60 sekund;
ustalona Hoge godzin pracy w ciqgu zmiany roboczej;
wspolczynnik wydawania betonu okreglamy z praktyki,
grednia wielkogo Kws.d = 0,67; - -
wspolczynnik wykorzystania betoniarki w czasie, rOwny
0,85-9,95.
Biorqc pod uwagg stosowanq w budownictwie lotniskowym mieszaning
betonowq o malej plastycznogci, wskazane jest stosowae betoniarki z prze-
chylnymi bgbnami.
W razie mothogci dokonania wyboru betoniarek o rokiej pojemnogci na-
leiy decydowad sig na betoniarki o duiych pojemnogciach jako bardziej
_ ekonomiczne, jednak po2qdane jest, aby ich iloge nie byla mniejsza od
dwoch.
Zastosowanie betoniarek o du2ej pojemnaci powoduje zmniejszenie
koszti5w budowy wytwOrni betonu i oszczgdnogci w ilogci robotnikow dla
ichIobslugiwania (tabela 88).
Tabela 88
Kwvd
Kwvic
- llog6 ? I pojemnoge
zmontowanych be-
toniarek
ObjcLogo kon-
strukcji drew-
nianej na
1000 1 w in3
Zuiycie materialow na 1 000 1
Iloio roboini-
kOw w =Mille
(z wyirczeniern.
zalrudnionych
przy wyladon-
kach do skla-
dowisk) na
10001 pojem-
noki hobo-
niarki
?
drewna
in3
ielaza kg
.
1
2
I 3
I 4
5
5 x 2200 1
5 x 1000 1
2x 1000 1 ?
+ 3 x 500 1
338
975
?
52
125
?
427
310
?
2,3
4,8
6,6
?Zasadnicze charakterystyczne cechy stosowanych betoniarek stalego ty-
pu podano w tabeli 89.
Tabela 89
Charakterystyczne cechy
Typ betoniarki
S ? 158
S ? 221
Pojemnog6 bgbna w 1
Szybkog6 ohracania sic bgbna obr/min.
Moe silnika elektrycznego K. \V
11
425
? 16
7,4
1200
16
17
Srednia wydajnog m3 na zmian9
50
? 70
120
? 150
Ciciar beldiarki kg
1810
4734
Graniczne ilogci dozowanej wody w 1.
34
? 85
50
? 200
466
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Betoniarki o pojerrmogci bgbna (liczonej wg objgtogci zarobu) niiszej
od 400-500 I nie mogq bye zalecane do zastosowania w centralnych wy-
tworniach betonu; na odcinkowych i ruchomych celowe jest uiycie i mniej-
szych, ale nie mniejszych nii 250 1.
Gdy pojemnogo bgbna betoniarki jest mniejsza od ladownaci grodka
transportowego, montuje sig pod betoniarkg zasobnik pogredni, pojemnoge
ktorego powinna bye wystarczajqca dla jednorazowego zaladowania grodka
transportowego; w razie braku zasobnika pogredniego mieszanina betono-
wa ladowana jest do wywrotek samochodowych z kilku betoniarek.
Rozplanowanie oddzialu mieszania CWB powinno umoiliwiad jedno-
czesne podstawianie grodkow transportowych do wszystkich punktow wy-
dawania betonu. Podstawianie grodkow transportowych pod naladunek
I dalszy ich ruch z ladunkiem powinny odbywae sig bez skomplikowanego
manewrowania.
Pomocnicze urvidzenia w wyhvorni
Jeieli przewidziane jest betonowanie przy obniionych temperaturach,
naleiy wytwornig betonu zaopatrzyo w kotlownig i zasobnik dla uprzed-
niego podgrzewania, przy czym w sporadycznych przypadkach podgrzewa-
nia moina dokonywad w zasobnikach roboczych.
Normalne funkcjonowanie wytw6rni betonu moiliwe jest tylko przy
prawidlowej jej eksploatacji i dokonywaniu w swoim czasie przez wykwa-
lifikowanych mechanikow zapobiegawczych okresowych przeglqd6w ma-
szyn. W tym celu przy centralnych wytworniach betonu powinny bye
zorganizowane niewielkie warsztaty naprawcze ze skladem najwainiejszych
zapasowych ezggci. W ogolnym planie urzqdzeri CWB powinno bye rowniei
przewidziane polowe laboratorium betonowe o powierzchni 40-50 m2
oraz pomieszczenie dla technicznego personelu.
PRZYKLADY ROZWIAZAN WYTWORNI BETONU
Poniiej ro?patrzono okreglone przyklady rozwiqzan wytworni betonu
roinych typow i o roinej mocy produkcyjnej, stosowanych w budownictwie
lotniskowym.
WytwOrnia typu skladanego
Na rysunkach 235, 236 pokazano typowq skladanq wytwornic betonu,
opracowanq przez biuro projektOw trustu ?Strojmechmontai", wyposaionq
w dwie betoniarki typu S-22 o pojemnogci 1 200 1.
Typowa wytw6rnia betonu posiada scentralizowany ogrodek dyspozy-
cyjny, diwigkowq i gwietlno-sygnalowq lqcznoga z pomieszczeniami skla-
dowisk i wewnatrz oddzialu mieszania. Wszystkie montaiowe wgzly sq
laczone na gruby i rozbieralne. Obrysia oddzielnych elementow zezwalajq
na przewoz ich samochodami. W razie przewidzianego ich transportu wy-
lqcznie na kolejowych platformach, wymiary poszczegOlnych elementow
mogq bye zwigkszone.
Cigiar kaklego monta2owego elementu dosicga 1 t, oprocz dwoch
plaszczyzn zasobnikow o wadze po 1,4 t.
? Ogolny cig2ar stalowych konstrukcji jednej sekcji i pomostu wynosi
okolo 40 ton (39,2 t). Orientacyjny czas wykonania montaiu ? 10 dni.
npe.lassified in Part - Sanitized COPY Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
467
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Typowa jednosekcyjna wytwernia posiada wydajnoge 250 m3 na *zmia-
nq i nastqpujgce wskainiki techniczne:
1. Wyposaienie dla pionowego i poziomego transportu materiaiew ka-
miennych i piasku ? pochyly tagmowy przenognik z tagmq o szerokogci
+1810
Zasobniki dia kruszywn
Cementu
Aparotura do doztoama
L6 ?Orem,
+1560
Betontarka
Podnoinik'do cementu
Stimak do cementu
Przenanck tatmow
Skladowtsko kruszywa
w wykopte
53.12 1400
?Rys. 235. Schernat technologiczny CWB
650 mm, o wydajnogci 130 -m3/godz., dla cementu ? glimaki o grednicy
300 mm, dlugoge ktorych uzaleiniona jest od miejscowych warunkow; oraz
pionowy podnognik o wysokogci 20 m i wydajnogci 24 t/godz.
468
"0-1
2346 ----1306---2346
WOO 3000
6000
+0-1
' Rys. 236. -1-"- 1. Typowa skladana CWB, plan
10
II
Oink
Ivan=
.Lt
.ag0 I
3000 " k 3900
MOO
?,1
Vs",
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
?
2. Pojemnoge zasObnikow dla grubego i drobnego tlucznia oraz piasku
obliczona na zabezpieczenie pracy betoniarek w ciqgu 2 godzin, a zasobni-
ka dla cementu ? w ciqgu 4 godzin.
3. Dozowanie kruszywa i piasku ? objetbkiowe, z.moinokiq zainsta-
lowania dozatorow wagowych, dozowanie, cementu ? wagowe.
4. Hoge robotnikow obslugi ? 20 ludzi: . ?
5. Okreglona moc silnikOw 75 KVA. ? ? ?
6. Objetoge zabudowania bez skladowisk 720 m3 przy powierzchni
120 m2.
Kruszywo i piasek wyladowuje siq ze grodkow transportowych lub ze
skiadowiska do leja odbiorczego 1 pochylego przenognika 2, za pomocq
ktorego po skIadanym stalowym pomade podawane sq do zasobnika robo-
czego. Zasobnik roboczy posiada trzy zasieki: dwa o pojemnogci po 26,0 m3
dla piasku 3, dla drobnej frakcji kruszywa 6 i jeden, o pojemnoki 34 m3,
dla grubej frakcji 10. Zaladunku zasiekow z tagmy przenognika dokonuje
sie za pomocq dwustronnych pluikowych zastawek. Roboczy zasobnik dla
cementu 5 posiada uiytkowq pojemnoga 34 m3. Naladunku cementu do za-
sobnika dokonuje siq podnognikiem 4 przez wlot 11. Z zasobnika 5 cement
trafia do dozatorOw.
Dozowanie kruszywa i piasku wykonuje SiQ dozatorem objqtaciowym 7,
a cementu ? dozatorem wagowym 8, typu WDC ? 120. Dozowanie wody
odbywa SiQ za pomocq zbiornika zaopatrzonego w syfon, zmontowanego na
betoniarce.
Sucha mieszanina ze zbiorczego zasobnika 9, wyposaionego w zavror
obrotowy, spada do Wna jednej z betoniarek 12. Gotowa mieszanina beto-
nowa podawana jest na grodki transportowe z zasobnika wydatkowego 13.
W razie koniecznoki dwie typowe sekcje mogq bye scalone w jednym
urzqdzeniu o ogolnej wydajnoki 500 m3 mieszaniny betonowej w ciqgu
zmiany. W tym przypadku zmontowana zostaje dodatkowa sekcja typowe-
go urzqdzenia do mieszania. Podawanie materialow odbywa siq za pomocq
pochyIego przenognika pierwszej sekcji; dodatkowy jest poziomy przenog-
nik micdzy sekcjami. Generalny plan wytw6rni pokazano wczegniej, na ry-
sunkach 229 i 230. ? ? ?? ? ?
Stala wytwornia o ukladzie jednokroinego podnoszenia materialeow
Na rysunkach 237 ? 1, 2 pokazano staIq centralnq wytwornic o ukla-
dzie jednokrotnego podnoszenia materialow, ? wytwernia . wyposaiona jest
w szege 500-litrowych betoniarek 19 o sumarycznej wydajnoki 350 ?
400 m3 w ciqgu zmiany.
WyIadunku skladnikow dokonuje sig do czekiowo zaglebionych w teren
zasobnik6w dla piasku 2, drobnego wiru 3 i grubego iwiru 4 z wagonow
kolejowych lub samochodow.
Tagmowy przenognik 5, przeprowadzony w kanale pod zasobnikiem, na-
ladowany zostaje przez leje i przekazuje po pomogcie 6 kruszywo i piasek
do roboczych zasobnikow wytworni betonu. Wyladunku z tagmy przenogni-
ka do roboczych zasobnikow piasku 8, drobnego iwiru 9 i grubego iwiru 10
dokonuje siq za pomocq ruchomej dwustronnej zastawki 7.
Cement dostarczony jest wagonowo i wyladowywany do skladowiska
cementu 11, skqd za pomocq zespolu przenognikow 12, 13, 14 przekazywa-
ny jest do roboczych zasobnik6w cementu 15. Tagmowe przenogniki 12, 13,
14 zaopatrzone sq w pIaszcze chroniqce cement przed jego rozpyleniem
I w znacznym stopniu zmniejszajqce straty w cemencie przy transporcie
jego ze skladowiska do zasobnikow roboczych.
