(SANITIZED)UNCLASSIFIED POLISH-LANGUAGE ARTICLES ON RESEARCH IN CHEMISTRY(SANITIZED)

• Document Type: CREST
• Collection: General CIA Records
• Document Number (FOIA) /ESDN (CREST): CIA-RDP80T00246A008100120002-7
• Release Decision: RIPPUB
• Original Classification: K
• Document Page Count: 484
• Document Creation Date: December 22, 2016
• Document Release Date: May 8, 2009
• Sequence Number: 2
• Content Type: REPORT

Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7 =25X1
1919
IN
WORE,
I'M
9959
KOMUNIKATY
am
9-12 WRIEtNIA 1959
W A R S Z A W A
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80TOO246AO08100120002-7
VI JUBILEUSZOWY ZJAZD
POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHEMICZNEGO
25X1
STRESZCZENIA KOMUNIKATOW
25X1
25X1
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Zeszyt specialny dwumiesigcznika
,CHEMIA ANALITYCZNA'
Wszystkie komunikaty drukowane w niniejszym zeszycie wptyngty
Komitetu Organizacyjnego Zjazdu przed 15.111.1959 r.
PA1'ZSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE
Warszawa, Miodowa 10
Zam6wienie Nr 891/59 W-5
-Druk ukoficzono w sierpniu 1959
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
25X1
do
25X1
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
iStr.
1.
Sek-cja
chemii fizycznej nieorganicznej . . . . . . . . . . .
5
2.
Sekcja
chemii fizycznej organicznej . . . . . . . . . . .
99
3.
Sekcja
chemii organicznej . . . . . . . . . . . . . .
163
4.
Sekcja
chemmi analitycznej . . . . . . . . . . . . . .
297
5.
Sekcja
technologii nieorganicznej . . . . . . . . . . . .
381
6.
Sekcja
technologic organicznej . . . . . . . . . . . . .
419
7.
Skorowidz autoriski . . . . ... . . . . . . . . . .
467
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
SEKCJA
FIZYKOCHEMICZNA NIEORGANICZNA
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Wptyw wnikania wodoru na potencjal katod ielaznych
polaryzowanych w roztworze kwasu siarkowego. II
The Influence of Hydrogen Penetration on the Potential of Iron Cathodes
Polarized in Sulphuric Acid Solution. II
H. ANGERSTEIN-KOZLOWSKA
Katedra Materiatoznawstwa Chemicznego Politechniki, Warszawa
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Badano krzywe polaryzacji drut6w ielaznych w 0,4n kwasie siarkowym lub
w roztworze kwasu z dodatkiem As203. Jako miarq nawodorowania drut6w przy-
j,qto ich wytrzymala?6 na wielokrotne skrQcanie. Zaobserwowano wystgpowanie pew-
nej r6wnoleglo9ci migldzy pos-zczeg61nynli etapami nawodorowania a zmianami po-
tencjalu katod ielaznych w czasie polaryzacji. Najwii~kszy wplyw wodoru Ana po-
tencjal wyst@puje w warunkach -powstawania roztworu stalego wodoru w ielazie.
Po nasyceniu ielaza wodorem krzywe polaryzacji przebiegaja, tak jak na metalach,
do kt6rych wod6r nie wnika.
Na podstawie uzyskanych wynik6w marina wnosic, ie nawodorowanie powoduje
przede wszystkim zmiang potencjalu statycznego elektrody wodorowej na ielazie.
Wytworzenie roztworu stalego wodoru w ielazie powoduje przesuni@cie potencjalu
w kierunku dodatnim. Obecnok arsenu w roztworze hamuje wnikanie wodaru do
ielaza nie polaryzowanego i palaryzowanego w niewielkim stopniu. RalQ promotora
wnikania spe4nia airsen poczgwszy od potencjalu, przy kt6rym zaczyna siq redukcja
do arsenowodoru.
NFCh-2
Zwilianie minerafow niesiarczkowych -zanurzonych w fazie wodnej
przez kwas olejowy, naft@ i ich roztwory
The Wetting of Non-Sulphide Minerals Immersed in Aqueous Phase by Oleic
Acid, Kerosene, and Their Solutions
J. BARCICKI
Katedra Chemii Fizycznef Uniwersytetu Marii Curie-Sktodawskiej, Lublin
Kwas olejowy 1 nafta 54 praktycznie nierozpuszczalne w wodzie i w zawiesi-
nie flotacyj-nej egzystuj.1 w stadium poczatkowym w postaci emulsji. Celem niniej-
szej pracy bylo zbadanie warunk6w zwiilzania powierzchni mineralu (fosforytu) po-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
krytej faza wodzna przez krople kwasu olejowego, nafty i ich miesza.nin. Do okresle-
nia zwilialnosci faza 0 poslugiwano sie wyrayeniem na energie rozlewania lub wg
Harkinsa ?wsp6lczynnikiem rozlewnosci: s = y (cos 0 - 1). Na energi@ wypierania
jednej cieczy przez wdruga nie rni-eszajaca sig z nia wyprowadzono wyrazenie:
- dF/ds = Es/A - Es/B = 2 y cos O
gdzi,e y - napiecie rliigdzyfazowe O/woda. Faza wozdna byl rozc. bufor boranowy
o pH 8,2, 9 1 10. IStwierdzono, ie y, O oraz zwi4zane z znimi s i Es/A - Es/B zmie-
niajq sig w czasie wobec reakcji kwasu olejowego na granicy faz z alkali,cznym
roztwore n"vodnym. Pu '?uplywwie okreslonego zczasu ustala sig r6wnowaga.
Mieszaniny' kwasu olejowego i Haft' zwilzajq lepiej powierzchriag mineralu o
ezystych. skladwnik6w. Dodatnie wartosci energii wypierania d1a fazy O .osiagane sq
natychmiast h b ? w bardzd kr6tkim zczasie pb, zetknigciu kropli 'z cialem stalym.
Rowniez doddatnia wartosc energil wypierania osicIga przy wyzzszych pH ezysty kwas
olejowy, jednak osiagniecie wartosci ~dodatniej. ,nastgpuje zdopiero po pewnym czasie
Powazna rolg w wdzi?alaniu ;cieczy-,apolar?nej ,na,wydaj:nasc flotacji nalezy przypi-
sac znacznie wyzszej zdolnosci izwilzanla mieszaniny kolektora I cieczy apolarnej
w _stosunku !do minerralu zanu zonego w roztworze wodnym. Znaczna intensyfikacja
procesu w przypadku wdodawania. kolektora w zpostaci rnieszani?ny z nafta w por6w-
naniu wdo oddzielnego ich wprowadzenla wywolana jest r6wnie2 lepsza. zwilzalnoiscia
minerailu kolektorem miesizanym.
NFCh-3
Krzywa binodalna' uk#adu CdSO4- (CH3)2CO - H2O w swietle Iiczb
hydratacyjnych
The Binodal Curve and . Hydration in the System CdSO4 - (CH3)2CO --H2O
A. BASINSKI, S. POCZOPKO
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu im. M. Kopernika, Torun
Wyzna,czono krzywa binodalnq uklladu CdSO4-(CH3)2-H20 oraz podano probg
interpretacji :.atrzymanych, wyni-k&w w,; swietle ` liczb'. hydratacyj;iiych: Korzysta-
jac z zzaloienia, ii cala. woda zawarta. w Qbserwowanej . fazie ukladu idzieii sig na
wodg pozostajaca w zas.iegu oddzialywania zczasteczek CdSO4 1 na wodg pozosta-
j4c4. w' zasiggu oddzualywainia' czgsteczek (CH3)2CO, `autorzy wyznaczajEl ?liczby 'hy=
dratacji calkowitej', bgdgce funkcjq sikladu' suinarycznego ?aztworu (fazy). Liczbg
hydratacji -calkowitej idanej substancji zdefiniowano jako liczbg czasteczek wady
pozostajacych w zasiggu oddzialywariia 1 &asteczlci tej substancji w roztworze oda-
nym skladzie sumarycznym. Wyznaczone liczby hydratacyjne .pozwalajg kaidej z faz
ukla:du przypisac.formalnie, okreslona...,,,b.udowg wewngtrzna'.'. Niekt6re funkcje wy-
znaczony.?ch ,liczb hydratacyjnych dostarczaj, pewnych, informacji, co ado polozenia
punktu sploituora z limit 1'y?z Gh?. , .. ,_... ,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kinetyka,chemisorpcji.wodoru,narproszku, kobaltowy.m.
Kinetics of. Chemisorption of. Hydrogen. 'on.Cobalt.. Powder..:
A.. BASIIVSKI, Z. _ROJEK
Przeprowadzono pom.iary pa-edkosci ? chemvsorpcji wodaru. -na proszku k6balto-
wym w przedzi.ale temperatua?-- ad 160?C do 400?C...Stwierdzono,. ze jest to typowa
adsorpcja aktywowana. Ze wzrostem temperatury rosnie predkaSE adsorpcji i ilok
adsarbowanego gazu. Na poczgtku kazdego pomiaru wyst(Zpuje bardzo szybk,a ad-
sorpcja o charakterze zblizonym -do adisorpcji fizycznej (prgdkousc jej nie daje siq
mierzy5).
Zaieznos wielkosci: echernasarpcji ad czasu daje siq' wyrazic rown?aindem:
q = a,t'/. + c
gdzie q oznacza ilos zaadsorbowanego gazu przez 1 g adsorbenta w czasie t, zas
a i c - stalle. Stala c wyraza w przyblileniu i1osc gazu izaadsorbowanq w okresie
poczgtkowym, gdy t 0.
Na podstawie atr.zymanych wynikow obliczono warto?ci energii aktywa,cj,i ad-
sarpcji z rownania:
E R In t,/t2
1. 1 )
~T T2 /
gdzie t1 i t2 jest to czas. wyraiony w, minutach, potrzebny na to, aby adsorbent
zaadsorbowal tq samq ilasc gazu w dwoch roznych temperaturach TI i T2. Tak
otrzymane iwartosci energii aktywacji zalezq w iduzym stopniu od wyboru dwoch
krzywych kinetycznych, a co za tym didzie - od i1o9,ci .zaadsoirbowanego gazu i tem-
peratury pomiaru.
Badania nad otrzymywaniem i oczyszczaniem koloidow metod4 jonitowq
The Study of the Preparation and Purification' of Colloidal Solutions by Ion-
Exchange Resin
.. W . pracach nad mechanizmem. otrzymyWWania _. i ,; oczyszczania koloFidow metodq
jonitowq :zbadano hydrozole wodorotlenkow. zelaza,: glinu, chxomu, niklu:.,i kadmu;
uwodnianych. tlenkow.. kwasu .molibdenowego, , woiframowego i wanadowego. Prze-
bieg procesu koloidowania .sledzono mierzgc przewodnictwo elektrye e roztwo-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
row, pH oraz stgpien wymiany w zaleinosci od czasu trwania procesu i ilosei jo-
nitu.
Proces wymiany' j6nowej na jonicie prowadzono metod4 statyezn4 i
dynamiczn4.
Z przeprowadzonych badatl wyni-ka, ie przebieg procesu otrzymywania i oozysz-
czania koloudbw na janitach zaleiy od nast@pu74cych parametraw: a) sttienia roz-
tworOw; b) wartodcl pH; c) charakteru jonitu (oczyszczanie wodorotlenku zelazo-
wego moina prowadzic na aniondscie slabozas,adowym i na dowolnym kationicie);
,d) pr4dkoici przepi;ywu przez kolumn@ w tmetodzie dynaimi'cznej.
W proeesie oczyszczania ikololdaw :za pomoc4 jonitaw zachodzi zarowno proces
wyniiany jak i adsoaipcja na powierzchni jonitu. W przypadku oczyszczania zolu
metod4 statyczn4 wyst@puje prawdopodabnie tylko prooes wymiany.
O rozpuszczalnosci zelazocyjankow metali cigzkich
On the Solubility of Heavy Metals Ferrocyanides
A. BASINSKI, W. SZYMAN'SKI
Katedra Chemit Fizycznej Untwersytetu im. M. Koperntka, Torun
Opier.aj4c siq (na stalo?ci skladu osadow uzyskanych przez wytr4canie ielazocy-
j.ankiem litowym zbadano rozpuszczalnosc nast@puja,cych ielazocyjankow metodami
fizykochemicznymi.
1) Zelazocyjanek kadmowy Cd2Fe(CN)6. Rozpuszcza1no?6 oznaczona kolejnymi me-
todami wynosi: a) metod4 pomiaru SEM ogniwa Cd/Ag -, S = 6,22.10-6 mola-litr,
b) nnetod4 polarograficzn4 - S = 6,30.10-6, c) metod4 fotokolorymetryczn4 - S =
6,98.10-6, d) metod4 pomiaru przewodnictwa nasyconego roztworu S =
= 5,35.10-6.
2) Zelazocyjanek miedaiowy Cu2Fe(CN)6. Rozpuszcza1nosc oznaczono tylko me-
tod4 pomiaru SEM ogniwa Cu/Ag - IS = 3,74.10-6.
3) Zelazocyjanek kobaltawy Co2Fe(CN)6: a) metod4 polarograficzn4 - S =
= 3;00.10-6, b) metod4 fotokolorymetryczn4 - S = 3,50.10-6, c) metod4 pomiaru
przewodni,ctwa - S = 2,55.10-6.
Badania ukladu CaO P205 - CaF2
Investigation of the System CaO - P205 - CaF2
J. BERAK
Katedra' Chemit Nteorganicznej '.1 Potitechniki, Wroclaw
Zbadano reakcje fluoirku wapniowego z foafo?anami wapniowyrni oraz ustalano
wykres fazowy ukladu CaO - P206 - CaF2 w zakresie CaO CaP206 - CaF2.
Fluoroapatyt jest* jedynym zwi4zkiem chemicznym potrbjnym wyst@pujacym
w powyiszym zakresie sk1ad6w. Zarowno w fazie cieklej jak i stalej nie reaguje on
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
z tlenkiem wapniowym, fluorkiem wapniowym, fosforanem czterowapniowym 1 orto-
fosforanem 'wapniowym, lecz tworzy z nimi mies.zaniny eutektyczne, natomlast z pi-
ro- i meatafosforanem wapniowym reaguje z wydzieleniem gazowego tlenofluorku
fosforowego.
Badania nad przewodnictwem elektrycznym katalizatorow
w toku reakcji utleniania CO do CO2
Studies on the Electric Conductance of Catalysts During the Oxidation
of Carbon Monoxide to Carbon Dioxide
A. BIELAIVSKI, J. SLOCZYISKI
Katedra Chemii Nteorgnnicznej Akademti Gbrniczo-Hutniczej, Krakow
Badano zmiany przewodnictwa elelctrycznego katalizatora NiO w czasie, gdy na
jego !powierzchni przebiegala reakcja utleniania CO do CO2. Jednocze?nie z pomia-
rami przewodnictwa oznaczano stopien przereagowania, co ?pozwoiilo na znalezienie
r6wnali kinetycznych tej reakej:i.
Badania prowadzono metodq statycznq i quasistatycznq, w zakresie temp. 200-
350' dia mieszanin o zmiennym stosunku molowym substratdw. Zbadano r6wniez
wplyw chemisorpcji czystych reagent6w :na przewodnictwo elektryczne NiO.
W atmosferze reagent6w zawierajgcej nadmiar tlenu zmiany przewodnictwa
w stosunku do przewadnietwa NiO ogrzewanego przez idluiszy czas' w atmosferze
O2 pod cihni-eniem r6wnym ci?nieniu parejalnemu w mieszaninie sE niewielkie, przy
czym przewodnictwo ustala si@ przed zakonczeniem reakcji. W przypadku miesza-
nin o nadmiarze CO zmiany przewodnictwa? NiO s4 wigksze, a przewodnictwo nie
ustala siq nawet po zakoficzeniu reakcji.
W oparciu o ? otrzymane wyniki przedyskutowano mechanizm procesu utleniania .
CO do CO2.
Odwracalnogc procesu elektrodowego w przypadku ukrytych
prgdow granicznych
Irreversibility of ?Unaffected" Wave in Case of Interferring Electrode
Reactions
J. BIERNAT
Katedra Chemti Nteorgnnicznej Untwersytetu, Wroclaw
W dotychezasowych badaniach polarograficznych ukrytych pr4~d6w granicznych
nie zwrGcono uwagi na zmian@ charakteru procesu elektrodowego pierwszej fali
w przypadku ukrytych pr4d6w granioznych I rodzaju. Z rozwarcah kinetycznych
wynika, ze proces elektrodowy, zachodzgcy na pierwszej fali, zmienia swbj pier-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
wotnie odwracalny charakter ,na.nieodwracalny, ,,co,..spawodawane . -jest ~chernkzna
reakc7a., east@pcza, _usuwajaca .produkt reak eji elelctrodowej."((real a -?dezaktywaoj ).
Odzwiencl?adla. si.- to w zaleznasci ipotencjaflu ; pblfal od ~czasu .trwania, ,krop1i i sto-
sunku AE/Olg Pomiary potwierdzaja wysnute wnioski.
td-i
Typowym przykladem -jest redukcj,a tlenu :czasteczkowego. Utworzony ion OZ
jest w ~pewnej mierze trwaly w srodowisku alkali.cznym (,pH 13) i rownowaga elek-
trodowa jest zachowana. W srodowisku obojetnym i kwasnym :ulega on nieodwra-
ealnej protonizacji 1 ' prooes staje si@ ,nieodwracalny'. ;W tsrodowiisku oboJetnym moga
zajsc dalsze reakcje"nastepcze: W 'srodowisku, alkallcznym",rrioga take zajg6 nastep-
cze reakcje jonu O2- z jonami ti (I), Pb(II)" i Min(III) z czesciowa regeneracja tlenu
czasteczkowego, co dodatkowo. komplikuje zaleznosci kinetyczne procesu elektro.-
dow2,go.
Badania nad przekrojem Ca3(PO4)2 - Mg3(PO4)2
CaO - MgO - P205
Studies on the Section Ca3(PO4)2 Mg3(PO4)2-in the.Ternary System
CaO-MgO-P205
bliskim jednasci. S
, K. SLAWSKI
W. BOBROWNICKI,
Katedra Technologic Nieorganicznej Poltteet niki, Wroclaw
Instytut Chemtt Fizyczne$ PAN, Wroclaw
W trakcie badian termofosfat6w siaaczanowo-magnezowych zbadano !micdzy i,n-
nymi 'przekroj Ca3(P04)2--Mg3(PO4)2 w uklaidzie potroj.nym CaO-MgO-P205 w ce-
lu wyj.asnienia mechanizmu tworzenia siQ termofosfatu siarczanowo-magnezowego.
Stwierdzono " wyst@powanie litnii- rentgenograficznych.przynaleinych db nieznanej
fazy powstajacej przy stapianiu siarczanu magnezu z apatytiem. Li,nie te wystepd-
waly szczegolnie wyraznie w stopach fosforanu trojmagnezowego z apatytem.
W przekroju Ca3(P04)2-Mg3((P04)2, kt6ry okazal se ?pseudabinarny, wystepuje
perytektyk o skladzie 48?/o Mg3(PO4)2 i temp. 1169?C, oraz eutektyk o skladzie okolo
616% Mg3(PO4)2 i t. t. 1111?. W temp. perytektycznej 1169? tworz.y sie zwda'zek o wzo-
rze`Ca3Mga(P04)4; ,nieznahy dotychczas. Lstnienie tego zwiijzku dZoho iza" po-
mo,ca analiz termicznej, rentgenograficznej d inikroskopowej. Wyniki Abadan po-
twderdzono przez pomiary objetosci wlagciwej w loalym przekroju. Diagram rentge-
nowslki now-ego .zwiazku jest zgoidny z idiagramami rentgenowskimi " stopow fosfo-
'ariu 'trojmagnezowego z apatytem, przy stosunku Mg3(PO4)2 : Ca3(PO4)4 (w apatycie)
Dodatek Mg3(P04)2 do Ca3(P04)2'-stabilizuje odmiane l(3-Ca3(PO4)2 przyczyniajac
sie ido siabej jego rozpuspczalnosci w.; 2?/o-owym kwasie cytrynowym, natomllast
dodatek Ca3(PO4)2 ado Mg3(P04)2 nie ma wplywu na to rozpuszczalnosc. Zwkizek
podw~ojny.-.Ca3Mg3(P04)4 jest dobrze rozpuszczalny w_20 /o,owym kwasie cytrynowym.
:Istnieje".~duze podobientstwo wzorcowych ,diagramaw'..rentgenowskich tdla zwiaz=
ku "-podwojnego .Ca3Mg3(PO4)4 i .idla a-Cas(P04)2, -~co 'swia dczyloby; ze. struktury obu
zwdazkow.sa izornorfliczne.....:_... " .. ., -- ? .-
w ukkadzie potrojnym
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
The Method of Production. the Monocrystals of Cadmium..,Sulfide.
? Otrzymywanie monokr.yszta#ow._siarczu; kadmu;
NF-Ch-11;1
S. BURSA
Katedra:.Cheniti `Fizycznej Politechriiki, "Siczeclrt
Prac@ nad otrzym wanlem monokrysztalow. siarczku kadmu _podjeto .ze; wzglQdu
na jego wlasnosci fotoprzewodnietwa.. Starano siq otrzymab l yszta1y o,_wymiarach
uzyteeznych w praktyoe. Zas~osowano to znana metode, podana :prze,z R. Lorenza
i R. Frellchsa, usilowano jednak zna1e '?optyma1ne warunki powstawania mozli-
wie duiych, dobrze wyksztalconych krysztalaw. Powinny one powstawa6 pTzy nie-
wi,elkich stezeniach reagujacych skla.dnikaw:_pary Cd 1 siarki ,tub H2S. Opierajac
si@ na rozwazaniach termodynamicznych"-obliczono stab rownowagi reakcji syntezy
CdS w fazie gazowej w roynych temperaturach. Wyciegnigto stq,d wnioski na temat
prawdopodobnego stoipnia przesycenia w momencie tworzenia sii krysztalaw.: W ce-
lu jego zmniejszenia stosowano bar?dzo powolny przeplyw reagentow i ich rozcien-
czanie gazem obojetnym: Niskq wartolk, fotoprzewodni,otwa uzyskanych dasc duzych
i dobrze wyksztalcanych krysztalow nalezy tlumaczyc obecnoacie nieodpowiednich
zani,ec:zy szczen. -.
Skutki chemiczne przemian jq'drowy'ch v halogenianach
Chemical Effects of Nuclear Transformations' in Bromatesand Iodates
I. -G.. CAMPBITLL
Zaktad Radiochemii Instytutu Bada?rt Jqdrowych PAN, Warszawa
Zbadano skutki chemiczne przej9cia izomerycznego 80m Br _ 80 Br oraz reakcji,
70Br.(n, 8OBT w broTnianach, 'a take reakcji 1271(n, y) 1281 w jodariach.. Ustalono
inechanizni zrywani.a wi zania Br-O w .wyniku reakcji jgdrowych: W' bromianach
zrialeziono nietrwaly produkt przejsciowy i zbadano niektore, jego reakcje w.ioztwo-
r.ach w krysztalach.- .
Wyni:ki pozwalajq na wyciggnieeie wniaskow dotyczqoycli wzg1gdnego' wplyWU
na przebieg reakcji gorgoego utomu energii kinetycznej o'drzt to i -utraty elektiroriow
w wyniku efektu Augera.
NFCh-13
-: Syntetyczne :i : natvralne ..nogni,ki..-typu..,- krzemio.nek, w.' badaniach
-elektronowo-mikroskopowych-
Synthetic. and Natural Silica-Type Carriers in- Electron Microscope. Studies
A. CHMIELEWSKA I Z. SOKALSKI
Katedra ChemU Fizycznej Politechniki, ' Glitiiice
Zbadano, no3niifli
bryk@ Superfosfatu
syntetyczne'-;typu krzemionek.dostarezoiie przez Bogucicka Fa-.
oraz no?niki naturalne typu ' diatomee -1 : zierim krzemionkowych.?
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwierdzono, tie nosniki syntetyczne wykazuja oharakterystyczna budow@, nie
spotykana w9r6d_ znanych 1 dotychczas stasowanych !nosnik6w typo ilcrzemionek.
Zbudowane sa z cienkich zblizonych - do k61~ plytek. W' odrhinieniui od ziem krze-
mionkowych i ziem okrzemkowych odznaczaja si@ znaczna odpornokia na dziala-
nia czynnik*6w= peptyzujacych knzesnionk@ Osadzona na nosniik'ach 5yntetycznych
masa kontaktowa, do syntezy w@glowodor6w metoda Fischera-Tropscha wykazuje
zdecydowamle r6ine wlasnofi~cii w stosunku,do_ mas. osadizonych na no?nikach typu
ziem okrzemkowych tub ziem krzemionkowych. W stosunku do mas kontaktowych
typo Fe(OH)s powierzchnie no?nik6w syntetycznych zachowuJ4 siiti jako bardziej
hydrofobowe nil w stosunku do mas kontaktowych typu:
Co"
.SOH
Badania polarograficzne izopolikwasow molibdenu
Polarographic Studies on Molybdenum Isopoly-Acids
J. CHOJNACKA
Katedra Chemit Nieorganicznej Uniwersytetu Jagieuonskiego, Krakow
Kierownik Katedry: prof. dr W. Jak6b
Badania r6wnowagi w zakwaszonych roztworach molibdenianaw, prowadzone r62-
nymi metodami fizykochemicznymi, prawadza do rozbieinosci w poglad;ach na sklad
i strukture tworzacych sie w zakwaszonych roztworach polianion6w kwasiu molib-
denowego.
. Zadaniem re8erowanej pracy bylo polarograficzne badanie zmian zachodzacych
w zakvvasizanych roztworach molibdenianow. Doswiadczenia iprowad,zono w roztwo-
rach' Na2MoO4 zakwaszonych niekompleksotw6rczymi kwasami HNOs lub HC104.
Rbwnolegle oznaczano pH roztworaw kwasu i elektrolitu podstawowego pried i. pb'
wprowadzeniu molibdenianu. Pozwalalo to ha przyblison4 ocene 'liczby joivo'w ' Hy'
`1.'joh MaO4` byttijacy w roztworach 6 wyzszych pH nie aedukuje' sig'' polaro-
graficznie
2. redukcja na kroplowej elektrodzie rtcciowej zaczyna 'si@ dopiero od 'pH '4,0.
W miare spadku pH wartosc pradu dyfuzyjnego wzrasta linearnie ai do osiagnie-
cia pH 2,15, co mode wskazywac na wzrost steienia -ulegajaeego .redukcji po1?ia-
anionu;
3.. w . zakresie ?-pH 2;15 ==1',6 . warto?6, pri}idu . dyfuzyjnego: jest stala. W. tyni za-
kresie kwasowosci metoda poiarograficzna?mmoglaby.slusyc,do ilo?ciowego oznacze.-
nia molibdenu;
.A. P0 ' spadku- pH poniisej..1,6 wysokosc, -fall ?.wzrasta ponowni,e :linearnie, jednak
przy wyiszej nil poprzednio wartosci wsp,6lczynnika kierunkowego. Rdwnocze?nie
potencial p6lfali przesuwa .tie. ku wartosciom'-dodatnim;
5. po idalszym wzros'cie pH do 1,5 zauwazono w niektorych doswiadczeniach
pawstawanie . idrugiej_ fa1i.: redukcyj:nej,, !raoga.cej,. pochod zic od wys,aka? spoiia7}eryzo-
wanych, anion6w. kwasu. mohbdenowego
14-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Wynii.ki to potwierdzaj4 tez@ o,. nieredukowalnoki tetragonaln~ego jonu. MoO~_,
1. 11 . I m. Redulccja stale sie .mozkwa, z chwila zaburzenia ,symetru tej, struktury,, np. W wy-
niku pawstania ?lcwa?nych" polianionow.
NFCh-15
Otrzymanie jonu kompleksowego Hg(SCN)2C1-
The Preparation of Complex Ion Hg(SCN)ZCI-
M. CZAKIS, I. FALKOWSKA
Katedra C.hemit' Nieorganicznej"Untwersytetu k.- Ko . pernika, ToruA
Rodanek rteciowy rcozpuszcza sae w "roztworach chlorkow, tworzac jony komplek-
sowe:
Hg(SCN)2 + n Cl- F Hg(SCN)2C1n (I)
Metoda rozpuszczalno?e! wyanaczono liczb@ koordynaeyjna n, staI4 rownowagi reak
cji (I) oraz stall wit6rnej dysocjacji atrzymanego jonu.
Rozpuszczalno6 rodanku rt@ciowego jest funkcja liiniowa stezenia. jonow chlor-.
kowych. Tangens kaita nachylenia prostej rowna siti 1,14, co, ?wskazuje na tworzenie
si@ jonow kompleksowych Hg(SCN)2C1-. Stala rownawagi ~reakcji (I) ma warto'c
K = 0,41 t 0,04. Stala wtornej dysocjacji jonu.kompleksowego FIg(SCN)2Ca- KWt
1,01 + 0,1 ? 10-7, w temp. 20?C. Stall moc jonowq Et = 0?5 utrzymywa:no azotanem
sodowym.
Jon Hg(SCN)2C1- wytrElea. takie same barwne osady z k,ationami Zn2+,. Cuei,
Co2+ jak a rodanort@cian oraz daje reakeje wsp6lstracania.
NFCh-16
0 reakcjach redoksowych.w..roztworach rodanortgcianow zelazowego.
i ielazawego
On Redox Reactions in the Solutions of Ferric and Ferrous Mercury-Thiocyan,ates.
M. ,-CLAKIS, B: LEWANDOWSKA
Katedra:: Chemii Nteorganicznej,.Untwersytetu M. KOpernika, Toru-4
Fotometryoznie stwierdzono, ze w roztworach wodnych rodanort@cianu zelazo-
wego usfala~ siii, rownowaga:'
Fe2[Hg(SCN),]2 ? Hg(SCN)2 F 2Fe(SCN)s + 2Hg(SCN)e + 2Hg(SCN)2
Stan rownowagi,, zpstaje^ zakl6cony. . wystepujaca redukcja:, jonow Fe3+ ido jonow
Fe2+ przez jony rodankowe, kt6re utleniaja si@ ado' (SCN)2. Sz.ybkosk prooesu reduk-
'i wzrasta ze. wzrostem tempe.ratury.
. \V wodnych : roztworach rodanortecaanur tielazawego. przebiega prates., adwrotny,
wywotan:Y.,utiensaniem jonow zelazawych ado zetazowych. tlenexn z powletrza. Szyb-
ko:;k procesu utleniania wzrasta z temperature.
15
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Maksimum absoa~ej "swiatla wI maztworach rodanort@cianu--zelazowego wystiipuje_
pmzy l,` 469 ?iri?: W roztworach-rodaiwrt@oianv ielaiawego'fiiii simum absarpcji wy=
stgpuje przy ? = 469 m7?, przy X = 533 m? wys~tgpuje'-minimum ;albsorpcji a r ast@pnie
ponowny jej wzrost.
Zmiany form krystalicznych pod wptywem czynnikow
? fizykoctiernicznych
The Changing of Crystal Forms, by.the?Influence.Physico-Chemicals. Properties
Z: CZERWI ISKI .:;
Katedra Chemit Fizycznej Untwersytetu M. Kopernika, Torun
Dodatek substancji obeych .do przesyconych roztworow soli powoduje zazwyczaj
zrhianq form krystaic?nycli w-ydziielaA,cej'~i~ fazy-stalej. i
Na zmian@ form kr.ystalicznych ?riag wply*.ac substancje powiertichniowe czyn-
ripe; kompleksy-pawstajgce'-zsubstancji krystalizujq-oej ;i joriow zanieczyszczajgcych
oral doinieszki ad56rbuj4ce si@ s~1ektywnie na pow'ierzchni powstajgcego krysztatu
is timieiidaj~oe szybka6k wzrostu scian.
Frzeprowatlzone ibadanra ',nad krystaHzacj2j:' NaCI, N~tiBr, KC1;'"KBr,' KJ, Lii2SO4,
Na2S04, K2S04 i MgSO4 wykazaly, ie? ,ciala 'kapilariue? -czynne - wplywaj4 tyiko na
wielkosc wydzielajqcych siq krysztalow. Wpl,yw powstajgcych kompleks6w na form@
krystaliczri4 patwierdza si@ w kdjku przypadkach. 'Najwigkszy wplyw wywieraj4 ido-
mieszki adsorbuj4ce sie, selektywnie-na'powiarzclini cian 'krysztalow, --co potwie'r-
dzono drogq pomiar6w adsorpcji w specjalnej aparaturze.
Niezaleznie ad tego pomiary SEM ogniwa z ielektrodq krysztalowq d elektrodq
kalomelowg jako por6wnawcz4 patwierdzajg shzsznok powyiszych wniosk6w. R6w-
niei rentgenogramy krysztal6w, otrzymanych z ezystych i zanieczyszczanych roz-
twor6w' przesyconych,-.potwierdzajq wplyw'"adsorpcji 'na', zmian@ form krystalicz-
nych. ,
NFCh-18
Formowanie centrow typo;- F._ i,-.,V- w, chlorku ,a. bromku potasowym
i.pod wplywem..promieniowania rentgenowskiego
The Formation of F and 'V Centres in Kalium Chlo'ride'-and Bromide Through
Action of X-Rays
J. DAMM
Imperial College of Science and Technology, 'London
Zba,dano mechanizm powstawania ;cenhrdw - F i ' V w- monokrysztalach .. chlorku?
i? `"br~o~nku? patasowego stet ujgc- razne"~ czasy' ,i aswietlari pramiandami reivtgenowski-
mYi, .przy ai&nych gruba9ciach'preparataw, w-zakresie temperatur 'ad temp.' -oieklego.
azotu !do temp. pokojowej.
i6
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
VI JUBILEUSZOWY ZJAZD
POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHEMICZNEGO
STRESZCZENIA KOMUNIKATOW
9 12.. WRZEWA 1959
WARSZAWA
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Zeszyt specjalny dwumiesiqcznika
,CHEMIA ANALITYCZNA'
Wszystkie komunikaty drukowane w niniejszym zeszycie wptyngty do
Komitetu Organizacyjnego Zjazdu przed 15.111.1959 r.
PAIIISTWOWE VWYDAWNICTWO NAUKOWE
Warszawa, Miodowa 10
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Str.
Sekcja
chem-ii fizycznej nieorganicznej . . . . . . . . . . .
5
Sekeja
chemli fizycznej organiicznej . . . . . . . . . . .
99
Sekcja
che?ni.i organieznej . . . . . . . . . . . . . .
163
Sekcja
cheanii analitycznej . . . . . . . . . . . . . .
297
Sekcja
technologii nieorganieznej . . . . . . . . . . . .
381
Sekcja
technologic organicznej . . . . . . . . . . . . .
419
Skorowidz autortski . . . . . . . . . . . . . . . .
467
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
SEKCJA
FIZYKOCHEMICZNA NIEORGANICZNA
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Wplyw wnikania wodoru na, potencjat katod ielaznych
polaryzowanych w roztworze kwasu siarkowego. II
The Influence of Hydrogen Penetration on the Potential of Iron Cathodes
Polarized in Sulphuric Acid Solution. II
H. ANGERSTEIN-KOZLOWSKA
Katedra Mate*iatoznawstwa Chemicznego' Politechniki, Warszawa
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Badano krzywe polaryzacji ~drutaw zelaznych w .0,4n kwasie siarkowym lub
w roztworze kwasu z dodatkiem As2O3. Jako miarq nawodorowania drut6w przy-
jgto ich wytrzymalok na wielokrotne skrgeanie. Zaobserwowano wystgpowanie pew-
nej rbwnolegloAci migdzy poszczegofnymi etapami nawodorowani.a a mnianami po-
tencjalu katod zela'znych w czasie polaryzacji. Najwigkszy wplyw wodoru na po-
tencjal wystgpuje w warunkach poiwstawania roztworu stalego wodoru w tielazie.
Po nasyceniu zelaza wodorem krzywe polaryzacji przebiegaJ4 tak jak na metalach,
do kt6rych wod6r nie wnika.
Na podstawie uzyskanych wynik&w morina wnosic, ze nawodiorowanie powiaduje
przede wszystkim zmlianq potencjabu statycznego elektrody wodorowej na zelazie.
Wytworzenie roztworu stalego wodbru w zelazve powoduje przesunigcie potencjalu
w kierunku dodatnim. Obecno?c arsenu w roztworze hamuje wnikanie wodoru do
zelaza nie polaryzowanego 1 polaryzowanego w niewielkim .stopn1u. Ro1q promotora
wnikania spe4nia arsen poczgwszy od potencjalu; przy kt6rym zaczyna siq redukcjja
do arsenowodoru.
Zwilzanie mineralow niesiarczkowych zanurzonych w fazie wodnej
przez kwas olejowy, naft@ I ich roztwory
The Wetting of Non-Sulphide Minerals Immersed in Aqueous Phase by Oleic
Acid, Kerosene, and Their Solutions
J. BARCICKI
Katedra Chemii Fizycznej Untwersytetu Marit Curie-Sktodmskiej, Lublin
Kwas' olejowy i nafta sq praktycznie nierozpuszczalne w wodzie 1 w zawiesi-
nie flotacyj-nej egzystuj4 w stadium pocz4itkowym w postaci emulsji. Celem niniej-
szej pracy byto zbadanie warunk6w zwiliania powierzchni mineralu (fosforytu) po-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
krytej faz0 wodn4 przez krople kwasu olejowego, natty i ich mieszanin. Do okregle-
nda zwil2a1nc ci faz4 0 poslugiwano sic wyrazeniem na energie rozlewania lub wg
Harkinsa wspblczynnikiem rozlewnosci: s = y (cos 0 - 1). Na enerrgie wypierania jednej cieczy prrzez drugEl nie mieszajr}cq sie z nia wyprowadzono wyrazenie:
- dF/ds = ESIA - Es/B = 2 y cos O
gdzi,e y - napigcie miedzyfazowe O/woda. Fazq wodna byl rozc. buforr boranowy
o pH 8,2, 9 i 10. IStwierd?zono, ze y, O oraz zwiazane z nimi s i ESA - Es/B zmie-
niaj4 sie w czasie wobec reakcji kwasu olejoweigo na granicy faz. z, aikaliczriym
roztworesn wodnym. Po uplywie okre?lonego -czasu ustala sie rownowaga.
Mieszaniny kwasu -olejowego i -?nafty zwilzaja lepiej po'wierzchnie mineralu oc:
czystych skladnikow. Dodatnie warto?ici energii wypierania dla fazy 0 osiggane sq
natychmiast lulb w bardzo krotkim ~ozasie po zetknieciu ' kropli z cialem stalym.
Rdwniez doidatnia wartosc energii wyp erania os,i;4ga przy wyzszych pH azysty kwas
olejowy, jednak osiqpgnieole wartosci.,dodatniej nastepuje idopiero po pewnym czasie
Powazna rate w dziajaniu cieczy apolarnej `sna 'wydajnosc flotacji nalezy przypi-
sac znacznie wyzszej zdo1rnosci' !zwilza.nia mieszan,iny kolektora i cieczy apolarnej
w stosunku do mineiralu zanurzonego w roztworze wodnym. Znaczna intensyfikacja
procesu w przypadiku dodawania kolektora w pastaci rnieszanin,y z naft4 w !porow-
naniu ado oddzielnego :icb wprowadzenia wywolana jest rowniez lepsz;4 zwilzalnoscia
mineralu kolektorem mies,zanym.