471
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release ? 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
Z zasobnik6w roboczych kruszywo i piasek trafiajq do objqtaciowych
dozatorow 16; kaida betoniarka wyposaiona jest w komplet skladajqcy siq
z trzech pbktogciowych dozatorow; dla piasku, dla drobnego 2wiru i gru-
bego iwiru.
Cement dozowany jest na przenognej wadze 17, jedna waga obsluguje
dwie betoniarki.
Material z dozatordow i wagi dla cementu poprzez zbiorcze zasobniki 18
wy/adowuje siq do bcbn6w betoniarek 19, skqd po przemieszaniu miesza-
nina betonowa skierowana zostaje przez zasobniki wydatkowe 20 do samo-
chodow lub wywrotek wqskotorowych dowoiqcych mieszaninq betonowq
z CWB do miejsca wykonywan.ia nawierzchni.
W razie braku zasobnikdw wydatkowych mo?ina betoniarki umieszczad
na poziomie (oznaczenia) 3,00, zmniejszajqc przez to poziom CWB o 1,0 m.
0g6lne zu2ycie robocizny dla przygotowania 1 m3 mieszaniny betono-
wej, wlqczajqc wyladunek dostarczanych do CWB materialow, wynoM dla
danego schematu wytworni 1,3 godz. Obsada obslugujqca wytworniq beto-
nu sklada SiQ Z 50 ludzi w jednej zmianie.
Dia wykonania takiej wytworni, bez skladowiska dla cementu, naleiy
zu2yd 2 500 roboczodniowek i 350 m3 drewna.
Dodatnie wlaciwoki takiej wytworni betonu sq nastqpujqce: wzglqd-
nie niewielka pracochlonnogd przygotowania mieszaniny betonowej, prosto-
ta i niezawodnogd w pracy urzqdzeri. Do ujemnych stron nale2q: nieznacz-
na pojerrmoge skladowisk,dla kruszywa i piasku, koniecznoge posiadania
wielkiej ilogci dozatordw objQtogciowych i pewnego rodzaju trudnogci przy
manewrowaniu samochodami wzdlu frontu wytwOrni betonu w przypad-
ku jednoczesnego wydawania mieszaniny betonowej dla kilku samochod6w.
Stala centralna wytwornia o ukladzie dwukrotnego
podnoszenia materialow
Na.rysunkach 238 ? 1, 2 przedstawiono nieskomplikowanq pod wzglq-
dem kOnstrukcyjnym, stalq, centralnq wytwOrnig o ukladzie dwukrotnego
podnoszenia material6w. CWB wyposaiona jest w cztery betoniarki 1
o pojemnogci po 1 000 1, z koszami zaladowczymi.
Samochody, do ktorych wyladowywana jest mieszanina betonowa,
wje2d2ajg do wykopu 8, wykonanego w celu zmniejszenia wysokogci postu-
mentu dla betoniarek.
Cement ze skladowisk bazy rozmieszczonych wzdlu2 bocznicy kolejo-
wej przewo2ony jest samochodami do roboczych skladow 4, znajdujqcych
SiQ bezpogrednio nad zaIadowczym koszem betoniarki; podawanie do kosza
cementu po jego zwa2eniu odbywa SiQ za pogrednictwem brezentowego
rekawa.
Nadchodzqcy kolejq 9 do CWB piasek skladowany jest w pryzmach 10.
razie koniecznogci wewnqtrz toru kolejowego uldada SiQ trzeciq szynq
dla dowozu piasku wqskotorowymi wywrotkami i odcinek drogi wzcilu2
skiadowiska brukuje siQ, aby umo?liwie dowoz piasku samochodami.
Wzdiu? pryzm piasku montuje siq staly tagmowy przenognik 11, na ktory
material lad.uje siq rgcznie. Ze stalego przenognika piasek przekazywany
jest na przenogne tagmowe przenogniki 12, z ktorych trafia do roboczych
zasobnikow 2. ?
Dostawa grubego kruszywa do pryzm 14 na skladowisku odbywa sig
wagonowo po bocznicy 13, analogicznie jak piasku. Z pryzm 14 kruszywo
za pogrednictwem systemu przenognikow-zasilaczy i przenognych tagmo-
472
A
2.30 1.70 1701 2.30
" '
r 1 r
- -1- -I- - +-
130 1.70 170 230 2.30 1.70 170 2.30
1 r
-I--
- -.1 ? ? -4 ?
r
6
14 L-
1"
15 15
8
15
15
8 8 15
'I
15 8
//?-,?? ,?,????,?
9
10 10
10
10
150 1.10
2.90 2.90
400
4.00
110
110
2.90
4110
g
2.90 1110 1110
4.00
10
10
2.90 290 110
-420
"'37C
3-
5
4001,
to
(N4
C:I
C.4
tO
ti
IIMTM?111,1=?11M?111??11E?111r *f.r.I.E.1???
I imam!
II
kr
f 6
iii1511111611
111
.11..mr?IM?uml?INI?
16
lit
II
It
19
4/
.7yr:7/
Ti.oTi 7 7 "ZoF
'S.
745 ?
-
ll
-44-1
1175
a 8
74.00
29.00 Iii
in Darf - n it i 7ed Coov Aooroved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
III
Rys.
1? kolej norrnalno
? dwustronny spy
podawanls eta'
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
12.
1,92
.1,75
I, 5
lIIl II Ii III Ifl
Ill I' 11111111111111111111111111111(111111
Ii
P
10,
3D" i I
? 41
i75
4
I
80.00 -
1111111111111111111111111111111111
+to
tI 1111111111111111
. iluisc--J11!=l1M111.11111111
,4 441),.. imati=46=1=1
4-1' ?t???`.f 4z-z? '????? 4-7 z., sz? sze
411
Przekroj 1-I
Pr2ekroy
Rys. 237. Wytwornia betonu z ukladem jednokrotnego podnoszenia materiaiow, wyposaiona w 6 betoniarek. Podawanie materialow przenoSnikiem:
rmalnotorowa, 2? czcdclowo zaglcbione skladowlsko piasku, 3? to samo din drobnego twiru, 4? to samo din grubego ZwIru, 5 ? przenoi. n12k13. tatim4 _owt we
Yam60?ta
esprzkaednao-Apnoiktmodst,o
fly spychaez, 8? zasobnik roboczy din piasku, ? to samo din drobnego twtru, 10? to samo din grubego twiru, 11 ? magazyn cementowy,
un cementu, 15? zasobnikl robocze din cementu, 16? dozatory objctotclowe, 17? waga do cementu, 18? zasobniki zblorcze, 19 betoniarki, 20 zas)bniki wydatkowe
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
CZ)
1.0
CN.1
Pr2ekr0:1111-1f1
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Spaclek 17
/700
.1Y73?
Plan
501111
hill
10
Joidthl
ebb!, tI,111
PPI
11
-800 drt
4400
?1500?
Sr
12000-15
--1700
m111111
11111111 h111.1,I
!MAW ?
/3
I I
Ry. 238 ? 1. Wytwernla betonu z ukladem dwukrotnego podnoszenla material6w,
wyposaiona w 4 betoniarkl, z podjazdem dla samochodow w wykople, plan:
betontarki, 2 2asobnIk1 roboeze din plasku, 3 ? rasobnikt dla grubego tlucznia. 4 ? robocze rnagazyny cementu. 5 ? dozatory, 6 ? wnskoto-
rdwka dla pedawanta nude:146w do skrzyn zaladunkowych. 7 ? skrzynle 2aladunkowe. B ? przenosnlkl. 9, 13 ? kolel normnInotorowa, 10 ? prynny
plasku, 11? stnly przenoinlk tattnowy, 12 ?przenoiolk1 ruchorne, 14? pryzniy grubego kruszywa, 15 ?studzlenkl abloreze
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
M
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for ReleaseI
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
wych przeno6nikow przekazywane jest do zasobnikow 3. Podawanie kru-
szywa do rynien przenognik6w-zasi1aczy odbywa sie za pomocq spycharek
lub recznie. Przy u2yciu spycharek, aby nie dopukie do zmieszania skla-
dowanego materialu z ziemiq, naleiy uprzednio teren skladowiska zabru-
kowad lub pokrye nawierzchniq betonowq, a nad zaglebionymi przenogni-
kami-zasilaczami zmontowad kratq ze stalowych belek lub szyn, na ktorq
spycharka stopniowo spycha material z pryzm.
100-110 /1
9 ?
12
Przekroj
??00 .
-6-400-4-470 71V-
10
-480
;210
100-120 a
1
1200 ?40-400j
400-4-
Rys. 238. ? 2. Wytwornia betonu z ukladem dwukrotnego podnoszenia materialow,
wyposaiona w 4 betoniarki, a podindem dla samochodOw w wykopie, przekroj
Robocze, zasobniki dla piasku 2 o pojemnoki po 3,0 m3 i dla grubego
kruszywa 3 o pojemnoki po 8,0 m3 zaopatrzone sq w wagowe lub objeto-
kiowe dozatory 5. Z dozatorow materialy trafiaja do wywrotek wqskotoro-
wych, kt6rymi dowoione sq do kosza zaladowczego 7.
Dia ulatwienia wyladunku materialow z wywrotek naleiy wqski tor 6
polo2ye jak najblilej zaglebienia dla kosza zaladowczego, a wywrotki za-
opatrzye w piaskie, drewniane dna.
Gotowa mieszanina betonowa z betoniarek 1 po rynnie zsuwa sie do
samochod6w stojqcych w wykopie. Dno tego wykopu (majqc na uwadze
znaczny po nim ruch obciqionych pojazd6w) powinno bye wzmocnione,
w miare mo2noki najlepiej stalowymi plytami perforowanymi. Szerokoge
drogi powinna bye wystarczajqca dla moinoki dwustronnego ruchu samo-
chodow.
Dia usuniecia powierzchniowych i gruntowych wed, jak rownie2 wody,
trafiajqcej do wykopu w czasie mycia bebnow betoniarek, w najni2szym
punkcie wykopu wykonuje SiQ niewielkq zbiorczq studzienke, z ktorej wo-
de usuwa siq rqcznq lub mechanicznq pompq.
Ruchoma odcinkowa wytwernia betonu
Na rysunku 239 pokazano ruchomq odcinkowa wytwornie betonu
z uldadem dwukrotnego podnoszenia materiaIow, wytw6rnia wyposa2ona
jest w jednq betoniarkq 1 o pojemnoki 375 1. W danym przypadku zastoso-
wanie betoniarki o pojemnoki mniejszej ni? 500 1 uzasadnia siq koniecz-
nokiq wykonania mo?liwie najaejszych i najprostszych budowlanych kon-
strukcji przewo2onych ciqgnikiem na nowe, miejsce bez rozbiorki i demon-
taiu urzqdzenia.
Ruchoma wytwornia obsluguje odcinek betonowania o dlugoki 150-
200 mb i po zakonczeniu rob6t betonowych przewoZona jest na nowe miej-
sce pracy. Dostawa kruszywa i piasku odbywa Siq po bocznicy normalnej
lub wqskotorowej bezpogrednio do skladowisk wytworni, w formie pryzm 2,
474
rozmieszczonych na uprzednio przygotowanych placach. Dowez mieszani-
ny betonowej do miejsca jej uloienia wykonuje si Neznie w wywrotkach
wqskotorowych lub japonkach. Zastosowanie takiego typu wytworni decy-
duje o wyborze poprzecznej metody ukladania betonu w nawierzchni.