Krzywa binodalna ukladu CdSO4 - (CH3)2CO - H20w swietle Iiczb
hydratacyjnych
The Binodal Curve and Hydration in the System' CdSO4 - (CH3)2CO - H2O
A. BASIYISKI, S. POCZOPKO
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu im. M. Kopernika, Torun
Wyzna,czono krzywq binodalna ukladu CdSO4-(CH3)2-H20 oraz podano prr6,be
snterpretacji .. otrzymanych wynikow 'w 'swietle .Iiczb. hydratacyjnych. Korzysta-
jqc z -zalozenia, iz cala woda. ?zawaa-ta 'w obs-erwowanej fazie ukla~du idzieli sie na
wode ,pozostaj4cq w zasiQgu oddzialywani,a czasteczek CdSO4 i na wode pozosta-
jaca w ?zasiegu oddzialywania czesteczek (CH3)2CO, autorzy Wyznaczajq liczby..hy=
dratacji icalkowitej", bgdgloe funkcjq' sikiadu suinarycznego rraztworu (fazy). Liczbe,
hydratacji calkowitej idanej substancji zidefiniowano jako liczbe czasteczek wady
po-zostajgcych w zaeiegu oddzialywania 1 czasteczki tej substancji w roztworrze o ?da-
rym skladzle sumarycznym. Wyznaczone liczby hydratacyjne .pozwalaja kazdej z faz
ukladu przypisac formalnie okreslonq.,,,budowe wewnetrzna". Niektore funkcje wy-
znaczanych liczb hydratacyjnych dostarczaja pewnych inforunacji 'co do -polozenia
punktu splortu .oraz linii wigzr}cych..
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
NFCh-4 .
Kinetyka chemisorpcji wodoru na proszku kobaltowym
Kinetics of Chemisorption of Hydrogen, on Cobalt Powder
A. BASIISKI, Z. ROJEK
? Przeprowadzono , pomiary prgdkogci chemvsorpcji wodoru na proszku kobalto-
wym w przedziale.:temperatur od, 160?C, do 400?C... Stwierdzono, tie jest to typowa
adsorpcja aktywowana. Ze wzrostem temperatury rosnie prgdkok adsompcji i ilosE
adsorbowanego gazu. Na pocz4tkiu kaidego pomiaru wystgpuje bardzo szybka ad-
sorpcja o charakteirze zbliionym do adsorpcji fizycznej (prgdkos jej me d:aj.e siq
mierzyt).
Zaleinok wielkosci chemosorpcji od czasu daje siq wyrazic. rbwnaniem:
q=at'/-+c .
gdzie q -ozna.cza ilase zaadsorbowanego gazu przez 1 g adsorbenta w. czasie t, zas
a i c - stafle. Stales c wyraia w przybiitieniu ilasc 'gazu izaadsorbawanq w okresie
pocz4tkowym, gidy t = 0.
Na podstawie otrzymanych wynikow obliczono wartasci energii aktywacjii ad-
sorpcji z, rbwnania: -
R In t,/t2
E_
(1
\ 1
Ti . Tl
gdzie t1 i t2?jest to. czas .wyraiony w minutach, potrzebny na to, aby adsorbent
zaasdsorbowal tq sam.1 ilosc gazu w dw6ch r6inych temperaturach Tl i T2. Tak
otrzymane wartosci energii aktywacji zaleia w iduiym stopniu oid wyboru dwoch
krz.ywych ki.netycznych, a co za tym ddzie - od iloki zaadsorbowanego gazu i tem-
peratury pomiary. .
Badania nad otrzymywaniem i oczyszczaniem koloidow metodq jonitow4
The Study of the Preparation and Purification Hof Colloidal Solutions by Ion-
Exchange. Resin -,
A. BASINSKI, M. SIEROCKA
Katedra Chemit Fizyczneg Untwersytetu im. M. Kopernika, Torun
W pracach nad mechanizmem otrzymywania i oezyszczania koloidaw metodg
jonitowcl zbadano hydrozole wodorotlenkow zelaza, glinu,,chromnu, niklu' 1 kadmu,
uwodnionych tlenkow kwasu molibdenowego, wolframowego i wanadowego., Prze-
bieg 'procesu, koloi~dowanda sledzono mierzgc przewodnictwo elektryczne. roztwo-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
r6w, pH oraz stopiefl wymiany w zaleino6ci od ezasu trwania procesu i ilosei jo-
nitu.
Proces wymiany jonowej na jonicie prowadzono rnetod4 'statyczn4 1 dynamiczn4.
Z przeprowadzonych badan wynika, ie przebieg procesu otrzyrnywania i oazysz-
czania koloid6w' na janitach zaleiy od nastgpuj4cych parametr6w: a) -st@ienia roz-
tWor6w; b) warto9ci pH; c) charakteru jonitu (oczyszczanie wodorotlenku ielazo-
wego moina prowadzi@ na anionaeie slabazas,adowym i na 'dowolnym kationicie);
d) pr dkosci przepb -wu przez kolurnne, w n etodzie dynamicznej.
W iprooesie oczyszazania ikaloldaw za pomoc4 jonit6w zachodzi zar6wno proces
wyniiany jak i adsoripcja na powierzchni joniftu. W przypadku oczyszezania zolu
metod4 statyczn4 wystepuje prawdopodobnie tylko prooes wymiany.
O rozpuszczalnogci ielazocyjankow metali cigikich
On the Solubility of Heavy Metals Ferrocyanides
A. BASIIVSKI, W. SZYMANSKI
Katedra Chemtt Fizycznej Uniwersytetu im. M. Koperntka, Torun
Opier.ajgc sie Ana stalasci skiadu os,ad6w uzyskanych przez wytr4canie ielazocy-
jankiem litowym :zbadano rozpuszcza1no96 nast@puJ4cych ielazocyjank6w metodami
fi?zykochemicznymi.
1) Zelazocyjanek kadmowy Cd2Fe(CN)6. Rozpuszczalno?8 oznaczona kolejnymi me-
todami wynosli: a) metodq pomiaru SEM ogniwa Cd/Ag -, S = 6,22.10-6 rnola-litr,
b) metodq polarograficzn4 - S = 6,30.10-6, c) metodg fotokolorymetryczn4 - S =
6,98.10-6, d) metod4 pomiaru przewodnictwa nasyconego roztworu - S =
5,35.10-6.
2) Zelazocyjanek miedziowy Cu2Fe(CN)6. Razpuszczalno?6 oznaczono tylko me-
tod4 pomiaru SEM ogniwa Cu/Ag - IS= 3,74.10-6. .
3) Zelazocyjanek kobaltawy Co2Fe(CN)6: a) metodq polarograficzn4 - S =
= 3,00.10-6, b) metodq fotoko1orymetryczn4 - S = 3,50.10-6, c) metodq pomiaru
przewodni,ctwa - S = 2,55.10-6.
Badania ukladu CaO - P205 - CaF2
Investigation of the System CaO - P205 - CaF2
J. BERAK
Katedra Chemtt Nteorgantcznej I Politechniki, Wroclaw
Zlbadano reakcje fluorku wapniowego z fosforanami wapniowymi oraz ustalono
wykres fazowy ukladu CaO - P205 - CaF2 w zakresie CaO - CaP206 - CaF2.
Fluoroapatyt jest jedynysn zwi4zkiem chemieznym potr6jnym wyst@pu74cym
w powyiszym zakresie skiadlw. Zar6wno w fazie cieklej jak i stalej We reaguje on
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
z tlenkiem wapniowym, fluorkiem wapniowym, fosforanem ezter:owapniowym 1 orto
fosforanem wapniowym, lecz tworzy znimi mieszaniny eutektyczne, natomiast z
pi- ?o- i metafosforanem wapniowym reaguje . z wydzieleniem gazowego tlenofluorku
fosforowego.
Badania nad przewodnictwem elektrycznym katalizatorow
w toku reakcji utleniania CO do CO2
Studies on the Electric Conductance of Catalysts During the Oxidation
of Carbon Monoxide to Carbon Dioxide
A. BIELANSKI, J. SLOCZYICSKI
Katedra Chemit Nieorgantcznej Akademit G6rniczo-Hutntczej, Krakow
Badano .zmiany przewodnictwa elektrycznego katalizatora NiO w czasie, gdy na
jego powierzchni przebiegala raakcja. utleniania CO do CO2. Jednoczesnie z pornia-
rami przewodnietwa oznaczano stopiern przereagowania, co pozwolilo na znalezienie
r6wnan kinetycznych tej reakoj:i.
Badania prowadzono metodq statycznq i quasistatycznq, w zakresie temp. 200-
350' dla mieszanin o zmiennym stosunku molowym substrat6w. Zbadano r6wnie2
wplyw chemisorpeji czystych reagent6w na przewodnictwo elektryczne NiO.
W atmosferze reaggent6w :zawierajgcej nadmi,air tlenu zmiany przewodniotwa
w stosunku do przewodnictwa NiO ogrzewanego przez ~dluzszy czas w atmosferze
02 'pod cignieniem r6wnym cisnieniu parcjainemu w mieszanlnie sq niewieiikie, przy
czym przewodnictwo ustala siq -pried zakoliczeniem reakeji. W przypadku miesza-
nin o naidmiarze CO zmiany przewodnictwa NiO sq wiQksze, a przewodnictwo nie
-ustala siq nawet po zakoinczeniu reakcji.
W oparciu o otrzymane wyniki przedyskutowano mechanism procesu utleniania
CO do CO2.
Odwracalnosc procesu elektrodowego w przypadku ukrytych
prgdow granicznych
Irreversibility of ,,Unaffected" Wave in Case of Interferring Electrode
Reactions
J. BIERNAT
Katedra Chem# Nieorgantcznej Untwersytetu, Wroclaw
W dotychczasowych ~badaniach polaarograficznych ukrytych ,pr4!d6w granicznych
nie zwr6cono uwagi na zmianq charakteru procesu elektrodowego pierwszej fali
w przypadku ukrytych prgd6w graniaznych I rodz!aju. Z ?rozwarian kinetycznych
wynika, ze proees elektrodowy, zachodzgcy na pierwszej fali,, zmienia sw6j pier-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
wotnie odwracalny charakter na nieodwracalny, co spowodowane jest -chemiczna
meakcja nastepczzI; usuwajgca produkt reakcj-i elektrodowej (reakcja "dezaktywacji).
Odzwierciadla siq to "w zaleznogci ipote.ncjailu poifaii oid czasu trwani,a, kropii i sto-
sunku AE/Alg 2,d Porniary potwierdzaja wysnute wnioski.
--2
Typowym przykladem jest redukcja tlenu czasteczkowego. Utwoirzony jon Oa
jest w pewnej mierze trwaly w grodowisku alkalicznym (pH 13) i rownowaga elek-
trodowa jest zachowana. W grodowisku obojetnym i kwagnym :ulega on nieodwra-
calnej protonizacji i prooes staje .si@ nieodwracalny.,W igrodow,isku obojgtnym moga
zajgc daisze reakcje"nastepcze. W grodowisku alka1icznym rnoga takze zajsc nastep-
cze reakcje jonu 02-z jonami 'T1 (I), Pb(II) i'Mn(III) z cz~gciowa regeneracja tlenu
czasteczkowego, co idoidatkowo komplikuje zaleznogci kinetyczne ?procesu elektro-
dowago.
NFCh-10
Badania nad przekrojem Ca3(P04)2- Mg3(PO4)2 w ukladzie potrdjnym
CaO-MgO-P205
Studies on the Section Ca3(P04)2 Mg3(P04)2 in the Ternary System
CaO-MgO-P205
W. BOBROWNICKI, K. SLAWSKI
Katedra Technologic Nieorganicznej Politechniki, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
W trakcie badiar termofosfatow siarczanowo-magnezowych zbadano miedzy an-
nymi !przekroj Ca3(PO4)2-Mg3(PO4)2 ,w ~ukladzie.potrojnym CaO-MgO-P205 w ce-
lu wyjagnienia mechanizmu tworzerua sie ' termofosfatu siamczanowo-magi ezowego.
Stwierdzono wyst@powanie 1'inli rentgenograficznych . przynaleznych do nieznanej
fazy powstajacej przy staipianiu siar-czanu magnezu z apatytem. Linie to wystep0-
waly szczeigolnie wyraznie w stopach fosforanu tr6jmagnezowego z apatytem.
W przekroju Ca3(P04)2-Mg3(PO4)2, ktory okazal siq pseudobinarny, wystepuje
perytektyk o skladzie 48?/o Mg3(PO4)2 i temp. 1169?C, oraz eutektyk o skladzie okoio
66?/o Mg3(PO4)a i .t. t. 1111?. W temp. perytektycznej 1169? tworzy siq zwuazek a wzo-
rze. *Ca3Mg3(P04)4, ,niezinany do'tychczas:: I,stnienie tego zwiazku stwierdzoiio, ~za" po-
moca analiz termicznej, rentgenograficznej i mikroskopowej. Wyniki badafi po-
twierdzono przez pomiary obj@tosci wlagciwej w lcalym przekroju. Diagram rentge-
nowski nowego zwiazku jest zgodny z diagramarni rentgenowskimi stop(5w fosfo-
ranu 'trojriiagnezowego z apatytem, przy stosunku M,g3(PO)z : Ca3(P04)4'(w "apatycie)
bliskim jednogci.
Dodatek Mg3(PO4)2 do Ca3(P04)2 stabilizuje odmiane I(3-Ca3(PO4)2 przyczyniajac
siq ado slabej jego rozpuszczalnogci w 20/o-owym kwasie cytrynowym, natomiast
dodatek Ca3(P04)2 do Mg3(PO4)2 rile ma Wplywu na to rozpuszczalnogc. Zwiazek
podwojny Ca3Mg3{P04)4 jest dobrze rozipuszczalny w 2?/o,owym kwasie cytrynowym.
Istnieje "dune podob'ieristwo wzorcowych diagrarngw ? rentgenowskich d1a "zwiaz-
ku podw6jnego CaSMg3(P04)4 i dla a-Ca3(P04)2, ;co gwiadozyloby,, ie strukt,i y., qbu
zwaazkow sa. izo?nomficzne.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Pracq nad: otrzymywanlem monokrysztalow siarczku kadrnu podjP'to, ze wzglgdu
na jego wlasnosci fotoprzewodnictwa. Starano si@ otrzymak. krysztaly o wymiarach-
uiyteeznych w praktyce. Zastosowano to znanq metod@, podanq .przez R. Lorenza
i R. Frelichsa, usilowano jednak znaleic optymalne warunki powstawania moili-
wie .duiych, dabrze wyksztalconych krysztalow. Powinny one pawstawac przy nie-
wielkich stgieniach reagujglcych skladnikaw: ' pary Cd 1 siarki ,tub H2S. Opierajgc
siq na rozwaianiach termodynamicznych obliczono stall rownowagi reakcji syntezy
OdS w fazie gazowej w r6inych temperaturach. Wyeiq,gnieto stgd wnioski na temat
prawdopodobnego stopnia przesycenia w momencie tworzenia siq krysztalow. W - ce-
lu jego zmniejszenia stosowano bardzo powalny przeplyw reagent6w i ich rozcien-
czanie gazem oboj@tnyzn. Nisk4 wartosc fotoprzewodriictwwa uzyskanycli.-dase duzych
i dobrze wyksztalconych krysztalow naleiy tlumaczyc obecnogcie nieodpowiednich
. zanieczyszczen..
The ? Method of .P.roduction the Monocrystals of Cadmium Sulfide
S. BURSA
Katedra Chemii Fizycznej Poiitechniki, Szczecin
? I Otrzymywanie monokryszta16w siarczku kadmu
NFCh-11
Skutki chemiczne przemian j4drowych w halogenianach
Chemical Effects of Nuclear Transformations in Bromates and Iodates
I. G. CAMPBFLL
Zaklad Radiochemii Instytutu Badah Jqdrowych PAN, Warszawa
Zbadano skutki chemiczne przejscia izomerycznego 80m BT - 80 Br oraz reakcji
7OBr(n, y) 8OBr w bromianach, a takie reakcji 1271(n, y) 1281 w jodanach. Ustalono
mechanizm zrywania wiElzania Br-O w wyniku reakcji. jgdrowych. W bromianach
znaleziorio nietrwaly produkt przej9ciowy i zbadano niektore jego reakcje w roztwo-
Wyni.ki pozwa.lajq na wyoijgnigoie wnioskow dotyczacych wzgl@dnego wplywu
na przebieg reakcji goreoego atoanu energii kinetycznej odrzatu i utraty elektronow
w. wy.niku efektu Augera.
NFCh-13 / t
Syntetyczne i naturalne nogniki typu _krzemionek w badaniach
ele ktronowo-m i kros kopowych'
Synthetic and Natural Silica-Type Carriers in Electron Microscope Studies
A. CHMIELEWSKA I Z. SOKALSKI
Katedra Chemii Fizycznej Poiitechniki, Gliwice
Zbadano nosniki syntetyczne ;typu krzemionek dast:arczorve przez Bogueicke Fa-
brykq Superfosfatu oraz nosniki naturalne typu idiatomee i ziem krzemionkowych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
hydrodobowe niz w stosun cu _Io .mas kontaktowych typu:
typu Fe(OH)3 powierzchnie no?nikow syntetycznych zachowu~ja sig jako..,?bardzi
zdecydowanie rozne wlasm' ci w stwunku do mas osadzonych na nosnikach t
zi-em okrzemkowych 1ulb ziem krzemionkowych. W stosunku do mas kontaktowyc
nice czynnik6w peptyzujacych krzemionk@. Osadzona na noanikach syntetycznyc
mionkowych ;i ziem.okrzemkowych odznadzajq -siq,.,znaezna odpornosciq- ,na: dzial
Stwierdzono, ze nosniki syntetyczne wykazuja charakterystyczna budow@, nie
spotykana wt~rod. znanych i dotychczas stosowanych , nosnik,6w ? typo krzemionek
Co\ COs
NFCh-14
Badania polarograficzne izopolikwasow molibdenu
Polarographic Studies on Molybdenum Isopoly-Acids
J. SCHOJNACKA
Katedra Chemtt Nteorganteznej. Untwersytetu JagtellonskLego, Krakow
Kierowntk Katedry: prof. dr W: Jakob`
14
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
powstawanie ~drugiej -fah redukcyjnej, `mogacej pochodac od wysoko spolimeryzo
5. po dalszym wzroscie pH do 1,5 zauwazono w niekt6rych doswiadczenia
potencjal polfali przesuwa siq ku warto oiom ?dodatnim;
4. po` spadku `pH poniuzej ' 1,6 wysokok faii wzr asta ponownie ' linearnie, ,jednali;
as molibdenu;
3. w zakresie pH 2,15-,1',6, wiartose praidu dyfuzy)nego jest stala. W ? tym za
kresie kwasowosci metoda 'poi:arogr~afie'ziva inoglaby sdiiiyc do ilasciawego oznaczP
anionu;
W miar@ spadku pH warto?c pradu idyfuzyjnego wzrasta 1?inearnie ai do osiagni@
graflcznie ;
1. jon MoO4 -.bytujacy w. roztworach o wyzszych pH nie rcedukuje si@ ?polaro
zu:iywanych na prz,ebudowc polianionaw. Stwi-erdzono, tie:
R6wnolegle oznaczano pH roztwor6w kwasu i elektrolitu. podstawowego przed 1 p
rach' Na2MoO4 zakwaszonych nttekompleksotw6rczymi kwasa!mi HNO3 lub HC1O
w zakwaszonych roztworach moliibdenian6w. Doswiadczenia prowadzono w roztwo
. Zadaniem referowanej piracy bylo polarograficzne badani-e zmian zachodzacyc
denowego.
i strukturq tworz'4cych si@ w zakwaszonych roztworach polianion6w k~wasu moli
nymi metodami fizykochemicznymi, prowadza do rozbieinosci w pogladaich na skla
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
.?Wy.niki te. potwieadzajg, tez@ 'o nieredukowalnogci- tetragonalnego jonti `Mo04-?
Redukcja.. staje siQ mo 1iwa z chwi1;4 zaburzenia-symetrii tej struktury, rvp. w wy-
niku.. powstania..,,kwagnyoh" pollanion6w. `
Otrzymanie jonu kompleksowego Hg(SCN)2C1-
The Preparation :of Complex Ion -Hg(SCN)2CI-
M;`-CZAKIS;'I. FALKOWSKA, .
Katedra Chemit Nteorganicznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Rodanek rt@ciowy rozpuszcza si@ w roztworach chlork6w, tworzc1c jony komplek-
sowe:
Hg(SCN)2 + n Cl-?Hg(SCN)2Cln (I)
Metodg rozpuszczalnogci wyznaczono ,liczb@ koordynacyjna n, stadg rownowagi reak-
cii (I) oraz stall ?w.t6rnej dysoejacji otrzymanego jonu.
Rozpuszczalno?6 rodanku rt@ciowego jest funkcj4 liniowq &terzenia jon6w chlor-
kowych. Tangens kEpta nachylenia prostej r6wna: sie 1,14, co wskazuje na tworzenie
sig jonow kompleksowych Hg(SCN)2C1-. Stala rownowagi reakcji (I) ma wartogc
K = 0,41 ?.0,04. Stala. wt6rnej' dysocjacji jonu kompleksowego H,g(SCN)2Ca- Kwt
= 1,01 -I- 0,1 . 10-7, w temp. 20?C. Stalq ?noc jonowq It ='0,5 utrzymywano -azotanem
sodowym.
Jon Hg(SCN)2C1-. ,wytrgca takie same barwne ?osady z kationami Zn2+, Cue?,
Co2+ jak i rodanorte.cian oraz daje reakej-e wsp6lstr4canta.
O reakcjach recloksowych w roztworach rodanortgcianow-zelazowego
i zelazawego
On Redox Reactions in the Solutions of Ferric and Ferrous Mercury-Thiocyanates
M. CZAKIS, B. LEWANDOWSKA
Katedra -Che>att Nieorgantczne'j U? thersytetu M. Koperntka; Toruil
Fotometrymnie. stwyerdyono,,? ze w roztworach wodnych , radanort@;ciani
wego ustaia sie rownow.aga:
Fe2[Hg(SCN)4]3 ? Hg(SCN)2?2Fe(SCN)e + 2Hg(SCN) + 2Hg(SCN)2
zeiazo
Stan rownowagi zostaje' zakl6cony wyst(~pujack redukcj4 jonaw Fes+ do jonow
Fe2+ przez jony rodankowe, kt6re utleniajq sie do (SCN)2. Szybko?6 procesu reduk-
djiwzrast,a ze ?-Avztostein:
iterrapenatury..
W wodnych roztworach: rodanort@cianu zelazawego przebiega proces, odwrotny,
wywolany, utlenianiem-'jonow'ielazawych do zelazowych' tle,nem z powietrza,.'Szyb=
ko?E procesu utleniania wzrasta z temperaturq.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
.Maksimum absorpcji swiatla. w. woztworach rodanortecianu_ zelazowego wystePuje.
przy ? = 469 m?. * W roztworach' rodanort@cianu zelazawego _maksimum a. bsorpcji wy
stepuje przy ?, = 469 m?, tprzy X = 533 m? wystepuje minimum albsorpcji i nast@pnie
ponowny jej wzrost.
Zmiany form. krystal icznych pod wptywem czynnikow
fizykochemicznych
The Changing of Crystal Forms by the Influence Physico=Chemicals Properties
z: dzERWIrgSKI
Katedra Chemii Fizycznej Untwersytetu M. Kopernika, Torui
Dodatek subsba.ncji obcych do przesyconych raztwordw soli powoduje zazwyczaj
zmlane form krystaheznych wydzielajgcej sie fazy stalej.
Na zmiang form krystalicznych magj wplywae substaneje powierzchniowe ezyn-
ne, kompieksy powatajgoe z substancji krystali zujaoej Ii jjonow zanieczyszczajgcych
oraz idomieszki adsorbujqce sie selektywnie na powierzchni powstaj4cego krysztalu
i :zrnleniaj4ce szybkok wzrostu scian.
Przeprowadzone ibadana nad krystaiizacjEj: NaCl, NaBr,' KCl? KBr, KJ; Li2SO4,
Na2S04, K2SO4 i MgSO4 wykazaly, ze iciala kapilarnie czynne wplywajq tylko na
wielkosc wydzielajEj,cych sie krysztal6w. Wplyw powstajgcych kompleksbw na forme
krystaiiczn4 patwierdza sie w kilku przypadkach. ' Najwiekszy wplyw wywieraja do-
mleszki adsorbujace sie ?selektywnie na powierzchni scian krysztal6w, co potwwier-
dzono_ drogI pomi-ar6w adsorpcji w specjalnej aparaturze.
Niezaleinie ad tego pomiary ISEM ogniwa z elektrodq krysztalowa i elektrodEt
kaiomelow4 jako por6wnawcz4 potwierdzaja slusznosc powyiszych wniosk6w. Row-
niei rentgenogramy krysztaiow, atrzymanych z czystych i zanieczyszczanych roz-
twor6w 'przesycanych, potwierdzaj4 wplyw adsorpeji na zmian@ form -krystalicz-'
nych. .
NFCh-18
Formowanie centrow typu F. i- V w- chiorku -i bromku potasowym
pod wplywem promieniowania rentgenowskiego
The Formation of F and V Centres in Kalium Chloride and Bromide Through
Action of X-Rays
J. DAMM
Imperial College of Science and Technology, London
Zbadano mechanizm powstawania eentr6w F i 'V w Inonokrysztalach chiorku
i bramku potasowego, stosujEjc ?razne ezasy naswietlafi promieniami -rentgenowski-
ml, przy rdznych grubosciach preparat6w, w zakresie temperatur od temp. cieklego
azotu do temp. pokojowej.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Baclania nad przewodnictwem elektrycznym mieszanin MgO-Cr2O3
w czasie ich spiekania
Studies on the Electric Conductance of the Mixtures MgO-Cr2O3 During
Sintering
J. DEREN, Z. BARUTOWICZ
Katedra Chemft Nfeorganfcznej Akademft G6rntczo-Hutntczej, Krak6w
Badano zmiany przewodnictwa elektrycznego, nast@puj,1ce w toku reakcji
MgO(st) + Cr203 (st) -> MgCr204 (st). Na podstawie tak otrizymanych wynikow i wy-
nikow uzyskanych innymi metodami (rentgenograficzna, termograficzna, analiza che-
mi.czna) podiano przypuszczalny przebieg tej reakcji.
Reakcja pomieldzy t1enkami rozpoczyna siq juz w temp. ok. 5001, a jej pierw-
szym etapem jest pokrywaniie :ziaren MgO przez Cr203. W temp. ok. 800-10000
przebiega reakcja prowadzqca poprzez nietrwale polgczenia do utworzenia produktu,
kt-ory nie jest jednak identyczny z ostateczn4 faz4 MgO?Cr203..Tworzeni& si@ tej
ostatniej fazy rozpoczyna isie w temp. ok. 1000?.
Studia nad w1asnosciami elektronowymi W03
Studies on the Electronic Properties of Tungsten Trioxide
J. DERE1, E. POLACZKOWA
Katedra i Zaktad Chemft Nfeorganfcznej Akademft G6rntczo-Hutniczej, Krakow
Badano temperaturowq zaleznosc przewodnictwa elektrycznego, charakterystyk
prgdowo-napi@ciowych a. stalej dielektrycznej w :zaieznosci od skladu 1 cisnienia
fazy gazowej oraz stopnia uprzedniego spieczenia.
Na podstawie wynikow tych badafi podano przypuszczalny mechanizm wplywu
zjiawisk powi'erzchniowych na w1aisno5ci elektronowe W03. W zakresie temp. 100--
3500C W03 jest elektronowym polprzewodnikiem domieszkowym i w tym zakresie
tenyperatur zjawiska powierzchni,owe odbijaj4 si@ wybitnie na temperaturowym
przebi,egu przewodnictwa. Powyzej tej temperatury W03 staje si@ polprzewodniikiem
samolstnyrn i procesy powierzchniowe nie wywierajq ~decydujgcego wplywu na
przewodnictwo.
Badanie niektorych zwi4zk6w kompleksowych zawierajgcych anion
TeCls
Investigation of Some Complex Compounds Containing the TeCle- Anion
J. DOBROWOLSKI, R. KOREWA
Katedra Chemft Nfeorganfcznej Wytszej Szkoty Pedagogfczne , Gdansk
Probowano otrzymac ~krystaliczny kwas sze?ciochlorotellurawy H2TeC1G? 2H20
sposabem podanym przez Ripana i Pallade oraz przez krysta1izacje z roztworbw
TeO2 lub TeC14 w kwasie solnym. Uzyskano. wy:niki negatywne. Istnienie wolnego
 i
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
kwasu szesciochlorotellurawego wydaje siq wgtpliwe, gdyi anion TeC18- jest nie-
zwykle wrailiwy na kontrpolaryza~cjg, powodowanq przez kationy o malych .pro-
mieniach lub o wiekszych laidunkach elektrycznych.
Otnzymano T12TeC16 nie gpdsianymi w lit2r.aturze sposobami: a) dzialaniem roz-
twc!rsw TeC14 lub (,NH4)2TeC16 w kwasie solnym na T12SO4 rozpuszczony w 50?/o-
-owym H2SO4; b) ucieraniem stechiometrycznym ilosci TeC14 z TIC1. Zbadano
wlasnogci fizyczne i chemiczne !zwigzku. Jest on bardziej wraAliwy na hydroliz4
i trudniej rozpuszczalny nii szesciochlorotelluryny potasowc6w.
NFCh-22
O syntezie i w1asnosciach niektorych nowych szesciochlorotellurynow
zawierajgcych duie kationy organiczne I nieorganiczne
On the Synthesis and Properties of Some New Hexachlorotellurites
Containing Large Organic and Inorganic Cations
J. DOBROWOLSKI, R. KOREWA
Katedra Chemii Nieorganicznej Wytszej Szkoty Pedagogicznej, Gdansk
Autorzy zajeli si@ sy.ntezq i zbadaniem wlasnosci grupy szesciochlorotellurynow
dwuazonlowych oraz grupy sze9cioch1orote1lu!ryn6w kompleksowych kationow kobal-
towych.
Do chwili abecne.j otrzyrnano szesciochlarotelluryny: fenylodwuazoniowy
(C6H5N2)aTeCls; a-naftylodwuazoniowy (C16H7N2)2TeC16; p- itrafenylodwuazoniowy
(02N?C6H4N2)2TeC16 i m-nitrofenylodwuazoniowy.Zwi4zki to powstaj4wre-akcjach
podw6jnej wymiany rniQdzy odpowiednimi chlorkami dwuazoniowymi a TeC14 w kwa-
sie solnym. Otrzymane sole s4 krystaiiczne, id'lte, trudnorozpuszczalne, wrailiwe na
hydrolizQ, nietrwale termicznie. Rodzaj .podstawnika w ,pverscieniu aromatycznym
oraz wielkosc kationu wyrainle w'plywaja na Wlasnosci szesciochlorotellurynu.
W reakcji TeC14 z [Coi(en)2C12]C1 w kwasie solnyrn otrzymano krystaliczny, szaro-
zielony zw?i4zek o skladzie: [Co(en)2C12]2?TeC16. Zbadano podstawowe wlasnosci fi-
zyczne i chemgczne tej soli. Proby otrzymania innych zwi4zkow tego typu 64
w toku.
n
NFCh- 23
Proby wyodrgbnienia krystalicznego kwasu szesciobromoteliurawego
i synteza soli talawej tego kwasu
Experiments for the Isolation of Crystalline Hexabromotellurous Acid and
the Synthesis of the Thallous Salt of the Acid
J. DOBROWOLSKI, R. KOREWA, J. PREJZNER, T. SKARZY&SKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Wy2szej Szkoty Pedagogicznej, Gdansk
Wykazano, ii zwipzek opisany przez Ripana i P,alladq jako krystaliczny H2TeBr6
jest w istocie solq amonow4 tego kwasu. Proby wyodr@bnienia woinego kwasu sze?-
ciobromotellurawego, prowadzone roinymi metodami, idaly wyniki negatywne. Roz-
18
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
twory, uzyskane przez rozpuszczeni-e TeBr4 lub Te02?iaq w kwasie bromowodoro-
wym, wykazywaly duie stgzenie jon6w TeBre . Otrzymano nie opisany w lite.ra-
turze szesciobromotelluryn talawy T12TeBrr? nast@pujgcymi sposobami:
a) w reakeji migdzy (NH4)2TeBr6 a T12S04 w kwasie siarkowym;
b) przez dzialanie stalego T12CO3 na roztwor (NH4)2TeBrC, w kwasie siarkowym
lub nadchlorowym;
c) przez ucieranie TeBr4 z TiBr lub (NH4)2TeBre z T12SO4. Przeprowadzono
podstawowe badania fizyczne i chemiczne tej soli. W toku sq badania rentgeno-
grafi,czne.
Zastosowanie mikrokalorymetrii do badan w dziedzinie
chemlIuminescencji
Application of Microcalorimetry for Investigations in the Field of Chemi-
luminescence
A. DORABIALSKA, K. KOLODZIEJCZAK
Katedra Chemii Fizycznej Politechniki, LOdt
Poza najprostszq fosforescencjq mechanizm ia~dnej reakcji, ktorej towarzyszy
chemiluminesoe,ncja, nie jest dotgd poznany. Mikrokalarymetxia pozwala badac ki-
netykg i energetykq procesu. Wykonano 3 serie pomiarow mikrokalorymetrycznych
ciepla reakcji etyloiu-cygeniny z H202 w rrodowisku alkalicznym, zmieniajgc stgienia
etylolucygeniny od 4.10-3 do 1.10-3 mola/1, stgzenie H202 od 0,049 'do 0,245 mola'l
i pH roztworu ad 12,20 do 10,810. Czas trwania reakcji wynosil okolo 7 godz. Po-
miary prowadzono porownawezo wzglgd,em reakcji rozkladu H202 bez luminoforu
w tych samych warunkach. Oznaczono sumaryczny efekt cieplny reakcji jako row-
ny 437 t 1,75?;o kcal/mol ety-lolucygeni-ny. Badania kinetyczne wykazaly, ie reakeja
etylolucygeniny 'z 1-1202 jest pierwszego i rzq,du z wartosoiq k = 1,2140-2 min--1
w temp. 21?. Charakter ?krzywej kinetycznej jest taki, jak krzywej zaniku chemi-
luminescencji.
Mikrokalorymetryczne badania kinetyki rozk#adu H202
w srodowisku alkalicznym
Microcalorimetric Investigations on the Kinetics of the H2O2 Decomposition
in Basic Medium
A. DORABIALSKA, K. KOLODZIEJCZAK
Katedra Chemii Fizycznej Poiitechnikt, L. dt
Wykonano 7 serif pomiarow rnikrokalorymetrycznyeh ciepla rozklaidu H20:>
w Arodowisku alkalicznym, zmienlajgc stgienie H202 ad 0,1049 do 0,245 moli/litr
i pH roztworu od 12,20 do 10,80. Czas, trwania pom.iarow ado calkowitego zakolicze-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
nia reakcji wynasil w poszczegolnych seriach o~d 5,9 do 310 godiz. Sumarycz,ne lei-eplo
reakcji diczone na mo1 H202 jest wielkogciq stall i wynosi 21,64 ? 1,06?/o kcal/m.
Stalok tego efektu ciepinego nawet w6wczas, gdy 1-12,02 jest w duiym nadmiarze,
,dowodzi, ie a'eakcja przebiega pomigdzy H202 i 001-1-.
Stwierdzono, ie kinetyka rozkladu H202 jest dwojaka. 1. Gdy stgienie H202 jest
m?niejsze od stgienia jonow OOH-, reakcja jest idrugiego rzgdu. W temp. 21? k _ ? .
= 0,180 -* 0?6?/o. 2. Gdy stgienie H202 jest wigksze od stgzenia jon6w OOH- reakcja
jest autokatalizowana przez powstajgce jony OH-. Czynnikiem ~decyiduj;4,cym o s,zyb-
kogci re.akcji 'jest w tych warunkach proces wydzielania sig tlenu gazowego, bo-
wiem stosunek czasu polowkowego reakcj.i do stgienia H202 jest wielkogciq stab}.
Zastosowanie 14C do badania desorpcji CO2 z wggla aktywnego
Application of 14C for Investigation of the Desorption of CO2 from th
Activated Carbon
A. DORABIALSKA, W. REIMSCHtJSSEL
Katedra Chemtt Fizy:znej Politechnikt, L6di
Wykonano serig badat, adsarbujac na wgglu aktywnym gazowy CO2 znaczony
izotcpem 14C. Bruno r6ine rodzaje wYgla handlowego oraz wggla z cukru trzcino-
wego. Za pomocg elektrometru ikwadrantowego w komorze jonizacyjnej slui4icej do
pomiaru migkkich promieni i3 obserwawano zmiang natgienia jonizacji w ?czasie
od 20 do ponad 350 gcdz., zaleinym od rodzaju wggla. Otrzymane krzywe kinetycz-
ne wskazujg na szybk4 poczgtkowg desorpcjg CO2 z kanalik6w adsorbenta. Nastgp-
nie krzywa przechadzi w prastq, ktdrej nachylenie zaleiy od natury adsorbenta
oraz stopnia zapelnienia kanalikow. Do ustalenia spasobu pomiarlu powierzchni
w1a9ciwej zastosowano metodg adsorpcji CO2 na wgglu w warunkach kolejno male-
jgcego icignienia powietrza przed adsorpcjg.
Niektore rownowagi fazowe w ukkadzie BaO - SrO - Ti02
Some Phase Equilibria in the Ternary System BaO-SrO-TiO2
M. DRYS
Katedra Chemii Nieorganicznej I Politechnikt, Wroctaw
Kontynuuj;4c baidania nad wysolcotemperaturowymi rownowagami fazowymi
ukladu potr6jnego BaO-SrO-TiO2, opracowano rownowagi w obszarze Sr'Ti03-
(Sr2Ti04 - Ba2TiO3, stos,ujg.c metody anahzy termicznej, mikroskopowej i rentge-
nog?ra.ficznej.
Przekr6j Sr2TiO4 - Ba2TiO4 charakteryzuje sig duiym obszarem roztworu
stalego B.a2TiO,l w (3-Sr2Ti04, siggajE1cym do 98?/o wag. Ba2TiO4. Nie stwier-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
dzono rozpuszczalno?ci Ba2TiO4 w a=Sr2TiO4, W przekrojach Sr2TiO4 - BaTiO3
i Sr3Ti207 - BaTiO3 stwierdzono dune obszary roztworow stalych wymie-
nionych tytanianow strontu w BaTiO3, siggaj;4oe do okolo 500/o wag. Zbadano zmia-
ny temperatury przemiany a/(3 Sr2TiO4 i tetr./heksag. BaTi03 a takie zmianq temp.
rozpadu Sr3Ti207 w rozpatrywanych przekrojach. W podanym obszarze nle poja-
wiaj4 sl@ zwigzki'potrojne.
NFCh-28
Dyfuzja powierzchniowa gazow w katalizie heterogenicznej
Surface Diffusion of Gases in Heterogeneous Catalysis
J. DUBIK
Katedra Chemit Ftzycznej Politechniki, Gliwice
Omowiono dyfuzjq powierzchniowcI, jej zaleinosc od cisnienia i temperatury oraz
mechanizm.
Badania w dziedzinie 'dyfuz.j;i powierzchniowej N2 1 CO2 na katalizatorach do
syntezy Fischera-Trcpscha wykazaly: a) zwiQkszony udzial dyfuzji powierzchniowej
przy duiych cisnieniach (40 atm); b) -zrnniej.szenie :dyfuzji powierzchniowej po
wzro?oie temperatury od 20 do 60?C.
W wyniku badali eksperymentalnych i studiow teoretycznych zmieniono zaloze-
nla ado obliczanla wlasnosci rnakrokinetycznych katadizatora. Zapropanowario na-
stgpuj'q-cy wzor defini~cyjny do obliczania porowatosci efe!ktywnej:
d Def
Dry
d i/r max.
Def
(D ? P)1 atm
gdzie: Sef - porowatok efektywna, Def, wspolczynnik dyfuzji efekty,wnej
w cm2xseec-1, P - cisnienie ~w atm, Dn, wspolczynnik dyfuzji Fioka w cm2sec-1
oraz D - wspolczynnik ~dyfuzji w fazie gazowej w cm2 sec-1.
Rownanie to uwzg1gd1nia `najnowsze badania z dziedziny 'dyfuzji i poziwala
w przeciwienstwie do metody dotychczas stosowanej unikn46 nieprawidlowej eks-
trapolacji funkcji Def = f (1/P) do nieskonczenle iduzych cisnieii.
Badania autorow ipozwolily na ipelne scharakterysowani-e makroki?netycznych
wlasnosci katalizato;row Zelaznych do syntezy Fischera i Tropscha.
NFCh-29
0 moiliwosci wystt powania Iiczby koordynacji siedem
On the Possibility' of the Occurence of the Coordination Number Seven
K. DYREK
Katedra Chemit Nteorgantcznej Uniwersytetu Jagtell onskiego, Krakow
Kterownik: prof. dr W. Jakdb
? L i,czby koordynacji 7 nie stwierdzono dotychczas w isposab pewny w woinych
jonach lub kompleksach monomolekularnych. Na mozliwo?E jej wyst@powania wska-
zuje sklad soli K[Cr(SCN)4(NH3)2J?] odkryty przypa~dkowo przez Pfeiffera. Powstaje
21
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ona ~dzia,laniem jodu na roztwor tzw. soli Reine~cke: K(Cr(SCN)4(NH3)2J, jako trudno
rozpuszczalny, krys.,aliczny osad cielnnobrunatny. Jod zawarty w zwiezku znajduje
siq na zerowyrn stopniu utlenieni?a.. Metode pomiaru preznosci par roztworow :ace-
tonowych stwierdzono, ze zwiazek z jodem jest izoosmotycz;ny z sole Reinecke. Stqd
wniosek, ze kompleks jest jednoridzeniowy, a koordynowany jako siodmy podstaw-
nik jod jest jodem jednoatomowym. Ostateczne rozstrzygni;,,cie :zagadaienia powin-
no dac pomiary magnetyczne, bedece w tej chwili w przygotowaniu. Dalsze baidania
zmierzaJ4 do poznania warunkow umozliwiajacych tak niezwykle koordynacj@.
Potencjometryczne badanie tlenku cynkowego jako kontaktu
rozkkadu metanolu
Potentiometric Study of Zinc Oxide Catalyst for Methanol Decomposition
A. FRACKIEWICZ
Katedra Chemtt Ftzycznej Potitechniki, Warszawa
Baden katal.ityczny rozklad metanolu na ,preparacie ZnO otrz.ymanym przez
termiczny razkla~d :zasiadowego w@glanu cynkowego. Mierzono stopieri przemiany tej
reakcji w zalezno?ci od temperatury po zachowaniu stalosoi innych pararnetrbw.
Porownano potencjal elektrody proszkowej utworzonej z ZnO uzywanego w re-
akcji z potencjalem elektrody zawierajecej tlenek ni~euywany. Stwierdzono rozmaity
przebieg linii w ukladzi-e potencjal elektrody proszkowej - czas w obu wymienio-
nych przypadkach. Zastosowano elektrod@ proszkowe o odmiennej, niz klasyczna,
konstrukcji. Pomiary wykonano z platynowe i rt@ciowe elektrode wyprowadzajece
uzyskuja,c w tym ostatnim przypadku lepsze odtwarzalnosc wynikow. Metode
Tie rn k i n a i IS,z w a r c m a n as wyznaczono zaleznosc entalpii, entropii, poten-
ejalu termodynamicznego i porownano otrzymane wyniki z warto?ciami otrzymany-
mi eksiperymentalnie.
NFCh-31
O octanotoranach i octanocyrkonianach
Thorium and Zirconium Acetate Complexes
B. FRANK
Katedra Chemtt Nieorganicznej Uniwersytetu Marti Curie-Sktodowsktej, Lublin
Octany toru i cyrkonu rozpuszozaja sie w octanie amonowym tworzac nie znane
w literaiturze polacz.enia kom)leksowe. Na drodze dializy stosujac membrany eelo-
fanowe z uzyciem octanow alkalicznych jako obcych elektrolitow przeprowa-
alzono pomiary wielkosci ?eigiaru jonowego uzyskanych zwiezkow kompleksowych.
Wysoki ci@zar jonowy wskazuje, ze marry to do czynienia z kompleksami wielo-
rdzeniowymi o liczbie koorldynacji wyyszej niz 6.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
Elektrograwitacyjny rozdziak dwuskladnikowych roztworow elektrolitow
przy duzych odleglosciach migdzy elektrodami
? Electrogravitational Separation of Binary Electrolytic. Solutions for a Long
Distance between Electrodes
A. FULINSKI
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Elektrograwitacyjna metoda wzbogacania i rozdzialu wodnych roztworow elek-
trolitow polega na wyzyskani.u powstajqcych przy -elektrodach w ,czas!ie elektrolizy
zmian stgtienia oraz wywolanych nimi (w polu grawitacyjnym) prEIdow konwekcyj-
nych. Uprzednio podano teoriQ termodynamicznq i fenomenologicznl efektu elemen-
tarnego oraz iprzebad:ano teoiretycznie i doswiadczalnie przy.padek rozdziafcu elektro-
grawitacyjnego przy malych odleglogciach migd'zy elektrodami.
D1a znalezienia wyratierr na zmiany stgienia w zbiornikach zapasowych .przy
du?zych odleglo?ciach mi@dzy elektrodami skoirzystano :ze znanych juz rownafi opi-
sujgcych szybko?c konwekcji i przebieg st@ienia w przyelektrodowej warstwie dy-
fuzyjnej.
Przeprowadzono szereg ro,zdzialow elektrograwitacyjnych w wodnych roztworach
CuSO4 i OdSO4. Uzyskane wyniki dobrze zgadzaj , sii@ z wynika'mi obli~czonymi
z otrzymanych wzorow.
Termodynamiczna teoria korozji elektrochemicznej
Thermodynamic Theory of Electrochemical Corrosion
A. FULINSKI
Instbtut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Za pomoccl termodynarniki procesow nieodwracalnych wyprowadzono wzory
pozwalajcI-ce na okre?le?n~ie pr4d6w korazyjnych i ochronnych d1a ?wieloskladniko-
wego stopu znajdujcqoego si@ w wi-eloskladnikowym roztwarze powodujqcym :koiro-
zj@. Jezeli na powierzchni atopu zachodzi N jednoczesnych p63reakcji elektroche-
m cznych, z kt6rych M jest anodowych (a = 1,2, ... , ;M), zas N-M katodowych
(c = M + 1, M + 2, ..., N), to calkowity prod korozyjny wieloskladnikowe.goi stopu
jest dany wyrazeniem:
c)MN c)N [)NN N-~ cN~ cN~ L+ E N'~
Z Z E E Lak Lij(Ej - Ek) L c)~ L+ L~ L. Lij (Ek - E)
(1 ... N) _ a=1 k=1 i=1 j=1 - c=M+1 k=1 i=1 j =1
Ea N N N N
Ljj Lii
i=1i=1 i=1j=1
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
M N N N
Z Z Z Z Lak L1J(Ea + Ek - 2EJ)
.(1 ... N) - a=1 k=1 1=1 J=1
1(1 ...#0N) _
q
N N
2 Y, E Lck
c=M+1 k=1
Struktura krystaliczna zwigzku kompleksowego siarczanu cynku
z mocznikiem. I. Komorka charakterystyczna i grupa przestrzenna
The Crystal Structure of the Zinc Sulphate-Urea Complex Compound.
1. Unit Cell and Space Group
Z. GALDECKI, B. GOLINSKI
Katedra Chemit Nieorganicznej Politechniki. LOd!
Zwigzek kompleksowy siarczanu cynku ;z mocznikiem o skl?adzi,e ZnSO4'I6CO(NH2)2
krystaliauje w postaci prostokgtnych plytek ze stopu stechiometrycznych ilosci
ZnS04.7H20 i moczndka..Kompleks ten stosuje siq w poistaci kondensatu ~z foirma-
linq do unpregnacji nie mn4eej tkanin ?celulozowych. ,
Pojedyncze kryszta)ly Lego zwigzku poddano ,badaniom rentgenograficznym. Na
podstawie izdjq6 Lauego stwierdzono, 2e krystalizuje on w ukladzie rombowym.
Metodami o!bracanego i kolysanego krysztalu stosujgc promieniowanie Cu., i ka-
mery o grednicy 76,4 mm wyznaczono stale sieciowe. Wynoszq one:
Stwi-erdzono, ze w komor?oe elementarnej zawarte sq 4 czgsteczki zwigzku. Na
podstawie statystyki wygaszel wyznaczono grupq dyfrakcyjnq mmmP-c-.
a= 7,30 A, b= 15,26 A, c=20,23A.
NFCh-35
Analiza strukturalna podfosforanu srebra (Ag4P2O6)
Ray Investigation of Silver Hypophosphate (Ag4P2Os) Structure
W. GLAZER
Katedra Chemtt Nieorganicznej Politechniki, Warszawa
Badano podfosforan srebra metod4 rentgenogramow proszkowych. Zaleznogci
geometryczne obli,czono z interpretacji diagramu. Pomiary wykonano metodq Bra
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
M N
2 Y, Y, Lak
a=1 k=1
N N N N
Lok Lij(Eo + Ek - 2Ej)
c=M+1 k=1 1=1J=1
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
dleya i Jaya, uzupelnionq ,przez. Cohena i autora. Do obliozel zastosowano rachunek
wyr6wnawczy metodq najmnlejs.zych kwadratow.
Pod-ano spos6lb wyodr@bnienia analizowanego zwi4zku, dokladny opis metod
otrzymani,a i analizy metodami chemi-cznymi.
Oznaczono, stale sieciowe tego zwi2jzku: ao = 6,858 A, co = 1,293 A, colao = 10,274._
NFCh-36
Szereg adsorpcyjny kationow na kolumnach siarczkowych
Adsorption Series of Cations in Chromatographic Sulphide Columns
Z. GOERLICH
Zestawienie rozpuszczalnosci roznych siarczkow metali mci@zkich sugerowalo pew-
n4 kolejnosr a~dmsorpcji kationow nieorganiczn.ych na kolumnach siairczkowych. Za-
gaidnienie to jest interesujqce z punktu widzenia geochemin. Tworzenie siq stref
mineralow siarczkowych niew4tpli?wie wide si@ ze zjawiskami selektywnej ad-
sorpcji.
Badanie zachowanima si@ roztworow jonow: Pb, Cu, Zn, Co, Ni, T1; Fe; Mn na
kolumnach siarczku cynku, siarczku kaidmu i siairczku olowiu nie potwierdzilo
prostej zaleznosci adsorpcji od ro??puszczalnosoi. Doswiadczenia prowadzono mmetadq
chromatografli elucyjnej stosujgc wod@ ?jako rozpuszczialnik i badaj4c po?larogra-
fimcznie wyciek z kolumny. Ze wzgledu na wplyw pH na rozpuszczalnosc siarczkow
kontrolowano rbwniez kwamsowosc roztwor?ow.
Badanie dyspergowania w polu ultradiwigkowym w zaleinosci
od czgstotliwosci i nateienia fall
Investigation of Dispersing in Ultrasonic Field in Dependence upon Vave
Frequency and Intensity
M. GORSKA, J. ZIENIUK
Zaktad Fizyki Technicznej Instytutu Chemii Ogbinej, Warszawa
Opracowano i zbudowano u!klad mdo pomiaru ?nateienia Pali ultradzwi@kowej
przy roznych cz@stotliwosciach metodq kalorymetryczn4. W oparoiu o przeprowa-
mdzone pomiary wyeechowano kwarcowe generatory 'ultradiwi~qkowe, a nast@pnie
dyspergowano? wybrane uklady przy roznych nat@?eniach i czgstotliwo?ciach. oraz
czasmach diwiekowlenia.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
NFCh-38
Charakterystyka termodynamiczna cieklych roztworow Ag-Bi
Thermodynamic Characteristic of the Liquid Solutions Ag-Bi
Z. GREGORCZYK
Katedra Chemfi Nieorganicznej Wydziatu Farmaceutycznego Akademif Medycznej, Wroclaw
Wyznaczono podstawowe funkcje termodynamiczne cieklych roztworow Ag-Bi
rnetodg pomiaru sil elektromagnetycznych oraz z wykresu fazowego. Zbadano' 8 cie-
klych stopow Ag-Bi o zawartog,ci 5-70?/o atomowych Ag w 770-970?K.
Z przebiegu krzywych -entalpii oraz aktywnosci srebra wywnioiskowano moili-
wosc wystepowania uporz;dkowanej struktury w bliskim zasiegu w stopach bo-
,gatych w srebro oraz stopach bogatycii w bizmut..
Badania nad elektronowym mechanizmem dehydrogenizacji alkoholi
alifatycznych na katalizatorze NiO
Studies on the Electronic Mechanism of Dehydrogenation of Aliphatic Alcohols
on NiO Catalyst
J. HABER, T. WILKOWA
Katedra Chemft Nieorganicznej Akademfi Gorniczo-Hutniczej, Krakow
Podano wyniki badan nad przewodnictwem elektryoznym katalizatora NiO w cza-
sie, gdy na jego powierzchni zachodzila reakcja dehydrogenizacji iroinych alkoholi
szeregu alifatycznego. Badano przewodnictwo elektryczne NiO w czas-fee chemisorpcji
poszczegbinych substratow i produktbw reakcji dehydrogenizacji. Wyniki prowadzq
do wniosku, ie zmlany przewodnictwa elektrycznego obserwowane w czasie reakcji
nie sq wyviolane przez zmian@ zdefektowania sieci tlenku, lecz przez chemisoirpcje,
reagujgcych ezgsteczek.
Mechanism dehydroge.nizacji wszystkich alkoholi I- i II- rz@dowych jest ana-
logiczny, a zarowno zmiany przewodnictwa jak i szybkosc reakcji chemicznej uwa-
runkowane sq chemisorp,cj4 aldehydu tub ketonu, ktore na powierzchni katalizatora
zachowujq sie, jak donory. Przeprowadsono. dyskusj@ otrzymanych wynikdw oraz
zapiroponowano elektronowy schemat przebiegu dehydirogenizacji.
NFCh-40
Chemia gorgcych atomow zaaktywowanych w procesie rozpadu
The Chemistry of Hot Atoms Activated in b-Decay Process
A. HALPERN
Zaktad Radfochemit Instytutu Badan Jqdrowych PAN, Warszawa
Rozpad 0 atomu promieniotworczego powoduje jego wzbudzenie tub (i) joni-
za,cjq. Obecnosa takiego atornu w czgsteczce chemicznej jest przyczynq dysocjacji
tej czgsteczki i uwolnl,enia si@ atomu-produktu. W pracy badano efekty chemiczne
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
tego typu, towarzyszgce przernianie 131Te - 111J w ukladach nieorgantcznym i orga-
nicznym. W pierwszym przypadku, stosujq.c metodq chromatografii bibulowej z na-
? sttipnym radiornetr.ycznym wywolaniem chromatogramu, okreslono s:tosunek iloscio-
wy jonow J-, JO3 i JO4 , powstalych z. xozpadu promieniotwbrczych jon6w tellu-
?rynawego i tellurynowego. W drugim :przypadku baidano prawdopodobienstwo uwol-
nienta 181J z promieniotwbrczego tellurku :dwubenzylu Graz zdolnasc wchodzenia
tych atom6w w reakeje z czgsiteczkami r6inych rozpu!szcza1nik6w.
Nieorganiczne oksymy
Inorganic Oximes
E. HEJMO, A. KANAS
Katedra Chemii Nteorganicznej Uniwersytetu JagielloAskiego, Krakdw
Kierownik Katedry: prof. dr W. Jakob
Dotychczas wystgpowanie nieorga~nicznych oksym6w stwierdzono jedynie u Mo(VI)
i Mo(V). M. in. Jak6b i Jeiowska (Trzebiatowska) zauwaiyli wystgpowa.nie dwu-
u;iemnej grupy NOH w skladzie polianion6w kwasu molibdenowego jako grupy most-
kolwej, np. w czerwonobrunatnej soli:
K4 I rH2(Mo04)4Mo' / NOH\Mo(Mo04)4H2 ? 14H20
\MoO4/
Jest to jedyny polianion kwasu molibdenowego o dobrze ustalonym skladzie i choc
?czQ9ciowo trafnie przyj@tej strukturze.
Ostatnio donieslismy o innym oksymie zawierajgcym osmio,koordynujgcy Mo(V)
[Jak6b W.. H-ejmo E., Kanas A., Roczniki Chem., 33 (1959)]. Oksym ten jest so18
(fioletowe krysztaly), kt6rej nadajerny wz6r:
NO
K8 I (CN)5No?~l0 -Mo?(CN)5
Mostkowe grupy NO sq to w tym przypadku zdeprotonowane tro'jujemne 14-elek-
tronowe grupy cksyrnowe. OsobJiwo6cia j-est to dwurdzeniowosc iprzy liczbie koordy-
nacji 8 Tdzeni mclibdenowych. Wystepowanie 3 mostk6w. zmusza do przyjgcia lpo-
dwbjnego trygonalnego dwunastoscianu jako modelu kompleksu.
Prawdopodobnie istnieje tei oksym o izomerycznym ze wzglgdu na sklad atomo-
wy anionie, zawierajgcym jednak Mo(VI).
Przypuszczamy, ie grupa nieorganicznych oksym6w moie okazae siq interesu-
jqca dla og6lnej teorii wi4zah.
NFCh-42
Adsorbcja anionow i kationow na metalach szlachetnych
Adsorption of Anions and Cations on Noble Metals
E. HERCZYNSKA i I. CAMPBELL
Zaktad Radiochemii Instytutu Badal% Jqdrowych PAN, Warszawa
Wykonano szereg do?wiadczeli ~dotyczacych adsorpcji anion6w (35S, 131J) araz
kationow (6OCo) na metalach stlachetnych ~(Au, Pt). Zastosowano metodq kroplowq
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
mum: jeden w zakresie niskich, drugi za? w zakresie wysokich pH. Adsorpcja ka-
tionbw w zaleinosci cd pH ma przebieg odwrotny.
Podano prObq teoretycznego wyjasn'ienia obserwowanych faktow.
Stwierdzono, ie adsarpcja anion6w w !zaleino?ci od pH ma dwa ,p,unkty maksi-
kropli :i zmywanie jej :pa okreslanych okresach czasu.
waniu zjawiska adsorpcji na powierzchni metalowej przez kolejne umieszczanie
niach (10-9 - 10-10 mola/l). Uiyty war ant metady kroplawej polegia na kumulo-
polegajgczl na umieszczaniu na powier.zchni kropli (0,2 ml) beznosni!kawego roz-
tworu odpowiednich jonow, przy czym stosowano roztwory a bardzo malych steie-
Nowa metoda wydzielania lantanu z mieszaniny pierwiastkow ziem
rzadkich
A New Method for Lanthanum Separation from the Mixture of Rare Earths
W. HUBICKI, K, WIQCEK, J. WYSOCKA
Katedra Chemit Nieorganicznej Uniwersytetu Marii Gurie-Sklodowskiej, Lublin
wzbagacenie frakcji la.ntanowej, bowiiem z mieszaniny wyjsciawej skladajgcej sip,
z tlenkow ziem rzadkich o zawarto?ei 50?/0 lantanu uzyskuje sie po drugiej ekstrak-
?cji preparat a zawarto9ci do 95?/o La, reszte stanowiq gl6wnie tlenki Pr i Nd. Po-
wt6rzenie ekstrakcje po raz trzeci ida;je produkt o zawartosci 990/0 La203 nie zawie-
rajacy lantanowcbw ciqikich ani itru. Czystos6 preparat6w sprawdzano spektralnie
i spektrofotometrycznie. Metoda jest bardzo szybka, prosta i tania.
lub frakcjonowanej krystalizacji, naszq metodq manna uzyska6 bardzo szybkie
Wyzyskujgc roinic@ zasadowo?,ci tlenk6w pierw.iastkow ziem rzadki,ch opraco-
wano metode wydzielania lantanu przez ekstrakcje roztworami NH4NO3. W odroi-
nieniu od ~dotychczas stosowanych metod wydzielania lantanu na drodze ekstrakcji
Energie solwatacji i entropie jednowartosciowych
jonow w metanolu
Energies of Solvation and Entropies of Monovalent Ions in Methanol
B. JAKUSZEWSKI, S. TANIEWSKA-OSINSKA
Katedra Chemit Fizycznej Uniwersytetu, Lbd?
Zmierzono potenejal normalny potasu w metanolu z pomiarow ISEM ogniwa za-
wierajgcego elektrod@ trzeciego rodzaju:
Hg/Hg2SO4/K; SO,,/KBr
in CH,OH
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Obliezono 'sumy swobodnych energii solwatacji w roztworze metanolowym d1a
soli zlozanych a jonow: Li+, Na+, K+, Cl-, Br-, J- i porownano je z odpowied-
nimi energiami hydratac.ji. Otrzymano zalezno96 prostoliniowq. Na podstawie uzy-
skaaych rownan oceniono w przybiizeniu swobodne energie solwatacji i potencjaly
normalne ruibidu i cezu w metanolu.
Obliczono normalne molowe entropie rozpatrywanych soli w metanolu i stwier-
,dzo-no ich prostoliniowq zaleinoia od entropii w wodzie. Obliczono przyblizone
wairitosci bezwzglgdnych entropii jonow w metanolu.
Badanie warstwy adsorpcyjnej chioru na wgglu metodq elektrod
proszkowych
Investigation of Chlorine Adsorption Layer on Coal by Powder Electrode
Methode
H. JANKOWSKA, W. TOMASSI
Katedra Chemii Fizycznej Potitechriiki, Warszawa
Wyznacz!ono potencjometrycznq izoterm@ adsorpcj chloru na w@glu CH o dwoch
raznych ?red,nicach ziaren: 0 < 0,106 oraz 0;06 < 0 < 0,25. Izotermy adsorpcji d1a
tych dwoch wegli pokryly si@. Stwi-erdzono dia abu przypadkow sluszno5c przybli-
zonego wzoru n = a?17b, gdz.ie a jest mierzonym potencjallem pologniwa proszko-
wego, r - st@zeniem powierzchniowym chloru, a i b stalym:i.
Zbadano mechanizm ustalariia si@ potencjalu w w@glowej elektrod!zie proszko-
wej z warstwq adsoirpcyjnq ichloru. Zastosowano, do badaii wegiel CH oraz wggiel
spektroskoplowo czysty CS. Zbadano nastgpujace uklady: C(el. lita) I C12(g)i KC1aq oraz
Pt,C(proszek) I C12aq, KC1aq.
D1a tych pologniw obliczono Ich potenejaly normalne. Podano opis mechanizmu
procesu elektrodowego, zachodzgcego na proszkowej elektrodzie w@glowej w obec-
naici chloru oraz wyprowadzono uzasadniony teoretycznie wzor na potenejal tej
,elektrody.
Wibracyjna struktura widm absorpcyjnych zwigzkow uranylowych
The Vibrational Structure of Absorption Spectra of Uranyl Compounds
B. JE2OWSKA-TRZEBIATOWSKA, A. BARTECKI
Katedra Chemii Nieorganicznej II PoUtechniki, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
absarpcyjnych zwigzkow uranylu w roztworach. W ioelu ruzyskania pelniejszego
obrazu okreAlono wskazniki ilo?ciowe charakteryzujgce w pewnym przyblizeniu
-wibracyjnq staukturq oniawianych widm. Wyznaczono, oprocz wielkosci i polo?enia
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
maksimow absorpcyjnych, warto5ci p6lszer.oko5ci sily osicylatorowe poszczegol-
nych pasm oraz na ldrodze graficznej wartosci integralnej intensywnoisci.
Uzyskano widma absorpcyjne bezwodnego uranylu w niektorych rozpuszozalni-
kach organ?icznych. Zbadano wplyw uwodnienia solwenta na zjawisko lakwacji bez-
wodnego azotanu uranylu.
Na podstawie tych danych podano ogbinq charakterystykq widm absorpcyjnych
zwiqzkbw uranylu i wykazano zwigzek mi@dzy charakterem widma a ~dzialajgcym
wicIzaniem.
Stan jonowy i czgsteczkowy azotanu uranylu w rozpuszczalnikach
organicznych
The Ionic Species in Uranyl Nitrate Solutions in Organic Solvents
B. JE2OWSKA-TRZEBIATOWSKA, M. CHMIELOWSKA
.Katedra Chemii Nteorgantcznej Unhuersytetu, Wroclaw
I? stytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Zmierzono przewodnictwa elektryczne roztworow azotanu uranylu w rozpusz-
czalnikach organicznych o zakresie staaych dielektrycznych od 7 do 110 (TBP, me-
tyloizobutyloketon, metyloetyyoketon, aceton, acetyloaoeton, alkohol etylowy, alko-
hol metylowy, aoetonitryl, formamid i d1a porownania - woda).
Obliezono stal4 aso,cjacj?i jonow w zakresie iniskich stQZerl metodq Fuossa, w za-
kresie za? wy;Lszych st@2el obliczono. stale tworzenia par jonowych, tripletcw
i ewentualnie kwadrupletbw metodami Woostera i Fuossa.
Z otrzymanych wynikaw wyciggni?Qto wnioski na temat solwatacji ?azota-nu ura-
nylu w powyzszych rozpuszczalnikach.
Nizsze stopnie utlenienia renu
Lower Oxidation States of Rhenium
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, J. DANOWSKA
Katedra Chemii Nteorganicznej Untwersytetu, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Poprzedni,e nasze badania polarograficzne wykazaly powstawanie komplekso-
wego cyjanku Re(I) podczas redukcji oksycyjanorenianu [Re02(CN)4]3- w roztwo-
rze KCN. Redukuj4c oksycyjanorentan {V) stalym amalgamatem sodowym otrzy-
mano fioletowe roztwory zawierajgoe kompleks renu (I). Z roztworbw takich Wy-
dzielono krystalieznq sol potasowq kompleksu dipirydylowego -Re'+.. Kompleks ten
jest diamagnetyczny, ,co wynika z pelnej obsaidy elektranowej orbital 5d. Charak-
terys,tyczna jest zwiq?zana z tyro wiielka trwalok kompleksu.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
NFCh-49
Wplyw promieni X na ukkad MnO4/MnO4 w roztworze alkalicznym
The Influence of X-Irradiation on MnO4/MnO4 System in Alkaline Solution
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, J. KALECINSKI
Katedra Chemii Nteorgantcznej Uniwersytetu, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Podczas na?wietlania roztworu wodnego KMn04 promieniami X (lampa wolfra-
mowa, 40 kV, 10 mA) powstaje kololdalny roztwor Mn02. Potwierdzono to przez
badanie wiidma absorpcyjnego: charakterys'tyczne maksimum pojawia si@ przy
350 mil. Wydajnos6 radiacyjna G i(liczba czasteezek KMnO4 znedukowanego po za-
absorbowaniu 100 eV) wynosi 6,5. Wskazuje to na.udzial w Teduk,cji rodnik6w H
i OH poichodz4cych z radiolizy wady:
3MnO4 -i- H -I- H202 = 3MnO4 +0+ 3H-
KcQejno MnO: dysproporcjonuje:
3MnO4 + 2H,O = 2MnO4 + Mn02 + 40H-
w wyniku czego pH roztworu na?wietlanego nieznacznie rosnte (okolo 0,5 pH).
W roztworze slabo alkalioznym (0,1 m OH-) powstajacy manganian nie ulega dy-
sproporcjonowaniu. Wydajno?E nadiacyjna G (po wyeliminowaniu redukcji wlasnej
jonami OH-) wyno,si 5,5. Zmniejszen'ie G jest spowodowane obnizeniem wydajno?ci
proiduktow radiolizy wody.
NFCh-50
Kompleksy uranylu z acetyloacetonem i jego pochodnymi
Uranyl Complexes with Acetyloaceton and Derivates
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, WI. K4KOLOWICZ
Katedra Chemii Nieorgantcznej Untwersytetu, Wroctaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Zbadano kompleksotw6rczo?e azotanu uranylu ?w roztworze alkoholu ?metylo-
wego w stosunku !do ?acetyloacetonu i estru acetylooctowego.
Widmo absorpcyjne kompleksu z acetyloacetonem wykazuje zanik struktury wi-
bracy,jnej azotanu uranylu (grupa pasm wibracyjnych 200,00 - 28000 K), podczas
gdy w kosnpleksie z estrem ac?etylooctowym struktura jest j,eszcze cze?ciowo za-
,chowana i wyst@puje batochromowe przesuniiZcie tharakterystycznych maksimow.
Acetyloaceton tworzy z kationem uranylowym dwa kompleksy U02(Acac),
U02(Acac)2 ? 1gK1 = 2,43. W przypadku estru acetylooctowego (E) stwierdzono, le
w roztworze tworz4 si@ trzy kompleksy UO2E, UO2E2, (U02)2E3.lgKi = 0,56.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Struktura elektronowa kompleksow uranu (IV)
The Electronic Structure of Uranium (IV) Complexes
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, K. V. NAIR, K. BUKIETYNSKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Wroctaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Zbadano widma absorpcyjne (w zakresie old 200-800 m?) i momenty magne
tyczne kompleksow uranu (IV) w roztworach alkoholu metylowego i tetrahydmo-
tr6jbutylowy. Analagicznie zbadano kompleksy izoelektronowe prazeodymu (II)
i neodymu (III). Pozwolilo to na wyja5nienie struktury elektronowej i przejse elek
do pierwiastkow 4f. Wiekszy wplyw ligandow na widma .absorpcyjne stwierdzony
u uranu (IV) w porownaniu z pierwiastkami ziem rzadkich wskazuje na. wieksze
oslanianie arbitali 4f w porownaniu z 5f. W zgodnosci z tym pozostaje wieksza
trwalak k-ompleksow uranu.
Dyspropocjonowanie oksyanionow manganu
The Disproportionation of Manganese Oxyanions
B. JE2OWSKA-TRZEBIATOWSKA, J. NAWOJSKA, J. KALECINSKI -
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
niu W.9 reakcji:
3MnOl + 2H20 = 2MnO4 + Mn02 + 40H-
kt6rej szybkose maleje z kwadratem s,tezenia jonow OH-. Drugi rzgd w manga
nianie sugeruje zderzenie dwu czgsteczek MnO a . W mechanizmie dysproporcji
przyjeto przejkiowe tworzenie Mn2O a oraz Mn ,(V), kbory jest w tych warunkach
natychmiast utleniany przezz MnO 4 do MnO 4
2MnO4'- -}- 2H2O = Mn04 + MnO2 + 40H-
Szybkose dysproporrcjonowania ro?nie ze spadkiem st@zenia jonow OH-. Drugi m 1d
reakcji, w ~stosunku !do podmanganianu wyj,asnia. tworzenle z dwu czasteczek MnO4
jams Mn207 , ktory nastepnie rozpada sie l ostateczne produkty ~dyspropor?cji
Zastosawanie teork stanow stacjonarnych do iprzyjqtych mechanizinow daje wyniki
?calkowicie zgodne iz ~doswiadczeniem.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Wpfiyw srodowiska na konfiguracjq kompleksu nadtlenowego renu (IV)
Influence of Medium on the Configuration of Peroxycomplex of Rhenium (IV)
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, H. PRZYWARSKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Untwersytetu, Wroctaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Nadtlenowy kompleks re.nu (IV) u-oksychloroirenian powstajgcy pod dzi.alaniem
utleniaczy na oksychlorore,nian ulega ~charakterystycznej p!rzemianie pod wplywem
jonow OH-. Uwidacznia sie, to w nastgpujgcych zmianach barwy:
a OH
[C15Re-O ReC15]'_ utlen.~ I C15Re-O-ReC15, OH--O, [C15Reec15I5ioltozielon
czerwony iolty
diamagnet. paramagnet. diamagnet. .
Paramagnetyzrn kompleksu czerwonego wywolany jest ~dwoma samotnymi elekro-
nami przy mostku tienowym.
W widlmie absorpcyjnym peroksychlororenian w poirownaniu z widmem oksy-
chlororenianu poj.awia siq nowe maksimum dla ? = 490 m [t. Wid'mo absorpcyjne
hydroksychloirorenlanu wykazuje due podobienstwo do widma oksychlororenianu.
Hydroksychlororeniian w odraznieniu od oksychlororenianu nie !Mega dalszej hy-
drolizie. Dodatkowy mostek hydroksylowy podwyis:za trwalo?c kompleksu.
O redukujgcych w1asnosciach wodorotlenkow alkalicznych
The Reduction Power of the Alkali Metals Hydroxydes
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, M. WROaiSKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Wroctaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Redukujgoe wlasnosci wodorotlenkow alkalicznych s4 na ogol malo znane. Ujaw-
niajq si@ one tylko wobec silnych utleniaczy, jakilni s4 oksyaniony pierwiastk6w
przejAciowych o wysokim potencjale oksydacyjnym lub tlen snolekularny w wy-
sokieh temperaturach. Reakcja ma charakter rodnikowy, a zwalni?ajgce siq w roz-
tworach rod niki OH utleniaj4 siq ikolejno poprzez rodniki lub jany nadtlenku wo-
,doru .ai do wolnego ?tlenu. Mechanizm reakcji zaleiy ad st@tienia wadorotlenku.
Nie wszystkie wodorotienki alkaliczne scl jednakowo silnymi reduktorami. Sila
redukujgca rosnie w szeregu LAOH, NaOH, KOH, RbOI-1, CsOH. Jest to z jednej
strony zwigzane z rosngcym w tym samyrn kierunku udzialem jondw O a w pro-
?cesie utleniania wodorotlenk6w, z idrugiej zas strony z rolq kation6w jako mostk6w
w wymianie eleektronow migdzy jonami ujemnyimi.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
NFCh-55
Badania kompleks6w cyjanowych Mn (III) metodq wymiany jonu
radiocyjanowego
The Investigations of Mn (III) Cyanide Complexes by Means of Radiocyanide
Ion Exchange
B. JEZOWSKA-TRZEBIATOWSKA, Jr. ZIOLKOWSKI
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Wroctaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroctaw
Zbadano reakcj,e wymiany jonu radiocyjanowego w ukladach:
K,Mn(CN)4------KCN + K14CN (I)
K3Mn(CN)5NO ----KCN + K14CN (II)
Wymiana w iuklladzie I zachodzi z duiq szybkogoicl Roo = 5.10-4 molJl. min. Po
zastgpieniu liganda CN- przez gr'upe, NO- szybkosc wymiany maleje do zera, co
wskazuje na wzrost sily wi4zar w kompleksie. Potwierdzaj.1 to rowniei badania
widen absorpcyjnych obu kompleksow (w zakresie 380-620 m?) i wyznaczone na
drodze optycznej stale trwalogci. Wymiana II jest reakcjq fotochemiczn, ktorej
szybkog pod wplywem gwiitatla, wzrasta i staje s ig mierza1na (R1so = 2.3.10--6
mol/l.min). *Wymiana w reakcji I i~dzie poprzez si-edmiokoordynacyjny kompleks
przejgci.owy, o czym gwiadczy m. in. niska wartoga energiii aktywacji (Eakt =
= 8,5 kcal/mol. stop.). Pierwszym stadium fotochemicznej reakcji II jest dysocjacja
grup cyja?nowych w poloitieniu cis wzgl@dem grupy niltrozylowej. ?Mechanizm ten
znajduje potwierdzenie tak w wkkszej energii aktywacji (Eakt = 12.6 kcal/mol. stop.),
jak i w zaleinogci szybkasci wymiany od koncentracji KCN.
NFCh-56
Proba syntezy jodku siarki
Experiments with Sulphur Iodide Synthesis
E. JOZEFOWICZ, Z. KARPETA
Katedra Chemit Nieorganicznej Politechniki, L6di
Probowano syntezowac jodek siarki, poddaj.gc w ozonizatorze mieszanin@ par
skladniikow dzialantti icichych wyladowali w 45D? pod cign. 1 mm Hg. Zebrane w od-
bieralniku produkty tworz.1 ciemnobrunatny olej o iprzenikliwym zapachu. Natych-
Iniast po otwarciu aparatury oiej ten rozpada si@ z wydzieleniem jodu, siarki 1 SO_.
Z wodq tworzy si@ roztwbr silnie kwzgny, zawierajgcy po ods4czeniu wydzielonej
siarki jony J- i S04- w stosunku molowyrn 5,08-10,9. W wyniiku hydrolizy utwo-
rzonego przypus,zczalnie jodku siarki . stosunek ten powinien wynosic 6: 1 w mygl
rownania:
2S2J2 + 4H20 + J2 -+ 3S + HzSO4 + 6HJ
34
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Pr6by otrzymania jodku siarki przez stapianie trudnorozpuszczalnych jod':k6w
metali ci(Zikich z siarkel w zalutowanych ampulkach szklanych daly wynik nega-
tywny.
Badania kriometryczne roztworow wodnych trojtlenku arsenu
w- obecnosci chlorkow i bromkow magnezu, wapnia i baru
Cryometric Measurements with Aqueous Solutions of Arsenious Oxide
Containing Certain Halides of Ila Group Metals
E. JOZEFOWICZ, J. KRZYWICKI
Katedra Chemit Nieorganicznej Poiitechniki, Lodi
Stwierdzono, e abnhenie temp. krzepniecia roztworow wodnych tr6jchlorku ar-
senu, zawierajgcych chlorki d bromki magnezu, wapnia lub baru, morce byt obli-
,czone addytywnne ze skladu roztworu. Jedynie w roztworach BaC12 i BaBr2 0 ste-
ieniu molowym co najmndej ok. 0,8 m, zawierajgcych As203 w ilosciach powyzej
0,05 mol/1, og6lne obndzenie temp. krzepnigcia jest mniejs-ze iniz suma obni eA wy-
wolanych iprzez kaid4 substancjq rozpus,zczan.1 z osobna. Dowodzi to, ie-zwicJzki,
jakie substaneje to tworzEl ze sobq w stanie krystalicznym, czgaciowo utrzymujq sie
rawniez i w roztworze.
Mikroogniwo adsorpcyjne do wykrywania obcych gazow i par
w powietrzu
Adsorption Microelement for the Detection of Foreign Gases and Vapours
in Air
B. KAMIEf4SKI
Zaktad Fizykochemit Zjawtsk Powterzchniowych PAN, Krakow
Od czasu pierws?zej publikacji o mikroogniwie adsorpcyjnym (1947) ?udoskona-
lono je tak, ze mozna stosowa6 to urz4dzenie do rozmaitych cel6w praktycznych.
Wrazliwok ogniwa na ~Aady chloru w powietrzu 1(10-6 obj.) pozwala,np. kontrolowaE
stopiei4 chlorowania wady wodooi4gowej. Minimadne zanieczyszczenie powietrza
wodorem pozwala wykrywat stopieii zatrucia atmosfery gazem swi-etlnym idyfuil-
dujzl,cym z nieszczelnych instalacji gazowych, wrazliwo?e urzgdzenia na metyioaminq
i pc414czenia siarkowe iumozlliwia orientaeje, ~co do stopnia zatrucia atmosfery p:ro-
duktaml rozkladu, brak tlenu w powietrzu zmienia r6wniei potencjjal. Wiele ga-
z6w i par adsorbowanych na warstwie zelu krzemowego utrudnia dyfuzjq powie-
trza !do powierzchni elektrody d wywoluje odchylenia potencjalu urz;dzenia od nor-
my charakterystycznej d1a czystego powietrza.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kinetyka reakcji utleniania KJ tlenem na granicy fazy ciektej i gazowej
Kinetics of the Reaction between _KJ and 02 on the Interface Liquid-Gas
W. KAMIENSKI
Zaktad Chemii Og6tnej Politechniki, L6d2
Zbadano kinetykq reakcji: 4KJ + 02 + HC1 -+ 2J2 + 2H20 + 4KC1 na granicy
faz gaz-ciecz. Zastosowano staly przeplyw powietrza, albo tlenu nad okreslona po-
wierzchni4 .wo~dnego lub alkoholowego, zakwaszonego roatworu KJ. Mierzono w cza-
sie ilos6 wydziedonego jo,du, kt6ry cz@gciowo znajdowal si@ w naczyniu reakcyjnym,
cze?ciowo parowal i byl pochlaniany w roztworze tiosiarczanu.