(260? 700 --41?760????180 4280-5';
Przekroj
Rys. 239. Ruchoma wytwornia betonu o 1 tietonfarce 375-500 litr.
1? betonlarka, 2? pryzmy kruszywa, 3? ruchomy przenoSnlk, 4 ? przenoSn1k1 zas11a-
Ace, 5? czcSa wytwOrn1 zawlerajoca zasobniki 1 dozatory, 6? magazyn cementu
Ruchomy tagrnowy przenognik 3, lacznie z dwoma pieciornetrowymi
przenognikami-zasilaczami 4, przekazuje kruszywo i piasek do ruchomej
czeki wytworni 5, obejmujqcej zasobniki i dozatory. Bieiqcy (na jednq
zmiane) zapas cementu przechowuje sig w przeruAnym magazynie 6,
umieszczonym obok betoniarki, dozowanie cementu odbywa siq na dzie-
sietnej wadze, na najprostszej przenognej wadze ?Strojmechanizacji" lub
workami. Przewidziano odbieranie gotowej mieszaniny z betoniarki do ja-
ponek lub wywrotek wqskotorowych. Urzqdzenie wydatkowego zasobnika
konieczne jest tylko w razie wyladunku betonu do japonek.
Na kaZdym nowym miejscu pracy wytworni, na uprzednio przygotowa-
nych placach, tworzy sig zapas kruszywa i piasku, do stanowiska betoniar-
ki siq wode 1 energie elektrycznq oraz wykonuje siq zaglqbie-
nie dla zaladowczego kosza. Wykonanie powyZej podanych przygotowaw-
czych czynnoki powoduje skrocenie przerwy w pracy wytworni przy
przewozie jej na nowy odcinek do 4-6 godzin.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
wych przenognikew przekazywane jest do zasobnikow 3. Podawanie
s'zywa do rynien przenognikow-zasilaczy odbywa sie za pomocq spycharek
lub recznie. Przy triyciu spycharek, aby nie dopukie do zmieszania skla-
dowanego materialu z ziemiq, naleiy uprzednio teren skladowiska zabru-
kowad lub pokrye nawierzchniq betonowq, a nad zaglebionymi przenogni-
kami-zasilaczami zmontowad krate ze stalowych belek lub szyn, na ktorq
spycharka stopniowo spycha material z pryzm.
100-120 11
12
Przekroj
NO-
7
.4-41;77-.-480
85? 10
100120 B
100-?
1200 --44-10Y):?1
Rys. 238. ? 2. Wytw6rnia betonu z ukladem dwukrotnego podnoszenia materialow,
wyposaione w 4 betonlarki, 0 podjazdem dla sarnochodow w wykopie, przekroj
Robocze, zasobniki dla piasku 2 o pojemnogci po 3,0 m3 i dla grubego
kruszywa 3 o pojemnogci po 8,0 m3 zaopatrzone sq w wagowe lub objeto-
gciowe dozatory 5. Z dozatorow materialy trafiaja do wywrotek wqskotoro-
wych, ktorymi dowoione sq do kosza zaladowczego 7.
Dia ulatwienia wyladunku materialow z wywrotek naleiy wqski tor 6
pothiye jak najbli?ej zaglebienia dla kosza zaladowczego, a wywrotki za-
opatrzye w plaskie, drewniane dna.
Gotowa mieszanina betonowa z betoniarek / po rynnie zsuwa sie do
samochodow stojqcych w wykopie. Dno tego wykopu (majac na uwadze
znaczny po nim ruch obciq2onych pojazd6w) powinno bye wzmocnione,
w miare moinoki najlepiej stalowymi plytami perforowanymi. Szerokoge
drogi powinna bye wystarczajqca dla morrogci dwustronnego ruchu samo-
chod6w.
Dia usuniecia powierzchniowych i gruntowych wed, jak rownie2 wody,
trafiajqcej do wykopu w czasie mycia bebnow betoniarek, w najniszyrn
punkcie wykopu wykonuje sie niewielka zbiorczq studzienke, z ktOrej wo-
de usuwa sie recznq lub mechanicznq pompq.
Ruchoma odcinkowa wytwOrnia betonu
Na rysunku 239 pokazano ruchomq odcinkowa wytwornie betonu
z ukladem dwukrotnego podnoszenia materialow, wytwornia wyposaiona
jest w jedna betoniarke 1 o pojemnogci 375 1. W danym przypadku zastoso-
wanie betoniarki o pojemnogci mniejszej nii 500 1 uzasadnia sie koniecz-
nokiq wykonania mo2liwie najl2ejszych i najprostszych budowlanych kon-
strukcji przewo2onych ciqgnikiem na nowe miejsce bez rozbiorki i demon-
ta2u urzqdzenia.
Ruchoma wytwornia obsiuguje odcinek betonowania o dlugoki 150-
200 mb i po zakoliczeniu robot betonowych przewoiona jest na nowe rniej-
sce pracy. Dostawa kruszywa i piasku odbywa sie po bocznicy normalnej
lub wqskotorowej bezpogrednio do skIadowisk wytworni, w formie pryzm 2,
474
rozmieszczonych na uprzednio przygotowanych placach. Dow& mieszarti-
ny betonowej do miejsca jej uloknia wykonuje sie recznie w wywrotkach
wqskotorowych lub japonkach. Zastosowanie takiego typu wytworni decy-
duje o wyborze poprzecznej metody ukladania betonu w nawierzchni.
Przekrey I-1
400-4
1160 700 ?07?260'r 280 +
Rys. 239. Ruchoma wytwornia betonu o 1 betoniarce 375-500 litr.
1? betoniarka, 2 ?pryzmy kruszywa, 3? ruchomy przenotnik, 4? przenoSniki zasda-
Mee, 5? czcSa wytwOrni zawlerainca zasobniki 1 dozatory, G ? magazyn cementu
Ruchomy tagmowy przenognik 3, lqcznie z dwoma picciometrowymi
przenognikami-zasilaczami 4, przekazuje kruszywo i piasek do ruchomej
czeki wytworni 5, obejmujqcej zasobniki i dozatory. Bieiqcy (na jednq
zmiane) zapas cementu przechowujcf sie w przenognym magazynie 6,
umieszczonym obok betoniarki, dozowanie cementu odbywa sie na dzie-
sietnej wadze, na najprostszej przenognej wadze ?Strojmechanizacji" lub
workami. Przewidziano odbieranie gotowej mieszaniny z betoniarki do ja-
ponek lub wywrotek wqskotorowych. Urzqdzenie wydatkowego zasobnika
konieczne jest tylko v razie wyladunku betonu do japonek.
Na kaklym nowym miejscu pracy wytworni, na uprzednio przygotowa-
nych placach, tworzy SiQ zapas kruszywa i piasku, do stanowiska betoniar-
ki doprowadza sit wode i energie elektrycznq oraz wykonuje sie zaglebie-
nie dla zaladowczego kosza. Wykonanie powy2ej podanych przygotowaw-
czych czynnogci powoduje skr6cenie przerwy w pracy wytworni przy
przewozie jej na nowy odcinek do 4-6 godzin.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
. .
RozdzIal XXV *.
ZAKLADY POMOCNICZE
?
Do liczby pomocniczych zaklad6w odznaczajqcych SiQ niektOrirmi osobli-
wokiami w budownictwie lotniskowym na1e2q:
? 1. Betoniarnia do produkcji 2elbetowych rur do odwodnienia i osusze-
nia lotniska.
? .
2. Warsztat dla przygotowania wkiadek do szczelin w nawierzchni.
3. Warsztat naprawczy dla okresorych przeg1qd6W.i bie2qcego remontu
sprzetu i maszyn pracujqcych przy budowie lotniska.
W rozdziale tym beclq om6wione powy2sze pomocnicze zaklad.y.
Oprocz tych w budownictwie lotniskowym majq zastosowanie rownie2
i inne pomocnicze zakiady, jak warsztaty zbrojarskie, ciesielskre, urzqdze-
nia do przecierania drewna i inne, ktore organizowane* sq wedlug ogolnie
dla budownictwa przyjetych zasad i nie wymagajq dodatkowych wy-b
jagnieri. ? ? ? ?
?
BETONIARNIA DLA PRODUKCJI ZELBETOWYCH RUR ?
Wykonanie kolektorow lotniskowej sieci odwadniajqcej wymaga znacz-
nej iloki Zielbetowych rur, przygotowywanych .niekiedy ' bezpogrednio
na placu budowy. Rury wykonywane sq o grednicy wewnetrznej od
400-1 200 mm, posiadajq pojedyncze lub podwojne zbrojenie i wyrabiane
sq z betonu o marce nie niiszej od ?140".
Czege polfabrykatow, niezbednych do produkcji rur, takich jak szkiele-
ty zbrojenia, szalunki, wskazane jest otrzymywad z centralnych przedsiq-
biorstw pomocniczej produkcji, z uslug ktorych korzysta dana budowa.
Tyczy SiQ to wiec warsztatoi,v ciesielskich do wykonywania szalunkow oraz
warsztatow zbrojarskich.
Co zag tyczy sie mieszaniny betonowej dla rur, to ze wzgledu na od-
miennoge jej skIadu od skiadow stosowanych dla nawierzchni, przygotowa-
nia jej dokonuje sie oddzielnie.
Najczekiej do tego celu u2ywa SiQ betoniarek o niewielkiej pojemnogci,
zainstalowanych w pobliZu wytworni betonu lub bezpogrednio na terenie
betoniarni.
Doboru skladnikow betonu dokonuje sie odpowiednio do jego zapro-
jektowanej marki, przy czym maksymalny rozmiar ziarn kruszywa nie
powinien przekrae 1/4 gruboki gcianki rury.
476
? ? ?
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
? ?
? ? ?
? Szkielet zbrojenia (rys. 240) wiqie sie na drewnianym bebnie, sklada-
jqdym siq z gOrnego i dolnego krqgow polqczonych podluinymi listwarni.
Kaidy krqg sklada sie z dwoch polowek, ktore moina zbliiad do siebie
o 3-5 cm w momencie zdejmowania gotowego szkieletu. 8rednicQ bebna
i znakowanie na nim poloienia spiralnego zbrojenia i podlutnych pretow
przyjmuje sie wedlug roboczych rysunkow.
? Dopuszczalne odchylenia przygotowanego szkieletu od projektowanych
wymiarow nie powinny przekraczad w jego dlugoki ? 5 mm, a w gredni-
cy ? .2,5 mm.
? Betonowanie rur, w zaleZnoki od posiadanego wypo-
? .-mienia, odbywa siq jednym z nastqpujqcych sposobow:
a) w blaszanych lub drewnianych formach z zagqsz-
czeniem betonu wibratorami wglebnymi;
b) w formach wibracyjnych;
c) wirowaniem.