Stwierdzono De reakeja przebiega zgodnie z r6wnaniem:
dx' k /I -
dt Va
a jej rz0d wynosi + 1/2.
Wyznaczono zale2nosci stalych szybko ci od temperatury, stl~2enia HC1, wiel-
koki powierzchni granicznej, szybkosci mieszania fazy -cieklej, ?cisnienia czgstecz-
kowego tienu w fazie gazowej, stg2enia Cu+ i Fe-'+ w roztworze, st@2enia alkoholu
metylowego i etylowego, mocy jonowej, lepkosci oraz napigaia powierzchniowego.
Uzyskane wyniki wskazujEj na lancuichowy mechanizm badanej reakcji, katali-
zowanej przez jony wodorowe oraz jony Cu+ i Fe2+.
Badanie.ukkadu Zn(Hg) /Zn2+ + OH- metodami potencjometrycznq
oraz polarografii amalgamatowej
Potentiometricand Polarographic Investigation of the System Zn(Hg)Zn2++OH-
W. KEMULA, B. BEHR, J. DOJLIDO
Katedra Chemii Nieorganicznej. Uniwersytetu, Warszawa
Zak lad Fizykochemicznych Metod Analitycznych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
StosujOc kroplow4 elektrod@ rtgciowcj lub -amalgarnatow4 zmieirzono polarog'ra-
ficzne potencjally +p6lifiali fal anodowych i katodowych cynku w iroztworach +0,2 m
KC1, zawierajgccych NaOH w ~itgtieniach god 0 do 1,6 mola/l.
Wykonano pomiary potencjal6w r6wnowagi ukladu: amalgamat cynku - siar-
czan cynkiu w 0,2m KC1 zawierajacym od 0,1 do 1,6m NaOH. Ustalanie siiQ r6wno-
wagi w roztworze w przy_;adku swie?o przyrz4dzonych alkalicanych roztwor6w
soli cynku sledzono pH-metrycznie.
Z wysoko5ci fal katodowych cynku oraz pH szeregu ratwor6w alkalicznych
obliczono ilooczyn xozpuszczaLno5c1 wodorotlenku cynku. Z danych doswiadczalnych
wyciggnigto wnioski ~dotyczgce mechanizmu i kinetyki proeesu elektrodowego. ObJi-
ezono stan~dardowe prcldy wymiany d1a reakcji elektrodowej cynku w rotworach
alkalicznych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badanie ukkadu Zn(Hg)/Zn2+ -{- C2O4- metodq potencjometrycznq
i polarografii amalgamatowej
Potentiometric and Polarographic Investigation of the System
Zn(Hg)/Zn2+ + 0204_
W. KEMULA, B. BEHR, J. MALYSZKO
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
Zaktad Fizykochemicznych Metod Analitycznych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Wy:znaczono potencjaly ro-wnowagi Eo oraz potencjaly p6lfali fat anodowych
E,i2ai katadowych E1,2kc,Yn!ku w 4.110-3 do 4.10-1m K2C204. O;bliczono, ze przy stq-
ieniach C202- 0,02 m jony [Zn(C204)3]4-.
Wykazano? ie jony C202- nie biora udzialu w elementarnym anodowym proce-
sie przejscia elektironu. Obliczono, ze elementarny proces katodowy przebi?ega
z udzialem Zn2+.aq dla stgien C2O4- [W(CN)4(OH)2]2- + 2CN- + 2HCN + 2R
NFCh-112
0 budowie nitrozylk6w. Mn, Fe I Co typu nitroprusydku
On the Structure of Manganese, Iron, and Cobalt Nitrosyls of the
Nitropruside Type
T. SENKOWSKI
Iiatedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Jagtellonskiego, Krak6w
Kierownik Katedry. prof. dr W. Jak6b
Pierwszym zwiqzkiem typu nitroprusydku byl otrzymany prze.z Playfaira
Na- [Fe(CN)5NO] ? H o f m a nn, M a n c h o t i inni przyjmowali, Ze grupa ni?tro-
zylowa jest obojgtna i koordynacyjnie zwiqzana z jonem Fe"'. Badania magnetycz-
64
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ne W l o a zwlaszcza -ostatnie badania K o 1 t h o f f a i T or r,e n,a oraz
Z u m a n a d Ka b a t a nad polarograficznq a'edukcjq nitroprusydku wskazu j,}
ha wyst@powanie w tym zwigzk'u grupy NO+ zwi4zanej z jonem centralnym Fe".
Otrzymane 3 fale redukcji grupy NO+ Z u rn a'n [Chem. Listy, 48, 368 1(1954)] ~inter-
pretuje .nast@pujgco:
[FeII(CN)5NO12- + e - [FeII(CN)5NO]3-
[FeII(CN)5NO]3- + e -->- [FeII(CN)5NO]4-
[Fen(CN)5NO]4_ + 2e + 3H+ - [Fe"I(CN)5NH2OH]3-
W zwigzku z tym, ze jest to pierwszy przypadek w historii, polarografii, aby
podstawnik jonu sprzqzonego ulegal redukeji, postanowiano przesledzic,, jak b@d%}
zachowywac si@ podobne zwigzki sprzgzone z Mn d Co. Okazalo siq, ze
K3[Mn(CN)5NO] d K3[Co(CN)5NO] nie u legajq analogicznej redukcji polarogra-
ficznej.
Diamagnetyzm K3[Mn(CN)5NO] or.az stosunkowo ~duia trwala?E komnpleksu wska-
zujq na bezbiegunowe wi4zanie podstawnikow Graz budowq powloki elektronowej
jonu centralnego ddentyezn4 z powlokq kryptonu. W zwigzku ?z tym naleialoby
przyj4E wystgpowanie grupy NO na +1 stopniu utlenienia i jonu centralnego Mn`.
Uj4Cie takie zgadia si@ rowniez z badaniami H i e b e r a, I N a s t a [Z. Natur-
forsch., 2b, 321 (1947)] kt~orzy na podstawie opracowanej przez siebie metody otrzy-
mywania +niektorych nitrozylkow typu ?nitroprusydku stwierdzili obecnak NO+
w K3[Mn(CN)5NO]. Przypuszcza sig zatem, ze grupa NO+ ,jest tak silnie zwigzana
z jonem centralnym, ze nie Mega wymianie i zarazem przebuldowie. elektronowej,
jakq sprowadzilaby redukcja. Z podobnych wzgleddw przypuszicza siQ, ze
w K3[Co(CN)5NO] grupa NO wystejpuje na -1 stopniu utlenienia Graz Co na +3
stopniu utlenienia.
NFCh-113
Wp#yw stgienia chiorku sodowego na korozjc cynku
The Influence of Natrium Chloride Concentration,, on Zinc Corrosion
J. SF5DZIMIR, M. GMYTRYK
I.atedra Chemit Fizyczrej t Elektroche?mit Akademtt G6rniczo-Hutntczej, Krakow
Badano korozjq cynku (99,990/0) w napowietrzanej wodzie destylowainej Graz roz-
tworach o zawartogei 30, 90, 200 g NaCl/l. Czasy korozji Iwynosiily 20 ado 320 min.,
temp. 25?C. Korodujgcy metal oznaczono polarograficznie. Znaleziono empiryczne
rownani-a okreslajgce szybkasc lkorozji w ?r~oznych roztworach, st4d za? obliczono
wieikoici pradow korazyjnych. Dane to oraz obliczenia oparte na rbwnaniu Ta:fela
dowodzl, ze udzial depolaryzacji wodorowej w rozpatrywanym procesie jest zni-
komy. .
Podano hipotetyczny .przebi,eg krzywych polaryzacyjnych. Pozwala to ? wyjasnic
wplyw st@zenia NaCl oraz czasu na szybkosc korozji.
Zdaniem autorow mikroogniwa korozyjne w badanym ukladzie pracujq ponizej
granicznego prgdu tlenowego.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badania fizykochemicznych w1asnosci produktow kalcynacp bajerytu
i bemitu
Studies on Physicochemical Properties of the Calcination Products of Bayerite
and Boehmite
A. SgDZIMIROWA
Katedra Chemii Nteorganicznej Akademtt G6rniczo-HUtntczeJ, Krakow
W ostatnich latach stwier.dzono wystppowanie nieznanych dawniej odmian tlen-
ku glinu otrzymywanych podczas prazenia wodorotlenk6w glinu. Rozr r nianie tych
odmian bylo oparte na proszkawych diagramach rentgenowskich. Celem niniejszej
pracy bylo stwierdzenie, czy r&znicom w wyglldzie diagram6w rentgenowskich od-
powiadaja okre?lone rb ndce we wllasnosciach fizykochernicznych badanych prepa-
ratow.
Jako. materialy wyj~ciowe posluzyly 3 r6zne wodorotlenki glinu (bajeryt i be-
unit), kt6re poddawano kalcynaeji w temp. od 500-12001 przez r6zne okresy ezasu.
Otrzymane .prObki badano rentgenograficznie oraz oznaczano ich straty citzaru
przez prazenie, cigzar wlasciwy szybko?6 aozpuszczania w HC1 i NaOH, zdolnosc
adsorpcyjng wzglgdem pary wodnej oraz powierzchniq wla6ciw4. Na podstawie
otrzymanych wynik6w doswiadczalnych stwierdzono, ze pomi@dzy odmianami nisko-
temperaturowymi y i 8 oraz odmianami wysokotemperaturowymi O i K oraz po-
migdzy tymi ostatnirni a odmiancl trwalq a wystgpujEl okreslone r6znice w wla-
snocciach fizykochemicznych.
Reakcje gorgcych atomow "As
Reactions of the Hot Atoms 76As
K. E. SIEKIERSKA, A. SOKOLOWSKA, I. G. CAMPBELL
Zaktad Radiochemtt Instytutu I3adai Jqdrowych PAN, Warszawa
Zbadano reakcje gor4cych atom(5w AS powstaj4cych w wyniku aktywacji NI)
w ukladach: tr&jfenyloarsina krystaliczna, tr6jfenyloarsina w benzenie i ASC13
w benzenie. Poslugujge siq metoda, chromatograficzn4 zbadano rozklad aktywno6ci
pomi@dzy poszczeg61nymi produktarni reakcji. Stwie?rdzono,, ze rozklad ten jest in-
ny d1a kazdego ukladu. Wyniki to ?pozwolily okreli6 udzial' Tnechanizmu zderzeti
gorgcych fl mechanizmu rodnikowego. w baidanych ukladach. Stwierdzono takze
wplyw radiolizy na retencjq aktywno?ci w pos:taci tm jfenyloarsiny.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Ekstrakcja niektorych kationow z roztwor6w HCIO4
Extraction of Some Cations from HCIO4 Solutions
S. SIEKIERSKI, R. GWOZDZ
Zaktad Radiochemii Instytutu Badan Jgdrowych PAN, Warszawa
Zr, Th, Pu1?, Ge"', Pu"', Pm i Y sq ekstrahowane przez tr6jbutylofosforan z roz-
twor6w HC104. Wsp6lezynniki podzdalu osi4gajq bardzo wysokie warto?ci w przy-
padku sWonych roztwor6w kwasu nadchlorowego, poniewai w tych warunkach
wsp6lczynniki aktywno?ci ekstrahowanych soli s4 'bardzo duke. Ekstrakcja ro?nie
ze wzrostem promienia joniowego -kationu, poniewaz ze wzrostem promienia maleje
energia hydratacji.
Zjawiska elektrobalistyczne w zastosowaniu do badari
p61przewodnik6w jako katalizatorow
Electroballistic Phenomena Applied for Investigating
Semiconductors as Catalysts
Z. SOKALSKI
Katedra Chemit Fizycznej Politechnikt Slgskiej, Gliwice
Zjawiska elektrobalistyczne znane w literaturze jako wyniki do?wiadczaine prac
uczonych polskich (M a l a r s k i) oraz innych (Christiansen) dotyczyly wy-
licznie makrobalistyki rozpylonej wody czystej oraz wody z zawarto9ciq bardzo
malych i1o?ei elektrolit6w. Nie stosowano 'dotychczas zjawisk elektrobalistyczmych
do okreglania wlasnoki cial stalych w postaci proszk6w. Z rozwaian teoretycz-
nych wynika, ie p6liprzewodniki w postaci proszk6w, a zwlaszcza p6lprzewodniki
nadmiarowe o budowie jonowej, b@d4 wykazywa6 efekty elektrobalistyczne. Nale-
ialo zatem opracowa6 odpowiedni4 aparatunQ do pomiar6w efekt6w elektrobali-
stycznych uklad6w: proszek p6lpizewodnika - gaz.
Opracowano odpowiedni4 aparatur@, za pomocl ktorej mierzono efekty elektro-
balistyczne. Pomiar polegal na przeplywie proszeu z jednego naczynia przez k:api-
1are do naczynia odbiorczego. W obydwu naczyniach znajdowaly siq elektrody
z odpowiedniego metalu, . do kt6rego elektrony przewodnictwa p6lprzewodnik6w
wykazuj4 pewne powinowactwo. W czasie przeplywu odpowiedniego gazu przez
fiitr spiekowy, na kt6rym spoczywa .proszek, na koncach kapilary wytwarza siq
r6znica potencjal6w dochodzgc?a w zalezno9ci od rodzaju u2ytych gazow i -rodzaju
,p6lprzewodnika do kilku tysi@cy wolt6w. Doswiadczenia przeprowadzono z ZnO
i Cr203. Stosowano Igazy H12 i 02.
Stwierdzono, 2e efekty elektrobalistyczne zaleili od cii?nienia gazu, przy ktoryrn
odbywa si@ przeplyw proszku przez kapllar@. Aparaturr ~dostosowano do fizycznych
wlasno6ci proszk6w, ~dia kt6rych fizyka proszk6w wyroznia 3 typy: proszki plyngce,
lepigce i drgajqoe.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O niektorych zwigzkach matematycznych nuklidow we
we wsp6trz@dnych biegunowych
On Some Mathematical Relationships of Nuclides in Polar Coordinates
Z. SOKALSKI
Katedra Citemii 'Fizycznej Politechniki .'lgskiej, Gliwice
Dla nuklid6w trwalych podanych przez Gostkowskiego we wsp61rzgd,nyeh bie-
gunowych opracowano konstrukcyjny sposob wyznaczania charakterystycznych
-punkt6w bgd'q-cych ogniskami dw6ich -elips: elipsy du?ej i malej o wsp6lnym srod-
ku Z = 53 (gdzie Z jest li,czbq atomowcq).
Ognisko duiej elipsy lokalizuje nuklid'y X (nienary idotychczas nukld)
os
oraz i D. Ogniska elipsy malej przesuniete sq ku s~rodkowi elips o 8 iiczb atomo-
wych. Zatem ogniska malej elipsy mieszczq siq na okregach o li,czbach atomowych
Z = 98 oraz Z = 9. Okr;4g symetrii przechodzi przez nuklid o liczbie atomowej
Z = 53. Najbardziej charakterystycznym punktem nuklid6w w ukladzie wsp6lrzgd-
nych biegunowych jest ognisko elipsy duiej h
10
bKorzystaj.1-c z prost,ej relacji ukladu we wsp6lrz@dnych biegunowych, dia kt6-
aego poloienia nuklidu okreslone k4tem nachylenia T ipromi-enia wodzgcego wzglq-
dem dodatniego kierunku osi x.T = (A/Z)-k, wykreslono z punktu 187X p@k pro-
106
stych. Na kaidej z prostych lei4ce nuklidy wykazujq w ukladzie wsp6lrzQdnych pew-
ne prawidlowosci: (A/Z) = d(Z). Nuklidy 1e24ce na o~dpawiednich prostych tworzq
krzywe dw6ch rodzin krzywych.
Krzywe pierwszej rodziny ze wzrostem liczby Z dgiq do. osi.Ignigcia maksymal-
nej warto5ci [A/Z]max. Dla drugiej radziny krzywych punktem charakterystycznym
jest nuklid o liczbie atomowej Z = 1. Podano interpreta,cje obydwu rodzin krzy-
wych.
. Dla zakresu kaidej krzywej objQtej punktami, d1a. kt6rych obliczono (A/Z),
og6lne r6wnanie ma postac:
_ r l 11 - e (aZi+6)j
Zi - L Z Jmax I
gdzie a i b sq wielkosci,ami stalymi.
Wyraienie:
oznacza stopieri nasycenia nuklidu danej krzywej neutronami.
Wyr.aienie:
[Al Ai
L Z Jmax Zi = (1-a) = [S]n
A L Z ]max
oznacza stopierr niena;sycenia nuklidu danej kr.zywej neutronami.
`68
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Al
log LZJmax =a=tga
f Al AI
I Z .lmax Zi
Stwierdzono, ie stala nienasycenia ,dla ipierwszej rodziny krzywych jest w
kresie liczb atomowych od 30-80 wielko?ciq stalq.
Stzid:
Ai=Z1[-] {1-e }
Z max
Elektronowo-mikroskopowe badania nosnikow typu krzemionek
do sporzqdzania katalizatorow
Electron Microscope Studies on Silica-Type Carriers
for Catalysts Preparation "
Z. SOKALSKI, A. CHMIELEWSKA
Katedra Chemii Fizycznej Politechniki Slgskiej, Gliwice
Przedmiotem badaii byly ziemie krzemionkowe o nazwie petrograficznej krze-
mionki opalonlej pochodz4cej ze zloi rejonu sandomi?erskiego (wojewadztwo kie-
leckie).
W celu scharakteryzowania ?ziem krzemionkowych pochodzQ~cych z pokladgw re-
jonu sandomierskiego (wojewbdztwo ki-eleckie) przeprowadzono badania elektrc-
nowo-mikroskopowe preparatow otrzymanych na zasadzie tych ziem. Charaktery-
styka obejmuje rowniei badania zmian, jakie odbywajq si@ !pod wplywem slabych
zasad w arodowiskach wodnych pre,paratow nie praionych oraz praionych. Makro-
skopowa budowa prepairatu w mikroskopie elektronowym przedstawia siq w po-
staci utworow, w sklad ktorych wchodzq' krysztalki SiOz. Krystality lub inch sku-
pienia :zawierajq osady, ktore pod wplywem wady, a zwlaszcza wodorotlenku amo-
nu, ulegajq rozmyciu (peptyzacji), uwalni:ajgc w ten sposab subtelnych rozrniarow
krysztalki. W przypadku ~dzia&ania na preparat NH4OH pojawia si@ na blonce pre-
paratu mazaika o charakterystycznym obrazie silikazelu. Probki ziem krzemion-
kowych prazono w temp. 800?C, w ciqgu 1 godz. Preparaty -na zasadzie ziem pra-
ionych pod dzialaniem wady zachowuj.a ostro?6 konturow, pod wplywem zas NH4011
pojawienie si@ typowej ,mozaiki" silikaielu zachodzi w mniejszym stopniu nit
w przypadku dzialania NH4OH na ziemie niepraione. Fakty to dowodza o zahamo-
waniu procesu peptyzacji ziem krzemionkowych pod dzialaniem amoniaku.
Porownano bad-ania ziem krzemionkowych z ziemiami okrzemkowymi (d!iatomee),
ktore odznaczaji} si@ slabszymi zdo1no9ciami peptyzacji, zachowuj4c ostro5c kontu-
row budowy biologi.cznej. Na drodze pratenia no?nikow typu ziem krzemionko-
69
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
wych, kt6re w 6rodowiskach zachowuj4 ostros6 konturbw, zb1i amy je zatem
wlasnc ciami do ,ziem okrzemkowych.
R6wnolegle do badali elektronowo-mik?roskopowych prowadzono ibadania ~rentge-
nograficzne oraz badania sedymentacyjne majQce na celu wykazanie 1 okreflenie
zdolnokci spiekania no6nik6w.
NFCh-120
Potencjal elektrokinetyczny nosnikow typu krzemionek
Electrokinetic Potential of Silica-Type Carriers
Z. SOKALSKI, Z. DZIEWIF{CKI
Katedra Chemii Fizycznej Politechniki, Gliwice
Potencjal elektrokinetyczny no?nik6w oraz ziem krzemionkowych jako surowea
do sporzgdzania nosnik6w oznaczono na zasadzie pomiar6w elektroosmotycznych.
Do pomia?r6w stosowano aparat Glixellego zmodyfiikowany przez autor6w.
Stwierdzono, ie wlasnoki elektrokapilarne ziem krzemionkowych z miejscowosci
Piotrowice sq zdecydowanie roine od ziem krzemionkowych z rteren6w Lasu Czy-
iewskiego. Potencjal i; ziem krzemionkowych z Lasu Ozyyew5kiego ma .warto?ci 0
lub bliskie 0, przy czym w zakresie tych malych wartosoi liczbowych jest on nie-
powtarzalny d1a idanej-pr6bki ziemi. D1a ziem krzemionkowych ze zl62 Piotrowice
w.artolci t sq znacznle wigksze i latwo powtarzaine. (Stwierdzono, ~ie r6inice we
wlasnosciach obydwu zl6i zwiaza,ne sq z hydrofobowq 1 hydrofilowq charaktery-
stykq badanych ziem krzemionkowych.
NFCh-121
0 niejed.norodnosci powierzchni katalizatorow ielaznych
do syntezy werglowodorow metodq Fischera-Tropscha
On the Surface Heterogenity of Iron - Catalysts for Fischer-Tropsh
Hydrocarbons Synthesis
Z. SOKALSKI, J. KRAMARZ
Katedra Chemii Fizycznej Politechniki, Gliwice
Na podstawie badali kinetyki adsorpcji dia indywidualnych reagent6w, prowa-
dzonych w tempeiraturze 193? ~d1a 8 katalizator6w o r6inej aktywno?ci katalitycz-
nej, stwl?erdzono, ie izotermy adsorpcji sq typu g = a?t1/n, co odpowi.adaeksponen-
cjalnej funkcj?i rozdzialu miejsc czynnych wedlug energii aktywacji adsorpcji typu
P(E) = H ? ea.E (1)
Wielkogci H, a sq d1a idanego katalizatora stale i odnoszq siq ado adsorpcji indywi-
dualnych reagent6w.
70
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Dla adsorpcji reagerit6w w mieszaninie podano na podstawie rozwaiar teoretycz-
nych r6wnanie: aa, 13a = as
gdzie
s
ado ? aH,
aco,
przy ezym wielkoki a z odpowiedaum indeksem okreslone w r6wnaniu (2) sq war-
tosciami liczbowymi wynikajgcymi z r6wnania (1) d1a odpowiednich czystych rea-
gent6w.
W daLszym d4gu
C o,
as= - 9 -
Coo Cu,
gdzie wielko?ci C z odpowiednimi indeksami sl} czynnymi stgzeniami pawierzchnio-
wymi zaadsaebowanymi z mzieszaniny reagent6w.
Wsp6lczynndk Pa odpowiedzialny jest za niejednorodnok powierzchni katali-
zator6w.
Poniewai z idefinicji na as wynika, ie: as = ~' ? W, gdzie W- jest wydajno?cie re-
akcji 'katalitycznej, a 1? wspOlczynnikiem proporcjonalno ci, przeto a11? 13a = ?,` ? W.
Na podstawle wyliczonych wartosci doswiadczalnych as d1a 8 katalizator6w i re-
agent6w CO, H;2; C02, oraz na podstawie danych doadczalnych doty.czgcych wy-
dajnosci procesu Fischera-Trops-cha podano w ukladzie wsp61rzednych zaleinos6
wydajno?ci od wielkogoi aa. Stwierdzono ni-eciggloa funkcji, rezultatem czego sA
dwie krzywe tego samego typu. Na podstawie otrzymanych krzywych wysunieto
przypuszczenie, ie ?nieciaglose funkcji jest rezultatem polimeryzacji rodni'k6w me-
tylenowych - (CH2) - odbywajgcej sie w dw6,ch ciggach polirneryzacyjnych, a r6 -
nigcych sie- stopniem (polimeryzacji Sp.
gdzie:
og6lna szybko?c polim=ryzacji
szybkosc zakoliczenia lancucha
Celem potwierdzenia tych przypuszczen sporzEldzono wykres ilustrujgcy zalei-
no?6 wydajno?ci weglowodor6w cigikich, tzn. parafiny + kogazyny od wielko?ci aa.
Otrzymano "dwie krzywe, przy czym d1a tych samych wamtosci liczbowych as krzy-
we wzgl@dem siebie przesuniete sq o odpowiedni zakres stopnia polimeryzacii
Asp.
Defekty Schottky'ego w procesie odsiarczania gazow syntezowych
Schottky - Defects in Desulphurization of Chemical Gases
Z. SOKALSKI, W. KRAMARZ
Katedra Chemii Fizycznej Potitechniki, Gliwice i Zaktad Naukowo-Badawczy, Ogwigctm
Zastosowano teorie pirotyn6w dia charakterystyki. mas wigiqicych do odsiarcza-
nia gazu ,wodnego jako surowca dia wielu syntez organieznych. Charakterystyk@
badano w przeplywie gazu wodnego, ;przy czym kontrole odsiarczania gazu od' stro-
ny teoretycznej oparto o r6wnanie Wagnera, okreslajgce przy innych stalych wiel-
kosciach .r6wnania zwi;4zek pomiedzy sta q szybkosici procesu odsiarczania a steie-
niem sia,rki w gazie ipa wyjliciu z reaktora.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Na podstawie analizy matematycznej rawnah kinetycznych procesu odsiaircza-
nia podano sposob wyliczenia wzgl@dnych stetieli defektow swobodnych. Schottky'-
ego stanowi4~cych rdzenie ~dia powstawania pirotynow. Podano krzywe ~doswiadczal-
n?e dotycz4ce ~charakterystyki mias wi42acych w procesie odsi?arczania gazbw, na
podstawie ktorych wyli,czono wzgledne steze-nie defektow Schottky'ego w zalez-
nogci od temperatuiry procesu odsiarczania. Podano interpretacje zaleznogci ste-
zen swobodnych ~defekt6w Schottky'ego gad temperatury. Spo(rz4?dzone wykresy
w ukladzie wspcl:rze,dnych log k2- 11 Dla wszystkich mas Wi4z4cych w glownym
okresie odsiarczania gazu pr.zedstawiaji} sie one jako proste, ktorych tangensy k4-
tow ?nachylenia a ujemnym kierunki,em osi X wyrazaj4 energie aktywacj,i :procesu
ods'iarczania gazu.
Dla porownywalnych stezeli defektbw swobodnych Schottky'ego energia akty-
wacji procesu odsiarczania maleje ze wzrostem powierzchni wlagciwej. Podano in-
terpretacje tej korelacji.
NFCh-123
Kinetyczny obszar koagulacji zawiesiny nognikow
Kinetic Area of Coagulation of Carriers. Suspension
Z. SOKALSKI, J, NOWOTNY
Katedra Chemit Fizycznej Politechniki, Gliwice
W celu uzyskania odpowiednio duzego zakresu wlasnosci fizykochemicznych
nognikow podano sposob modyfikacji ich powierzchnn na drodze termicznej obrobki
w grodowisku wodnym w autoklawie. Zwiekszono w ten sposab znacznie zakres
zdolnosci koagulacji pod wplywem Th(N03)4 jako koagulatora. Dzieki temu mozna
bylo okreslid obszar kinetyczny ikoagulacji wg rawnania ipodanego przez S o k a 1-
s k i e g o i IS z o t e, w ktorym stala szybkoyoi procesu jest w+ielkosci stal4.. Dla
obszaru kinetycznego rozpatrzono od strony teoretycznej 2 kryteria: 1) gdy proste
w ukladzie jed?nologarytmicznym log y = f(x) wychodz4 z pocz4tku ukladu; 2) gdy
proste w ukladzie jednologarytlnicznynn nie wychodz4 z :pocz4tku uklad'u.
Stwierdzono dogwiadczalnie wysteFowanie dwoch obszarbw kinetycznych o po-
danych kryteriach, uwarunkowainych antagonizmem jonow biar4cych udzial w ad-
sorpcji. Najczegciej m:amy do iczynienia !z obszarem, do iktbrego stosuje sie kryte-
rium 2).
NFCh-124
Fizykochemiczne badania nognikow katalizatorow typu krzemionek
Physicochemical Studies of Silica-Type Catalyst Carriers
Z. SOKALSKI, P. SZOTA
Katedra Chemit Fizycznej Politechniki, Gliwice
Na zasadzie rozwazarl teoretycznych i dolwiadczerl podano rownanie kinetyki
.koagulacji zawiesiny nognikow w igrodowiskach -zawieraj4cych bardzo male ilogci
Th(NOs)4 jako koagulatora. W oparciu o kinetyke koagulacji zawi.esiny nognikow
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
sporzgdzonych na zasadzie ziem krzemionkowych badano ich fizykochemicznq cha-
rakterystyk@. W celu kontroli porownywalnosci krzywych;Aoswia?dczalnych, opisa-
nych rownaniem kinetyki koagulacji, okreslono dolnEl I gor.Iiq granicq obszairu. ki=
netycznego, dla ktorego sta'la szybko??ci procesu koagulacji, uwarunkowana szyb-
koscig adsorpcji jon6w, ma wartok stab.
Wykonano pomiary kineetyczn?e dia ziem krzemionkowych oraz no?nikdw spo-
rzgdzonych na zasa,dzie tych ziem. Badano nosniki mo~dyfikowane terndcznie. Stwier-
rdzono, le przebieg krzywych zale2y w. znacznym stopniu od snalych zawartosci
substancji ilastych wystepujgcych w zlozu ziem krzemionkowych jako zanieczysz-
czenia. Substancje ilaste sn czynnikiiem sprzyjajgcym spiekaniu siq ziem lub spie-
kaniu nosnikow.
Na za,sadzie wielu pomiairow stwierdzono, tie krzywe kinetyki mog.1 wystepowa6
w odpowiedni,ch obszarach charakterystycznych d1a wlasnosci nosnikow. Obszary
to mozna podzielio na obszary: 1) silnego -spiekania, 2) posredni, 3) silnej dehy:dra-
tacji no5niik6w. Najkorzystni,ejsze wlasnosci do osadzania masy kontaktowej na nooa-
niku ma obszar posmedni. I
Wigzanie chemiczne w wodorkach Iantanowcow
Chemical Bond in Hydrides of the Lanthanides
B. STALINSKI
Katedra Chemit Nieorganicznej Politechniki, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Wyniki wlasnych badan wlasnosci magnetycznych i elektrycznych ukladow
lantan - wodor 1 leer :- wodor omo,wiono w oparciu o istniejgce poglady na istot;
wigzania chemicznego w wodorkach l.antanowcow.
Diamagnetyzm LaH3, wlassno?ci polprzewodnikowe faz wodorkowych lantanu
i ceru stanowi4 bezposreidnie dowody charakteru przejsciowego wodorkow ?ziem
rzadkich. Niezmiennosc momentow magnetycznych atomaw metalicznych u wszyst-
skich zbadanych preparat6w z ukladu cer-wodor wskazuje jednoznacznie na to,
ze elektrony f nie biorg udzialu w wytworzeniu wi;4zafl metal-wodor. Wytworze-
nie jonow H- w sieciach metali ziem rzadkich nast4pi6 mote wylgcznie kosiztem
elektronow z pasma przewodnietwa. Tym tlumaczy si@ fakt, ze YbH2 jest skladem
maksymalnym wodorku tworzonego przez iterb, ktory ma tylko 2 elektrony na
atom w pasmie przewod?nictwa.
NFCh-126
Kalorymetryczne badania przemiany strukturalnej wodorku tytanu
Calorimetric Investigation of the Structural Transition in Titanium Hydride
B. STALINSKI, Z. BIEGANSKI
Katedra Chemii Nieorganicznej Politechniki, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Opisano kriostat z pohnikro-kalorymetrem adlab?atycznym do pomi?arow ciepel
wlasciwych cial stalych w zakresie od temperatur wodorowych do temp. -100?C.
Dla potwierdzenia odkrytej poprzednio na,drodze badarl magnetycznych przez Trze-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
biatowskiego i Stalinskiego przemiany wodorku tytanu w temp. pokojowej prze-
prowadzono pomiary.,ciepel w1a9ciwych tej substancji w podanym wyiej zakresie
temperatur.
Ciekxy amoniakat rodanku amonu jako rozpuszczalnik
Liquid Ammoniakate of Ammonium Thiocyanate as a Solvent
A. STASIEWICZ
Katedra Chemii Nteorganicznej Untwersytetu Marti Curie-Sktodowskiej, Lublin
Poniewad wiele soli w cieklym a.moniakacie rodanku amonu ulega przeksztalce-
niu w rodanki, zbadano systematycznie rozpuszczalnok kilkunastu rodankbw. Oka-
zalo siq, ze podczas rozpus:zczania rodankow metali w cieklym amoniakacie rodan-
ku amonu twarz4 siq rodanki kompleksowe lub podwojne.
W toku pracy stwierdzono pewne ?anomalie. Roztwory cieklego amoniakatu ro-
d?anku amonu zawierajgce Ba(SCN)2 pieniq siq bardzo silnie. Ni(SCN)2 zadany cie-
klym. NH4SCN?nNHs przeksztalca siq w fioletowe polgczenie, stosunkowo trudno
rozpuszczalne, o wzorze empirycznym Ni(SCN)2.3NHs, w roztworze zag pojawia siq
brunatnoczerwony kompleks niklu o nie zidentyfdkowanym skladzie. Po odparowa-
niu roztworu zawierajgcego ten kornpleks wytrgcajq siq fioletowe krysztaly o wzo-
rze Ni(SCN)2.3NH3, ktdre rozpuszczone ponownie w NH4SCN?nNH3 tworzq roz-
twory fioletowe.
Kinetyka reakcji utleniania kwasu solnego kwasem azotowym
The Kinetics Reaction of Oxidation of Hydrochloric Acid by Nitric Acid
S. STRASZKO
Katedra Chemit Fizycznej Politechniki, Szczecin
Utlenianie chlorkow kwasem azotowym mozna przedstawit rbwniami schema-
tycznymi:
(1) McC1 + HNO3 = MeNO, + HC1
(2) 3HC1 + HNO3 = C12 + NOC1 + H2O
Podanie rownai kinetycznych opisujgcych jego przebi,eg musialo byc poprze-
dzone ba~daniem rea!kcji (2), a nastgpnie zbadaniem lprzebiegu obu reakcji jedno-
czesnie.
Do wiadczenia ? prowadzono w stalej ternperaturze tale, -aby zapewniE praktycz-
nie calkowite usunigoie ze ?rodowiska reakcji NOC1 i C12 oraz szybki i doklaidny
pomiar st@zen substratbw i produktbw reakcji.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Szybko?E utlenia,nia kwasu solnego kwasean azotowym mozna przedstawi,6 r6w-
naniem:
- do/dt = k ? Carros . Ca,1 (1)
Po wstawieniu obliezonych na podstawie danych ~dowwviadczalnych wartogoi nl
i n2 do r6wn. (1) przyjmuje ono pos.tat:
- dc/dt = k ? CHNOS ? Cxci (2)
Obliczona warto?6 stalej s,zybka$ci reakcji utleniania HC1 kwasem azotowym
w temp. 20,8?C k = 5,30.10-6, 13?molr3, min-1.
Ponizej zestawiono wyniki obliczone i znalezione po 'podanym ezasie biegu reak-
cjl w temp. 20,8? przy obJeto?ci roztworu w generatorze wynoszgoej 115 ml.
po czasie w min
biegu reakcji
10
20
35
45
70
90
liczba moli C12
10?
18,3
14,1
10,5
8,85
6,4
4,7
min
obliczona
liczba moli Cl2 ? 10?
18,3
14,2
10,4
8,8
6,7
4,6
min
oznaczona
do?wiadczenie
Nowa metoda otrzymywania radionuklidow 113min oraz 125Sb
bez nognikow lJ
A New Method for the Preparation of Indium-113m and Antimony-125
Radionuclides without Carriers
I. STRONSKI, W. N. RYBAKOW
Zaktad It Instytutu BadaA Jgdrowych PAN, Krak6w-Bronowice
Laboratortum Zagadnief Jgdrowych Zjednoczonego Instytutu Badan Jgdrowych,
Dubna (ZSRR)
Zwr6cili?my poprzednio (Roczniki Chem., w idruku) uwag@ na moiliwos6 raz-
dzielenia indu, antymonu 1 cyny na anionicie ASD-2.
Podczas nagwietlania naturalnej cyny w strumieniu neutron6w termicznych na
skutek reakcji (n, y) ipowstajq Izotopy pTomieniotw6rcze aPSn, kt6re w prooesie
wychwytu K iprzechodz4 w Izotop ?113m in araz 125Sn, kt6ry - emitujgc cz4stkq
(3- - tworzy izotop 13Sb.
Sn", S oraz In... adsorbujq si@ z 3 n raztworbw HC1 na' silnie zasadowych anic-
nitach w postaci anion6w, kt6re mozna wymy6 3 n HC1 (Sb i In) oraz 2 n HC104
(Sn). Stosowano koiumnq o kedn. 2 mm i wysoko?ci 100 'mm, napelnionq anioni-
tern ASD-2, o wielko?ci czlstek rz@du 30[t. Do k6lumny wprowadzono roztw6r
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
alctywnej Sn7? z ?mini~malnym dodatkiem Br2, o st@deniu 2,3 mg/ml i aktywnosci
wla~oiwej rzQdu 10 MC.
Wymywajqc kolumnq (z szybkoscia '0,03 m1X'0.,03 cm-2Xmin-1) 3 n HCl otrzy-
mano dwa maksima aktywno?ci promleniotw6rczej. Pierwsze maksimum aktywnolsci
wykazalo obecnosc 125Sb, co stwierd-zono :po?niarami sia y-spektrometrze, drugie
zas - obecno?c 113m1n, o czym przekonano si@, oznaczajqc czar p6ltrwania oraz
zdejmujgc widmo promieniowania y.
Metoda pozwala na otrzymywanie 113m1n i 125Sb- bez nosnik6w i mode sluiyc
jako laboratoryjny generator 13mLn. W tym przypadku, wymywajqic 125Sb oraz
313min, cynq pozostawia si@ w kolumnie jonowymie.nnej, a po updywie idoby mo?na
ponownie wymywac 113mIn,, Ana skuteik doj?cia do r6wnowagl promieniotw6rcdej pa-
mi@dzy a13Sn i 113mmn. W ten spos6b uzyskuje siq 2r6dlo 113mIn bez no?nika, w ra-
diochemicznie ezystej postaci, dostarczajgce tego radioizotopu wielokrotnie.
Zastosovvanie izotopu "Cl do badania zjawisk powierzchniowych
Application of 36C1 to the Study of the Surface Phenomena
H. SUGIER -
Katedra Chemit Fizycznej Politechniki, L6di
Zbadano adsorpcjQ jon6w -6C1- oraz ich tlokalizacjq na glinie pokrytym blonkq
pasywnq w r62nych stadiach korozji. Zastosowano kinetycznq metodq izotopowq
do badania adsorpcji, wymiany i idesorpcji jon6w 36C1- na Fe203, katalizatorze do
syntezy acetonu.- Zbadano modliwo?ci zastosowania adsorpcji migkkiego promienio-
wania (3 przez ciecz w kapilarach adsorbenta do badania struktury powierzchni.
Przewodnictwo ukfiadu HNO3 - N204"- H2O przyffiwysokich
stgzeniach N204
The Conductivity of the System HNO3-N204-H2O with High
Concentrations of N204
A. SWINARSKI, K. KARPIIVSKI
Katedra Chemii Nieorgantcznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Zbadano przewodnictwo trojskladnikowego ukladu HNO3 - N204 - H2O. Uklad
ten -wykazuje nie opisane dotychczas w liiteraturze gwaltowne smiany przewodnic-
twa w obszarze st@2e1i, w kt6rych udzial molowy N204 jest wigkszy nit 10% ste-
2enia molarnego kwasu azotowego bezwodnego jako rozpuszczalnika.