Wykonanie rur za pomocq wglebnych wibratorow
wymaga betonu o opadzie 5-6 cm. Koniecznogo posia-
dania skomplikowanych form i niewysoka jakoge rur,
szczegolnie gdy stosowane sq drewniane formy, ?stano-
wiq zasadnicze wady tego sposobu. Przy zagqszczaniu
betonu wgiebnym wibratorem zezwala siq rozszalowy-
wae rury przy wytrzymaloki betonu rownej 0,15 R28.
Przy temperaturze powietrza 4- 15? beton osiqga tq wy-
trzymaloge przewaZnie po 20 godz. twardnienia i w
zwiqzku z tym Hoge potrzebnych drewnianych form be-
'dzie rowna ilogci codziennie wykonywanych rur z 15-
20-procentowq nadwyikq na naprawy i zapas.
Przew6z, montai i skladowanie rur dozwolone sq
dopiero po osiqgnieciu przez beton wytrzymalogci W wy-
sokoki 50% projektowanej jego marki, tj. przeciqtnie po 5-dniowym okra-
sie twarcinienia betonu z portlandzkim cementem przy temperaturze +15?.
W warunkach budowlanych najbardziej racjonalne jest wykonywanie
?ielbetowych rur przy uiyciu wibracyjnych form. Sposob ten szczegolowo
jest wyjagniony w ?Instrukcji odnognie wykonywania elementow rur 2el-
betowych"*. Poniiej, na podstawie danych zawartych w wymienionej
instrukcji, opisano pokrotce ten spos6b.
Zasadniczq zaletq betonowania w wibracyjnych formach jest moinog6
niezwIocznego rozszalowania, dzieki czemu stosowanie tych form w ciqgu
zmiany dochodzi do 10-15 razy. Oprocz tego wykonywanie rur w wibra-
cyjnych formach daje moinok stosowania betonu o opadzie stoika nie
wiekszym od 1 cm, wskutek czego wyprodukowane rury odznaczajq siq
wielkq szczelnokiq i wytrzymalokiq.
Wibracyjna forma (rys. 241) sklada sie z zewnetrznego stalowego
plaszcza, ktory przy ustal,vianiu zamocowuje sie kqtownikami, i wewnetrz-
nego stalowego cylindra (serca) z umocowanym do niego wibratorem. Pra-
widiowoge i statecznoge ustawienia cylindra zabezpieczona jest przez od-
powiedni docisk grub zewnetrznego plaszcza.
Konstrukcja wibracyjnych form nie jest zioZona i wykonanie ich, po-
siadajqc szybkoobrotowe silniki z ilogciq obrotow do 3 000 na minute lub
Rys. 240. Szkie-
let uzbrojenia ru-
ry
* Instrukcja po izgotowlenju zwienjew ielozobetonnych trub. Guszosdor 1VIWD,
ZSSR, Moskwa, 1946.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
477
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
?
wewnctrzne wibratory, jest calkowicie moZliwe w mechanicznych warszta-
tach budowy.
Ogany widok wibracyjnej formy z zaladunkowym stoikiem i diwi-
giem portalowym, uiywanym do rozszalowywania rur i podnoszenia cic-
?arow, przedstawiono na rysunku 241. Rury wykonuje brygada zioiona
Zalocitintowy
slozek
JiInd j,_
n.900?%,?
k?,
?low/re
omlolo-
J ?wa form
rilqra/or
irewnerz-
livid/my
lorma
II
Rys. 241. 0g6lny widok wibracyjnej formy z kranem portalowym
z 4-5 robotnikow obslugujqcych dwie wibracyjne formy i jeden d2wig
portalowy. Praca na dwoch formach umoZliwia jedndczesne betonowanie
jednej nury i przygotowanie sic do betonowania nastcpnej rury. Sred-
nia wydajnoAd takiej brygady w ciqgu zmiany przy 6rednicy rur
750-1 000 mm wynosi 25 sztuk, a przy grednicy 1 250-1 500 mm ?
20 sztuk.
Niezbcdnq Hoge wibracyjnych form i rozmiary placu dla betonowania
i pielcgnacji rur okrela sic w zaleinoki od zadanej dziennej wydajno-
ki betoniarni. Twardnienie rur na placu trwa przecictnie 5 dni (do uzy-
skania 500/o projektowanej wytrzymaloki).
Przykiadowy schemat urzqdzen betoniarni o wydajnoki 25 rur na dobe,
przy pracy na jednq zmianc, podano na rysunku 242.
Pomost z desek, ktorym pokryty jest plac, podzielony jest na oddzielne
pasy, aby drganiom wibracyjnym nie ulegaiy rozszalowane ju2 elementy,
ktorych beton nie zdq?y1 jeszcze zwiqzad.
Odlegloga pomicdzy betonowanymi elementami wyznaczona jest. w za-
od obrysia rodka przewozoNvego dowo2qcego beton; na rysun-
ku 242 odlegloAd przyjcto przy zaioieniu uZycia japonek.
D2wig portalowy obsiuguje jeden lub dwa rzcdy rur; na sqsiednie
rzcdy &wig przechodzi za pomocq wozka poruszajqcego sic po zaglcbio-
nym torze na koficu placu.
478
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Przed ustawieniem wibracyjnej formy powierzchnia jej przylegajqca
do betonu powinna bye posmarowana cienkq, 0,5 mm warstwq zuiytej
oliwy (samochodowej, maszynowej itd.) w celu ulatwienia rozszalowania
elementow. Po naleiytym umocowaniu szkieletu zbrojenia miqdzy cianka-
mi formy tc ostatniq wypelnia sic betonem rqcznie za pomocq stoika znaj-
dujqcego sic nad wibratorem (rys. 241).
Przekr9.11
/Wroki to
./Z
.36-0-7-7710-1-73.60?F-
54,kt clesek II
Domostu
'I
,j\JN.j I 1 II II
4250
[moat* rzna
Haqtstrola nodocto4oria
Wentyl
gontakt eltictryeeny
75
.25
Rys. 242. Ogolny widok betoniarni do produkcji rur
Proces betonowania elementu pokazany na rysunku 243 polega na
stopniowym wypelnianiu wibracyjnej formy betonem w warstwach nie
grubszych od 20-25 cm. Kaida warstwa mieszaniny w czasie jej uklada-
nia powinna bye na poczqtku rccznie zagqszczona odpowiednim ubijakiem,
po czym poddawana jest wibrowaniu w ciqgu 45-60 sekund. Przy uklada-
niu ostatniej gornej warstwy czoio rury powinno bye dokladnie rqcznie
obrobione i zatarte.
Usuniccia rdzenia wewnctrznej czcki formy wibracyjnej dokonuje sic
natychmiast po zakoficzeniu zaggszczahia betonu. Dia uiatwienia podnie-
sienia sercq hak d2wigu portalowego ustawia sic W osi rdzenia i w chwili
rozpoczccia podnoszenia wlqcza sic na kilka sekund wibrator.
Pod podniesieniu rdzenia zdejmuje sic zewnctrzny piaszcz wibracyjnej
formy, a rurc pokrywa sic mokrym workiem lub rogo2q, po czym pozosta-
wia sic jq na miejscu z periodycznym zlewaniem wodq a2 do osinniccia
50% projektowanej wytrzymaloki.
W razie potrzeby wykonania rur w okresie zimowym betonowanie rur
odbywa sic w komorach ocieplonych para o temperaturze 80?C. Okres
przetrzymywania rur w komorach trwa 24 godziny: 4 godziny na stopnio-
we nagrzewanie do 80?, 18 godzin na wlakiwe nagrzewanie i 2 godziny na
ochiodzenie. Baza dla wykonywania rur w okresie zimowym urzqdzona jest
w ocieplonym pomieszczeniu. Zamiast kranu portalowego stosuje sic
?teller".
Jakok produkcji sprawdzana jest przez pracownikOw laboratorium
CWB, kontrolujqcych doldadnoga dozowania, opad mieszaniny betonowej,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
479
I
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
pielegnowanie betonu w okresie jego twardnienia i wytrzymaloge betonu.
W celu skontrolowania wytrzymalogci na kakie 100 rur wykonuje SiC szege
szegcianow z betonu, z ktorych trzy przechowuje SiC w laboratoryjnych
warunkach dla ustalenia marki betonu i bada SiC po 28 dniach, a pozostale
trzy przetrzymuje sic w analogicznych warunkach, w jakich dojrzewajq
rury, i poddaje sic je badaniom w chwili ukladania rur na miejscu prze-
znaczenia w celu okreglenia faktycznej wtyrzyma/oki.
II Fazo
UkTad.leirearstresidolnP Jruby
viiftp
IVRIZCI Jn zabeionowax
Podmesiente senca
In Fara Iteadanie ostatntej
merry Gdrnesrubyzdifte
Rys. 243. Schemat betonowania rury
? Wymiary gotowych elementow nie powinny?odbiegad od projektowa-
nych co do clIugogci nie wiccej ni2 ? 5?/o i co do wewngtrznej grednicy ?
nie wiecej niZ ? VA.
Przy odbiorze rury o jednakowej grednicy grupuje Sic w partiach po
100 sztuk, z ktorych 3 sprawdza sic odnognie, prawidlowogci wymiarow
I wizualnie (brak rakOw, rownoge bocznych poWierzchni, jakok czolowych
powierzchni itd.), 2 rury poddaje sic mechanicznym badaniom i jedna
rur e sprawdza Sic na wodoszczelnogd.
Mechaniczne badania wykonuje sic po osiqgnieciu przez beton wyma-
ganej wytrzymaIogci; rura pod dawana jest obliczeniowemu obciqieniu,
dzialanie ktorego w ciqgu 20 minut nie powinno powodowad widocznych
480
deformacji; oprocz tego okregla sic wielkoge obciaienia niszczacego, ktare
powinno przekraczad obliczeniowe nie mniej nii 1,5-krotnie.
Wodoszczelnoge rury sprawdza sic przez wypelnienie jej wodq na calq
jej wysokoge, w tym celu rurc uprzednio ustawia sic na nieprzepuszczal-
nym podloiu z dokladnym uszczelnieniem szczeliny tlusta glinq. Jakoga ru-
ry uwaia sic za wystarczajqcq, o ile w ciqgu 30 minut po wypelnieniu wo-
dq na zewnetrznej powierzchni rury nie wystqpiq pojedyncze krople wody.
Przez zastosowanie wirowania uzyskuje sic rury o wysokiej jakogci,
jednak w tym przypadku nieodzowne jest posiadanie specjalnych umq-
dzezi ? wirowki i komory parowej lub termozbiornika z goracq wodq, dla-
tego tei wirowanie stosuje sic w zasadzie raczej w stalych wytwornrach,
produkujacych 2e1betowe rury.
1VARSZTAT DO PRODUKCJI BITU5IICZNYCII WKLADEK
Bitumiczne wkladki umieszcza sic w szczelinach dylatacyjnych na-
wierzchni betonowej.
Iloge wkladek niezbednych dla jednego obiektu dochodzi do liczby 40-
50 tysiecy sztuk i w zwiazku z tym dla ich przygotowania organizuje sic
specjalny warsztat, dla potrzeb ktorego przznacza sic dzialke (rys. 244)
o powierzchni 40 x 45 m.
Rys. 244. Schematyczny plan war-
sztatu do produkcji bitumicznych
wkladek
1? Zbiornik din bltumu, 2?sklad drew-
na, 3?wlatn din wloknIstego skladnika,
4? plac skladowy din mtneralnego skied-
nika, 5? wlata dla przygotowanla wide-
dek ?magazyn dla wkladek
Warsztat rozmieszcza sic przy drodze, po ktorej dostarczany jest na
budowe bitum; sklada Sic z nastepujqcych urzqdzeti i skladowisk: zbiornik
dla bitumu /, sklad drewna 2, wiata dla wloknistego materialu 3, plac skla-
' dowy dla mineralnego wypelniacza 4, wiata dla przygotowania wkladek 5,
magazyn dla gotowych wkladek 6. Pod wiatq dla przygotowania wkladek
znajduje sic piec do podgrzewania bitumu, suszarnia do suszenia mineral-
nego wypelniacza i formy do odlewania wkladek.
Technologiczny proces produkcji wkladek sklada Sic z nastepujqcych
czynnogci:
? Budowa lotntsk
in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
431
NI
IDeclassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
pielqgnowanie betonu w okresie jego twardnienia i wytrzymalok betonu.
W celu skontrolowania wytrzymaloAci na kaide 100 rur wykonuje SiC szek
szegciandw z betonu, z ktorych trzy przechowuje SiC w laboratoryjnych
warunkach dla ustalenia marki betonu i bada SiQ po 28 dniach, a pozostale
trzy przetrzymuje sic w analogicznych warunkach, w jakich dojrzewajq
rury, i poddaje SiC je badaniom w chwili ukiadania rur na miejscu prze-
znaczenia w celu okralenia faktycznej ih wtyrzymalogci.
1
T
\
1
01
-z
0:
t.
/
i
_
!
*
C''
Pi
---trF--
7
rill,
...
I ri
4E020
Forma przygol do belonow.
II Faza .
uktod.le pyarstwAdoIne .fruby
zrigf,
1
1
\
ri.1.1
:,:ii
h
II
L_Fill
Fl.
1!
i
!
1
j
Fi
ill Faze akIadan ie ostatntej
wanshry 6cirne.srubyzdifte
lv Faza IN' zabeionowanc
-Podntesiente serca
Rys. 243. Schemat betonowania rury
Wymiary gotowych elementow nie powinny ? odbiegad od projektowa-
nych co do dlugoAci nie wiccej ni ? 53/4 i co do wewnctrznej grednicy ?
nie wiccej nii ? 13/4.
Przy odbiorze rury o jednakowej Arednicy grupuje sic w partiach po
100 sztuk, z ktbrych 3 sprawdza sic odnognie prawidlowoki wymiarow
I wizualnie (brak rakow, rOwnoga bocznych powierzchni, jakoge czolowych
powierzchni itd.), 2 rury poddaje Sic mechanicznym badaniom i jednq
rurc sprawdza sic na wodoszczelnok.
Mechaniczne badania wykonuje sic po osiqgnicciu przez beton wyma-
ganej wytrzymalogci; rura poddawana jest obliczeniowemu obciq2eniu,
dzialanie ktorego w ciqgu 20 minut nie powinno powodowa6 widocznych
480
deformacji; oprocz tego okregla sic wielkoge obciqienia niszczqcego, ktOre
powinno przekraczad obliczeniowe nie mniej nii 1,5-krotnie.
Wcdoszczelnok rury sprawdza sic przez wypelnienie jej wodq na calq
jej wysokok, w tym celu rurc uprzednio ustawia sic na nieprzepuszczal-
nym podloiu z dokladnym uszczelnieniem szczeliny tlustq glinq. Jakok ru-
ry uwaia sic za wystarczajqcq, o ile w ciqgu 30 minut po wypelnieniu wo-
dq na zewnctrznej powierzchni rury nie wystqpiq pojedyncze krople wody.
Przez zastosowanie wirowania uzyskuje sic rury o wysokiej jakotci,
jednak w tym przypadku nieodzowne jest posiadanie specjalnych urzq-
dzen ? wirowki i komory parowej lub termozbiornika z gorqcq wodq, dla-
tego tei wirowanie stosuje sic w zasadzie raczej w stalych wytworniach,
produkujqcych elbetowe rury.
WARSZTAT DO PRODUKCJI BITUIVLICZNYCII WKLADEK
Bitumiczne wkladki umieszcza sic w szczelinach dylatacyjnych na-
wierzchni betonowej.
wkladek niezbcdnych dla jednego obiektu dochodzi do liczby 40-
50 tysiccy sztuk i w zwiqzku z tym dla ich przygotowania organizuje sic
specjalny warsztat, dla potrzeb ktorego przeznacza sic dzialkc (rys. 244)
o powierzchni 40 x 45 m.
Rys. 244. Schematyczny plan war-
sztatu do produkcji bitumicznych
wkladek
1? Zbiorrilk din bitumu. 2?sklad drew-
na, 3 ?wiata din wtOknistego skladnika.
4 ?plac skladowy dla mineralnego sklad-
.nika, 5? wtata din przygotowania wkla-
dek ? magazyn ala wkladek
Warsztat rozmieszcza Sic przy drodze, po ktorej dostarczany jest na
budowc bitum; sklada ?iQ z nastcpujqcych urzqdzeri i skladowisk: zbiornik
dla bitumu I, skiad drewna 2, wiata dla whiknistego materialu 3, plac skla-
dowy dla mineralnego wypelniacza 4, wiata dla przygotowania wkladek 5,
magazyn dla gotowych wkladek 6. Pod wiatq dla przygotowania wklacick
znajduje sic piec do podgrzewania bitumu, suszarnia do suszenia mineral-
nego wypelniacza i formy do odlewania wkladek.
Technologiczny proces produkcji wkladek sklada sic z nastcpujacych
czynnoki:
711? Buclowa lotntsk
im,,,i,ccifiori in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
431
rg
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
pielqgnowanie betonu w okresie jego twardnienia i wytrzymalok betonu.
W celu skontrolowania wytrzymaloki na kaide 100 rur wykonuje sic szege
szekianow z betonu, z ktorych trzy przechowuje sic w laboratoryjnych
warunkach dla ustalenia marki betonu i bada sic po 28 dniach, a pozostale
trzy przetrzymuje SiC w analogicznych warunkach, w jakich dojrzewajq
rury, i poddaje sic je badaniom w chwili ukladania rut' na miejscu prze-
znaczenia w celu okre61enia faktycznej wtyrzymaloki.
\
4
iiip
4
N,
4
A
t
I..
1
c:?
MB
7,
1
I n
Ii
Illr
r4
11
Afora
Forma orzygot do betonow.
II faro
Ulciattfoinurstresidolne iruoy
vigt,
?0
4 ti
:1i
,
4"
iu
i,,
!
1
rillfin
.::
..
11
r
...
r
_
-I.,
in
m! -=
rli
in Para IlkIadapie ostatrgei
kvanstity GOrne.trubyzaifte
iv raza upfzab? oilman(
-PodnLesiente senca
Rys. 243. Schemat betonowania rury
? Wymiary gotowych elementow nie powinny ? odbiegae od projektowa-
nych co do dlugoki nie wiccej nii ? 5?/o i co do wewnctrznej grednicy ?
nie wiccej nii
Przy odbiorze rury o jednakowej grednicy grupuje sic w partiach po
100 sztuk, z ktorych 3 sprawdza SiC odnognie prawidlowoki wymiar6w
I wizualrue (brak rakOw, rOwnoge bocznych powierzchni, jakoge czolowych
powierzchni itd.), 2 rury poddaje sic mechanicznym badaniom i jednq
rurc sprawdza SiC na wodoszczelnok.
Mechaniczne badania wykonuje SiC p0 osiqgnicciu przez beton wyma-
ganej wytrzymaloki; rura poddawana jest obliczeniowemu obciq2eniu,
dzialanie kt6rego w ciqgu 20 minut nie powinno powodowa6 widocznych
480
deformacji; opr6cz tego okreAla sic wielkoge obciqienia niszczficego, kttire
powinno przekraczao obliczeniowe nie mniej nii 1,5-krotnie.
Wodoszczelnok rury sprawdza sic przez wypelnienie jej wodq na calq
jej wysokote, w tym celu rurq uprzednio ustawia sic na nieprzepuszczal-
nym podloiu z dokladnym uszczelnieniem szczeliny tlustq glinq. Jako?6 ru-
ry uwaia Sic za wystarczajqcq, o ile w ciqgu 30 minut po virypelnieniu wo-
dq na zewnctrznej powierzchni rury nie wystqpiq pojedyncze krople wody.
Przez zastosowanie wirowania uzyskuje Sic rury o wysokiej jakoki,
jednak w tym przypadku nieodzowne jest posiadanie specjalnych urzq-
dzen ? wirowki i komory parowej lub termozbiornika z eorqcq wodq, dla-
tego tei wirowanie stosuje sic w zasadzie raczej w stalych wytwornfach,
produkujqcych 2elbetowe rury.
1VARSZTAT DO PRODUKCJI BITUMICZNYCli WKLADEK
Bitumiczne wkladki umieszcza sic w szczelinach dylatacyjnych na-
wierzchni betonowej.
Hoge wkladek niezbcidnych dla jednego obiektu dochodzi do liczby 40-
50 tysiqcy sztuk i w zwiqzku z tym dla ich przygotowania organizuje sic
specjalny warsztat, dla potrzeb ktorego przcznacza sic dzialkc (rys. 244)
o powierzchni 40 x 45 m.
15,0
e-
c)
10,8
?
Cm.
'zt
-4rrirr
Rys. 244. Schematyczny plan war-
sztatu do produkcji bitumicznych
wkladek
1? Zblornik din bitumu. ?skInd drew-
nn, 3? wiata din wtoknIstego skladnika,
4 ? plac skladowy din mineralnego skind-
.nika, 5? wiata din przygotowania wkla-
dek ? magazyn dla wkIndek
Warsztat rozmieszcza sic przy drodze, po ktorej dostarczany jest na
budowc bitum; sklada sic z nastcpujqcych urzqdzen i skladowisk: zbiornik
dla bitumu 1, sklad drewna 2, wiata dla wloknistego materialu 3, plac skla-
dowy dla mineralnego wypelniacza 4, wiata dla przygotowania wkladek 5,
magazyn dla gotowych wkladek 6. Pod wiatq dla przygotowania wkladek
znajduje sic piec do podgrzewania bitumu, suszarnia do suszenia mineral-
nego wypelniacza i formy do odlewania wkladek.
Technologiczny proces produkcji wkladek sklada sic z nastcpujqcych
czynnoki:
? Budowa lotnisk
imi,ecifiori in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?,
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
0031
cr)
crY
Le-?
OOP
II I
401)
0
0
rpapim
ocoP MUJOi
0
YRPDRA
ot7D/P auJod
CS'S
48PURM
cc Dlp
0
44,
Rys. 245. Plan rozmieszczenia wyposaienia pod wiatq
a) przygotowania materialu;
b) podgrzewania bitumicznego mastyksu;
3) uformowania wkladek.
Przygotowanie materialu polega na wysuszaniu mineralnego skladnika
i jeieli jest to potrzebne, przesiewaniu jego.
Wysuszanie odbywa siq w suszarni (rys. 245), wykorzystujgc cieplotq
gazow powstalych przy spalaniu pahwa. Suszarnia sluiy te2 do rozgrzania
bitumicznego mastyksu.