Pierwsze minimum przewodnictwa, wynosz4ce okolo 3013/o wartosci poczatkowej,
wyst(Zpuje d1a skladu: 9,1-9,7 mola HN03, 0,30-0,37 mola H2O (czyli przy st(zde-
niu 990/0 HNO3) na 1 mol Nz04; dirugie minimum ? o takiej samej wielkok i idla skla-
du: 9,3-10,0 moli HNO3 1-1,22 moles H2O (czyli przy stg2eniu 97?/o HNO3 na 1 ?mol
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
N204). Obydwa minima wystgpujq powyzej stgzenia kwasu ,azotowego czystego
wykazujccego najnizsze przewodnictwo (96?/u HNO3).
Wystgpowanie tych nninimaw idopiero przy st@zeniach powyzej 10?/o wag. N204
wskazuje, ze nalezy je przypisae idzialaniu wody na N204, a nie zmianom, jakim
ulega autojonizacj.a kwasu azotowego.
Drugie minimum wyst@pujcj-ce przy rownomolarnych ilociach N204 i H2O przypi-
sae mozna neutiralizacji zjonizowanego w kwasie azotowym N204 do formy kwa-
sow niezdysocjowany,ch. ' Natomiast pierwsze minimum wystgpujace przy sto-
sunku 0,3 mola H2O .na 1 mot N204 mi-e znajduje w dotychczasowej literaturze wy-
ja?nienia. Bliusze badania sq w.toku.
Oznaczenie liczby koordynacyjnej kompleksow solwatacyjnych
w rozpuszczalnikach bezwodnych z rownania Jonesa i Dole'a
Determination of Coordination Number of Solvates in Anhydrous Solvents
by Means of Jones-Dole's Equation
A. SWINARSKI, E. KOZLOWSKA "
Katecira Chemti Nteorganic?znej ilniwersytetu M. Kopernika, Torun
Z rownania Jonesa i Dole'a:
X10 -1
770 = A + B vc + Dc3/3
rozpuszczalnika o: 1 - z?m, gdzie z - liczba moli rozpuszczalnika zwiElzana przez
1 mol ciala rozpuszczonego, tzn. liczba koordy:nacyjna kompleksu solwatacyjnego
oraz m - liczba moli ciala rozpuszczonego, na 1 mot rozpuszczalnika. Stgienie mo-
larne badanego roztworu wyrazie wipyc trzeba ni-e w odniesieniu do calej objgtolci
rozpuszczalnika, ?lecz tylko jego czgsoi nie zwiqzanej:
Ylo
_,1=AVc
71o
B -I- Dc dla A=0
c
wyznaczono gr'aficznie funkcj@ V(Vc) i V"(c) dia ozna,czeri lepko9ci elektrolitow
i wody w ~bezwodnym HNO3.
Jezeli cialo rozpuszczone tworzy z rozpluszczalnikiem trwale solwaty, zmienia
si@ rze,czywiste stgzenie roztworu. Kandy mol ciala rozpuszczonego zmniejsza i1ose
1000?m?d
c' =
(1-z?m)?Mr+m?Mg
gdzie c' - oznacza st@ienie w molach na litr wolnego rozpuszczalnika, ' d - g@-
sto?e, Mr, Ms- ~ci@zary cz4steczkowe rozpuszczalnika. i ciaia rozpuszczonego. War-
tok liczbowla z sprowadzajgca graficznie funkcj@ w(/_c) lub y;" (c) do ksztaltu prostej
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Ogniwa lokalne na galenie
stanowi liczb@ koor?dynacyjnq solwatu. T4 ~drogq oznaczono solwaty:
[CH3COO(HN03)]?H, [H20(HNO3)Z] d1a z = 1,144 przy st@zeniu
HNO3 z = 1 przy 91-88% HNO3 i z = 0,86 przy 83?/o HNO3.
[NO3(HNO3)2] ,
powyzej 92,5?1o
Z. SZEGLOWSKI
Zakiad Ftzykochemtt Zjawtsk Powierzchntowych Inst. Chem. Fiz. PAN, Krak6w
W celu wyja?nienia zachowania si@ galenowych elektrod piroszkowych o roznej
konstrukcji badano ogniwa lokalne powstajgoe na powierzchni galeny. Wazystkie
badane elektrody proszkowe sporzgdzone z ziarn galeny wykazujq w roztworze KCl
wahania potenejalu majcjce charakter oscylacyjny. Dia wyjagnienia tego zjawiska
utworzono z dwoch jednakowych elektrod ,proszkowych 'ogniwo, ktorego prgd mie-
rzono przy chwilowym zwleraniu galwanometrem.
Mierzono rowniez metodq Kamieriskiego rozklad potencjal6w na wypolerowanej
powierzchni galeny, uzyskujclc ?rap@" potencjal6w z wystgpuj4cymi na niej po-
lami dodatnimi. Z idrugiej strony opracowano sposob wywolywania barwnych plam
w miejscach anodowych galeny. Pokrywajq si@ one z dodatnimi polami na mapie.
Dolwiadczenia to wykazujq istnienie na powierzchni galeny miejsc, ktorych r62-
ni,ce 'potencjalow wahajq si@ od -50 do -300 mV wzgledem 1/100 n el. kalomelowej.
Badania nad selektywnosciq odwodorniajgcego dziatania
kontaktow miedziowych
Studies on the Selectivity of the Dehydrogenating Action
of Copper Catalysts
J. SZNAJDER
Instytut Chemit Og6lnej, Warszawa
Badano selektywnoe dzialania i aktywnosa katalitycznq kontak'tow miedzia-
nych, otrzymanych r6dnymi metodami, na przykladzie reakcji odwodornienia cy-
kloheksanolu do cykloheksanonu. Badania objgly przede wszystkirn kontakty typu
Raneya przygotowane przez wytrawienie stop6w Cu-Al o r6znych skladaah i struk-
turze krystalograficznej. Stwierd!zono, z' e* pewne z tych kontakt6w wykazujq zja-
w?isko mutacji - kontakty takie na skutek regeneracji utleniajgco-redukuj4cej
wykazuj4 pogorszenie selektywno5ci wskutek zmiany kierunku dzialania kontaktu
(przewaga ubocznej reakcji dehydratacji nad reakcjzl odwodornienia). W oparciu
o badania rentgenograflczne podano ;pr6bq wyjasnienia tego faktu. Zbadano wplyw
temperatury, obci4zenia i stopnia wyzyskania ziarna ina selektywnoib dzialania
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
kontaktu. Por6wnawczo zbadano szereg innych kontaktow miedzianych: kontakty
przygotowane :z miedzi elektrolitycznej, kontakty z soli mieszanych Cu-Ca i inne
Podano zestawienie obejmuj4ce wlasno ci fizykochemi-czne badanych kontaktow
oraz charakterystyk@ flch dzialania.
Oznaczanie szybkosci sedymentacji metodq turbidymetrii
fotoelektrycznej
Sedimentation Velocity Determination by Photoelectric Turbidimetry
A. G. SZPERL
Zaktad Chemtt Fizycznej Instytutu Cheintt Og6tnej, Warszawa
Opracowano fotoelektrycznq metod@ turbi~dymetrii frakcyjnej, pozwalaj4cq na
szybki, graficzny sposob porawnawczej oceny sedymentacji tr6znych zawiesin (ziem,
gleb, proszk6w itp.).
Specjalnie skonstruowana aparatura (fotoelektryczny turbidymetr frakcyjny) po-
zwala na automatyczne, oi4gle rejestrowanie procesu sedymentacji r6wnocze?nie
w kiiku warstwach kolumny sedymentacyjnej.
Opracowana meto-da pozwaia nu por6wnanie badanych zawiesin pod wzgl@dem
rozmieszczenia i przemieszczania ziaren r6znej wielko.ci wewngtrz ukladu sedy-
mentujElcego. Za pomocq opisowej interpretacji krzywych, zarej-estrowanych r6wno-
cze?nie d1a szeregu warstw ukladu sedymentujgcego, dokonuje s'iq por6wnawczej
oceny badanych ukladbw.
Metoda frakcjonowania sedymentacyjnego
The Fractional Sedimentation Method
A. G. SZPERL
Zaktad Chemti Fizycznej Instytutu Chemtt Og6tnej, Warszawa
Opracowano prostq metod@ frakcjonowania sedymentacyjnego, opart4 na od-
dzielaniu w latwy spos6b w specjalnym aparacie peszozegbinych frakcji ukladu
sedymentujgcego.
Dla oznaczenia masy zawiesiny frakcji oddziela siq jq od ogrodka sedymentacji
za pornoc4 odwirowania i suszenia.
W celu porbwnywania i interpretowania wynik6w badah frakcjonowania sedy-
mentacyjnego wprowadzono pewn4 warto E liczbowq, nazwancl ?liczbcl rozmiesz-
czenia ziaren", wyrazon4 wzorem:
mf?Vu?100
d2 mu Vf
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
gdzie:
dr - 1:i?czba rozmieszczenia ziaren
mf - masa zawiesiny danej frakcji
mu - ?masa zawiesiny calego ukladu sedymentujacego
Vf - objgtok idanej frakcji
Vu - obj@toa calego ukladu sedymentujacego.
Liczba rozmi?eszczenia ziaren ,pozwala ilosoiowo porpwnywac badane substancje,
znajdujace si@ w danym czasie we wszystkich. kolejnych frakcj;ach ukladu,
z uwzg1@dnieniem objgtogci frakcji - a take porownywac ba-dane substancje,
znajdujace siq w takiej s,annej lub w ~dowoimej innej frakcji, w idanym czasie.
Badania ukladu Pb4+ - CI-
Investigations of the System Pb4+-CI-
J. SZYCHLIlVSKI, E. LATOWSKA, B. LENARCIK
Katedra Chemit Fizycznej Wytszej Szkoty Pedagogicznej, Gdansk
Uklady zawierajace Pb(IV) obok jonm6w chlorkowych nale2q do nietrwalych ze
wzgl@du na przeciwstawny cha?rakter oksydacyjno-redukcyjny wymienionych skiadni-
kow oraz na slabo wyrazone wlasnosci zasaidowe olowiu na tym stopniu utlenie-
nia. Komplikuje to badania, toted idotychezas nie wyjasniono jeszcze wielu zagad-
niefi dotyczacych takich ukladow. Na tym miejscu przedisigwzieto prob@ posluze-
nia s'iq metodyka termochemiczna i elektrochemiczna (a take r-efraktometria) do
naswietlen'ia niektorych z tych ? zagadniefi.
Entalpig reakcji mie'rzono kalorymetr.ycznie. Jako cieczy kalorym?etrycznej uzy-
wano jednego z 'roztworaw reagujacych. Stosowano rnieszanie mechaniczne. Przy
wartoici wodnej kalorymetru w granicach 170-380 i ?przyrostach temperatury
w granicach od 0,2 do 3? odchylenia wyiiikdw pomiarowych oid wartosci sr.edniej
nie przekraczaly '?5p/d.
Do badal ruchu Pib(IV) w s:t(zzonym kwasiie solnym pod wplywern pola elek-
trycznego poslugiwano siq sparatem przeponowym, w ktflrym ,przestrz.eni,e elektro-
dowe rozdzielone sa czggcia ?rodkowa; przepony wykonano z filtrow szklanych
G4. Po napelnieniu czqsoi ?rodkowej roztworem badanym, a cz@sci elektrodowych -
kwasem solnym nasyconym ?chlorem, przykladano do elektrod platynowych sta-
le napiQcie rzedu 10 V/1 cm i po pewnym czasie-analitycznie baidano rozmieszcze-
nie olowiu. Wykonano rowniez odpowiednie ,,91epe proby" z olowiem dwuwarto-
5ciowym oraz bez przyloienia napi@cia (dyfuzja).
Pomiary refraktometryczne (w temp. 10 i 20?) stosowano do roztworow po-
laczeri Pb(IV) w kwasie solnym. Uzywano refraktometru zanurzeniowego o do-
kladno.?ci ?5.101.5, z Tampa sodowa i termostatem.
Entalpi@ reakcji mierzono d1a procesow hydrolizy stalego chloroolowianu amc-
nowego oraz cieklego PoC14 woda i roztworem NaOH. Na podstawie? rozwazafi ter-
mochemi,cznych wyoiagni@to szereg wnioskow co do charakteru proceis~ow powsta-
wania polaczefi Pb(IV) z chlorem, ich wzajelnnego przeksztalcania si@ i hydrolizy;
obliezono tez energi@ wiazania Pb-C1 w czterochloriku olowiu.
`80
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwieridzono, ie pod wplywem pol.a elektrycznego Pb(IV) w stei. kwasie sol-
nym wridruje w glownej czegci ku anodzie, co dowodzi, ie jest on zawarty w anio-
nie typu PbC1(n-4)-. Zbadano wplyw steienia kwasu solnego na przebieg tego
n
procesu.
Stwierdzono odehylenia od wsp6lczynnika zalamania gwiatla wartogci addytyw-
nych idla uklad6w PbC14-HClaq. Wyciggnieto wnioski o powstawaniu pollqczefi konl-
pleksowych. Obliczono refrakicjq molow4 PbC14 i refrakcje wigzania Pb-Cl.
Niektore problemy chemii plutonu w srodowisku organicznym
Some Problems of the Plutonium Chemistry in Organic Medium
M. TAUBE
Zakiad Radiochemit Instytutu Badan Jqdrowych PAN, Warszawa
W mechanizmie przejgcia zwI4,zku plutonu z fazy wodnej .do rozpuszczalnika
organicznego odgrywa niew4tpllwq role moment dipolowy zarbwno kompleksu plu-
tonu jak i czgs-teczek tworz4cych 5rodowisko organiczne. Wplyw tego czynnika
moina badac dobieraj4ic odpowiednie polarne i niepolarne zwiqzki plutonu i od-
powiednie rozpuszczalni~ki organlczne, kt6rych cz4steczki si} w r6inym stopniu
polarne.
Autor ekstrahowal kompleksy czterowartogciowego plutonu z tr6jbutylofosfo-
ranem (TBP) i dwubutylofosforanem (DBP), tiofenoilotr6jfluoroacetonem (TTA).
azotanem czterobutyloamonowym (TBAN) - do rozcieficzalni'k6w organiccznych
polarnych (np. chloroform) i ni?epolarnych (czterochlorek wegla, benzen) i innych
oraz do iich dwuskladnikowych r ieszanin o zmiennym skladzie.
Wyniki potwierdzily oczekiwania a pr6cz tego stwierdzono wystePowanie ma-
ksimum ekstrakcji ado mieszaniny CHC1s - C6H6. Autor sugeruj,e, ie jest to zwi--
zane z indukowanym momentem dipolowym benzenu, ktorego elektrony sq do-
statecznie labilne dIa tego rodzraju efektu.
NFCh-139
Termodynamiczne w1asnosci ciekkego uldkadu In-Sb
Thermodynamic Properties of-the Liquid System In-Sb
J. TERPILOWSKI
Zaktad BadaA Strukturainych Instytutu Chemit Fizycznej PAN, Wrbctaw
Zastosowano metode porriiar6w SEM do charakterystyki termodynamicznej cie-
kiego ukladu 3n-Sb. Na podstawie wynik6w pomiar6w dla 9-:6eklych roztworaw
o zawartogci 10-900/o atomowych indu w pirzedziale 450-680? wyznaczono aktyw-
nogci i wsp6lczynniiki aktywnogci oraz ~zmiany cz4steczkowych molowych. wielko-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Raculta. Entalpie mieszania d1a stopu In0,5 ,Sb0,5 osiggaja - 11086 cal, a entropie
jest znaczne. Aktywno?ci skladnik6w wskazuja na ujemne odchylenia od prawa
Stwierdzono, ie wzajemne oddzialywanie skladnikow w ciekl'ym ukladzie In-Sb
w procesie mieszania.
Termodynamiczne w1asno?ci.ciekkego uktadu Bi-Pb
Thermodynamic Properties of the Liquid System Bi-Pb
J. TERPILOWSKI, E. KUNDYS
wplyw niekt6rych czynnik6w na entropie mieszania kompensuje siq wzajemni
skladnikow w roztworze i osiagajq --2.59 cal d1a B,i0,5 Pb0,5? Moina sadzib, i
jace ze wzrostem temperatury. Wartosci entalpii mieszania zaleia od steieni
icesie mieszania.
aktywno?ci skladnikbw, a nastgpnie zmiany funkcji termodynamiczny.ch w pro
da, pomiar6w SEM w 400-600?. Wyniki pomlar6w przeliczono, na zmiany cz4stko
wych molowych wielkogci termodynamicznych oraz aktywnosci i wsp6lczynniki
Zbadano 11 cieklych stop6w Bi-Pb o :zawartosci 5-95?/o atomowych Pb meto
NFCh-141
Termodynamiczne w1asnosci ciekfiego ukladu In-Sn
Thermodynamic Properties of the Liquid System In-Sn
J. TERPILOWSKI, E. PRZEZDZIECKA
Katedra Chemtt Nteorgantcznej Wydztatu Farmaceutycznego Akademtt Medycznej,
to9ci entr.opii mieszania sa inne nii w roztworach doskonalych.
poniewai bacdziej ujemne war-to?ci charakteryzujq roztwary bogate w ind. War
czynnik6w aktywna?ci skladnik6w zbliione do jednos.ci.
male. Wskazuja na to niewielkie wartogci ciepel mieszania oraz warto9ci wsp6l
Przeprowadzona interpretacja termodynamiczna ' wynik6w pomiar6w wykaza
ieniu 5-90?/o atomowych In w 390-610?.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
? Redukcja fluorku, uranu (IV) w stopionych solach za pomocq glinu
The Reduction of Uranium Fluoride UF4 in Molten Salts Mixture by
Aluminium
W. TRZEBIATOWSKI, I. BARYCKA, A. BOGACZ
Katedra Chemit Nieorganicznej I Politechniki, Wroclaw
Otrzymano stopy glinu z uranem w dirodze redukcji mieszaniny stopionych soli
NaCl + CaCl2 + UF4 aieklym glinem. Przebieg reakeji zbadano okre?lajac za-
warto?c uranu metalicznego w? stopach uzyskanych w ro?nych temperatur.ach
i czasach redukcji. Na podstawle ipowy?szych badali i rozwaiafi teirmod,ynamicz-
nych podano s~chemat przebiegu redukcji.
Mechanizm reakcji utleniania uraninu barowego BaUO3
Oxydation Mechanism of Barium Uranite BaUO3
W. TRZEBIATCWSKI, A. JABLONSKI
Katedra Chemit Nieorganicznej I Politechniki, Wroctaw
Otrzymany !drogl} syntezy z tlenkbw uranu i baru uranian barowy BaUO4 ule-
ga redukcji pod 'dzialaniem wodoru ado uraninu barowego BaUO3. - Wykaza.no, 2e
zwiazek ten wia2e tlen jut w temp. normalnej. Przebieg utleniania uraninu ba-
rowego za pomoca znanych ilogci tienu kontrolowano rentgenograficznie. Proces
utleniania przebiega najpierw w fazie homogenicznej, ktora wia?e tlen w prze-
strzeniach miqdzywgzlowych sieci perowskitu, po czym dopiero powstaje uranian
barowy BaUO4. Stwierdzono, 2e uranin barowy zmienia swoj sklad chemiczny
r6wnie2 przez zmianq zawarto?ci baru.
Potencjaly 'elektrochemiczne uranu w roztopion'ych solach
Electromotive Forces of Uranium in Molten Salts
W. TRZEBIATOWSKI, A. KISZA
Katedra Chemit Nieorganicznej. I Politechniki, Wroctaw
Okre?lono nieznane dotgd potencjaly elektrochemiczne U/U?+ i U/Us+ w sto-
pionych solach, sprawdzaj4c ich zaleinok stgieniowq i temperaturowa. Wyniki
wyzyskano do obliczeli 'szeregu ' wie1ko?ci termodynaizlicznych,- charakteryzujacych
procesy potenojalotw6reze uranu -w -stopioriych sola,ch.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kinetyka reakcji wgglanu baru i sodu z kwarcem
Kinetics of the Reaction of Barium and Sodium Carbonate with Quartz
W. TRZEBIATOWSKI, J. RUDZINSKI, K. SKUDLARSKI
Zaktad Badan. Strukturalnych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Badano przebieg powyzszych reakcji w fazie stalej posluguj4c si@ pro2niow4
termowagq oraz metodEj rentgenowskq, mikroskopowa i analizq chemiczncl. Stoso-
wano subistraty o. okreilonych rozlniarach ziarna, iledzac post@p izotenmicznej
reakcji w pr62ni i pod r6znymi ciinieniami dwutlenku wegla w szerszym zakresie
temperatur. Wyniki pomi.arow interpretowano za pomoc4 rownarl kinetycznych
wysuwaja,c wniosiki o mechanizmie przebiegu tych reakcji.
Wfasnosci magnetyczne tellurkow uranu
Magnetic Properties of Uranium Tellurides
W. TRZEBIATOWSKI, A, SFiPICHOWSKA
instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Otrzymano tellurki ura:nu o roznym skladzie itosciowym w granicach od UTe2,5
do UTe1 przez istapianie uranu i telluru w prozni. Okreilono ich podatno9ci ma-
gnetyczne w ,granicach od -190 do +20?, stwier~dzajgc, ze tellurki o duzej za-
wartoici telluru wykazuj.1 normalny paramagnetyzm odpowiadaja,cy prawu Curie
i Weissa. W przypadku malych zawartosci telluru podatnoie wzrasta w niskich tem-
peraturach i pojawia sie zaleznoic od natgzenia pola. Ponizej 150? K tellurrki wy-
kazujq wlasnoici ferr.omagnetyczne. Jest to drugi z kolei przyp,adek ferromagne-
tyzmu ~stwi-erdzony u zwiEjzkow uranu.
NFCh-147
Zwi4zki kompleksowe renu (IV) z hydroksykwasami organicznymi
The Complex Compounds of Re(IV) with Organic Oxyacids
ST: WAJDA, W. WOJCIECHOWSKI
. Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Otrzymano zwiazki kompleksowe renu (IV) z kwasem cytrynowym, gallusowym,
winowym i salicylowym. Powstajq one w. wyniku cz@sciowej hydrolizy chlorore-
nianu (IV) podczas ogrzewania z odpowiednim hydroksykwasem. ?Pomniary prze-
84
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
wodni,ctwa elektrycznego i warto5ci przewodnictwa rownowainikowego w z.alei-
nogci od st@ienia oraz obliczone na podstawie rownania Onsagera wartogci wspol-
czynnika a wskazuja, ie cytryniano- I gallusano-reniany (IV) sa idwurdzen'iowe
i maja zespol centra1ny (Re-O-Re)6+.
Oksycytrynianorenian (IV) i oksygallusanorenian (IV) s4 diamagnetyczne za-
rowno w stanie stalym jak i w roztworach, co potwierdzasprzgienie spinowe elek-
tronow d rdzeni Re4+ w kompleksach dwurdzeniowych poprzez mostek tlenowy.
Winiano- i salicylano-ikompleksy sa paramagnetyczne.
Widma absorpcyjne d1a czterech kompleksow wykazuja ciagly spad-ek wspol-
czynnikow 'ekstynkcji 'ze wzrostem 'dlugogei fall. Kompleksy to stosuja si@ do pra-
wa Beera, co gwiadczy o iduzej trwalo!gci kornpleksu i kowalencji wiazafi M-A.
Wptyw aktywatorow i dezaktywatorow flotacyjnych
na potencjal elektrokinetyczny
The Influence of Flotation Activatores and Deactivatores on Electrokinetic
Potential
A. WAKSMUNDZKI, A. BARCICKA
Zaklad Fizykochemii Zjawisk Powie7zchniowych PAN, Lublin
a d1a jonow Ca2+ polifosforan;
4) wzrost zdolnogci flotacyjnej bywa zwiazany ze zmiana znaku Kt, a nie z jego
bezwzgl d,na wartogcia.
Celem pracy bylo znalezienie najbardzi.ej odpowiednich dezaktywatorow kwar-
cu i wyjagnienie mechanizmu ich dzialania. W tym celu zastosowano pomiar po-
tencjalu rdzeta kwarcu w obecnogci dodawanych odczynnikow: aktywatorow (Fe3+,
A13+, Cat+) w zakresie pH 7,3 - 10,3 oraz ?nastepujacych dezaktywatorow: szklo
wodne, polifosforan, winian idwusodowy, cytrynian trojpotasowy I KCN. W celu
stwierdzenia, w jakim stopniu zmiany potencjalu dzeta sa zwiazane ze zmiana-
mi zdolnogci flotacyjnej kwarcu, prowadzono rownolegle pomiary flotacji bez-
pianowej.
Na podstawie otrzymanych wynikow moina stwierdzic ie:
1) zdolnog6 de?zaktywujaca tego samego odczynnika zaleiy od rodzaju aktywa-
tora a nie od rodzajju mineralu;
2) dezaktywator zaleinie od st@ienia ?moie dzialao dezaktywujaco lub akty-
wujaco;
3) najlepszym idezaktywatorem okazal sie d1a jonaw Fe3+ i A13+ cytrynian,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
-150
udies on the Solubility of Rare Earths Mixture in Ammonium Salts
Studies on the Solubility of Rare Earths Mixture in Ammonium Salts
Opieraj4c sib na spostrzezeniu P r a n d t 1 a i innych, iz - obecno~E soli amo-
nowy:ch w roztwora?ch wplywa na rozpuszczalnos6 wodorotlenkow pierwiastkow
ziem rzadkich, zbadano ekstrakcj~ wodorotlenkow i tlenkow mieszaniny lantanow-
cow roztworami raznych soli amonowych. Pirobki tlenkow gotowano z solami amo-
nowymi przez kilka godzin az do zaprzestania wy:dzielania sib amoniaku. hole
rozpuszczonych ziem rzadkich zalezala od stQzenia i rodzaju soli oraz od czasu
ekstrakcji.
F1rakcyjna ekstrakcja tlenkow lub wodorotlenkow ziem rzadkich roztworem
soli amonowej prowadzi do uzyskania szeregu frakcji, z ktorych pierwsza jest
najbogatsza w lantan. Zawartosc lantanu w nast@pnych fraakcjach maleje, wzrasta
zag zawartoc neodymu i prazeodymu; w koncowych frakcjach gromadzq si@ lan-
syjnej i absorpcyjnej.
1-151
The
Fractional, Dissolving of the Raw Phosphates of Rare Earths Elements
przy rozdziale tych pierwiastkow duzq rolq bez wzglgdu na stosowanq me-
grywa
Koncentraty fosforanow ziem rzadkich o zawarto?ci 15-300/0 tlenkow lan-
too@.
cow, otrzymane podczas przer6bki apatytow Kola, poddawano rozpuszczaniu
tanow
,
wasach: azotowym, solnym i siarkowym. Celem pr6b bylo nie tylko wyodrQb-
w k
calkow tej zawartoki lantanowcow, leez take przynajmniej czQ9ciowe ich
nieni e
ielenie,
rozdz
d For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
e
Approv
w roztworach soli amonowych
Solutions
K. WIA CEK, J. WYSOCKA
Frakcyjne rozpuszczanie surowych
fosforanow pierwiastkow
in Acids
K. WI?~CEK, J. WYSOCKA
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Sklad uzyskanych ekstrakt6w ??ledzono spektrogr?aficznie. Przez zastosowanie
prostej ekstrakcji kwas?ami o r6znym st@zeniu mozna juz po wstgpnej czynnoyci
wyodr@bniania pierwwastk6w ziem rzadkich z surowych fosforanow uzyskac zr62ni-
cowane frakcje tlenk6w.
Otrzymywanie niektorych tlenkow zfiozonych na drodze reakcji
w srodowisku bezwodnym
The Production of Some Complex Oxides by Reaction in Anhydrous
Medium
K. WIECZFFIIVSKI, K. RADOMSKA
Wojskowa Akademta Techniczna, Warszawa
Kinetyka reakcji redukcji nadmanganianu potasowego za pomoc4
bromku potasowego
Kinetics of the Reaction between KMnO4 and KBr
Do tlenk6w zlozonych moizna, zaliczy6 np. pirofosforan (NaO)2(0)P - 0 -
P(O) (ONa)2. Chodzilo nam o roozliwo?6 otrzymania na drodze bezwodnej
(w ?rodowisku rozpuszczalnika ni-ewodnego lub ina drodze pirolitycznej) polgczeri
typu (NaO) (O)2Cr - 0 - P(O) (NaO)2 lub (NaO) (0)2 Or - 0 - As(O) (ONa)2.
Ogrzewajgc okolo 10 godz. w temp. 220-250?C mieszanin@ (KO) (O)2CrC1
z Ag3P04 otrzymano, jak Iwyrukalo z analizy, zwigzek bardziej skomplikowany:
3KCrO3C1 + Ag3PO4 = 3AgCl + (O)P[OCr(O)2(OK)]3. Substancja jest rozpuszczal-
na w wodzie i po odparowaniu rozpuszczalnika tworzy z6itoczerwone krysztaly.
Analogiczne wyniki otrzymano w przypadku reakcji: 3 KCrO3C1 + AgsAs04 =
= 3 AgC1 + OAS[OCr(0)2(OK)]3.
Potwderdzib to moina przypuszezende, ze w fazie stallej o szybkosci reakeji de-
cyduje obok szybko?ci idyfuzji r6wniez tworzente si@ zwdgzk6w bardziej trwalych
w danych warunkach (w tym przypadku AgC1).
Po stwierdzzniu, tie roztwory barwnych substancji bi.6r4cych udzial w reakcji
stosujq si@ do prawa Lamberts i Beera i prawa addytywno?ci, zbadano metodq
spektrofotometrycznEl ikinetyk@ reakcji
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwierdzono, ze na proces calkowitej redukcji nadmanganianu dzialaniem brom-
ku potasowego w srodowasku kwagnyrn skladaj4 siq dwie reakcje nastp,pcze.
Przebieg pi-erwszego stadium reakcji:
MnO4 + 4Br- + 8H+ = Mn3} + 2Br2 + 4H2O
okazal sig zgodny z rownaniem -d [MnO; ]/dt = k1. (1/[Mn3+], przebieg dru-
giego zas stadium: Mn3+ + Bt- = Mn2+ + Br moina wyrazM rownaniem
-d [Mn3+]/dt = kl/2V[Mns+].
Wyznaczono zaleinogci stalych Fszybkosci obu reakcji o~d temperatury, pH sro-
dowiska reakcji, dodatku produktow reakcji 1 stgienia KBr.
Otrzymane wyniki tlurnaczy mechanizm, w my91 ktorego ?o szybkosci pierwsze-
go stadium reakcji decyduje dysproporcjonacja jonbw Mn3+:
2Mn3} Mn2+ + Mn?+
drugie,go zag proses rozkladu kompleksowego krytycznego:
Mn3} + Br- _ [MnBr]'+ (szybko)
[MnBr]2+ - Mn2} + Br (powoli)
Kinetyka reakcji pomigdzy jodem a dwutlenkiem siarki
na granicy faz ciecz-ciecz
Kinetics of the Reaction between Iodine and Sulphur Dioxide on the Interface
Liquid-Liquid
ST. WITEKOWA, A. LEWICKI
Zaktad Chemtt Og61nej Politechntki, L6d2
Zbadano przebieg reakcji SO2 + J2 + 2Ha20 = H2SO4 + 2HJ na granicy faz
ciecz-ciecz pomigdzy roztworem SO2 w wodzie i jodu w CC14. Szybkosc tej reakcji
okazala siq zgodna z rownaniem -d[J2]/dt = k([J2]/[H2SO4]). Stala szybkosci ro-
snie proporcjonalnie ido stgienia SO2, w potgidze 1 w pewnym okreslonym :zakresie
stgien, po pr.zekroczentu ktorego staje siq niezaleina od stgienia SO2. Dodatek
produktu reakcji, kwasu siarkowego, hamuje reakcjq, dodatek jodowodoru nie-
znaczni,e jq przyspiesza. Zbadano rowniez wplyw temgeratury, szybkosci miesza-
nia rozipuszczalnika ~dla joidu, dodatku metanolu I etanolu oraz niektbrych soli
sodu i potasu.
Przebieg tej reakcji tlumaczy nastgpujq,cy mechanizm:
SO2 + J2 = S02J2 (przebiega wolno)
S02J2 + 2H2O = H2S0; + 2HJ (przebiega b. szybko).
Jakkolwiek w opisanych warunkach reakeja zachodzi w obsza.rze ~dyfuzyjnym,
to jednak znaczny wpilyw rya., jej przebieg wywiera rbwniei adsorpcja.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Chemiczne dziatanie fal ultradiwitkowych
Chemical Action of Ultrasound Waves
ST. WITEKOWA, A. LEWICKI, T. WITEK
Zaktad Cherit Ogbinej Politechniki, $6d2
Zbadano wplyw ultradzwigk6w na niekt6re reakcje utlenienia i redukcji.
Stwierdzono, ze wadne kwagne roztwory KlAn04, K4[Fe(CN)6], HC1 i As2O2,
trwale w atmosferze powietrza oraz wodny roztwor S02, powoli utleniajelcy siq
w powietrzu, poddane !dzialaniu pola ultradzwigkowego reagujq szybko zgodnie
z r6wnaniami:
(1) SO2 + H2O + 1/2 02 = 'H2SO4
(2) MnO; + 5e + 8H+ = Mn2+ + 4 H2O
(3) [Fe(CN)a]'- - e = [Fe(CN),]3_
(4) 2 Clr - 2 e = C12
(5) A.s2O3 + 02 + 3 H2O = 2 H3AsO4
Zbadano wplyw czasu dzialania. ultradzwiek6w, temperatury, kwasowo ci gro-
dowi,ska, mocy akustycznej, cz(Zstot1iwo?ci drgan. I obj@tosci badanej probki na
przebieg tych reakcji.
Ustalono odpowiednie rbwnania ?kinetyczne przemnian:
- d[SO2]
[SO2]
(1)
alt - kv 2
[H2SO4I
- d[MnO4
(2)
dt ko
- dfFe(CN)'
-]
6
=
-
V'
(3)
dt
[Fe(CN)a
ki/2
]
- d[C1 ]
-
2
=
(4)
k,[Cl
]
- k2[C12]
dt
-- d[As2O,,] _
=
(5)
kl[As20;]
dt
Mechanizm reakcji starano siq wyjainic w oparciu o teoriq tworzenia sie, w wo-
-dzie w :polu ultradzwipkowym H202, HN02, HNO3, rodnik6w OH, teoriq kawitacji,
teori@ Domana oraz na podstawie wlasnych koncepcji.
Badania nad - zaleznosciq absorpcji promieniowania swietlnego
wodnych roztworow zwi4zk6w nieorganicznych od ich skkadu
The Dependence of Light Absorption of the Inorganic Compounds
Aqueous Solutions and their Composition
ST. WITEKOWA, B. LASZKIEWICZ
Zakiad Chernit Ogolnej Politechniki, Lbd?
Na ipodstawi?e pomiar6w absorpcji promieniowania swietlnego w ultrafiolecie,
wykonanych za pomoc4 spektrofotometru Unicam typu S.P.500, wykreKono krzy-
we absorpcji ?wiatla wodnych roztworow azotan6w metali I i II grupy gl6wnej
ukladu okresowego. -
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badania to na razie daly vast@pujgce wyni!ki:
1) d1a roztwor6w o stgzeniu 10x-2 m/1 wszystkich azotan6w grupy I i II stwie.r-
dzono istnienie idrugiego maksimum krzywej, nie spotykanego w ~dost@pnej litera-
turze przy dlugosci fall ? = 300 m? (obok znanego 205 m?);
2) ze wzrostem liczby atomowej kationu i jego promienia jonowego rosnie
wsp6lczynnik absorpcji swiatla wodnych roztwor6w azotan6w (wplyw kationu).
Zwigzki kompleksowe dwutlenku selenu z chlorowcowodorami
The Complex Compounds of Selenium Dioxide and Hydrogen Halides
ST. WITEKOWA, T. WITEK, T. PARYJCZAK
Zaktad Chemti Og6tnej Politechniki, L6di
Wczegniej s'twierdzono, ze w wodnych roztworach 502 1 chlorowcowodor6w po-
wstaja zwigzki kompleksowe o skladzie: SO2HC1, SO2HBr, S02.HJ, natomiast nie
powstaje kompleks z ?H2F2. Przedmiotem niniejszej pracy sq zwizizki kompleksowe
Se02 z chlorowcowodorami.
Badania prowaldzono w oparciu o metod@ cigglych zmian Joba za pomocl po-
miar6w kondluktometrycznych, kriometrycznych i opty:cznych. Na pods'tawie
analizy krzywych zaleznosra przewodnictwa wla?ciwego, obniienia temp.
kr.zepnienia oraz absorpeji promieniowania 5wiet1nego uklad6w H2F2-Se02-H20,
HC1-SeO2-H2O i HBr-Se02-H20 od stosunku molowego skladnikaw stw erdzono
tworzenie siq zwi,1zkdw.'kompleksowych mi@dzy chlorowcowodorami a Se02.
Rozcierlczaniie roztworu wplywa na stopniowy rozklad kom'pleks6w. W wyz-
szych temperaturach trwalok kormpleks6w maleje. W roztworach al'koholowych
zwi.q'zk1 kompleksowe wykazujq inny sklad.
NFCh-158
0 pewnej metodzie badania rownowag fazowych w stopach metalicznych.
Uk#ad Bi -TI
On a Method of Investigating Phase Equilibria in Metallic Alloys. System Bi-TI
Z. WOJTASZEK
Katedra Chemti Nieorgantcznej Uniwersytetu Jagietlonskiego, Krak6w
Kierowntk Katedry: prof. dr W. Jak6b
Jednq z metod badania r6wnowag fazowych w ukladach metalicznyeh jest tez
metoda RT
palegajEjca na pomiarze r : r = gdzie Ro oznacza ap6r pro!bki stopu
Ro
w temp. 00, RT zas op6r tejie pr6bki w temperaturze niskiej, np. w temp. wrzenia
azotu (RN), Iwodoru (RH) lub helu (RHe).
Badania mialy na celu sprawdzenie dotychezasowych pogl4d6w na fakt istnie-
nia faz stalych w ukladzie Bi-T1 oraz idokladniejsze ustalenie granic egzystencji
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
tych faz. Stopy sporzgdzano sposobem stosowanym w ~dotychczasowych pracach
tego typu z metali, kt6re uprzednio specjalnie oczyszczono. Zmierzono wartosb rN
dla 66 stop6w wygrzew.anych w temp. 50, 100 i 150?.
Na podstawie przebiegu krzywych przedstawiaj4cych zaleinok rN od skladu
stop6w wyciggni@to wriioski dotyczgce zakres6w egzystencji pdszczeg6lnych faz
w omawianym ukladzie. Stwierdzono istnienie nie-znanego dotychczas punktu sin-
gularnego w obszairze wyst@powanta jednej z faz mi@dzymetalicznych. Otrzymane
wyniki porownano z rezultatami analizy termicznej.
Fotoelektryczne w#asnosci halogenkow miedziawych
Photoelectric Properties of Cuprous Halides
J. WOJTCZAK
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Pozna7
W oparciu o elektronowq teori@ p6tprzewodzenia i fotoprzewodzenia Motta oraz
de Boera i Verweya przeprowadzono analizq otrzymanych wynik6w oraz zwr,6cono
uwag@ na rolQ charakteru oraz energii potencjalnej defekt6w sieciowych w prze-
biegu zjawiska fotoelektrycznego.
Fotoelektryczne wlasnosci niektarych zwigzk6w miedzi (glownie Cu20) sJ jui
od dawna znane a nawet stosowane w praktyce.