Przygotowanie bitumicznego mastyksu dla wkladek odbywa SiQ wg
recepty ustalonej laboratoryjnie (patrz czcge H, rodz. XIX)
Bitum dozowany wagowo pograia siq do kotlow i rozgrzewa do tempe-
ratury 150-180?. Nastqpnie zawartoge kotlow uzupelnia sie mineralnym
skladnikiem i whiknistym materialem w ilogciach ustalonych receptura.
Wytworzona mieszanine w dalszym ciagu podgrzewa siq przy nieprzerywa-
nym mieszaniu a2 do calkowitego nasycenia whiknistego materialu bitu-
mem i uzyskania jednorodnej mieszaniny. Ostatecznie przygotowana jui
mieszanina wlel.vana jest do specjalnych baniek (rys. 246), z ktarych rozle-
wana jest do ustawionych obok kotlow form (rys. 246). W momencie rozle-
wu mieszaniny temperatura jej nie powinna bye mniejsza od 80-100?C.
Econa do wykonaan Wadek
Przekrcij poprzeany
8itumiczna
Gruboic. wkladek 8
wkladka
Listwa 20x2i 200 1500.700.8
\ rao
ipt cue* ibmost 2.5 A200
Plan
Ill"
113t/V40,25mw
lilt

1111
in
Ill
iiiUI
111111111
iiui
Szateon ? grabka
-10M
72
Przekrcy
Szablon -grabka
Porno& 25)4030'
&mica do rtuno?
:rem: intaszamy
betuencanej ?
Pokrym
Proskopock
25.'3
Rys. 246. Formy i narzqdzia do przygotowania wkladek
Przygotowanie form polega na ulo2eniu na dnie formy warstwy piasku.
rozr6wnanej za pomoc4 szablonu ? grabek (rys. 246); bezpotrednio przed
rozlewem bitumicznej mieszaniny piasek naleiy obficie zwiliyd, przez co
Dni-F - gni-111'17Pd nom Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 CIA-RDP81-01043R002300040004-4
483.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
. ?
? ? ?
. ?? ?
?
osiqga sic iatwok przy wyjmowaniu z form gotuwych wkladek. Bitumicz-
nq mieszaning, rozlanq do poszczegolnych paskow formy, wyr6wnuje sic
i z lekka zaggszcza giadzikiem (rys. 246), po czym ostudza sic wkiadki przez
polewanie ich wodq z konewek. Stwardniale wkiadki wyjmuje SiQ z form
i skiada w plytkich dolach w paczkach po? 50 sztuk; poszczegolne
wkladki, did unikniccia sklejania sig ich w paczkach,. przesypuje sic war-
stwq mokrego piasku lub trocin; doly do skiadowania obliczone sq na po-
mieszczenie 1 000 wkladek i wykonywane sq zwykle o gicbokoki 80 cm,
szerokoki 250 cm i dlugoki 320 cm. paczki z widadkami zasypuje sic
z wierzchu 10 cm warstwq piasku lub trocin i przykrywa SiQ deskowaniem.
Brygada obsiugujqca warsztat skiada SiQ z 8 robotnikow o nastcpujqcym
podziale czynnoki: ? ?
starszy brygadzista (przy przygotowaniu form i formowaniu wkladek).
1
warzelniczy mieszaniny bitumicznej
1
donoszacy materlaly, rebacze drewna lub zatrudnieni przy suszeniu mineral-
nego skladnika I innych robotach pomocniczych
3
formlarze wkladek
3
Wydajnok brygady w cimu zmiany wynosi 600-700 wkladek.
?
. wAnSZTATY NAPRAWCZE
W celu zal3ezp1eczenia skawnej, bezawaryjnej pracy maszyn i mecha-
nizmow, .stosowanych w. budownictwie lotniskowym, niezbcdne jest prze-
prowadzanie planowych zapobiegawczych napraw.
Do planowych. zapobiegawczych napraw na1e2q:
1. Okresowe oglgdziny nr 0. Dokonywane sq z reguiy co miesiqc w celu
? oczyszczenia mechanizmu z biota, umocowania poszczegolnych elementow
i urzqdzen, wyreguldwania i ogolnych oglgdzin dla wykrycia uszkodzen.
2. Okresowa naprawa nr 1 lub bieiqca. Dia roiny,ch mechanizmow do-
.kenuje sic z odmierinq okresowokiq. Ma na celu wzrnocaienie osiabionych
elementow, zamiany drobnych, zuiytych lub zniszczonych czgki na zapa-
sowe (ruby, przetyczki, nakrctki ltd.) i usunigcie niewielkich uszkodzen
w poszczegolnych agregatach.
3. Srednia naprawa nr 2, ktorej dokonuje sic rowniei z roinq okreso-
wokiq dla roinych mechanizmow. W czasie trwania Sredniej naprawy
484
`"'''
CI
1.1
.
CI
1.1
LA
la
?
LA
LI
t...s
log god& pracy
maszyny
300
400
LOC
500
-00 800
SOO
1000
1100
1200
130111400
000
1600
NsAlf napraw
1 2 1 1 1 2 1 1 12 1 9 1 3
Daa wykonania
naprawy
q 104. 204.3041% 20/4304 fok20k3oktok 70k230W041
Atprawv Ngodokonuieste codziennie
NaprawyN2 1 pa 100 qodz pracy
,Naprany 1122 po400qodz pracy
INaprawy N23 po1000 goca pracy
Rys. 247. Przykladowy graficzny wykres przeprowadzenia piano-
wo-zapobiegawczych napraw zgarniarki GT
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
calkowicie rozbiera sig na czgki jeden lub dwa agregaty w celu usumccia
uszkodzen i zmiany zuiytych element6w na nowe.
4. Kapitalna naprawa nr 3, ktorej dokonuje sic przy znacznym zuiyciu
calego mechanizmu i w razie koniecznoki calkowitej jego rozbiorki i za-
miany jednego lub kilku agregatow. Z reguly przeprowadzanie kapitalnej
naprawy wyznacza sic na okres nastepujqcy po zakonczeniu sezonu budo-
wlanego lub ukoficzenia robot wykonywanych za pomocq danej maszyny.
Na rysunku 247 przedstawiono przykladowy graficzny wykaz przepro-
wadzenia planowych zapobiegawczych napraw zgarniarki GT przy jedno-
zmianowej jej pracy. Pelny cykl napraw od pierwszej, przeprowadzonej na
poczqtku uzytkowania maszyny, do ostatniej, zamykajqcej cykl, zawiera
trzy naprawy nr 2 112 napraw nr 1, tj. razem w ciqgu sezonu budowlanego
15 napraw.
W tabeli 90 podano przykladowq okresowok planowych zapobiegaw-
czych napraw podstawowych maszyn dla budownictwa lotniskowego oraz
dlugok przestojow w czasie napraw.
Tabela DO
Orientacyjna, oltresowo?6 napraw podstawowych maszyn dla budownIctwa
lotniskowego i dlugo?6 przesto,low w ezasie napraw
Nazwa maszyn
Okresowog6 m praw i (1/ugoAo przestojew w
czasie napraw w godzinach
Nr 1
Nr 2 Nr
Ilowniarka cieika
Ilowniarka talerzowa z przenoAni-
Worn taAmowym
Samobieiny ciOki walec
Kruszarka szczekowa
Olaczarka D ? 152
BeLoniarka C ? 158
Wykanczarka wibracyjna
Spycharka D ? 106
100
3
200
4
120
6
300
3
120
8
200
9
120
4
240
400
6
800
9
1 200
^
7
1 200
Li
1 080
94
800
8
1 080
9
1 200
3
1 60"
3 200
3 600
3 600
3 240
1 600
3 240
Przy znacznym usprzctowieniu budowy Hoge roinego rodzaju napraw
maszyn moie bye dok du2a, czym tlumaczy sic koniecznok istnienia na
budowie warsztatow naprawczych poistalego typu, przewa2nie dla wyko-
nywania napraw nr 1 i 2 oraz nie planowych awaryjnych.
Kapitaina, a niekiedy i Srednia naprawa przeprowadzana bywa w sta-
lych warsztatach lub w zakladach naprawczych.
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
485
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Wyposaienie polstalego warsztatu ze wzglqdu na rOZnorodnoge typow
naprawianych maszyn powinno posiadae cechy uniwersalnogci.
A. Oddzial mechaniczny
1. Tokarka do gwintOw
2. Wiertarka
3. Strugarka
4. Frezarka
? 1 szt. I
/I lub jedna uniwer-
- 1 ? 2 .,1
salna kombinoi.va-
na obrabiarka
- 1 ?
5. Toczydlo mechaniczne
6. Komplety tnacych 1 pomiarowych narzqdzi ?
1
1 II
B. Oddzial kowalski 1 spawalniczy
1. Ogn'sko kowalskie
?1-2
2. Kowadia
2
3. Spawarka acytylenowa (lub elektryczna)
1
4. Komplet blacharskich narzqdzi
1
5. Piece grzejne
?1-2
C.
Oddzial glusarsko-montatowy
1. Podnogniki silnikow i agregatOw
2. Warsztat 61usarski .
3. Imadla
4. Przyrzady do napraw poszczegolnych detali
5. Komplety 61usarskich i pomiarowych narzqdzi
6. Bloki i liny
D. Oddzial robot stolarsklch, malarskich i innych
1. Warsztaty stolarskie
2. Szafy
3. Narzqdzia stolarskie
4. Malarskie narzqdzia (natryskiwacze, pqdzle 1 inne)
4.
E. Instrumentownia i magazyn czOci zapasowych
1. Warsztaty,
2. Szafy
3. Stojaki pOlki.
Dia ladowania akumulatorow, ich rozbiorki i wykonywania robot elek-
tromechanicznych powinno bye przydzielone odpowiednio wyposaione po-
mieszczenie.
Napqd wszystkich obrabiarek w warsztatach z reguly powinien bye
elektryczny.
Warsztaty posiadajqce powyiej wymienione wyposaZenie mogq prze-
prowadzae naprawy maszyn wszystkich typow uiywanych na budowie a2
do silnikow w1qcznie. Iloge obrabiarek w warsztatach zaleZy od ogolnej
pracochlonnoki robot naprawczych oraz od koniecznogci wykonywania
caloksztaltu czynnoki naprawczych, odmiennych dla roZnych typow ma-
szyn. W zwiqzku z tym w wiekszoki przypadkow warsztat posiada tylko
po jednej obrabiarce danego typu.
? Naprawa maszyn i mechanizmow w polstalych warsztatach zasadniczo
przeprowadzana jest w oparciu 6 bazg czeki zapasowych, z ktorych naj-
bardziej potrzebne powinny bye zawsze na miejscu. Niezbqdnq Hoge czgki
zapasowych ustala siq w zaleZnoki od ilogci maszyn na budowie, intensyw-
noki ich pracy i od przewidywanego zuZycia poszczegOlnych elementow.
486
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Orientacyjna Hoge elementow, ktOrq naleiy posiadad zawsze w zapasie, mo-
e bye okreglona z empirycznego wzoru podanego przez Giproorgstroj:
P ? n ? K?? Ke
N=
07)
gdzie: N ? niezbqdna Hoge zapasowych elementOw jednego typu dla
grupy mechanizmow jednego typu;
O ? iloge mechanizmow jednego typu na budowie;
P ? Hoge elementow jednego typu w jednym mechanizmie;
? okres przechowania elementow w magazyn' w miesiqcach,
zaleiny ad okresowogci zaopatrzenia w czq i zapasowe;
C ? okres pracy elementow w miesiqcach;
K? ? wspolczynnik "zmniejszenia ilogci zapasowych elementOw
w magazynie, w zaleinoki od i1oci mechanizmOw jednego
typu na budowie, przyjmuje sig z tabeli 91.
Tabela 91
llog6 niechanizmow
jednego typu
1-5
6-10
,
11-15
16-20
21-25126-30
26-30
31-50
31-50
wi
od 51
?
Wartog6 wsnalczynnika Kn . . .
1,0
0,9
0,8 0,7 0,6
I 0,5 0,4
0,2
Kc ? wspolczynnik zmniejszenia iloci zapasowych elementow w ma-
gazynie, zaleiny od ilogci elementOw jednego typu (P) w jednym
mechanizmie, podano w tabeli 92.
Tabela 92
llocgS elementow
jednego typu
1.
9 3-4
5-6
7-8
9-10
11-12
13.14 1 N?iceej od 15
Wariog6 wspot-
ezynnika Kn
1,0 0,8 0,7 0,6
0,5 I 0,4 0,3
0,2 0,1
Przyklad. Naleiy okreglie iloLe zapasowych szczqk dla trzech szczqkowych krusza-
rek SM-11, pracujacych na budowie w ciagu calego roku. Podstawiajqc dane do po-
wyiej podanego wzoru, otrzymamy:
3 ? 2 ? 2 ? 1 ? 0,8
RI 10 szt.,
1
gdzie: C = 1 miesiacowi.
Niezbedna iloge czgki zapasowych obliczona w sposob powyiszy dla
kaidego gcigle okreglonego przypadku, staje si bardziej dokladna w ,miarQ
wzrostu dogwiadczenia w pracy mechanizmow roinych typow.
Rozmiary pomieszczenia przeznaczonego na warsztaty naprawcze za-
leZne sq od ilogci jednostek wyposaienia i od maksymalnej ilogci maszyn
i mechanizmow, znajdujqcych siq jednoczegnie w warsztatach w naprawie.
Z kolei iloge mechanizmow podlegajqcych naprawie okregla sig w planie
napraw, opracowanym lqcznie z planem pracy mechanizm6w na budowie.
Obciqienie pracq warsztatow naprawczych powinno bye rownomierne,
a w okresach niecalkowitego ich zatrudnienia naprawami urzqdzenia
warsztatowe powinny bye wykorzystane do wykonania zapasowych czOci
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
487
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
do -maszyn (ruby, nalaqtki, przekladki), brak ktorych zawsze odczuwa
sic na budowie.
Powytej wyszczegolnione poistale warsztaty naprawcze przeznaczone
sq do obsiugiwania wielkich, zmechanizowanych bud6w. W przypadku
rozproszenia maszyn budowlanych w rotnych miejscach, oddalonych
w pewnym stopniu od zasadniczego budujqcego sic obiektu (roboty w ko-
palniach materiaiow kamiennych i piaskowniach. w oddzielnych bazach,
8 S
Rys. 248. Ruchomy warsztat napraw-
ezy na podwoztu samochodu GAZ-AA:
1? tokarka gwintownica, 2 ? sunk. 3 ?
agregat eleklryezny, 4 ?tablica rozdzieleza,
5? kowalskle wypopatente. 6 ? warsztat sto-
larski z toczydlo, 8 ? aparat
spawaJnIczy
przy budowie drOg dojazdowycli, p,rzygotowania materialow itd.), celowe
-jest posiadanie, oprOcz warsztat6w przy zasadniczym obiekce, rOwniet.
i niewielkich polowych warsztatow zmontowanych na podwoziu samocho-
du lub na przyciepie. Na rysunku 248 pokazano taki warsztat na podwoziu
samochodatyym gAZ-AA. Cate wyposatenie miegci sic wewnqtrz nadwozia
samochodu.) Ptzed rozpoczcciem pracy warsztatu czcge jego urzqdzen
(kutnic, spawarkc) wynosi sic na zewnqtrz i wOwczas warsztat gotow jest
do wykonywania swych zadari.
Wygoda posiadania takiego warsztatu polega na tym, i mote on bye
szybko przerzucony z jesinego odcinka pa drugi i technicznie obslutye ma-
szyncha miejscu jej pracy, co ma szczegolne znaczenie w odniesieniu do
nieruchomych i cictkich mechanizmow. Oprocz tego taki warsztat mote
bya wykortystany, poza przeprowadzaniem planowych zapobiegawczych
remontow, do likwidowania awarii i cietkich uszkodzen mechanizmow na
roinych obiektach budowlanych.
Obsiuga takiego warsztatu rite przekracza zwykle 2-3 uniwersalnych
rzcmiegnikOw, doSwiadczonych w naprawach maszyn.
Przy utyciu dla ruchomego warsztatu samochodu ZIS-150 lub innych
o wiell?j ladownoki, moina wyposatye warsztat w cietsze urzqdzenie
(jak na przykiad uniwersalna obrabiarka) oraz zaopatrzy6 go w wicksz4
Hoge zapasowych czcki i materiaiow do napraw.
W zimowym okresie, w razie braku koniecznoSci posiadania na budo-
wie ruchomego warsztatu, kierowany jest on do polstalych warsztatOw
w celu dokonania napraw, a urzqdzenie jego i obslugc wykorzystuje sic do
prac w tychte warsztatach.
narlaccifiend in
SPIS TRtSCI.
Przedmowa
Wstqp
Ogolna charakterystyka robot lotniskowych
Zasady organizacji wykonywania robOt lotniskowych
Czgii5 plerwsza
BUDOWA POLA WZLOTOW
strA-1,.
3
5
6
Rozdzi at I, ? Przygotowanie Wenn
Wyznaczente w terente danych z projektu
11
.13
Usuniqcle lasu
Oczyszczanie terenu z pat, zarali I kamieni
18
Karczowanie pni
18
Oczys,zczante powierzchni z zarotli i mlodego lasu
20
Uprzqtanie kamieni
21
Przeniesiente zniesienie budowli i steel technicznych
22
Wstgpne osuszenie
24
Odprowadzenie w6d powierzchniowych z terenu robOt
24
Obniienie poziomu wod gruntowych
23
Rozdzi a1 II ? Ogolna charakterystyka wykonywania robot .ziemnych. NVyzna-
czanie robot ziemnych.
Szczegolne wlaciwoLci robot ziemnych na lotniskach
27
Podzial robot ziemnych na skladowe czynno?c1
29
Wyznaczanie w terenie danych do wykonania robot ziernnych
30
Sposob wyznaczanta na siatce kwadratow ...
30
Spos6b kqtowego wyznaczania
32
Wyzn,aczarrie w terenie danych do wykonania robot ziemnych dla koryta
ulepszonych nawierzchni
34
Rozdzi a1 III ? Roboty w warstwle humusowej.
Wykonywanie robot humusowych
37
Sposoby wykonywanta robOt hamusowych
38
Zdkcie i uloienie warstwy hamusowej za pomocq spycharek
40
Part - Sanitized Com/ Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Zdjqcie i ponowne uloienie warstwy humusowej za pomocq rowniarek i spy-
charek
Odspojenie i haldowanie humusu za pomocq rOwniarek
Zdjqcie i ponowne ulotente warstwy humusowej za pomocq rowniarek talerzo-
wych z przenognIklem
Zdjqcie i ponowne uloienie humusu za pomocq zgarniarek
Rozd zi al IV ? Wykonanie robot w wykopach za nomoc4 zgarniarek, row-
niarek talerzowych z przenognikami, spycharek
str.
44
46
48
51
OgOlne wymagania dotyczqce wykonywania wykopOw 53
Wykonanie wykopow za pomocq zgarniarek 54
Sposoby wykonywania wykopOw za pcimocq zgarniarek. 55
.
Najwlagciwsze sposoby pracy przy pobieraniu gruntu . . ... 60
Przygotowanie odcinka robot, poprzedzajqce wlakiwq pracq zgarniarek i wy-
korzystanie naturalnych spadkOw odcinka 63
Pomocnicze grodki przy pobieraniu gruntu 66
Transportowanie gruntu 69
Wyladunek gruntu 71
Wykonywanie wykopow za pomocq rOwniarek talerzowych z przenognikami
I spycharek . 72
Ro z dzial V ? Wykonywanie wykopOw za pomocq koparek
OgOlny opts sk-isowania koparek przy wykonywaniu w,ykopow na lotniskach
Sposoby wykdnania wykopOw za pomocq koparek . . .
Transport gruntu z wykopow wykonywanych za poinocq koparek
0Eganizacja wykonywania wykopOw za pomocq koparek ..
Ro zdzial VT ? Hydromechanizacja rob6t ziemnych na Polu wzIotow
75
77
80
85
OgOlne zasady-- 90
Wykonanie rozplukiwania gruntu 92
Zaopatrzenie robot w wode 95
Hydrotransport gruntu 96
Ukladanie gruntu w odkladach na nasypie . . 98
Kolejnok namulania nasypow na polu wzlotOw 99
R o z dzi al VII ? Wykonanie nasypow, zagozczanie gruntow
Wykonanie nasypow 101
Zageszczanie gruntOw 104
Optymalna wilgotnok i najl.viqksza gqstok 104
Wiageiwoki sprzqtu uiywanego do zageszczania gruntOw 110
Wykonanie robot zagqszczania gruntu 115
Polowa kontrola zagqszczenia 117
Rozdzial VIII ? Roboty plantacyjne
Plantowanie powierzchni obszarow robot zerowych
Plantowanie powierzehni wykopow
121
124
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Plantowanie pmvierzehni nasypow
Wydajnott pracy
Road z i al IX ? Organizacja wykonywania robot ziemnych
OgOlne zasady
WybOr sposobu wykonywania robot ziemnych ......
Sklad i io?mechanizowanych zespolow ... ...... ?
str.
124
125
126
128
130
Okreglenie Hotel niezbednych maszyn prowadzqcych I pomacniczych ?
130
Organizowanie zmechanizowanych zespolow .. ?
133
Planowanie potoku
133
Podzial odcinka robot na dzialki
133
Plan kalendarzowy ruchu potoku
139
SzczegOlne cechy organizacji robOt budowy koryta dla nawterzehnt lotniskowych
141
Ro zdzial X ? Wykonanie robot odwadnIa3qcych
/-
to
Wyznaczarkie rob6t w terenie
144
Wykonanie wykopow dla rurociqgow
146
Wykonanie podloia pod rurociqgi149
Ukladanie rurociqgu ..... .. ? .
152
Zasypywanie wykopow
157
Wykonanie rowOw otwartych
158
Wykonanie gciekOw, studzienek rewizyjnych i innych urzqdieii
159
Wykonanie gciekOw
159
Studrienki rewizyjne
160
Polqczenie dream ze zbieraczami
160
Wyloty kolektorow
161
Rozdzi al XI ? Zadarnienic p61 wzlotOw
Przygotowanie gleby
163
Orka
163
Kultywacja
165
Bronowanie
163
Walowanie
170
Gryzowanie
170
Wydajnoge robot przy przygotowywaniu gleby .