Przedmiotem obecnych badan jest wewngtrzny efekt fotoelektryczny krystalicz-
nych zakrzep6w halogenkow mieidziawych stapianych w r62nych stosunkach oraz
z dodatkiem obcych kationow jako aktyw.atorow. Badano tei wplyw obrobki ter=
micznej oraz pola magnetycznego na wielkosc i charakter przebiegu efektu foto-
elektrycznego.
. Jako aktywatorow uiywano PbC12i PbBr2s CdC12, ZnC12, BiC13, CaC13 oraz NaCl.
W sumie zbadano ok. 80 uklaidow.
Badania prowadzono w swietle widzialnym.
Opor elektryczny w gwietle i w ciemnosci badanych preparat6w oznaczano kon-
iduktoskopem lampowym Philipsa typu GM4140 z dokladnosciq od 0,!5?/o do 10/0.
Otrzymane wyn k! (warto?ci arednie) przedstawiono w postaci krzywych zalei-
nosci zmian oporu elektrycznego od czasu naswietlania i czasu p0' przerwaniu na-
gwietlania. Z przebiegu krzywych wysnuto wnioski o wielkosci samego efektu elek-
trycznego, histerezy jego przebiegu po kilkakrotnym powtarzaniu doswiadczenia na
tym sasnym preparacie oraz o wplywie typ6w dornieszek na fotoelektryczne wla-
snosci badanych ukladdw. Zwr6cono szczeg6lncl uwag@ na wplyw obr6bki ter-
micznej i pola magnetycznego ?na charakter przebiegu efektu fotoelektrycznego
badanych uklad6w.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
NFCh-160 1
twiatfoczufiosc bezielatynowych emulsji miedziowych w podczerwieni
Photosensitivity of Gelatine-Less Copper Emulsions in Infra-Red
J. WOJTCZAK
Katedra Chemit Fizycznej Untwer.eytetu im. A. Mickiewicza, Poznan
Opisano uklad gwiatloczuly zlozony z ,polaczen miedzi oraz kwasu podfosfora-
wego. Po idodaniu do 10 ml 10/o roztworu octanu miedzi 13 ml 300/o roztworu kwasu
podfosforawego oraz 340 mg izasadowego wgglanu miedzi otrzymano zielonkawy
roztwor, ktorym nasysano paski bibuly. Po wysuszeniu pa.sk6w w ciemnogci i w temp.
15?C otrzymano na nich -bezbarwny osad nazywany idalej emulsja bez2elaty-
now4. Emulsje to okazaly s?i@ bardzo wraaliwe na pr.omieniowani-e podezerworie
oraz w mniejszym stopniu na ?pozafioletowe: zaobserwowano powstawanie obrazu
utajonego, ktbry udalo si@ wywolac i u?trwal'ic. Stwierdzono, ze skladnikiem foto-
chemicznie czynnym jest to prawdopodobnie nieznany dotychczas w stank krysta-
licznym podfosforyn miedzi.
Emulsje tego typu mozna znacznie uczulioc na promieniowanie podczerwone nie-
wielkimi dodatkami zwigzk6w nieorganicznych i organicznych. Uczulenie przeja-
wiaoo si@ gtowm?e w skrocemu czasu naswietlania potrzebnego do uzyskania odpo-
wiedniego poczerni?enia -emulsji oraz we wzrogcie ostrosci i kontrastowogci otrzy-
manych fotoobr?az6w. Stwierdzono, ze naja'ktywniejszymi uczulaczami s4 zwiazki
o wlasnogciach oksydacyjno-redukcyjnych, ;np. Fe2+, Cr3+, UO2+ oraz chinhydron
1 hydrochinon. Na uczulonych emulsjach otrzymano ostre i kontrastowe fotoobrazy
juz po 30 sec nagwietlania. Jako zr6dla promieniowania podczerwonego uzywano
lampy typu ,Silber Heks-amikron" Infrarotstrahler o mocy 300 W emitujqcej wy-
l4-cznie promieniowanie podczerwone bez domieszki gwi.atla wid-zialnego z. odle-
glogci ok. 15 cm. Stopiefi poczernienia emulsji w miejscach nagwietlonych i ni?e
nagwietlonych oznaczano za ipomooc4 densytografu Goldberga. Odpowiednie wartogci
ekstynkcji (S) jako funkcj@ czasu nagwietlania (t) odczytywano bezpogrednio na
skali przyrzadu. Otrzymane grednie wyniki przedstawiono w rukladzie S vs t. Z prze-
bie;gu krzywych wysnuto wnioski odnognie wplywu poszczegolnych uczulaczy na
fotochemiczne wlasnogci badanych emulsji (gwiatloczulogc, kontrastowogc otrzyma-
nych obrazow, polozenie progu czulogci emulsji, wielkogc efektu solaryzacji itp.).
Najlepsze wyniki uzyskano na emulsjach z dodatkiem od 0,250/0 do 0,50/0 Fe`'--r
oraz 2,00/0 hydrochinonu. W tych przypadkach pierwsze ~dostrzegalne poczernienie
emulsji wystppowalo po ok. 15 sec nagwietlania, a po ?ok. 15 sec otrzymano juz ostre
i kontrastowe obrazy.
Przeprowadzono analizq wynikow ze sz?czeg6ln,ym uwzglgdnieniem wyjagnienia
chemizmu procesu fotolizy emulsji oraz kiinetyki procesu poczernienia w oparciu
zyla do wyjagni?enia wystgpowania progu czulogci emulsji, ?autokatalicznego procesu
czernienia oraz efektu solaryzacji.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Otrzymywanie I wkasnosci uwodnionego trzeciorzgdowego fosforanu
wapn iowego
Preparation and Properties of the Hydrated Tertiary Calcium Phosphate
W. WOLFRAM, E. MARS
Zaktad Fizykochemicznych Metod Analitycznych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
Otrzymano kilkana9cie preparataw fosforanu tmojwapniowego na drodze mokrej
tak dobierajqc warunki str.cania, by otrzymac moiliwie :duie krysztaly i zmniej-
szye jak najbardziej adsorpcj@. W tym celu zastosowano wkraplanie stechiometrycz-
nych ilogci skladnikow do zbuforowanego roztworu w podwyis'zonej temperaturze.
Zaleinie od pH roztwos.u, ktore zmieniano od 6 do 10, otrzymano preparaty o sto-
sunku molowym wapnia do fosforu od 1,5110:1 do 1,597:1, Wszystkie preparaty
majq strukturQ hydrokryapatytu i wykazuj4 w rentgenogramach proszkowych ma-
le przesuniticia i zmiany :nat@ienia pewnych prgikow w zaleznosci od skiadu.. Pre-
paraty o skiadzie fosforanu trojwapniowego przepraione w temp. ponad 800?C wy-
twarzajEj bezwodny fosforan tnojwapniowy opisany w literaturze, poddane :z kolei
+dzialaniu przegrzanej pary wodnej o temp. 1210-130? w ciggu gonad 500 godz.
przechodzq z powrotem w zwl4zek o strukturze apatytowej.
Zaobserwowane iakty zdajq sit przemawiae an hipotezq ?postawionq przez A r -
n o l d a, ie w strukturze hydroksy.apatytu czi~SC atomow wapnia ?moze bye za-
stElpiona przez jony hydroksoniowe.
NFCh-162
Wptyw sfery jonowej na szybkosc rozkkadu ielazinow (VI)
Influence of Ionic Sphere on the Rate of Decomposition of Ferrate (VI)
Ions
M. WRONSKA
Katedra Chemii Nieorganiczne7 Uniwersytetu, Wroclaw
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Wroclaw
Roztwory wodne ielazinow (VI) ulegajq :rozkl.adowi z, wydzieleniem tlenu; po-
wstajgcy w czasie meakcji wodorotlenek zelazowy katalizuje idalszy przebieg reak-
'cji. W roztworach fosforanow reakcja rozkladu przebiega homogenicznie, jony troj-
dodatniego ielaza tworzq bowiem w tych warunkach jony zespolone. Z badal 1d-
netycznych wynika, ie rozklad nast@puje w wyniku zderzen dw6,ch jonow FeO'4
.a rolq inhibitors spelniajq jony wodorotlenowe. Badania wp!lywu mocy janowej
na szybkok reakcji wykazaly, ie wzrost stgienia fosforanow powoiduje zwigks?zenie
szybkogci reakcji, przy iczym efekt ten ogranicza s,iQ tyiko do wplywu stQienia ido-
.dan?ego kationu na reakcjQ migdzy dwoma anionami. Wniosek ten potwierdza wy-
:raina zaleznose szybkoici reakcji od rodzaju kationu potasowca.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O mozliwosci wzbudzenia procesow jgdrowych za pomocq
reakcji chemicznych
The Possibility of Nuclear Reaction Exciting with Aid of Chemical
Reactions
J. ZMIJA, S. PROBULSKI
Wojskowa Akademta Techniczna im. J. Ugbrowskiego, Warszawa
Stwier,dzono pojawienie sig promieniowania twardego w plytkach niektorych me-
tali i mas plastycznych pod wplywem,dzialania bardzo wysokich temperatur i ultra-
wysokiach cisnierl. War.unki takie uzyskano przez d'zialanie na to plytki strumienia
kumulacyjnego. Przeprowadzono proby fizy.kochemi.cznej interpretacji tego zjawiska.
Tworzenie zarodkow krystalicznych na granicy ciecz-ciecz
The Nucleus Crystaline Formation at the Interface Liquid - Liquid
C. MIELCZAREK
Katedra Chemit Fizycznej Politechniki, Szczecin
Badano krystalizacje, roztworaw wodnych chlorku baru, siarczanu miedzi i -azo-
tanu potasu, w zetknigciu z cieczami slabo rozpuszczalnymi w wodzie: benzen,
toluen, chlorobenzen, alkohol szoamylowy, alkohol izobutylowy, eter, octan butylu.
Stosowano metodg porownawczEj: okreslano ilok powstajgcych kr.ysztalkow
w roztwora~ch z warstw4 cieczy trud:no rozpuszczalnej (a) oraz w roztworach gr.a-
niczzicych z powietrzem (b). Stosunek (a/b) prze~dstawia siq d1a poszczegolnych cie-
czy nastgpujgco: alkohol izobutylowy 5:1, alkohol izeamylowy 4:1, benzen 2:1,
toluen 2: 1. Krysztaly powstawaly w kazdym przypadku na granicy ciecz-ciecz.
Przeprowadzono takie prbby por-6wnawcze raznych warstw wzglgdem siebie.
Stwierdzono korelacjq migdzy liczb4 krysztalkow a napigciem migdzyfazowym: ze
wzrostem napigcia migdzyfazowego ilosc krysztalkow maleje.
Okre?lono granicg metastabilnoisci roztworow azotanu potasu w zetknigciu z war-
stwq alkoholu izoamylowego oraz w zetkniqciu z powietrzem. Wanstwa alkoholu
izoamylowego przesuwa granicy metastabilno9ci w kierunku stgien rbwnowagowych.
The Mechanism of the Deposition of Metals
JOHN O'M. BOCKRIS
John Harrison Laboratory of Chemistry, University of Pensylwanta, Philadelphia, U.S.A.
The potential energy curve has been applied to the determination of the path
and rate-determiining. step in metal deposition and dissolution.. It shows, for exem-
ple,, that the sonstitution of particles an the surface of the metal are adions.
Investigations of the rate-determining step in silver deposition and dissolu-
tion show that the rate-determining step at low current densities is that of sur-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
face diffusion. At very high current densities, a limiting current density sets in,
at times much below the transition times. It is caused by the rate-determining
transfer step, wchich becomes effective at high c.d.'s.
For divalent metals, with relatively high exchange current densities, there
is a tendency for the one electron transfer to be rate-determining. This has been
established experimentally for Cu and, under certain circumstances, for Fe. For
Ga, measurements 'on liquid and solid metals allow the evalution of the change
in electrode kinetics brought about by fusion, and thus distinguishes between
the transfer and crystal building steps.
HccmegoBaHHH no o6orau eiKHIo H3oTona B1?
KHIIIIII H? OIIAYCKH H., MATYIII JI.
1JexTpaJdbnbdt Hay'LUo-uccaedoeaTeJtbCxCU1a J'IUCTUTyT G'u3u7CU
Beuzepc coil Auade.tuu Hayxc (Beuzpua)
14ccJIe,i;OBaJIocb pa3geJIeHne I430TOnOB 6opa nyTeM XYIMiI'IeCKoro o6MeHa Me2xAy
BF3 vI ero opraHY4'3eCK14MLI KOMnJIeKCHBIMH C0eA14HeHYIHMYI, a Talc Ke peKTslclM1Kaw4I4
KOMnnneKcoE 14 TpI4MeTi4JIaTa 6opa. YTaHOBJIeHbl BJI14HHM pa3Hb1X napaMeTpOB Ha cTe-
neHb o6orau4eHi-m.
j[JIH OnpegeJIeHnH 1430TOrIHOro COCTaBa 6bIJ1 npnMeHeH Macc-cneKTpoCK0nI4*3eCKl fi
K HeyTpoHoa6copnuwoHHb19 McTOA.
Ann rrojly?IeHns o6oraII4eHHoro rlpOJ.(YKTa 6bIJI CKOHCTpyi4pOBaH KaCKaJI, H3 Hep}Ka-
Beloa e i CTajin. AaeTCH onncaHme KacEaRa.
Investigation of the Formation and Structure of Heavy Wear-Resistant
Alumina Layers Prepared by Anodizing
EDITH LICHTENBERGER
Research Institute of Nouferrous Metals, Budapest, Hungary
The oxide layers obtained by anodizing aluminium of 99,99?/o and 99,5?/0 pu-
. rity and an Al-Mg-Zn alloy in weak inorganic acids at -1....+15?C were inve-
stigated.
It was shown by investigation of the basic structure liberated on dissolving
the oxidized metal that the primary formation of oxide started at the meeting-
point of crystal boundaries. The number of oxide nuclei depended on the nature
of the metal and on the conditions of oxidation. According to the measurements
of surface smoothness performed on the basic structure the surface irregularities
are in regular connection with the formation of oxide. On the background of
this basic structure the characteristic hexagonal cell-structure of the hard oxide
layer became visible.
According to our measurements the oxide layer developed on the metal sur-
face consists of two parts: a lower locking layer which is in immediate contact
with the metal and another oxide layer built up on this with 1-5?/o porosity and
a thickness of 150-200 microns. We investigated the dependence of the thickness
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
of the locking layer and the whole layer on the nature of the metal and the
anodizing conditions.
According to the analytical investigations concerning the composition of the
layer the oxide consists mainly of aluminium oxide with built-in aluminium sul-
phate. The presence of alloying and contaminating elements of the metal in this
layer depends on the diffusibility of the metal into aluminium and on the dissol-
ving power exercised by the oxidizing electrolite on the metal oxide of mixed
structure.
The Photochemistry of Ozone
R. G. W. NORRISH
Department of Physical Chemistry, University of Cambridge, England
Recent results on the photolysis of pure and diluted Ozone obtained by
McGrath and Norrish by kinetic spectroscopy are discussed in relation to earlier
work. The nature of the primary photochemical act is elucidated and the nature
of the active species of oxygen which propagates the short chains of decompo-
sition in dry Ozone diluted with nitrogen is distinguished as oxygen vibratio-
nally excited in the ground state to levels exceeding sixteen quanta. Oxygen
molecules excited to lower levels of vibration are visible by flash photolysis.
Vibrationally excited molecules of this kind are unique in that they are
"cold" with respect to rotation and translation. In the presence of water vapour,
the chains of photolysis of Ozone are much longer, and are shown to depend on
a different mechanism, involving propagation by OH and Hoe.
Bemerkungen zum klassischen Gesetze der Siedepunktserhohungverdunn-
ter Losungen
J. PROSZT, G. KOLLAR
Technische Universltdt, Budapest, Ungarn
Es wird nachgewissen, dass ein Losungsmittel nicht einfach als indifferences
Medium betrachtet werden darf. Diese seit la?ngen Jahrzehnten eingewurzelte ,ve-
reinfachende" Auffassung er.wies sich ,als theoretisch vollig verfehlt, wirkte ida-
her auch auf die Entwicklung unserer Kentnisse fiber Losungen bzw. Gemische
entschieden hemmend. Besonders fur den stets in Molen bzw. in Molverhaltnisse
denkenden Chemiker musste der Begriff der sog. Raoultschen Konzentration als
fremd bzw. dispar erscheinen. Statt des sog.' molalen Siedepunktserhohung wird
nun in diesem Bericht der Begriff der ,molproportionalen" Siedepunktserhohung
eingefuhrt. Es wird gezeigt, dass these Grosse (zweckmassig die sog. zentimolpro-
portionale Siedepunktserhohung) nicht nur direkt gemessen, sonder aus der
Steilheit der entsprechenden Dampfdruckkurve berechhet werden kann. Die Steil-
heit der Dampfdruckkurve ergibt Bich leicht nach Differenzieren der bekannten
Antoine-Gleichung deren Konstanten ja fiir' eine ?Anzahl Flussugkeiten bestimmt
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 . Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
worden sind. Nicht desto' weniger lohnend ist es aber umgekehrt die Berechnung
der Antoine-Konstanten d.h. die Bestimmung von Dampfdruckkurven aus ebullio-
skopischen Daten vorzunehmen:
Weitere Untersuchungen, die einer spateren Publikation vorbehalten sind,
haben gezeigt, dass die neue Konzeption der ebullioskopischen Daten der Fliissig-
keiten such zur Berechnung der Verdampfungswarme, ja sugar zur Besti!mmung
des Molekular-Zustandes von Gleichgewichtsdampfphasen fiihren kann.
Ober die Einwirkung vom Ammoniak auf Eisen-Nickel-Legierungen
(nach Versuchen gemeinsam mit K. H. Hohl)
GUNTHER RIENACKER
Berlin
Die Nitridierung von pulverformigen Eisen-Nickel-Legierungen 'lurch Ein-
wirkung von NH3 bei hoheren Temperaturen ist analytisch und rontgenographisch
untersucht worden. Bekahntlich entsteht bei der Reaktion von NH3 mit reinen
Eisen unter diesen Bedingungen Fe2N. Bei 500 - 600?C nehmen auch die Fe-Ni-
Legierungen Stickstoff auf.
Die eisenreichen Legierungen bilden dabei Fe2N und ein kubischflachenzen-
triertes ,Legierungsnitrid" Me4N; die Legierungen mit; X50 und 40?/o Fe werden
vollstandig in das "Legierungsnitrid"' Me4N iibergefiihrt, nickelreichere nur noch
teilweise, neben Me4N liegen unnitridierte Mischkristalle vor. Reines Ni-Pulver
wird hingegen zu etwa 100/o zu hexagonalem Ni3N nitridiert.
. Das hexagonale Ni3N und ein kubisch-flachenzentriertes Ni3N sind in der
Literatur beschrieben, sie ientstehen durch Einwirkung von NH3 auf stark ge-
stortes Nickel (diinne aufgedampfte Filme bzw. disperses Ni auf Tragern). Das
von uns aufgefundene "Legierungsnitrid" entspricht dem Ni4N, es entsteht aber
auch aus ungestortem, weniger dispersem Metall, also offenbar viel leichter als
das reine Ni4N. -"Legierungsnitride", die etwa dem Fe2N 'oder dem Ni3N ent-
sprachen, konnten bei unseren Versuchen nicht beobachtet werden.
NFCh-171
K BOIIpOCy Oro OCIIOBHOCTH reTepOHOJIHKHCJIOT H HpHpoge Talc Ha3bIBaeMbI%
coneii Br icoxoro 3aMeu e$HH
B. K. CIIYIIIbIH
HnCTUTyT mu3u+Iecxoit Xu.auu Axadejsuu Hayx CCCP, Mocxea, C.C.C.P.
ABTOP AoKJIa/a m ero COTPYAH14KM (H. A. KoJIJiH, E. A. (Pa6pIKoBa, M. H. Py6eJIb
H ApyrLIe) 143yIa3JH peaKII14H B3aHMOAeNCTBLIft He6o.IIbuIHX KOJIH'ieCTB OCHOBaHI4'LI
C HOpMaJlbHbIMH COJIHMH HeKOTOpbIX reTeponOJIDIKI4CJIOT. B pRAe uy6JIHKaLwir pa3JTw -
HbIX aBTOpOB yTBep}KAaJIOCb, ?4TO IIPYI 3TOM o6pa3yIOTCSI COJIH BbICOKOrO 3aMeILaeHI4so,
COOTBeTCTByIoigHe Teopl4H MI40JIaTYI-Po3eHreffMa. Pe3yJIbTaTbI H3JlaraeMbIX HI4 K
I ccJIeAOBaHn i noKa3bIBaioT, -ITO y3Ke He60JIbInoe nOBbILIIeHI4e pH npHBOALIT K nOJIy-
'IeH1I10 HenpegeJlbHbIX reTepou0JIHaHLIOHOB H OTLqenLIeHHIO T4aCTH aAAeHAOB BHyTpeFl-
Hei4 ccj epbI, BMeCTO o6pa30BaHI4SI conelI BbIcoKorO 3aMeLLjeHI4H.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 )proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
IIpH pH 2,3 ryaHHAHH-Kap60HaT AaeT C- CDOCCpopHOMOJIH6AeHOBORkMCJIOTOrI OCaAoK
TpeX3aMeLi4eHHOLI COJIH. ,Ao6aBJIeHHe TaKoro KoJIH'qeCTBa ryaHHIu4H-Kap6oxaTa, 'iT06bI
rionygaJiacb ceMH3aMeI7;eHHaa COJIb, npIBOAHT K pH 4,4. B 3THX YCJIOBHJiX o6pa3yeTCSi
CMeCb AByx MaJlopaCTBOpIIMbIx npOAyKTOB. OAHH 113 HHX HMeeT OTHOLLIeHHe P : MO
CTaBY K napaMOJIH AaTy ryaHHAHHa.
6
K ?IemIpeX3aMe1I~eHHOMy KpeMHeBOJIbcppaMaTy xajIHSi HaCbI x eHHOro p$IAa - Ao6a-
ISJIHJIOCb KOH H3 paCxICTa nOJIymieHHH nIeCTH3aMeI74efIH0A COJIH. IIPOAYKT peaKgHH
3KCTparHpoBaJICH ai4eTOHOM. PaCTBOpHMaq B aileTOHe 9aM. CoAep3KaJIa HCXOAHbllT
KpeMHeBOJIbCppaMaT KaJIHSi. HepaCTBOPHMbILI B aI;eTOHe OCTaTOK npeACTaBJIRJI co6oio
KpeMHeAeIAHBOnbcbpaMaT KaJIH57 . C BKJIK)tieHHHMH KPHCTaJIJIOB napaBOJlbcbpam' a' Ta
Kamm
IIPHMeHeHHe paAHOaKTHBHOro. (poC(]JOpa B Ka'IeCTBe HHAHKaTOpa 1O3BOJIHJIO yCTa-
HOBHTb, MTO HpH pH 6 CpOCCb0PHOBOJIbCppaMaT HaTPHSi Ha`3HHaeT 06MeHHBaTbCH (pOC-
Cl)OpOM C CboCC]JaT-HOHaMH, HMeJOI414MHCR B paCTBOpe. 3TO CBHAQTeJIbCTByeT o 3alYMeT-
HOM paCnaAe aHHOHa, KorAa Ha I MOJIb C]>OCCb0PHOBOJIbCppaMOBorI KHCJIOTbI B3HTo 7 Mo-
JIerI NaOH. AHajiorl4 IHble 'pe3yJlbTaTble 6bIJIH rIOJIyileHbI AJIH Cj)OC(})OjJOMOJiH6AaTa
IIpI4 AerICTBHH 1 MOJIH NaOH Ha 1 MOJIb Na3 [PW1204p]. 17 H2O BMeCTO'COJIH BbICO-
Kom 3aMeiijeHHH 06pa30BaJIOCb COeAHHeHHe COCTaBa Nag [PW90gL]. 3 Na2W04. 21 H20.
BbIJIO HCCJIeAOBaHO TaK3Ke B3anMOAecICTBHe K4 [SiW I O4o] . 15 H20 C OCaAKOM
KpeMHeKHCJIOTbI, HH9MgI4POBaHHOLI npH nomoigH'Slg1. tleTbipeX3aMei4eHHaH COJIb.(pH 4)
I70JIHaHHOHOB He, nPOHBJIHeT KOOPgHHaI4HOHHOr0 ' nano paBHOTO LneCTH H aAAeHgaMH
BHYTpeHIierl C(]JepbI HIMMOTCH MOJIQKyJIbI H2RO4 HJ1H R03 (R = MO HJIH W), a He HOHbI
R202-. OCHOBHOCTb reTeponOJIHKHCJIOT HacbILgeHHOTO pRga paBHSieTCH OCHOBHOCT14
)proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
A
A
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
SEKCJA
FIZYKOCHEMICZNA ORGANICZNA
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Termodynamika procesow nieodwracalnych w politermicznym
uktadzie wieloskkadnikowym
Thermodynamics of Irreversible Processes in Polythermic Multicomponent
Two-Phase System
B. BARANOWSKI, A. FULIRSKI
Instytut Chemit Ftzycznej PAN, Warszawa
Rozpatrywano uklad zlozony z idwu faz zawi rajgcy N skladnikow, nuedzy kto-
rymi nie :zachodzq reakcje chemiczne. Obie fazy r62ni4 s'i@ pomiedzy sob4 tempe-
raturq i st(Zleniami skladnikow. Skladniki ukladu mogq przechodzic przez granice
faz z jednej fazy do drugiej.
Opisano proicesy, przenoszenia zachodz4.ce w ukladzie.
Migdzy innymi stwierdzono, ze migdzyfazowe cieplo przenoszenia skladnika
sklada si@ z ez@?ci ,adwracalnej", rownej cieplu przemiany fazowej (izotermicznej)
skladnika, oraz z cz@?ci ,,nieodwracalnej"', zwigzanej z roznicq parcjalnych entropii
molowych skladnika w obu fazach oraz z r6znic4 temperatur migdzy fazami.
Oznaczanie srednich cigiarow czgsteczkowych kilku frakcjonowanych
ekstraktow garbnikow roslinnych
Measurements of Average Molecular Weights of Some Fractionated Tannide
Extracts
A. BASINTSKI, M. CZERNIAWSKI
Katedra Chemit Fizycznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Ekstrakty ,garbnikow roillinnych stanowiq uklady poiiskladnikowe i polidysper-
syjne. Sredni?e wartosci ci@zar&w czgsteczkowych niefrakcjonowanych ukladow
utrzymywaly si@ w granicy 400-2000. Jednakze ze wzgl@du na polidyspersyjnosc
ukladu uzyskiwane wartoci srednie' nie mogq odzwierciedlao zlozonogci calego
ukladu. Diatego w szeregu kolejnych prat prze,prowadzil.i my frakcjonowanie eks-
traktow kasztanowego, ~d@bowego, mimozowego i valonea oraz zbadalisxny niektore
wlasnoki fizykochemiczne i gre~dnie wartogci cigiar6w czgste,czkowych posz,czegol-
,nych frakcji.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Fr.akcjonowanie przeprowadziligmy z roztworow wodno-acetanowych, z ktorych
dodatkiem odpowi-edndch ilosci benzenu wytracaligmy kolejno frakcje. Obserwacje
nad trwalascia ,poszczeg61nych frakcji oraz badania fizykochemiczne wskazaly, ie
w ukladzie zna,jduja si@ koloidy liofilowe, liofobowe, mioelarne d ochronne. Z po-
miarbw ?chromatograficznych wynikalo, ie kaida z frakcji stanowi jeszcze uklad zlo-
iony zawierajacy przynajmnilej trzy skladniki.
Wyznaczone, metoda dializacyjna Britzingera, cieiary czasteczkowe poszczegol-
nych frakcji wskazaly, ie frakcj.e II zawierajq skladniki o cigiarze czasteczkowym
(srednim) 2683, 2860, 3226, 5533 odpowiednio w ekstrakcie mimazowym, valonea,
kasztanowym i debowyrn; frakcje zas IX zawieraly w tych sarnych lekstraktach
czasteczki ?o Bred:nim ci@zarze .420, 451, 379, 513. Na podstawie funkcji rozdzialu
wielkosci czastek maksymalnym steieniom w ekstrakcie mimozowym, valonea,
kaszt.anowym 1 dtbowym odpowiadalyby czastki o ci@iarach czasteczkowych (sred-
nich) 1120, 1164, 936, 11048.
Jednoczesnie obliczono na podstawi-e pomiarow kolorymetrycznych zawartoki
grup OH w substancjach garbujacych poszczegolnych . frakcji.
OFCh-3
Oznaczanie stopnia uwodnienia amberlitu IRA-400 metod4
paramagnetycznego rezonansu. jgdrowego
The Determination of the Amberlit IRA-400 Hydration by Method of the
Nuclear Magnetic Resonance
A. BASINSKI, A. NARFiBSKA
Katedra Chemit Ftzycznej Uniwersytetu M. ' Kopernika, Toru?i
W czasie badali nad kinetyka reakcji katalizowanych jonitami zwrocono uwag4
na trudno5ci zwiazane iz odwadnianiem jonitu i zmia.ny 'zachodzace w jonicie w ~cza-
sie !suszenla. W tym aspekcie. podjeto prace, .nad o~dwadnianiem Am!berlitu IRA-400
,i wla.snosciami jonitu odwodnionego. Ze wzgledu na brak pewnosci co do stanu
calkowitego odwodnienia jonitu po wysuszeniu go przeprowadzono pnoby oznacza-
nia zaw.artasci wody w jonicie rnetoda..paramagnetycznego rezonansu ja'drowego.
Amberlit IRA-400 ?po zregenerowaniu, przemyciu d odsaczeniu sus,zono w eksy-
katorze nad P205 w temperaturze -pokojowej. W scisle okreslonych odstepach czasu
(cd 4 rniesiecy,. do . 24. godz.) okreslano zawartosc wady w jonicie na podstawie ob-
serwacji wielkosci sygnalow rezon.ansowych.
Pomi:airy prieprowadzono -?przy uiyciu ascylatora . Hopkinsa stosujq,c natg2enie
pola magnetycznego w granicach 2-3 kG (8-13 MHz) i cz@stoIei-sweepu w grani=
each 30-50 Hz.
Sygnaly absorpcyjne obserwowane na oscylogr.afie wykazaly obecnosc wody
w probkach. su'szonycli w ciagu dluiszego czasu.
Na podstawie. ~dotychczasowych, wynikow przypuszcza siq, ze tzw. jonit suchy
zawiera zawsze pewne ilosci wody.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
Wp#yw _stopnia 'dyspersji preparatow garbuj'cych ..otrzymanych
z pochodnych ligniny na.wigzanie sic z,tkank4 sk6rn4
The Influence of Degree of Dispersity Tannin Materials in Lignin Derivatives
an a Binding with Skin
A. BASIIVSKI, J. SKRAGA
Katedra Chemit Fizycznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Zbadano wplyw stopnia dyspersji dziewi@ciu preparatow garbujacych uzyska-
nych z pochodnych ligniny Ana zdolnosb wiazania sie, z tkkanka skorna.
Opra.cowano nowa mnetode frakcjonowani.a pochodnych ligniny, oparta na wy-
odrebniaruku frakcji za pomoca eteru. z roztworu wodno-etanolowego w postaci
cieklej. i.Stwlerdzono, ze zachodzi przy tym proces swoistej koacerwacji.
Ciezary czasteczkowe poszczegolnych frakcji aznaczono metoda dializacyjna
BTi ntz?ingeTa.?
Stwierdzono, tie pochodne ligniny zawieraja przeszlo polow@ substancji o de-
zarach czasteczkowych wieks?zych niz garbniki roslinne. Gwaltowny wzrost zawar-
to?ici substancji gaTbujacych uwidacznia siq poczawszy odr wartosci ciezaru czgstecz-
kowego ponizej 5000, a maksimum przypada w obszarze 3000-1000. Pochodne li-
gniny?charakteryzuja sie niska zawartoscia slubstaneji o -di@ia'rach 3000-1,0100, a mia-
nowicie od 30 ado 100/0. Natosni.ast garbniki raslinne 'zawteiraja loch przes-zlo 750/0. Po-
Tniary przewodnictwa i konduktometryczne miaTeczkowanie przed Ii po adsorpcji
na proszku skorzanyrn oraz gwaltowny wzrost substancji adsorbowanych z frakcji
wysokoczasteczkonwych na proszku skorzanym w temperaturze 60?C wskazujq, ze
po,chodne ligniny twarza uklady koloidow micelarnych.
Pomiary pojemnosci warstwy - podwojnej na elektrodzie rtcciowej
w obecnosci zelatyny i karnfory
The Double Layer Capacity Measurements on the Mercury Elekctrode
in the Presence of Gelatine or. Camphor
B, BEHR
Zaktad Ftzykochemtcznych. Metod AnatitycznychInstytutu. Chemit Fizycznej PAN, Warszawa
Zmierzono pojemnosci warstwy podwojnej. na krcoplowei ,lelektrodzie..rt@ciowej
w, obecnosci substancji powierzchniowo - aktywnych metoda kompensacyina
w ukladzie mostka pradu ?zmiennego.
Pomia'ry przeprowadzono w celu znalezienia .zaleino$ci miedzy, wpiywem sub-
stancji powierzchniowo - aktywnych. na poJemnosc warstwy podwojnej, a ich dzia-
laniem ' hamujacym proeesy elektrodowe; Jako pr.zykiad substancji niewiele, wply-
wajacej na wielkosc, po1arograficzny.ch- pra~dow granicznyeh wybr,ano zelatyne,, jako
103
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 )proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
przyklad substancji silnie tlumi4oej graniczne prqdy !dyfuzyjne - kamfor@. W przy-
pa!dku kamfory zaobiserwowano charakterystyczne obnizanie siq pojemno9ci war-
stwy podwojnej w ezasie, nie ~dajgce s1Q wyjagnic zahamowanym przez powolml
dyfuzj@ ustaleni-em siq r6wnowagi adsorpcji.
Rozpuszczalnosci k
'Yo Solubilities of Nicotinic Acid in Pyridine Bases and Quinoline
J. BIALEK
Zaklad
ka!mi d1a kwasu nikotynowego. Najlepszymi z pick jest pirydyna, a pozostale mozna
uszeregowa6 w nastqpujqcej ko1ejno5ci: 2-pikolina, 2,4,6-kolidyna, 2,6-lutydyna
Z badari nad rownowagami wymiany jonow i selektywnosci4 anionitow
Investigations of Ion Exchange Equilibria and of Selectivity of Strong Basic
Anionites
Z. BLASZKOWSKA, B. CZARNECKI
typowych anionitow, ~posiadajlcych grupy fu:nkcyjne silnie zasadowe. (odkrzemia-
j4;ce wodQ). Wyznaczono izotermy r6wnowag mi@dzy jonami wodorotlenowymi
lezno?ci od stopma wysycenia jonitu idanymi jonami.
zasadowych uzyskano izotermy o ksztalcie podobnym ido izoterm chaaakteirystycz-
nych dia anionitow o slabyeh grupach funkcyjnych. Krzywe to przedstawi,ajq abraz
zupelnie odmienny od izoterm. wyznaczonych dla Amberlitu IRA-4,00 i Lewatyta
MN, wykazuj0cych charakter typowy.ch anionitow silnie zasadowych.
z pewnym przyblizeniem warunkow regeneracji idanego. jonitu.
---
)proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
A
A
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Rownowaga uk#adu polimer-ciecz w polu temperatur
Equilibrium of the System Polymer-Liquid in Temperature Field
A. BRODA
L6dzkie Zaktady Wt6kien Sztucznych, Laboratortunt Badawcze, L6di
Celem niniejszej pracy jest eksperymentalne sprawdzenie wy!prowadzonych
uprzednio sformulowan teoretycznych do,tyezgcych r6wnowagi uklad6w polimer-
-ciecz w polu temperatur [A. Broda ,The Thermodynamic (State of the System
Polymer-Liquid in the Temperatures Field" J. Polymer Sci., w druku].
Przeprowadzono badania idla ukladow polistyren-benzen i poli-alkohol winy-
lowyr-woda. Badano rozdzial masy i cigz*ar6w czgsteczkowych w polo temperatur
w zaleznoisci old stgienia poczgtkowego i r6inicy temperatur.
Om6wiono moiliwosci zastosowania badanego zjawi~ska jako metody oznaczania
srednich stopni polimeryzacji i polimolekularnogei polimer6w.
Rozpuszczalnosc polimerow w mieszaninach cieczy
Solubility of Polymers in Mixtures of. Liquids.
A. BRODA, ST. BARTKIEWICZ
L6dzkie Zaktady Wt6kien Sztucznych., Laboratorium Badawcze, L6d2
Opierajgc siq na znanych sformulowaniach termodynamiki roztwor6w polimer6w
[P. J. Flory, J. Chem. Phys., 12, 424 (1944) i R. L. Scott, J. Chem. Phys., 13, 172
(1945)] 1 wynikach prac wlasnych [A. Broda, M. B. Chodkowska? J. Polymer Sci. 30,
639 (1958) i A. Broda ,Termodynamika wielkoskladnikowych. ukladow zawierajg-
cych niejednorodny polimer" praca nie publikowana], przeprowadzono analizq za-
gadnienia rozpuszczalnosci polimerow w mieszaninach cieczy. Okreslono zaleinosc
migdzy obszarem absolutnej mieszalnosci i wartosciami parametr6w wsp6ldzialania
skladnik6w. Podano dokladng interpretacje, ilosciowg zj?awiska lepszej rozpuszczal-
nosci polimeru w mieszaninie cieczy nii w skladni?kach mieszaniny.
Przedyskutowano zaleinosc rozpuszczalnosci ?polimeru aid niejednorodnoki mo-
lekularnej.
Frakcjonowanie polimerow na frakcje sumaryczne
? Polymer Fractionation into Summaric, Fractions
A. BRODA, B. CHODKOWSKA
L6dzkie Zaktady W16kien Sztucznych, Laboratorium Badawcze, L6d?
Badano wsp6lzaleinok miqdzy selektywnoscig frakejonowania a char.akterystykg
stanu r6wnowagi faz d1a ukladu .tpolirtyren-benzen-metanol. Przeprowadzono
frakcjonowanie !metodg kolejnych refrakcjonowaii oraz metodg sumarycznq. Okreslo-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
no zaleino?E st@ieri polinieru w fazach i ulamkow wagowych frakcji od ilosci do-
danego nierozpuszczalnika.
Do analizy wynikow eksperylnentalnych xastosowano uprzednio opracowane me-
tody [A. Broda, B. Gawronska, T. Niwinska, St. Polowinski, J. Polymer Sci. 29, 183
(1958); 32, 343 (1958)], Korzystajac z wynikow prat nad 9e1ektywnoscia frakcjono-
wania [A. Broda, J. Polymer Sci. 25, 117 (1957)], przeprowadzono prob@ sformulo-
wania metody wyznaczania rzeczywistej funkcji podzialu na podstawie wynikow
eksperymentalnych. -
Rownowagi ciecz=para w dwuskladnikowych uk#adach zasad
pirydynowych
Liquid-Vapour Equilibria in the Binary System of Pyridine Bases
W. BRZOSTOWSKI, S. MALANOWSKI
Instytvt Chemit Ftzycznej PAN i Katedra Chemti Ftzycznej Untwersytetu, Warszawa
Jedyna opisana idotychczas w literaturze spektrofotometryczna metoda oznacza-
.nia steiefi w dwuskladnikowych ukladach zasad pirydynowych dawalla dokla,dnoso
rzedu 2-3?/o i umoiliwiala oznaczeni-e jedynie niektorych zasad obok siebie; auto-
rzy opracowali inna metode analitycznq; stosujac interferometr .iabaratoryjny Zeis-
sa uzyskano w calyrn zakresie st@iei ~doklaldnosc w oznaczeniu skladu rzqldu 0,2?io.