171
Nawoienie
171
Zastosowanie nawozdow organ.icznych
172
Zastosowanie torfu
172
Zastosowanie nawozow zielonych
174
Zastosowanie naw.ozow bakteryjnych ........
175
Zastosowanie nawozow mineralnych
175
Bezpogrednie nawozy mineralne
175
. Pogrednie nawozy mineralne
178
, Przechowanie i technika uiycia nawozow mineralnych
179
Obsiew pot wzlotow
180
Sprawdzenie jakoki nasion
180
Korekta norm zutycia nasion
182
Wykonanie wysiewu
183
Czasokresy wysiewu
185
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release
Szczegolne warunkl zadarnienia
Wegetacyjne i wegetacyjno-nasienne zadarnienie . .
Zadarnienie odslonietych podhumusowych warstw gleby
Zadarniente gleb slonych
Zadarnienie gleb lessowych
Odbior robot
Czege druga
BUDOWA ULEPSZONYCH NAWIERZCHNI LOTNISKOWYCH
Rozdzi a1 XII ? StabilIzacja gruntu
Stabilizacja gruntu przez zmiane uziarnienia
Dobor mieszaniny
Wykonywante robot
Stabiiizacja" grtmtu z zastosowEiP1PM orfpnlcznych mater1146w
Wzrrulenlaple gruptp przez doclante cementu
WYlwnYWNIIP TgbOt przy wzmaentantu gruntu cementeM
11411}qcnifiPtc it wPRIPPV
P 4 az I11 scu1 ? Nmvimcimippodk wkowe
Nppqruiccie
NfitOialy
Najkorzystniejsze skMdy materialu iwirowego
.Wla$ciwok.1 mechatriczne materlalu twirowego
Materialy zastepcze
Dopor mieszantn twirowych
Wykonywanie robOt ?
Wykonank warstwy filtracyjnej
Ukladanie materlaiu iwirowego
Kontrola jakoki robdt
wigtqcych
Rozd zi a1 XIV ? Nawlerzchnle i podlota tluczniowe oraz nawierzchnic
sztucznego kamienia
Nawierzchnie i podloia tluczniowe
Materlaly
Rozkielenie tlucznia ?
Walowanie
Nawierzchnia tIuczniowa na podloiu kamiennym
Nawierzchnie tluczniowe cementowane
Nawierzchnie ze sztucznego kamienia .
ZC
Rozdzial XV ? Ogolny opis nawierzchni utrwalanych z zastosowaniem
materialow wigiacych organicznych i omowienie wlakiwokl tych mate-
rialow
Sposoby budowy nawierzchni utrwalanych z zastosowaniem materialow wig-
Zacych orgarricznych
Materialy wiaiace
str.
186
186
188
189
190
190
195
197
290
293
205
207
209
211
212
215
216
217
218
222
222
223
227
229
229
232
233
237
238
240
245
246
50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Materialy bitumiczne
Materialy smolowe
Wybor materialow wigiacych
Rozdzi a1 XVI ? Bltumowanle nawlerzchni powlerzchnlowe I wglebne
Bitumowanie powierzchniowe
Przygotowanie nawlerzchni do bitumowania powlerzchniowego
Wykonanie warstwy bitumowania powierzchniowegl . .
Bitumowanie wglebne nawierzchni tluczniowych
Rozdzi at XVII ? Wykonywanie nawlerzchni sposobem
Wymagania co do materialow
Dobieranie i1oci materialu wigiacego w mieszaninie
Wykonywanie robot
Kontrola jakoki rob&
otaczanla
str.
246
253
255
258
? . 258
. 260
243
Rozdzi a1 XVIII ? Nawierzchnie z betonu asfaltowego
Konstrukcja
Materialy
Dobieranie skladu betonu asfaltowego
Przygotowanie mieszaniny asfaltobetonowej
Przewoienie mieszaniny
Ukladanie mieszaniny asfaltobetonowej
Walowanie mieszaniny asfaltobetonowej
Rozdzi a1 XIX ? Nawkrzchnic bctonowe
Ogolne dane o nawierzchniach betonowych.
Wykonanie podloia
Warunici tectmiczne dla materialow wchodzacych w sklad mieszaniny betonowej
Materialy wiatace
Kruszywa (materialy kamienne)
Woda .
Przygotowywanie i ustawianie szalunkOw
Szalunki dla plyt prostokatnych
Szalunki dla plyt szekiokatnych
Ustawianie szalunkow
Przygotowanie I ukladanie zbrojenia
Przygotowanie mieszaniny betonowej
Wymagania techniczne odnokie betonu dla nawierzchnt lotniskowych .
Przygotowanie betonu
Transport betonu
Ogolne wymagania odnoinie transportu betonu
Transport i wyladunek betonu
Ukladanie betonu .... . ......
Roztownywanie betonu
Zageszczanie betonu i wykariczanie powierzchni
Kcntrola ukladania
270
273
276
282
284
285
290
302
307
303
311
314
315
317
318
321
323
324
324
326
329
331
343
333
338
341
... 341
. . . ..
342
: 344
344
. 34%
351
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy
str.
Wykonanie szczelin
351
Wykonanie szczelin w plytach prostokatnych 352
Wykonanie szczelin w plytach szetclokatnych 356
Wykonywanie szczelin w miejscach ? postoju i miejscach sprawdzania sil-
nik6w
357
Pielegnacja betonu
357
Wykonywanie robot ,przy obniionej temperaturze 359
Kontrola przeprowadzania robot , 361
Organizacja budgwy nawierzchni betonowych 365
Metody ukladania betonu , 366
Rozd zi,a1 XX ? Nawierzchnie rozbieralne
Nawierzchnie metalowe 375
Roboty przygotowawcze 375
Przygotowanie podloia ? 376
?
Wyladunek, naladunek, przewoz i skladowanie elementOw metalowej na-
wierzchni
377
Ukladanie nawierzchni 380
Przenoszensie metalowych nawierzchni 383
Nawierzchnie drewniane 384
Opis ogolny
384
Przygotowanie materialOw 387
Ukladanie nawierzchni 388
Czc?6 trzecia
PRODUKCJA POMOCNICZA
Rozdzi a1 X.XI ? Kopalnie materfalow ?
Zasady organizacji prac poszukiwawczych materialow kamiennych ? 392
Uiytkowa ocena pokladOw naturalnych materialow kamiennych ? 396
Systemy eksploatacji kopalni 397
Roboty odkrywkowe 401
Wydobycie materialow w kopalniach 403
Wydobycie kamienia 404
Wydobywanie piasku i iwiru 407
Transport kopalniany 409
Obrobka i uszlachetnianie materialow 412
Kruszenie materialu kamiennego 412
Uszlachetnienie piaszczysto-iwirowego materialu 417
Skladowiska urobku w kopalniach . .. 418
Rozdzia1 XXII ? Bazy organicznych materialow wiqiqcych
:-
Przeznaczenie I charakterystyka baz 421
Wyladunek materialow wigiacych 421
Przechowanie i podgrzewanie 422
Udoskonalone zbiorniki 423
Zbiorniki z gazowym podgrzewaniem .... 424
Zbiorniki najprostszego typu 425
Sir.
6
57
72
73
73
95
129
181
183
186
189
191
195
2, A
229
229
239
249
277
285
322
322
325
375
414
487
ERRATA
do ksigi.ki: zblorowe ? ?Budowa lotnIsk"
Wiersz
od g6ry od dolu
12
4
7, 8, 12
13
4
Tabela 27
Tabela 28
Tabela
17
wzor
13
Jest:
5
2
11
iwirowania 1 piaskowa-
nia
wprowadzone
a ? pojemnogo
Zgarnlarka
zgarniarki
zgarniarek
rozklukanla
rozdzielnie
Kupk6wka ? 102,0
Perz azebleniasty
132,2
14 na mniejsze
21 ?solunczaki" i ?solari-
ce"
31 (tytul) 400 m2
stratowych
100 Ici?ak, = (100? a) k
lub ale poiniej
7 karya
wytej
4-5
Tabela 40a
pkt. 5, klE,,a B
13-149
wz6r
11
Tabela 54,
rubr. 8
Rys. 169
Tabela 72
(naglowek)
nie na-iy
roba
di, .= n.5 17 ?
grubozlarnisty,
-?
56.0
Dlugofe vivtkowa
SM ? 12 szczekowa
9 w pracy ?
PowInno by6:
.twlrownl 1 plaskownt
wpro,.vadzenie
v ? pojemnota
Rownlarka
rewnlarkl
rowniarek
rozplykania
oddzIelnle
po wierszu:
doplsn6: perz 5; 10
Kupkowka ? 120,0
Perz grzebienlasty
133.2
na mielsce
?solonczaki" i ?sokal-
ce"
400 cm:
startowych
100k, + alc.= (100 +
lecz nie p6iniej
korvta
nliej
2
ale nalety
skralid
ddr = 0'5
gruboztarnisty, PrzY
d > 0,35 irednioziar-
ir
nisty
56,1
Dlugofa ubtkowa 304
SM-12 walcowa
z pracy
Annroved for Release @ 50-Yr 2013/09/13 : CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
1
?
1
str.
Rozgrzewante materialu wigiacego do stanu plynnotci 427
Podgrzanie do temperatury roboczej 429
Przepompowanie materialOw wiaiacych 431
Usytuowanie i rozplanowante bazy 433
Warunki bezpieczenstwa pracy 434
Rozdzi a1 XXIII ? WytwOrnie asfaltobetonu
Technologiczny proces przygotowania asfaltobetonu 435
Oddzial asfaltobetonu 438
Oddzial kruszenia kamienia 441
Oddzial przygotowania wypelniacza 442
Oddzial przechowania i podgrzewania bitumu 443
Laboratoria 444
Transport wewnatrzzakladowy 445
Warsztaty naprawcze 446
Urzadzenie skladowisk na terenie wytworni 446
Wybor terenu i rozplanowanie wytwOrni 447
Ft ozdzial XXIV ? WytwornIe betonu cementowego
Rodzaje i charakterystyczne cechy wytworni betonu dla budowy lotnisko-
wych nawierzchni 452
Urzadzenie wy-tworni betonu 454
Skladowanie materialow 454
Urzadzenia do kruszenia i sortowania 461
Zasobniki robocze 462
Dozowanie materialow 464
Poje? noga betoniarek w wytworni 465
Pomocnicze urzadzenia w wytwOrni 467
Przyklady rozwiazan wytworni betonu 467
WytwOrnia typu skladanego 407
Stala Nvytwornia o ukladzie jednokrotnego podnoszenia materialow . 471
Stala centralna wytwornia o ukladzie dwukrotnego podnoszenia materialow 472
Ruchoma odcinkowa wytwOrnia betonu 474
Rozdzia 1 XXV ? Zaklady pomocnicze
Betoniarnia dla produkcji ielbetonowych rur 476
Warsztat do produkcji bitumicznych wkladek . 481
Warsztaty naprawcze 484
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
?
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4
STAT
Declassified in Part - Sanitized Copy Approved for Release @ 50-Yr 2013/09/13: CIA-RDP81-01043R002300040004-4