Stosujqc wlasna metodyk@ zbadano rownowagi ciecz-para w ukladzie piryidy-
na-2-pikolina?.. Stwierdzono, ie uklad jest zeotropowy i wykazuje znaczne odchy-
lenia dodatnie od prawa Raoulta. Maksymalne wzbogaoenie (roinica miedzy skla-
dem cie,czy i pary) jest rzedu 9% molowych, ? co tlumaczy powstawanie szerokich
frakcji posrednich na kolumnach technicznych. Podobne wyniki uzyskano w ukla-
dzie 2-pikolina-2,6-lutydyna, maksymalne wzbogacenie wynosilo 7?/0.
Zaj@to siq -zaga,dnieniem me wyjasnionego ~dotychczas tworzeni.a sie podczas de-
stylacji :zasad pirydynowych tzw. frakcji trojstopniowej 142?-145?C (3- i 4-piko-
iina, 2,6-lutydyna). Zbadano rownowage ciecz-para w .ulkladzie 3-pikolina - 2,6-lu-
tydyna i stwierdzono tworzenie sie azeotropu. dodatniego.
Rownowagi fazowe ciecz-para w ukladzie dwusk#adnikowym
benzen - heptan.
Vapour-Liquid Phase Equilibria in the Binary System
W. BRZOSTOWSKI, K. ZIFtBORAK
Katedra Chemit Fizycznej Untwersytetu i Instytut_Chemit Ftzyczneg PAN, Warszawa
Skonstruowano przyrzad do bad.ania rownowag fazowych ciecz-para oparty na
zasadzie ldzialania ebuliometru Swietoslawskiego. Probka cieezy pozostaja,cej w row-
nowadze z para pobierana jest bezpo rednio spud gniazda termometrycznego za
pomoca odpowiedniego urzqdzenia. 'Umoiliwia to: calkowite wyeliminowanie bledu,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
zwiazanego z przestrze?nia szkodliwa. Pr6bka kondensatu pary pobierana jest ze
specjalnego zbiarnika kondensatu part'. Stosujac odpowiednie testy stwierdizono,
ie w przyrza,dzie nie wyst@puja przegrzanie cieczy, przedwczesna kondensacja par,
porywanie cieczy ani iadne inne bl@dy systematyczne.
Zbadano podstawowy d1a testowania kolumn rektyfikacyjnych uklad benzen-
-n-heptan. Z parametr6w - r6wnowagi obliezono nadmiary potencjalu chemicznego
skladnik6w oraz nadmiar pote.ncjalu termodynamicznego ukladu. W ten sam spo-
s6b przeliczono wszystkie dost@.pn,e w literaturze dane d1a tego ukiadu, uzyskane
przez r&nych badaczy na r6inych przyrza~dach. Wyniki ?obliczen na podstawie po-
miarbw wiasnych gwiadczq o ich termodynamicznej konsystencji; natomiast prze-
liczone dane dogwiadczalne innych autor6w wykazujq idogc znaczny rozrzut punk-
t6w; ponadto krzywe uzyskane prrzez poszcze,g6lnych ibadaczy r6inia si@ miedzy
soba. .
Zwigzek miedzy wspo#czynnikami podzia#u a w#asnogciami,
czystych substancji
On the Relationship between Partition Coefficient and the Properties
of Pure Substances
H. BUCHOWSKI
Katedra Chemit Nteorganicznej Untwersytetu, Warszawa
'Zaktad Ftzykochemtcznych Metod Anatitycznych Instytutu Chemit Ftzycznej PAN, Warszawa
Wyprowadzone metodami termodynamiki statystycznej wzory na eksces po-
tencjalu chemicznego w ?mieszaninach prowadza do prastych wyraier na wsp61-
czynniki podzialu jako funkcje objgtosci molowych i energii ?parowani.a. Wyplywa-
ja?ce !z tych wzor6w wnioski dotycza?ce szeregu mieszalnosci cieczy, selektywnogci
rozpuszczaln?ikbw, optymalnych warunk6w -ekstrakcji, zaleinogci migdzy wsp6lczyn-
nikami podzialu i wsp6lczynnikami selektywnogci w r6inych ukladach rozpuszczal-
nik6w i w szeregach homologicznych sq zadowaiajaco zgodne z idanymi do.gwiadczal-
,
nymi.
OFCh-14
Wspo#czynniki podzialu w ukfiadach wieloskfadnikowych w gwietle
teorii roztworow prostych i teorii roztworow regularnych
The Partition Coefficients in Multicomponent System
? H. BUCHOWSKI, R.,LEWANDOWSKI, :J. TEPEREK
Katedra Chemit Nteorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
Zaktad Ftzykochemtcznych Metod Anatitycznych Instytutu Chemit Ftzycznej PAN, Warszawa
Wsp6lczynniki podzialu miqdzy dwie fazy ciekie bQdace mieszaninami trzeeh
1Oin?ych rozpuszczalniko?w sa funkcjami skladu faz. Ksztalt zaleinogci ' zwigzany
jest z typem diagramu fazowego charakteryzujacym mieszaninQ rozpuszczalnik6w.
Zaobserwowanych pr?awidlowogci ?nie moiria w pelni wyjagnic ani na podstawie
teorli roztworow prostych, ani teorii roztwor6w regularnych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OFCh-15
Z badan nad kinetykq dekarboksylacji kwasow
pi rydynokarboksylowych
On the Studies of the Kinetics of Decarboxylation of Pyridine-Carboxylic
Acids
A. BYLICKI
O:znaczono stale szybkos~ci rozkiadu w stanie stalym i stoPionYm w roznYch
temperatuirach kwasow: :pikollnowego w zakiresie od 127-150?C, kwasu nikotyno-
wego w granica~ch 235-258?C i izonikotynowego w granicach 218-258?C i obliczono
przyblizone warto9ci energii -aktyvwacji. Do badaii kwasu pikolinowego i izonikoty=
nowego w .stanie cieklym ponizej temperatury topnienia zastosowano ich miesza-
ninq z kwasem nikotynowym b4d2 z chinolinq.
Przeprowadzono badania nad szybkosciq rozkiadu kwasow: izonikotYnowego,
2,4-pirydynodwukarboksylowego, 2,5-pirydynoidwukarboksylowego i 2,6-pirydyno--
autokatalityczny przebiegai4c zgod,nie ze schematem autokatalizy prostej typu J
Stwierdzono, ze przyjmowane dotychczas temperatury topnienia tY ch kwasow
sq pozorne i adpowiadaiq w rzeczywistogei ich rozpuszczaniu siq w eieklych pro-
duktach rozkladu. Oznaczeni-e wla,sciwych temperatur topnienia tych kwasow na
drod-ze bezposrednich ,pom.iarow kriometrycznych nie jest mozliwe.
Wyznaczanie rachunkowe temperatur topnienia kwasow
pirydynokarboksylowych ulegajqcYch rozkkadowi termicznemu
pikolinowym
Mathematical Determination of the Melting Points of Pyridine Carboxylic
Acids Undergoing Thermal Decomposition in Solid Phase Based on the
Wykonano w stanie sta#y ba-dania m na nad epodustawtektykaiemi badar ich eute dwuskladnikowktykow z kwasem
Investigation of Their Eutectics with Picolinic Acid
A. BYLICKI
Ymi utworzonymi . p rzez
was pikolinowy z kwasami: nikotynowym, izonikotynowym, dwupikolinowym, lu-
Stwierdzono, ze mieszaniny to stosuj4 si@ z duiYm p przYblizeniem do schematu.
V. Swigtosl.awskiego podanego idla serif eutektykow doskonallych utworzonych
rzez dany skladnik z seri4 zwi4zk6w chemimnie podobny~ch.
08
proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
p
A
A
Ap
k
p
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
. Na podstawie znalezionych skladow i temperatur, krzepniqcia eutektyk6w obii-
czono rzeczywiste temperatury topnienia kwasow ulegaja?cych termicznemu rozkla-
dowi w stanie stalym stosujqc rownania iVlalesir skiego.
Dla kwasow: izoniikotynowego, dwupikolinowego; lutydynowego i izocynchomero-
nowego otrzymano wartogci przybhione: 336, 327, 348 i 302?C, a wiec znacznie wyi-
sze od pazornych temperatur topnienia przyjmowanych dotychczas w literaturze
,na podstaw?ie bezpoarednich pomiar6w. J.
Obli,czono przybliione wartosci entalpii i entropii krzepniqcia badanych kwa-
sow oraz porawnano z wynikami obliczerl otrzymywanyrni.przy z,astosowani?u row-
nania Schioldera.
OFCh-17
Kriometryczne badanie czystosci substancji ulegaj4cych
rozk#adowi w temperaturze topnienia
A. BYLICKI, T. PLEBANSKI
Zaktad Fizykochemit Podstawowych Surowc6w Organtcznych
Instytutu Chemit Ftzycznej PAN, Warszawa.
Cryometric Examination of Purity of Substances Decomposing
at the Melting Temperature
Rozwaiono mozliworyc zastosowania pomiarow kriometry cznych do oznaczani?a
stopnia czystosci substancji ulegajgcych r.ozkladowi termicznemu w pabliiu tem
pera.tury topni?enia.
Zaproponowano dwie metoidy polegajgce na:
1) wyznaczaniu u:stalonego punktu lub odeinka na krzywej krzepniqcia badanej
substancji w mieszanlnie z odpowiednio dobranym skladnikigrn tworzgcym z nia
eutektyk idoskoinaly;
2) badaniu krzywej krzepniqcia eutektyku przy uiyciu kriornetru dylatometrycz-
nego Swietoslawsk!iego, stosujac pomiary' bezwzglgdne lub porownawcz'e.
Metody to zastosowano do . oznaczani?a czystosci kwasow pirydynokarboksylo
wych i innych latwo rozkladajgcych siq kwasow organicznych oraz niektorych soli
ni,eorganicznych jak chloran i nadchloran potasu i inne.
OFCh-18
Analiza termiczna uk#adow dwusktadnikowych zawierajgcych
czteronitrometan
Thermal Analysis of Binary Systems Containing Tetranitromethan
W. CETNER, M. MACIEJEWSKI
Wojskowa Akatiemia Techntczna. im. Jarostawa Dgbrowsktego, Warszawa
Droga analizy termicznej zbadano nast@pujace uklady ~dwuskladnikowe: cztero-
nitrometan-benzen,.czteronitrometan-nitrobenzen;. czteronitr-ometan-p-nitrotoluen,
czteronitromentan-cL i (3 o-nitrotoluen, czteronitrometan-a-nitronaftan, czteroni-
trometan-m-dwunitrobenzen, czteronitrometan-a-trojnitrotoluen (trotyl), eztero-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
nit2om-etan-tr6jnitrofenylometylonitroamina (tetryl). Uiywany ado analizy czteroni-
trometan otrzymywano przez nitrowanie aoetylenu w obecnogci azotanu rt@oi.
Polarograficzna redukcja jonu tropyliowego (cykioheptatrienylowego)
Polarographic Reduction of the Tropylium (Cycloheptatrienylium) Ion
J. CHODKOWSKI, P. ZUMAN
Zaklad Ftzykochemicznych Metod Analitycznych ?Instytutu Chemii Fizycznej PAN
Warszawa
Polarograftcky (stav Ceskoslovenske akademte vad, Praha (P. Z.)
Polarograficznie moina wyznaczy6 stale szybkosei kt i k-1 reakeji:
Ch.)
H
~++ j + 2HaO k, + H3O+
\ k' OH
ion tropyiiowy C7H+
alkohol tropylowy
(I) (II)
gdyi (II) nie jest polarogr. aktywny, prod -zas graniczny jednoelektronowej, nie-
odwra-calnej re~dukcji (I) w roztworach o odpowiednich pH ograniezony jest kinetyk,1
tej reakcj,i (Zuman P., Chodkowski J., Potesilowa H., Santavy F., Nature, 182, 1535
(1958).
W dalszych badaniach stwierdzilismy, ie jeieli stei. I w 'buforach kwasnych
przekra:cza warto?6 bk. 1,,7.10--4 m, na krzywej polarogr. obok fall obserwowanej
w roztw. rozcieliczonych (i8,) ,pojawia sic druga fala (i.,). Dalszy wzrost stgi. (I) nie
powoduje zmian wysokosci fali (ial), ;natomiast rosnie fala druga. Przy stet.
4,3.10--3 m fala to osigga wysokok grani.cznq, pojawia siti zag trzecia faia (ii). Po-
tencjaly p6lfali w roztw. 1,2.10-3 m (I) (Ilasyc. el. kal.).
Fala
Brittona i Robinsona, pH 2,4
octanowy, pH 4,0
ze 1
-0,166
-0,21'
ie 2
-0,236
-0,25
-0,285
-0,316
Gdy st@i. I przekracza wartosc 7.10" In, swtna fal i., + ia, + it osigga maksi-
mum, a -dalszy wzrost steienia powoduje pojawienie siq i wzrost nowej fali i2
przy potenejale -0,65 V.
Metodami polarografli klasycznej I impulsowej, oscylopolarografii oraz bada-
niami crzywych i-t ?pr4du chwilowego i isredniego i krzywych elektrokapilarnych
wykazalillny, ie fala i8., in, i ii s4 adsorpcyjne i odpowiadaj4 trzern typom pro-
ces6w adsorpcyjnych, r-ftnigcych st szybko?ci4 powstawania adsorbatu i je;go
wlasnogciaimi. Powierzchnia, ,jakq zajmuje zredukowany pierkieri siedmioczlonowy
na elektrodzie, obliczona z danych polarogr. wynosi 29 A`` obliczona dia. syme-
trycznego pier?cienia tropyliowego z promieni kowalencyjnych atomow i dlugoci
wigzaf : 22 A2.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Polimeryzacja e-kaprolaktamu w rozpuszczalnikach wobec Na.. i CO2
Polymerization of e-Caprolactame in Solvents in the Presence of Na and CO2
S. CHRZCZONOWICZ, M. WLODARCZYK
Zaktad Technotogit Tworzyw Sztucznych Politechniki, Ebdi
Bad.ani.a procesu ?polimeryzadjl kaprolaktamu wobec sodu metalicznego zapo-
czatkow.ane przez Hanforda i Joyce i kontynuowane przez szereg badaczy dotycz4
pohmeryzacji iblokowej, przy tym ogollue siq twierdzi? 2e w tym przypadku reakcja
polimeryzacji ma charakter jonowy.
Chrzczonowicz stwierdzil, ie polimeryzacja kaprolaktamu zachodzi r6wnie2
w roz,puszczalnikach niepolarnych wobec Na i C02.
Dalsze badania tego procesu wykazaly,, ie polimeryzacja kaprolaktamu w roz-
puszczalnlikach wobec Na i CO2 zachodzi powyiej ?temperatury 110? 1 osiaga ma-
ksimum wydajnosci okolo temperatury 170?. .Poniiej temperatury 1100 polimeryza-
cja nie zachod-zi, natomiast z rozpuszozalnika wytraca si@ produkt rozkladajacy
si@ poniiej 1100 na kaprolaktam i C02.
W pracy refeiowanej ustalono. budowa tego produktu i wyjasniono jego dzia-
lanie katalityczne oraz zbadano zaleinose stopnia polimeryzacji, postgpu reakcji
i zawartosci oligomer6w od ilosci katalizatora, czasu reak?cji i rodzaju rozpusz-
czalnika.
Badania nad warunkami garbowania elektroosmotycznego
Investigation on Conditions of Electroosmotic Tanning Process
M. CZERNIAWSKI, E. KOSINSKI.
Katedra Chendi Fizycznej Untwersytetu M. Kopernika, Torun
Wieczorowa Szkota Intynterska, Bydgoszcz
Budowa garbnik6w jak tei podstawy teoretyczne procesu garbowania nie sa
dotychczas dokladnie zbadane. Jedna z trudnosci w rozwiazaniu tych problemow
jest nietrwalose garbnik6w oraz dlugotrwalose przebiegu proeesu garbowania, wy-
noszaca w niektarych przypadkach ai 50 dni. Celem przyspieszenia procesu gar-
bowania pirzeprowadz6no badania nad warunkami garbowania ? elektroosmotycznego.
Proces garbowama elektroosmotycznego przeprowadzano w naczyniu podzieJo-
nyrn za pomoca membran z ,pl6tna gumowanego na trzy cz@sci. W czq ciach ze-
wngtrznych znajdowaly siq elektrody, za? w ?rodkowej umieszczono badane pr6bki.
Przebieg garbowania byl nastgpujacy: surowiec przygotowany w spos6b prze-
widziany zgodnie z normami polskimi poddawano dodatkowemu oczyszczaniu
w polu elektrycznym (elektiroforetycznemu), a nastepnie umieszczano w roztworze
ekstraktu mimozowego i podidawano garbowaniu przy uiyciu ipradu stalego.
Zmieniajac napi@cie, natgienle i czas garbowania elektroosmotyeznego opraco-
wano warunki, przy zachowaniu ktorych proces calkowitego przegarbowania prze-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
biega n.aj?krocej. Zgodnie z otrzymanymi idanymi stwierdzono, tie jui po uplywie
6-godzinnego garbowania elektr_oosmotycznego i idodatkowym dogatrbowywaniu
w warunkach normalnych moina uzyskac gotowy produkt po uplywi-e 3 idni. Prze-
prowadzone analizy chemi-czne wskazuj4 na idobKrq j.akosc otrzymanego produktu.
Spektrofotometryczne badania chemiluminescencji
etylolucygeniny z acetonem
Spectrophotometric Investigations of the Lucigenin with Acetone Reaction
Z. CZERWIK, K, KOLODZIEJCZAK
Katedra Chemit Fizycznej Politechntki, Lodi
Zbadano spektrofotometrymnie zmiany widma absorpcyjnego w reakcji lucy-
geniny z acetonem w ?rodowisku alkalicznym. Pomiary obejrnowaly zakres od
350 362 m R i odnosily siq '.do roztworow alkoholowo-wodnych. W poszczegol-
nych seriach zmieniano st@ienia luminoforu, wodorotlenku sodowego i acetonu.
Analiza uzyskanych wynikow wskazuje na etapowy -charakter przebiegu reakcji,
zaleinych od pH srodowiska.
Znaleziono m.aksimum absorpcji odpowiadajg,ce produktom reakcji, ktorego dlu-
gosc fali 7 = 357 rn t, a molowy wspolczy.nnik ekstynkcji e = 6,96.104 cm2/mol.
OFCh-23
Nowe reakcje chemiluminescencji lucygeniny'w fazie ciek#ej
New Chemiluminescent Reactions of Lucigenin in Solution
Z. CZERWIK, W. REIMSCHUSSEL
Wykryci,e reakcji chemiluminescencji lucygeniny a acetonem przez K. Kolodziej
czaka stalo siQ ?punktem wyjiscia ido poszukiwarl nowych czynnikow chemilumine-
scencyjnych. Znaleziono szereg nie opisanych w literaturze reakcji ?lucygeniny
przebiega?j4cych w nieobecnoki H202. Wykonano prdby z takink subistancjami jak:
ketony, alkohole, etery oraz ichlaro- i brom'o-ibenzen. Wszystki-e to zwigzki w gro-
dowi.sku alkalicznym .biorq udzial w reakoji z lucygeninq, czemu towarzyszy emi-
'sja promieniowania widzialnego i amiana barwy roztwor.u. Pod:obne reakcje dajq
aminy, ktore me wyma?gaj;4 idodatku NaOH.
Procesow tych nie. moina wytlumaczyc obecnosciq tlenu powietrza w. roztworze.
Zaproponowano ogbiny schemat tych reakcji, zgodni-e z ktorym luminescencja
zwigzana jest z przegrupowaniem wia,zafi w ezgsteczce lucygeniny.
112
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Sorpcja par polarnych reagentow a zawartogc tlenowych grup
reaktywnych w wcglach kamiennych
? Sorption of Polar Reagent Vapours and Content of Reactive Oxygenous
Groups in Coals
L. CZUCHAJOWSKI, M. LASON, M. ZYLA
Katedra Chemii Gdrniczej Akademii G6rniczo-Hutntczej
Zaktad Mechaniki G6rotworu PAN, Krak6w
Na odgazowanych i przeplukanych helem pr6bkach we,gli o wzrastajacym stop-
niu uwe,glenia i zmiennej zawarrto9ci grup karboksylowych, hydroksylowych i kar-
bonylowych sorbowano pare, wodn4 i metanol w temperaturze pokojowej.
Izotermy sorpcji wy.znaczano mierzlc objeto5c ,adsorbatu, ktory odparowal z ka-
pilary pomiarowej. Wyniki opracowywano stosujq.c teorie, BET i interpretowano
korelacje, mie,dzy i1o5ciq zaadsorbowanq w warrstwie monomolekularnej a teoretycz-
nq wartoscicl sorpicji obliezonq przy zalo!zeniu, ze jest ona,wyni~kiem tworzenia wio-
zan chelatowych rni@dzy reaktywnymi grupami tlenowymi we,gla a grupami po-
larnymi adsarbatu.
Stwierdzono interesujqce zbieinaki idla w@gli mlodszych.
Azeotropia w uk#adach czterosktadnikowych dodatnio-ujemnych
Azeotropy in Quaternary Positive-Negative Systems
A. GALSKA-KRAJEWSKA
Instytut Chemii Fizycznej PAN
Katedra ChemH Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Stwierdzono do?wiadczalnie po raz pierwszy, Ae w iskladach czteroskladniko-
wych mo?e wysttpowa6 ekstremum temperatur wrzenia II rodzaju, tzn. zjawisko
azeotropi dodatnio-ujemnej.
Opracowano rneto~dq badati ebuliometrycznych tego rodzaju uklad6w i ozna-
czono ~do?wiadczalnie sklad i -temperature, wrzenia azeotropu czterosldladnikowego,
utworzonego prz,ez kwas octowy, pirydyne,, nonan i etylobenzen.
Zbadano przebiegi destylacji mieszanin czteroskladnikowych utworzonych przez
wyzej wymienione substancje. Rozpatrzono je, poslugujzlc siQ jako modelem ukla-
du - czworogcianem foremnym. Na modelu moina wyznaczy6 pewne obszary ste-
zefi odpowiadajgce mieszaninom, kt6rych destylacja przebiega w spos6b anormal-
ny. Zjawisko to polega na wyst@powainiu raptownych spaidkow temperatury kon-
densacji w czasie przebiegu destylacji prowadzonej w ustabilizowanych warun-
kach (scaly stopien odcisku i ustalone warunki cieplne). Liczba frakcji glOwnych
? otrzymanych w czasie destylacji ,,anormalnej" jest wi@kisza od maksymalnej .licz-
by frakcji, kt6re moina otrzyma6 podezas zwyklej idestyla;cji mieszaniny cztero-
skladnikowej.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OP'ch-26
Agregacja zawiesin gliny pod wp#ywem polielektrolitow
Aggregation of Clay Suspensions by Means of Polyelectrolytes
D. GAWOROWSKA, L. HUPPENTHAL, A. ULI1 SKA
Katedra Chemtt Og6tnej Untwersytetu im. M. Koperntka, Toruii
Badano na glinie :z Greboci?na zdolnok agregacyjn4. poliwinylo-sulfonianu so-
dowego, poliakryloamidu oraz ioh kopolimerow w skladzie:
Poliakryloamid: poliwinylosulfonian
kopolimer I 85 15?/0
II 65 :35?/0
III 39 : 610/o
Zdolnok agregacyjnq polimerft podano w procentowej zmiani?e gestosci sedy-
mentu w stosunku do gestosci sed?ymentu gliny bez czynnika agreguj4oego.
Wykreglono zmiany ggstosci zsedymentowanej gliny w -zaleznogci od st@zenia
polimeru.
Wyniki por6wnano z wnioskam?i Michaelsa i przedyskutowano pozornq sprzecz-
nosa wynikow.
Uogolnienie teorii AIM Cl w oparciu o reguly Slatera
dia orbitali atomowych
A Generalization of AIM Cl Theory, Based on Slater's Rules for Atomic
Orbitals
A. GOLFBIEWSKI
Katedra Chemtt Teoretycznej Untwersytetu Jagiellon.sktego, Krakow
Rozwinieto teorie AIM CI dla uklad6w elektron6w pi. Opairto sie przy tym na
zalozeniu, ze orbitale atornowe Slatera nale.y stosowa6 jedynie w polqczeniu
z wszystkimi podanymi przez niego regulami.
Podano uproszczony schemat rachunkowy dla omawianej teorii, umozliw?iajgcy
w prosty sposob ~uwzglednienie calek 3- 1 4-centrycznych. Zerowym przybliieni.eni
zaproponow?anej teorii jest teoria ASMO CI, pierws:zym zas przyb1i2eniem teria
AIM CI. Uzyskano zatem zarazem uproszczony schemat rachunkowy d1a tych
teorii.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Charakterystyczna cecha uzyskanych .wzor6w jest to, ze wzory na niediagonal-
ne elementy macierzy energii otrzymuje sie przez ?proste zadzialanie pewnymi li-
niowymi operatorami na diagonalne elementy macierzy energii.
Prze~dyskutowano nast@pnie wplyw rbinic elektronegatyw,nosci wegla i wodoru
na wartoki wlasne energii. Teorie zilustrowano na przykladzie drobiny etylenu.
Pewne uogolnienie teorii rezonansowego przekazywania energii
mi@dzy drobinami organicznymi o wigzaniach podwojnych
A Generalized Theory of Energy Transfer between Conjugated Organic
Molecules
A. GOLFiBIEWSKI, A. WITKOWSKI
Katedra Chemii Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakow
Dotychczasowe teorie rezonansowego przekazywania energii miedzy drobinami
prowaadzily do wniosku, ze prawdopodobierlstwo przekazania energii z drobiny ado
ddrobiny jest proporcjonalne do R-6, gdzie R jest odleglo?cia miedzy drobinami..
W oparciu o teorie ASMO opracowano prosta teorie przekazywania energii slusz-
na takze d1a odleglosci miedzy drobinami por6wnywalnyeh z rozmiarami idrobiny.
Podano prosty spos6b wyznaczania polozeli obu drobin, przy kt6rych niemoiliwe
jest przekazywanie energii miedzy ~drobinami.
Wptyw pola elektrycznego elektrody na kinetyk@ reakcji
chemicznej poprzedzaj4cej stadium przejscia elektronu
w przypadku podstawionych benzaldehyd6w
Influence of the Electric Field Around the Electrode on the Kinetics of the
Chemical Reaction Proceeding the Electron-Transfer Step. Case of Substituted
Benzaldehydes
Z. R. GRABOWSKI, E. T. BARTEL
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
Zaktad Fizykochemtcznych Metod Analitycznych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Porownanie anomalii proces6w redukcji p-dwumetyloamino-, p-amino- oraz
p-hydroksybenzaldehydu wskazuje, ze proton przylacza siq ado grupy karbonylo-
wej. Przesuni?ecie punktu reaktywnego w czasteczce oraz zmiana wielkogci stalej
r6wnowagi :mote nastepowac pod wplywem silnego pola elektrycznego w warstwie
po-dw6jnej. Indukowany moment di?polowy powstajacy w polarnej czasteczce zo-
rientowanej w polu elektrycznym zwieksza zasadowe wlasnosci grupy karbonylowej.
Hipoteze tt potwierdza wzrost praidu kinetycznego rekombinacji w miare roz-
cieficzania elektrolitu, tj. w miare zwiekszania natezenia pola elektrycznego w roz-
mytej cze?ci warstwy podw6j.nej.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
OFCh-30
Nowa metoda oznaczania wspotczynnikow za#amania swiatfia
A New Method of Determination of the Refractive Indices of Binary
Systems Liquid-Gas, in the Region of Critical Point
kwasu ciecz-para w obszarze krytycznym
T. GUETHNER
W oszlifowanej zewn@trznie kapilarze (w przekroju poprzecznym kwadrat) o za-
ezernionych scianach bocznych, zawierajacej uklad ciecz - .para i umieszczo-
nej w swietle rozpros:zonym powstaje obraz ciemnych smug wzdluz wewnqtrznego
otworu kapilary. W zaleznosci od lazy wypejniajacej kapilar@ szerokosE ciemnych
smug jest rozna. Z rozni?c tych wnioskuje si@ o roznym wspolczynniku zalamania
swiatla 1 o raznej gqstosci obu faz substancji wypelniajacej kapilarQ. Wspolczyn-
nik zalamania danej lazy oblicza siQ z zaleznoci mi@dzy dlugoscia boku kwadratu,
kapilary.
manymi innymi sposobami. Blad s.ystematyezny w obiiczeniach, spowodowany nie-
prawFdlowo?cia przekroju kolowego otworu. kapilary, usuniqto droga ?por~ownaw-
czego cechowania substancja o dobrze znanym wspolczynniku zalamania. Doklad-
Przewodnictwo elektryczne kwasu salicylowego i bezwodnika
wasu ftalowego w fazie stake]
Conductivity of Salicylic Acid and Phtalic Acid Anhydride in Solid State
K. GUMINSKI, B. GRZYBOWSKA, T. HEYDEL
Katedra Chemii Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakow
W ramach badarl polprzewodnikow organicznych _zmie:rzono zaleznosc tempe-
raturow.1 pirzewodnictwa kwasu salicylowego i bezwodnika kwasu ftalowego w sta-
nie polikrystalicznym, stwierdzajac eksponencjalna zaleznosc przewoodnictwa tych
zwiazkOw od tem-peratury.
Przewodnictwo mierzono p'rzez porownanie spadku napi@cia na badanych prab-
kach i oporach wzorcowych. Z uzyskanych ~danych doswiadczalnych okreslono ter-
micznq energi@ ,akty:wacji. Wynos:i ona ~d1a kwasu salicylowego 5,0 eV, a d1a bez-
wodnika kwasu ftalowego 4,2 eV.
W obu przypadkach stwierdzono zgodnosc termicznej energii aktywacji z optycz-
nq, okreslonq z widma absorpcyjnego w raztworach ?tych zwi4zkow, co swiadczyloby
o samotstnym i elektronowym charakterze przewodnictwa.
116
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Ekstrapolacja refrakcji wkagciwej substancji rozpuszczonej
do rozciericzenia nieskoriczenie wielkiego
Extrapolation of the Specific Refraction of Dissolved Compound to Infinitely
High Dilution
J. HURWIC
Katedra Chernii Fizycznej Poditechniki, Warszawa
Odchylenia preznogci pary nasyconej, stakej dielektrycznej,
polaryzacji elektrycznej i ggstogci od addytywnogci
dla pewnych dwuskkadnikowych organicznych ukkadow ciekkych
Deviations of Saturated Vapour Pressure, Dielectric Constant, Electric
Polarization, and Density from Additivity in the Case of Certain Binary
Liquid Systems '
J. HURWIC, J. MICHALCZYK
Katedra Chemit Fizycznej Poiitechniki, Warszawa
Mierzono gestosc rozci?enczonych roztwotrow aniliny w benzenie i w czterochlorku
wegla o r6znych stezeniach oraz wspolczynnik zalamania tych roztworow d1a linii D
gwia.tla sodowego. Stwierdzono, iz gestogc oraz kwadrat wspolczynnika zalamania
swiatla sq funkcjami liniowym'i ulamka wagowego aniliny w roztworze.
Oznaczm_v: w - ulamek wagowy, d - gestoigc, n - wspolczynnik zalamania
gwiatla, r - refrakeja wlagciwa. Wielkogci odnoszq,oe sie do rozpuszczalnika
oznaczmy wskaznikiem ?1", odpowiednie wielkogei dla substancji rozpuszczonej -
wska2nikiem ?2" d1a roztworow zag - wskaznikiem ?12". Wtedy zaobserwowane
zaleznosci mozna wyraziE ?rownani.ami: d12 = d1 (1 + awe) i n2 = n2(1 + (3w2),
gdzie a i (3 s4 to odpowiednie wspolczynniki. Po zalozeniu, ze podane zaleznolci
s4 normalne oraz ze r12 = r1?w1+r2?w2, dochodzimy do nastepuj4cego wzoru
na refrakcje substa:ncji rozpuszczonej w rozcienezeniu nieskol czenie wi?elkim:
3
r2-= rl(1-a)+K(3n2, gdzie K =
di( i+2)2.
Poslugiwanie sie wypirowa:dzonym wLorem jest znacznie dogodniejsze niz eks-
trapolacja graficzna, kt6rq zwykle stosuje sie w dokladnych pomiar?ach momenta
lipolowego czaisteczek,
Mierzono stalq dielektrycznq, wspolczynnik zalamania gwiatla i gestosc naste-
pujgcych uklad6w cieklych: 1) CHC13-CH3COOCH3, 2) CHC13 - CH3COCH3,
3) CHC13 - C6H6, 4) C6H6 - CH3COOCH3 i 5) CH3COOCH3 - CH3COOCH3 w roz-
nych stezeniach i r62nych temperaturach oraz wedlug danych z literatury zesta-
wiono to same wielkogci d1a innych dwuskladnikowych ukladow organicznych.
Stwierdzono: 1) istnienie uklad6w niedoskonalych ?nie spelniajacych reguly op=
? Ac < O, gdzie Ap i As oznaczajq odpowiednio odchylenia I od ad,dytywnogci preznodci
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
pary nasyconej i stalej dielektaycznej; 2) istnienie uklad6w niedoskonalych, nie
spelniajqcych reguly. Ap?4d k2.
Przyjpto tie pierwszy z tych proces6w odpowiada izomeryzacji keton -+ enol.
Co do drugiego procesu, wysuni@to hipotez@, ze jest on zwiizany z przemianq for-
my enolowej z wytworzeniem zamknigtej struktury chelatowej. Oba to procesy
sq egzotermiczne. Analiza sumarycznej krzywej efektu oieph.-,go pozwala obliczyc
efekt cieplny obu tych procesow.
Mikrokalorymetryczne pomiary ciepka enolizacji
Microcalorimetric Measurements of Enolization Heat
B. JAKUSZEWSKI, M. LAZNIEWSKI
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu, L6d<
Metodp, mikrokalorymetrii dynamicznej zmierzono cieplo enolizacj,i kilku (3-dwu-
keton6w w benzenie i w alkoholu etylowym. Jak wi?adomo, rozpusz:czenie (3-dwu-
keton6w w rozpuszcz-alnikach organicznych polgczone jest w wiQkszosci iprzypad-
kbw z przesuni@ciem rfiwnowagi ketoenoloweJ w kierunku enolizacji, prziy czym
w roztworze ustala si@ stan rownowagi charakter?ystyczny dla danego rozpus?zcza:l-
nika. Izomeryzacja keton -+ enol zachodz4?ca w roztworze polgczona jest z efek-
tem cieplnym, ktory mo,tie bye mierzony mikrokalorymetrycznie.
Na podstawie danych dotyczgcych stopnia enolizacji badanych zwiazkow w ista-
nie czystym i w roztworze uzyskano nast@pujgce dane na oieplo enolizacji:
Acetylooctan etylu w roztworze benzenowym 1,68 kcal/mol, w roztworze alkoho-
lowym 2,15 kcal/mol.
Benzoilooctan etylu w roztw. benzenowym 1,96 kcal/mol.
Acetyloaceton w roztw. benzenowym 2?60 kcal/mol.
OFCh-37
Z badan nad termochemi4 przegrupowania benzydynowego
Studies of Benzidine Rearrangement Thermochemistry
B. JAKUSZEWSKI, J. MOKRZAN
Katedra Chemtt Fizycznej Untwersytetu, L6d?
Metodr} mikrokalorymetrii dynamicznej zmierzono cieplo rozpuszczania hydrazo-
benzenu w kwasie octowym Ql = -22,8 cal/g, sum@ ?ciepla przegrupowania i two-
rzenia octanu benzydyny w kwasie octowym Q2 + Q2 = +154,5 cal/9 oraz sum,,
ciepla rozpuszczania benzydyny 1 tworzenia octanu benzydyny w kwasie octowym
Q4 + Q5 = 63,5 callg.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Mikrokalorymetryezne pomiary wykazaly, ze reakcja iprzegrupowania hydrazo-
benzenu w kwasie octowyrn jest reakcjq pierwszego rzgdu, ktorej polokres wynosi
srednio 23,5 minuty.
Na podstawie oznaczonych efektow cieplnych obliczono z ?cyklu termochemicznego
hipotetyczny efekt przegru!powania hydrazobenzenu w benzydy.nq w stanie stalym
Qo = 12,5 kcal/mot.
Badania nad kinetykq rozkfadu st@ionych roztworow H202 przez
proszki wcgli kamiennych
Studies on the Kinetics of the Decomposition of Concentrated
Hydrogen Peroxide Solutions by Coal Powders
J. KAWFjCKA, J. KLOSIIVSKA-DRWALOWA, M. LASON
Katedra Chemii GGrniczej A. G. H. Akademii Gbrniczo-Hutniczej
Zakiad Mechaniki Gdrotworu PAN, Krakow
Badano izotermiczne oddziailywanie roztworow H202 o st@zeniach od 5 -do 201"o
na proszki wgg.1i kamiennych o rbznym stopniu uwgglenia w zakresie tempe.ratur
10 - 90?C.
Wyznaczano krzywe szybkosci rozkladu H202 i kTzywe szybkosci !rownoczesnego
wydzielania CO2 s Co.
Wyniki wiazano z zawarrtodcicl tlenowych grup reaktywnych w w@glu i z zawar-
toG61 oraz fo?mq wystgpowania zel:aza.
Podj4to prbbq znal?ezienia :zwiqzku mi@idzy uzys:kanymi wynikami a sklonnosciq
w@gli do samozapalnosci.
OFCh-39
Ekstrakcyjne rozdzielanie mieszanin nitroanilin
The Separation of o-and p-Nitroaniline by Extraction Method
W. KEMULA, H. BUCHOWSKI, W. PAWLOWSKI
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
.Zaktad Fizykochemicznych Metod Anatitycznych Instytutu, Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Z mieszaniny ,niltroanilin 'powstaj41oej w wyniku aarnonolizy oleju eutektycznego
nitrochlorobenzenow lmozna wydzielic o- 1 p-nitroaniliny o wysokiej czystosci, sto-
sujgc ekstra'kcjq rozcierlczonym 'wodnym roztworem kwasu siackowego.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OFCh-40
Badanie mechanizmu elektroredukcji chlorowcopochodnych
cykloheksanu
The Investigation into the Mechanism of Electroreduction of Cyclohexane
Halogen Derivatives
W. KEMULA, A. CISAK
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
W trakcie badania chlorowcopochadnych cykloheksanu wykryto nowy rodzaj
prgdow polarogr.aficznych: w niskich temperaturach ma on wlasnoki .pradu adsorp-
cyjnego, a ze wzrostem temperatur.y stopniowo nabiera wlasno?ei prgdu kinetycz-
nego. Czynnikiem okre?1aj4cym wielko?c tego pra,du jest szybkosc desorpcji pro-
duktow reakcjli z powierzchni elektrody..
Stwierdzono istnienie inowego rodzaju mechanizmu elektroredukcji. Jego cechq
charakterystycznq jest to, 2e substrat reakcji ulega redukcji w stanie zaadsorbo-
wanym; jednoczeinie adsorpcja isubstratu ulatwia redukcjQ .zmniejszaj4c energiq
aktywacji procesu. Powoduje to przesuniecie. potencjalow redukcji w strong war-
to?ci bardziej dodatni?ch.
Ustalono, ze mechanizmy redukcji roznych stereoizomerow tego samego izomeru
zwiazku organicznego mog4 byE ra2ne.
Reaktywnosc wgglowodorow aromatycznych w tripletowym stanie
wzbudzonym
The Reactivity of Aromatic Hydrocarbons in Triplet Excited State
W. KEMULA, A. GRABOWSKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu, Warszawa
Benzen nasycony NO absorbuje promieniowanie ultrafioletowe w ob3zarze
2800 - 3400 A. Efekt ten, analogiczny do obserwowanego w obecno?ci 02, uznano
za absorpcj@ wzbronion4 T - So benzenu, mo21iw4 w polu paramagnetycznej ,cz4-
steczki. 02 i NO. Prornieniowanie ultrafioletowe pochlaniane w akcie absorpcji
wzhronionej jest czynne fotochemicznie i odpowia~da reakcji dwurodinikowego sta-
nu 'tripletowego benzenu z tlenkiem azotu. Metod2i badania widm absorpcyjnych
stv 2 w szeregu (II)..
Zbadano kinetyk@ polikondensaoji ~dwumetylosilanodiolu w dioksanie i metanolu
wobec katalizatorow zasadowych 1 kwagnych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O fotochemicznych w#asnosciach pochodnych chlorowcowych aniliny
On the Photochemical Properties of Halogenous Aniline Derivatives
T. LATOWSKI
Katedra Chemii Fizycznej Wytszej Szkoty Pedagogicznej, Gdansk
Odpowiednia pochodnq chlorowcowq aniliny (wolna lub N-podstawiona) roz-
puszczano w bezwodnym metanolu. Swiatlo lampy kwarcowej rzucano na kolb(Z
z baidanym roztwor.em.
Po na?swietlaniu badany roztwar analizowaino na wolny chlorowiec i nie zwia-
z?ara amine. I chlorowiec, I arninq aznaczano potencjometrycznie.
Uzyskano wyniki ,pozwalajace stwierdzic, ze:
1) wplyw grupy aminowej nie podstawionej na odszczepialno?c chlorowca jest
wyrazny i slabnie u soli i N-podstawionych aminy (efekt sprzgzenia);
2) ubytek aminy w c:zasie naswietlania jest nieznaczny (w srodowisku alkoholu
metylowego w miejsce odszczepionego chlorowca padstawia. siq prawdopodobnie
grupa metoksylowa);
3) pasmo fotochemicznej aktywnosci pochodnych chlarowcow,ych aniliny przy-
pada miedzy 2300 A - 3100 A (filtr cieczowy z mieszaniny roztworow ~siarczanu
niklu i kobaltu).
Zaklada siq nizej podany schemat przebiegu fotolizy:
by
H,N-C,Hq Cl- [H2N-C,H; Cl]* H2N-C,H,. +.C1
(proces pierwotny)
O izobarycznych powierzchniach wrzenia ukfadow
trojskl'adnikowych
On the Isobaric Boiling Surfaces of Ternary Systems
J. LELAKOWSKA
Zaklad Chemd Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Przyjmujac podzial powierzchni wrzenia homagenicznych ukladow trojskladni-
kowych na: 1) majace ekstremum; 2) majace .punkt siodlowy; 3) powierzchnie :zeo-
tropowe, Tozpatrywano wplyw kolejnosci temperatur wrzenia skladnikow oraz azeo-
trop6w dwuskladnikowych na rnozliwosc wystgpowania powyzszych trzech przy-
padkow. Wyrozniono uklady, w ktorych wystgpowanie azeotropbw trojskladniko-
wych jest nieprawdop,odobn.e.
Dla ukladow. siodlowych okre?lono. granice temperatur wrzenia, w ktorych po-
`vinien lezec azeotrop siodlowy.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Mikrokalorymetria dynamiczna i jej zastosowanie do badania
ciep#a i kinetyki reakcji chemicznych.
Dynamic Microcalorymetry and its Application for the Investigation
of Chemical Reaction Heat and Kinetics
M. LA2NIEWSKI
Katedra Chernii Fizycznej Uniwersytetu, Lhdt
niem cieplo w mysl prawn Newtona
df(t)
Rownowagi ciecz-para oraz nadmiarowe funkcje termodynamiczne
dla serii ukfiadow dwuskkadnikowych pirydyny
Liquid -Vapour Equilibria and Thermodynamic Excess Functions
of the Series of Binary Pyridine Systems
Z. MACZYIVSKA, K. ZIgBORAK
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Mikrokalorymetria dynam.iczna zaproponowana przez W. Swititoslawskiego jako.
metoida pomiaru niklych efektow cieplnych stalych w czasie opiera si@ na zalo-
ieniu, se kalorymetr umieszczony w otoczeniu izotermicznym wymienia z otocze-
_ - Bf(t)
dt
gdzie f(t) jest krzywq biegu temperatury kalorymetru, wsp6lczynnik fl zas ?charak-
ter,yzuje warunki wymiany ci-epla.
Wprowadzaja,c wyraz odpowiadajgcy stalemu efektowi cieplnemu a Swi@toislaw-
ski ol-rzymal r6wnanie
ddtt) - flf(t) + a, kt6rego calka f(t) _ (fo a )c Pt + a
pozwala wyznaczy6 szukany efekt cieplny. \
Wynik ten maze by6 uog6lniony na przypadek zmiennego w czasie efektu ciepl-
nego. Oznaczajgc przez g(t) krzyw4 odpowi?adajgcq kinetyce badanego procesu
otrzymamy r6wnanie biegu temperatury kalorymetru w postaci
df = dg(t)
-flf(t) -r
dt dt
t
Calka g(t) = f (t) + fl f f(t) dt + f0 + g0 pozwala wyznaczy6 ?efekt cieplny i kinetyk@
0
badanego .procesu.
Metodq sprawdzono na przykladzie hydrolizy octane metylu i inwersji sacha-
rozy w ?rodowisku kwagnym.
Zbadano r6wnowagi ?ciecz-para w warunkach izoterxnicznych i ?izobaTycznye.h
semi uklad6w pirydyny i przedstawicieli szeregu n-parafin6w. Poslugiw.ano siq apa-
raturq zloion} z przyrz-4-du do badania r6wnowagi 'c.-p., ebuliometru i zespolu
urzdzen manostatujgcych, sterowanych elektronowo. Prg2nos6 par czystych cieczy
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
oraz ich mieszanin oznaczono metodq ~dynamicznEt na podstawie zmierzonych tem-
pera'tur wrzenia substancji wzorcowej umieszczonej w ebuliometrze. Sklady faz po-
zostaj,gcych w rownowadze ?anaiizowano refraktometrycznie.
Rownowagi zmierzono d1a ukladow pirydyny z heptanem, oktanem, nonanem
i dekanem, d1a ka2dego ukladu w idw6ch temperaturach: 80,0?C, oraz drugiej r6i-
ni4cej si@ o okolo 20?C. Na podstawie danych doswi?adczalnych obliczono wspol-
czynniki aktywnosc~, nadmiary potencjalu chemicznego i termodynamicznego oraz
przybliione wartoici ~ciepla mieszania. Uzyskane dane s4 konsystentne termodyna-
micznie, obliezone eiepla mieszania sq w ' dobrej zgodnogei z danymi uzyskanymi
przez Wi ycickr w bezpo rednich pomiarach termochemLcznych.
Otrzymane wyniki wskazujq na mo2liwosc'obliezania rownowag c.-p. dLa serif
ukladow utworzonych przez czynnik azeotropowy z szeregiem homologow, gdy zna-
ne sEl r6wnowagi -c-p dla jednego z ukladow serii.
Rozdzielanie substancji na drodze destylacji z zastosowaniem
czynnikow porywaj4cych
The Separation of Substances by Distillation with Entrainers
A. MACZYNSKI
Instytut Chemft Fizycznej PAN, Warszawa
Przedstawiono nowy sposob rozdzielania mieszanin cieklych na drodze idesty-
lacji -z zastosowaniem jako czynnikdw porywajElcych substancji ni2ej wrzgcych od
skladnikow ro,zdzielanych i nie tworzqcych z nimi azeotrop6w. Proces taki nazwano
destylacjq zeotropowq. Zestawiono aparatur@ do destylacji zeotropowej zlaions
z dwoch kolumn rektyfikacyjnych. W celu utrzymania stalego ste?enia czynnika
porywaj4cego w kolumnie ~zasadniczej el'iminowano go z orosienia tej kolumny za
pomoce kolumny pomocniczej o dzialan'iu oigglym. Destylat z kolumny pomocni-
czej zawracano w obiegu kolowym ado kolumny zasadniczej, ciecz zas wyczerpanq
stosowano jako orosienie -tej kolumny.
Zbadano przebieg rozdzielania m.ieszanin benzenu z cykloheksanem z zastoso-
waniem chloroformu jako czynnika porywajgcego. Przy st@2eniu 800/0 mol chlorofor-
mu moina bylo wydzielic z mi-eszaniny azeotropowej cykloheksan o zawartolci po-
ni2ej 10/0 mol benzenu. Badania to poprzedzo.no oznaczeniem rawnowagi ciecz-para
w ukladzie trojskiadnikowym chloroform-benzen-cykloheksan.
OFCh-59
Badania destylacyjno-kriometryczne w ukfiadzie: pirydyna,
2-pikolina, 2,6-lutydyna
The Cryometric-Distillation Investigations in the System:
Pyridine, 2-Picoline, 2,6-Lutidine
S. MALANOWSKI
Zaklad Fizykochemtczny Instytutu Chemtt Oghlnej, Warszawa
Zbadano mieszaniny eutektyczne utworzone przez chlorowodorki piryidyny (I),
2-pikoliny (II) i 2,6-lutydyny (III). W odpowi-ednich ukladach stwierdzono wyst@-
powanie mieszanin eutektycznych doskonalych o poni2szych skladach:
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
]. Uklad I - II, 36?/o - I, temperatura 47?C,
2. Uklad I - 111, 90?/0 - I, teniperatura 115?C,
3. Uklad: II - III, 96,5?/o II, temperatura 72?C,
4. Uklad I - II - III,, 340/0 I, 60?/o II, 6?/o III, temperatura 46?C.
Udowadniono, ie w przypadku otrzymywania w trakcie dest,ylacji na kolum-
nie obszar6w, w ktorych wystepuJ4 czyste skladniki, zbier.ane frakcje posrednie
zawierajEj mieszaniny dwuskladnikowe pirydyny i 2-pikoliny oraz 2-pikoliny i 2,6-lu-
tydyny..W obu tych przypadkach moina wyodrebni,6 frakcje posiadajgce sklad od-
powiadajgcy mieszaninom eutektycznym chlorowodorkow zasad.
Stwierdzono, ze w czasie destylacji zloionych mieszanin wieloskladnikowych,
zbierajq,c dowoln4 frakcje pogredni4, moina znaleic taki moment w przebiegu de-
stylacji, w ktorym destylat ibbdzie zawierail eutektyk, pod warunkiem, ie mniesza-
nina sklada sie z substancji tworzq,cych eutektyki.
.Metoda obliczania skfiadu azeotropow czterosk#adnikowych
Method of Calculating Quaternary Azeotrope Composition
W. !VIALLSINSKI
Inst,ytut Chemit Fizycznej PAN, Warszawa
Przyjmuj.1c zaloienie, ie homoazeotropy tworzq roztwory regularne, wyprowa-
d.zono rownania okreglaj4ce sklad azeotropow ~czteroskladnikowych. Przeprowadzo-
uo og6ln4 idyskusjQ tych rownafi i podano ogolne warunki tworzenia ~sie homoazeo-
trepbw ~cztero,skladnikowych. W konkluzji stwierdzonp, ie sklad homoazeotropu
czteroskladnikowego moiemy na ogol obliczyc z idobrym przybliieniem znajge para-
metry azeotropow.e lub diagramy rownowagi ukladow dwuskladnikowych utworzo-
nych przez skladniki -danego ukladu czteroskladnikowego.
W koncu rozwaiania to rozszerzono na serie homoazeotropow czteroiskladniko-
wych, ktore tworzq siq wowczas, gdy indywidua.lne skladniki zastqpimy szeregieln
ich homologow.
Temperatura wrzenia homoazeotropow czterosk#adnikowych
Boiling Temperature of Quaternary Azeotropes
W. MALESINSKI
Instytut ChemU Fizycznej PAN, Warszawa
Wyprowadzono zaleinogci okreglajgce temperature wrzenia homoazeotropow
czteroskladnikowych przy zaloieniu, ie iroz.watane uklady azeotropowe two=4 roz-
twery r:egularne. Przedyskutowano to zaleinagci idla r4inych typow azeotropow
citerosklladnikowych. Podano tei zwigzek pomieidzy obnizeniami azeotropow dwu-
skladnikowych i trojskladnikowych a obniieniem azeotropowym w ukladzie homo-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
azeotropowym czteroskladnikowym. Rozwaiania to rozszerzono na serie azeotro-
pow czteroskladnikowych dyskutujac rbwniei zaleinosc pomigdzy skiadem ?azeotropu
czteroiskladnikowego naleiacego do ~danej serii azeotrop6w czteroskladnikowych
a j-ego temperature wrzenia. Na tej tei podstawie okreslono warunki tworzenia siq
azeotropow stycznych czeroskiadnikowych.
OFCh-62
Zaleinogc skkadu homoazeotropu trojskkadnikowego od cignienia
The Dependence of Ternary Homoazeotrope Composition on Pressure
W. MALESINSKI
Podano zale2no5ci okreslajace zmianq skladu homoazeotropow trojskladnikowych
pod wplywem zmian temperatury czy tei ci?nienia rownowagi. Rownania podajqce
to :zwiazki wyprowadzono zakiadajac, ie rozpatrywane uklady azeotropowe tworza
roztwory regula.rne. Powiazano rowni?ei pomi@dzy soba przesunigcia siq akladow
azeotropaw dwuskladnikowych danego ukladu trzech skladnikow z przesuni@ciern
si@ skladu azeotropu ?trojskladnikowego. Wyprowadzone rownania porownano z wy-
nikami eksperymentalnymi idla znanych ukiadow azeotropowych.
Rozpuszczalnogc kwasow nikotynowego i izonikotynowego
oraz ich soli amonowych
J. MALCZYNSKI
Zaktad Fizykochemiczny Instytutu Chemii Og6tnej, Warszawa
Zaktad Fizykochemii Podstawowych Surowc6w Organicznych Instytutu Chemi Fizycznej
PAN. Warszawa
Wykonano badania nad idwuskladnikowymi ukladami eutektycznymi utworzony-
mi przez kwasy nikotynowy i izonikotynowy i ich sole amonowe z woda.
Oznaczono sklady i temperatury topnien?ia eutektykow i wyznaczono krzywe
rozpuszczalno9ci w pobliiu punktow eutektycznych.
Zbadano rozpuszczalno?o w roinych temperaturach soli ?amonowej kwasu niko-
tynowego w wodzie amoniakalnej oraz niiszych alkoholach ~alifatycznych: meta-
nolu, etanolu, butanolu.
Na podistawie uzyskanych wynikow opracowano metodQ wyodrQbniania czystego
kwasu nikotynowego ze srodowiska soli nieorganicznych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
The Copolymers of a Ionized Monomer and Vinyl Bromide
OFCh-64
Kopolimery monomeru zjonizowanego i 'bromku winylu
7. MANKOWSKI, A. ULIIVSKA
Katedra Chemii Og6lnej Uniwersytetu im. M. Kopernika,- Torun
Badano kopolimeryzacjQ bromku winylu z kwasem metak?ylowym, winylosul-
fonianem sodowym I a~kryloamidem. Dla kopolimeru bromku winylu z kwasem me--
takrylowym wyznaczono reaktywnosci wzgl@dne.
Do wyznaczania reaktywnogci wzglgdnej kwasu metakrylowego rI i bromku wi-
nylu r2 u2yto trzech meted:
1) metod@ dobierania krzywej;
2) metodQ przecigb Mayo i Lewisa;
3) metodq Fin,emana i Rossa.
Dwie pierwsze meto~dy daly w granicach bledow idoswiad,czalnych zgodne war-
toci na rl i r2.
Przedyskutowano bl4d dosw.i?adcza1ny w obu tych metodach. Wydaje sie, 2e me-
toda Finem:ana i Rossa nie mote byc stosowana d1a r2 rownego 0, a ri znaczn~.e
wiekszego od 1 (okolo 100), jak w omawianym przypadku.
Katalityczne dzialanie Amberlitu IRA-400 w reakcji kondensacji
ketolowej acetonu
The Catalytic Properties of the Amberlit IRA-400 in the Reaction of Ketonic
Aceton Condensation
A. NARF,BSKA, G. MALEK
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Pxzeprowadzono badania nad kinetykq reakcji kondensacji ketolowej acetonu
wobec Amberlitu IRA-400 w formie wodorotlenowej j.ako katalizatora. Zawartos
alkoholu dwuacetonowego w acetone aznaczano na podstawie pomiarow wspo'lcz,yn-
nika zalamania ?wiatla. Pomiary wykonano w 12,15?, 25? i 37,5?C w termostacie Hop-
plera bez wytrz4sania oraz w 25? i 37,5? w termostacie powietrznym z wytrz4sa-
ni?em.
. Przep?rowadzone badania doprowad-zily do nastgpujgcych wnioskow:
a) reakcja kondensacji ketolowej acetonu wobec Amberlitu IRA-400 przebiega
wedlug rownan.ia ki.netycznego reakcji pierwszego rzQdu,-
b) stale szybkogci reakcji wynosz4: ~dia 12,5?C - 1,24.10-2, dla 25?C - 1,49-
.10-2. Ni-e obliczono stalej d1a 37,5? ze wzg1@du na dodatniq prob@ Sabetaya i mo2-
liwo?c wystePowania W pr'oduktach reakcji tlenku mezytylu;
?c) zmiana entalpil w lpodariym przedziale temperatur wynosi 3756,7 cal/mol;
133
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
d) stale szybkosci reakcji przeprowadzonej z wytrzasaniem w 25?C wynoszq:
z mieszaniem 200 obr/min - 2,35.10-2, z mieszaniem ponad 1000 obr/min - 10,61-
-10-2.
OFCh-66
Obliczenie rozmieszczenia ladunku elektronowego
i rz@dow wigzaii w czgsteczce ftalocyjaniny metodq LCAO MO
The Evaluation of Charges and Bond Orders in Phtalocyanine by the LCAO
MO Method
J. NOWAKOWSKI
Wyliczono metoda LCAO MO W przybliieniu Hiickla (z zani-edbaniem ro,znic
elektronegatywnosci atom6w wggla i az.Gtu) g@stosci elektron6w it oraz rzedy wia-
zaii w czasteczce ftalocyjaininy. Wyliczone ggstosci elektronowe wolnej ftalocyja-
niny ponownano z elektronogramem jej zwiazku kompleksowego iz platyna.
Uzyskana zgodnok wynikow mozna uznac za zadowalajaica. W obu przypadkach
zaznacia sie stopniowy wzrost ggstosci ladunku -elektronowego w miare zblizania
sie do 9rodka idrobiny. Wskazuje to na latwosc tworzenia sie zwi4zk6w komplekso-
wych z kationam!i metali (Nia+, Mgt+, K+ itp.). Niewielkie r6znice miedzy wyliezo-
nymi rzedami poszczeg6lnych wia,zarl potwierdzaja teoretycznie znacznq ~delokali-
zacjg elektron6w it, a zatem duza trwaloa6 tej :drobiny.
Otrzymane wyniki ' r6zniq siq wyraznie od wynik6w analogicznych obliczeli pr.ze-
prow.adzonych przez S. Basu. Wykazano jednak, ze praca S. Basu zawiera pomylki
ra,chunkowe.
Ebuliometr do oznaczania temperatury wrzenia mieszanin o dwoch
fazach ciekkych
An Ebuliorneter for Determining Boiling Point of Mixtures with Two
Liquid Phases
K. OLSZEWSKI
Inst,ytut Chemh Fizycznej PAN, Warszawa
Skonstruowano przyrzqd umo:zliwiajacy oznaczenie temperatury wrzenia miesza-
nin a dw6ch fazach cieklych. Istotnq cze>6 przyrzadu stanowi nowy typ ogrzewacza
umoLiwiajacy. niezalezne ogrzewanie pr4dem elektr.ycznym obu faz cieklych.
Wytwarzajace siq pary porywaja obie ciecze, powodujac ich zetknigcie siq, wy-
miane ciepfi.a migdzy -nimi i uzyskanie r6wnowagi na gniazdku termometrycznym
po rozprgzeniu? siq przy wylocie z rurki ogrzewacza.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Rozdzielajgoe si@ w zbiorniczku ciecze w zalezno?ci od ciepla parowania dopro-
wadza siq do wla6ciwej czgsci ogrzewacza - ciecz o nizszym cieple parowania do
dolnej, ciecz o wyzszym cieple parowania do g6rnej.
W celu uzyskania wla?ciwej temperatury wrzenia nalezy idobra@ odpowiednie
cgrzewanie obu cze,?ci ogrzewacza, tak aby bylo ono zawarte w przedziale nieza-
leznogci temperatury wrzenia od ogrzewania.
Dzialanie ebuliometru sprawdzono badaj4c stalo?6 temperatur wrzenia. D1a ukla-
dow woda-nitrobenzen i woda-toluen stwierdzono stalose temperaturry ?0,005"C.
Dla ukladbw woda-chioroform, woda-czterochlorek wggla i woda-anilina stwier-
dzono wahania temperatury rz@du ? 0,002?C. Stwierdzono ponadto zgodno?o tem-
peratur wrzenia oznaczonych ebuliometrycznie i podczas destylacji. Rbznica tem-
peratur wrze.nia d kondensacji oznaczona na opisanym ebuliometrze miescila si@
w granicach stalo?ci temperatury wrzenia. .
Przeprowadzone ~dotychczas badania wykazaly, ze opracowany pr.zyrzgd pozwala
na oznaczenie temperatur wrzenia mieszanin o ;dwoch fazach cieklych ze stalo9cil
rz@du 0,01?C.
Mieszalnosc cieczy w ukladach trojsk#adnikowych
utworzonych przez kwas octowy,' zasady
organiczne i wgglowodory
Miscibility in Ternary Systems Formed by Acetic Acid, Organic Bases
and Hydrocarbons
K. OLSZEWSKI, K. ZIF.,BORAK
Zaktad FizykochemU Podstawowych Surowcdw Organicznych I Instytutu Chemit Fizycznej
PAN, Warszawa
Wyznaczono przebiegi izoterm rozpuszczalno?ci, temperatury i st@zenia krytyczne
rozpuszczalnogci w ukl:adach trojskladnikowych utworzonych przez kwas octowy,
pirydynq oraz odpowiednio dodekan;, dekan 1 oktan.
We wszystkich wymi-enionych ukladach stwierdzono wystepowanie zamkni@tych
izoterm rozpuszczalnoyci.
Stwierdzona, ze krytyczne punkty rozpusscaalnosci we wszystkich wspomnia-
nych ukladaich 1e2a na linii prostej przecholdzacej' przez' wierzcholek trojkgta od-
powiadajgcy wgg1owodorowi oraz iprzecinajacej przeciwlegly bok tr6jk4ta w punkcie
odpowi-ad.ajzjcym skladowi XCH COOH = 0,836, Xo,H,N = 0,164:
Mieszanina kwasu octowego i pirydyny odpowiadajaca temu iskladowi wykazuje
rowniez maksimum lepko?ci, przewodnictwa rownowaznikowego, kontrakcji obj,,
to?ci, wspolczynnika zalamania swiatda oraz maksimum na krzywej rownowagi
ciecz - cialo stake.
Rozpatrzono opisane w literatumze trojskladnikowe uklady kwasu octowego z za-
sadami organicznymi i wgglowodorami. Ustalono, ze w ukladach tych stosunki kry-
tycrnych stgzen molowych kwasu octowego do stPZeli takich zasad organicznych
jak pi'rydyna, anilina, metyloanilina?i dwumetyloanilina wynosza odpowiednio 5 : 1,
6:1, 7:1 i 8:1.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OFCh-99
0 moiliwosci rozdzielania uk#adow poliazeotropowych. II
On the Possibility of the Separation of Polyazeotropic Systems. II
A. ORSZAGH
Katedra Technologic Uniwersytetu, Warszawa
Opierajac si(Z na podstawowym rownaniu na zdolnagc rozdzielcza przedyskuto-
wano moiliwogc rozdzielenia dwuskladnikowego ukladu poliazeotropowego. Dla
uproszczenia zaloiono, ie nie powsiaja azeotropy trojskladnikowe..
Rozpatrzono nastepuj4ce przypadki:
1) Czynnik rrozdzielajacy ley wewngtrz zasi@gu Zr? rn, ale z czynnikiemn azeotro-
2) Czynnik rozdzielajacy ley poza zasiggiem ZI,an i tworzy azeotrop dodatni
z ?czynnikiem azeotropowym, ale nie tworzy azeotropow z homologaimi;
3) Czynnik rozdzi.elajacy leiy poniiej ~dolnej granicy zasiegu Zr,(rni tworzy azeo-
tropy dodatnie z seria homologow (II), a nie tworzy z czynnikiem azeotropuja-
cym (I);
4) Czynnik rozdzielajacy tworzy azeotrop ujemny z czynnikiem azeotropujacym,
nie tworzy azeotropow z homologami;
5) Czynnik Tozdzielajacy tworzy :azeotropy ujemne z homologami, nie tworzy
z czynnikier azeotropujacym.
.0 pewnym typie powierzchni izotermicznej ukl'adow
trojskladnikowych ciecz-para
About a Type of the Isothermal Surface of Liquid-Vapour Ternary Systems
A. ORSZAGH, J. LELAKOWSKA A
Zaktad Technologic i Zaktad Chemii Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Rozwaiajac z punktu widzenia geometrii analitycznej rownanie Hasego loga-
rytmu izotermicznej powierzchni wrzenia
In PM = 2 (Xr - X1M)2 PM + 2(Xi - X1M) (X2 - X2M) sM + (X2 - X2M)2 YM
autorzy stwierdzili, tie przypadek okreglony rownogcia
2
qMYM -8m = 0
odpowiada walcowi parabolicznemu.
Okazuje si@, ie istni,eje jeszcze warunek ograniczajacy
2a(pMYM)2 - 2b(pMYM)2 - c 0 0
Zakladajac, le badany roztwbr jest regularny, autorzy okreglili, jakie warunei
rnaja spelniar< stale oddzialywania, aieby istnial tego arodzaju azeotrop trojskllad-
nikowy.
136
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Biora,c pod uwa'g(Z r6ine mo2liwoki polo?eni.a w przestrzeni tworzqcej walca pa-
rabolicznego przedyskutowano przypuszczalny ksztalt rzutow izotermo-,izobar na
Ukkady trojsktadnikowe dwuujemno-dodatnie
Ternary Binegative-Positive Systems
A. ORSZAGH, J. LELAKOWSKA
Zaktad Technoiogti i Zakiad Chemit Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Uklady dwuujemno-dodatnie charakteryzujq si@ tyrn, 2e dwa z ich skladnikow
dajq ze sobq odchylenie dodatnie od prawa Raoulta, a ze skiadnikiem trzecim -
odchylenia ujemne.
Przedmiotern badafl byly izobaryczne powierzchnie wrzenia. Ba'dania prowa-
dzonc w ten sposob, e dwa skladniki pozostawaly to same, natomiast trzeci sklad-
nik, zmienny, zastgpowano substancjami na1e2qcymi do rozszerzonej iserii homologow.
Ro,zpatrywano ksztalty izotermo-izobar oraz linii szczegolnych w badanych ukia-
dach. Stwierdzono wystepowanie trojskladnikowych azeotropow dwuujemno-dodat-
nich w czterech ukladach.
Zaobserwowano, ze nagromadzanie odchylen ujemnych dwuskladnikowych
w ukladach utrudnia powstawanie azeotropu trojskladnikowego; wydaje si@, 2e
azeotrop dwuujemno-dod.atni powstaj-e jedynie wowczas, gdy temperatury wrzenia
obu azeotropow ujemnych sq bardzo bliskie siebie.
OFCh-72
0 mozliwosci rozdzielania ukladow poliazeotropowych . I
On the Possibility. of the Separation of Polyazeotropic Systems. I.
A. ORSZAGH, B. MALESIIVSKA
Katedra Technotogii Uniwersytetu, Warszawa
Zdolno~E rozdzielcz4 skladnikow 1 i 2 po dodaniu skladnika 3 mo?na przedsta-
wic jak nastgpuj.e:
711,2 = Xg I(A13 - A23) + A12(1 - 2xI,II)I
RTo
11,2 - zdolno .o rozdzielcza,
x; - u'lamek molowy skladnika razdzielajacego,
To - temperatura destylacji izotermicznej,
A12, A23, A13- stale oddzialywania,
xi,n - ulamek molowy skladnika 1 w 'mieszaninie dwuskladnikowej po-
cz4tkowej.
Nejprostszy ?uklad poliazeotropowy jest utworzony z czynnika azeotropuj.Jcego
i serii homologow. Dla uproszczenia przyj@to, ie w ukladzie wystqipuja, wylcqczriie
137
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
homologi 1eigee wewngtrz zasi@gu azeotropowego czynnika azeotropujEIcego oraz
ie czynnik azeotropuj4ey jest ezynnikiem glownym.
Przyj(Zto, le ezynnik rozdzielczy nie tworzy azeotrop6w ani z ezynnikiem azeo-
tropujgcym, ani z seriq homolog'ow.
Przedyskut-owano n;asi puji,ce przypadki:
1) A12 0, A13 0, A23 0;
2) A12 0, A13 0, A23 0;
3) przypadek azeotropii stycznej;
4) zdolno?ci rozdzielcze d1a przypadkow, gdy A13 i A23 maj4 znaki rowne lub
przeciwne.
O szybkosci hydrolizy niektorych zwigzkow fluoroaromatycznych
The Hydrolysis Rate of Some Fluoroaromatic Compounds
A. OSTASZYNSKI, W. TUSZKO
Zakiad Syntezy. Organicznej Polskiej Akademii Nauk, Warszawa
Badano szybkosc hydrolizy dwunitro- i tr6jnitro-fluorobenzenu oraz idwunitro-
i trojnitro-fluorotoluenu. Oznaczono szybkos6 reakcji podanych zwi4zk6w z 0,01 n
roztworem wodorotlenku ",sodowego w absolutnym alkoholu metylowynn, obliczono
takie energi@ aktywacji. Ze wzgl(Zdu na bard,zo duiq szybkok r,eakcji badania wy-
konywano w niskich temper:aturach (do -50?C).
OFCh-74
Napie cia elektryczne i powierzchniowe, roztworow zawierajgcych
niewielkie ilosci substancji fizjologicznie czynnych
Electric and Surface Tensions of Solutions Containing Small Quantities
of Physiologically Active Substances
J. PAWELEK
Zakiad Fizykochemii Zjawisk Powierzchniowych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Krakdw
Wykonano szereg pomiarow napig6 elektrycznych roztworow kolchicyny o ste,-
2eniach od 0,000125 mola na litr ido 0,02 m6la na litr. Badane roztwory.,proge.ste-
ronu .zawieraly okolo 1,5 X 10-5 subst.ancji w litrze. Przebadano rbwniei w ?sze-
rokim zakresie wplyw st@ieni:a ? jon6w wodorowych na wlasnosci powierzchniowe
tych zwi4zk6w. Porniar.y ?napicc elektrycznych na granicy faz wykonano metod..i
splywowq, a napiEicia pow.ier.zchniowe stalagmometrycznie.
Na podstawie przeprowadzonych pomiar6w stwierdzono, . ie roztwory kolchicyny
zmi?eniaj. znacznie potencjal ~dielektryezny, maksymalnie do 450 mV, jak :r6wnie2
wyrainie obniiajq napiQcie powierzchniowe. Stwierdzono r6wnie2, ie nawet bardzo
rozcieriiczone roztwory wyrainie zmieni.aJ4 potencjal na swobodnej powierzchni.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Teoria wybuchu ciepinego mieszaniny palnych par lub gazow
z powietrzem
Theory of the Thermal Explosion of the Mixture of Imflammable Vapours
or Gases and Air
Pod ci?nieniem. atmosferycznym w szerokich naczyniach w obecno?ci nadmiaru
,powietrza rzeczywista szybko: reakcji spalania odpowiada tteoretycznemu (adia-
batycznemu) wirostowi temperatury. Ta temperaturowa szybkosc reakcji powinna
w warunkach granicznych nieznacznie przekroczye sump, szybk?ogci strat ciepla
i wzrostu rzeczywistej temp. niezbqdnego dla zapobiegni@cia spadkowi rzeczywistej
szybkosci reakeji na skutek zmniejszania sip, steienia skladnik6w reakcji.
Wyprowadzone rowna.nie kinetyczne - wspol.ne dia wszYstkich' zwigzkow pal-
nych - pozwala obliczac energi@ aktywacji, temperatur@ zaplonienia, steienia gra-
niczne w rOinych temperaturach, a nawet rzeczywist4 temperatur@ reaikcji, jeieli
jest znana jedna z tych wartosci.
Porownano zaloienia wlasnej i innych teorii wybuchu cieplnego oraz otrzymane
z ich pomocq wyniki.
0 kriometrze dylatometrycznym nowego typu
On a New Type of Dilatometric Cryometer
T. PLEBANSKI
Instytut Chemii Ftzyesnej PAN, Warszawa
Skonstruowano szklany przyrzEVd,, ktory tym roini sip, od idotychczas stosowa-
nego kriometru dylatometry,cznego $wi@toslawskiego, ie zaopatrzony jest w a) mie-
szadlo, b) termostatowanq skalq id.ylatometryczn4, c) zamkni@cie rt@ciowe.
Dzi@ki a) rownowaga ciecz-faza stala ustala, sip, 3,5 razy szybci.ej; b) umoiliwia
badanie substancji w szerokim zakresie temperatur orak elirninuje niektore po-
prawki.
Przyrzqd sluiy do badania substancji odgazowanych pod cinieniem atmosfe-
rycznym metodq bezwzgl@idn4 oraz substancji nasyconych' powietrzem pod -cisnie-
niem atmosferycznym metod:l porownawczq.
!':redni blgd wzglgdny oznaczenia stgienia zanieczyszczefi wynosi 4,3?/0, co
w przypadku substancji czystych oznacza dokladnoso ado 10-5 u!lamka molowego.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OFCh-77
Metoda ' porownawcza w statycznych pomiarach kriometrycznych
Comparative Method in Statistical Cryoscopic Measurements
T. PLEBANSKI
Instytut Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Wprowa,dzo.no metody porownawcza, do st.atycznych pomiarow kTiometrycznych
wykonywanych przy uiyciu kriometru dylatometrycznego Swi@toslawskiego.
Dzigki zastosowaniu metody pomiarow por,ownawczych rozszerzono zakres sto-
sowalliosci . krioinetru dylatometrycznego do: 1) wszelkiego typu badali pod cisnie-
niem atmosferycznym, 2) badania substancji o nieznanej stalej kriometrycznej,
3) wyznaczania stalej kriometrycznej; 4) oznaczan'ia - w niektorych przypadk.ach--
stctienia zanieczyszczenia tworzqcego roztwor staly ze skladnikiem glownym.
OFCh-78'
Napigcia. elektryczne i powierzchniowe swobodnej powierichni
roztworow soli niektorych kwasow cholowych
Electric Potentials and Surface Tensions of the Free Surface of Solutions
of Some Cholic Acids Salts
G. PYTASZ
Zaktad Chemii Fizycznej i Etektrochemii Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krak6w
Zmierzono napiecda powierzchniowe (rnetod4 stalagmometrycznq) i elektryczne
(metodg plyn;4cych strumieni) wyst@pujgce na swoboldnej powierzchni roztworow
litocholanu, dezoksycholanu i cholanu. Zrniany obu parametrow nie wykazujg pa-
ralelizmu. Por6wnuj4,c wieikoigci ich z!mian dla jednakowych st@ieh moina stwier-
dzic, ze najsilniej obniza napi@cie powierzchniowe: litocholan, mniej dezoksycho-
lan, a najmniej cholan.
Zm'iany elektryczne przebiegaj4 w odwrotnej kolejnosci wymienionych soli. In-
teresujgcy jest fakt, ze litocholan, adsorbujgc si@ najsilniej, nie zmienia napigcia
elektryeznego.
OFCh-79
0 asocjacji zwigzkow litoorganicznych
On the Association of Organolithium Compounds
H. RATAJCZAK, L. SOBCZYK
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu, Wroctaw
Zmierzono polaryzacjQ dielektrycznq butylanu litu przy rainych st@ieniach
w benzenie i dioksanie. Uzyskana wartosc polaryzacji molowej jest niezaleina od
uiytego rozpuszczalnika i wynosi 60 do 65 ecm. Na podstawie przeprowadzonych
jednoczesnie pomiarow kriometrycznych wyci4gni@to wniosek, ie asocjacja zwigz=
140
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
kow litoomganicznych nie moze bye przypisana istnieniu szczegolnego rodzaju. ,wiq-
zania litowego" ?analogicznego ado wiazania wodorowego, jak to sugeruje iSzygorin
i wsp. Wydaje si@, z?e glowna przyczyna dimeryzacji zw. litoorganicznych jest od-
dzialywanie dipolowe prowadzace ado utworzenia malopolarnych konfiguracji kwa-
drupolowych.
Azeotrop dodatnio-ujemny: glikol etylenowy - fenol - p-pikolina
The Positive - Negative Azeotrope: Glycol - Phenol - p-Picoline
T. RA?NIEWSKA
Zakiad Chemii Nieorganicznej Politechniki, L6d?
Stwierdzono na drodze pomiarow ebuliometrycznych, ze w ukladzie: glikol ety-
lenowy - fenol -- (3-pikolina istnieje zjawisko azeotropii trdjskladnikowej dodat--
nio-ujemnej. Wyznaczono ?przebieg krzywej grzbietowej w badanym uklaidzie i jej
c?zut na trojkgt stgzeli.
Oznaczono temper.aturQ wrzenia azeotropu ~dodatnio-ujemnego oraz jego sklad.
Wykazano, ze glikol lezy powyzej zasiggu azeotropowego zarowno fenolu jak i (3-pi-
koliny, a wigc ?tworzy z ni!mi mieszaniny zeotropowe. Wyniki potwierdzono na dro-
dze idestylacji i pomiarow irefraktometrycznych.
Zbadany uklad jest szczegolnym przypadkiem azeotropii dodatnio-ujemnej, gdzie
dod:atni czynnik azeotropujacy - glikol nie tworzy ?azeotrop6w dodatnich z zadnym
ze skladnikow azeotropu ujemnego istniejacego w tym ukladzie.
Zaleinosc temperaturowa stalej rownowagi protolitycznej
p-dwumetyloamino-benzaldehydu
Temperature Dependence of the Protolytic Equilibrium Constant
of p-Dimethylamino-benzaldehyde
W. RUBASZEWSKA, Z. R. GRABOWSKI
Zakiad Fizykochemicznych Metod Analitycznych Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Spektrofotometrycznie wyznaczono stale dysocjacji p-dwumetyloamino-benzalde-
hydu (DB), w temp. 9; 15; 20; 25; 30; -- 0,2?C, w zakresie pH = 1,28 - 2,06.
Pomiary wsp6lczynnik6w absorpcji przeprowadzono w obszarze rnaksimum
335 - 370 In s? Wszystki?e roztwory zawieraly 10-4 -1d75 mol/litr DB, 0,1 m KC1
i poniiej 10/o etanolu.
? pK obliczano ze wzoru
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Termodynamfczne warto?ci pKa obliczono korzystajgc z uproszczonego wzoru
Debye'a i Hiickela, po zaloyeniu, ie fDB = 1. Zaleino?6 pKa badanego zwigzku od
l7T w badanym obszarze jest liniowa. R6wnanie prostej obliczono metod4 najmniej-
szych kwadrat6w. Z prostoliniowej zaleinoici wynika, ie w .przypadku reakcji
~H(CH9)2NCHO]+e(CH3)2N> \CHO + H+
wielko?b ACp = 0, podobnie jak w paru innych zbaidanych reakejach izoelektrycz-
nych.
Na podstawie r6wnania prostej obliczono cieplo reakcji AH? = 1,9 kcal/mol oraz
entropiq standardow4 w 215?C AS? = -1,0 i.e.
Teoria efektow solnych Debye'a w zastosowaniu do trojskladnikowych
roztworow wodnych i mocznika
Debye's Salt-Effects Theory Applied to Ternary Aqueous Solutions
of Electrolytes and Urea
M. SARNOWSKI, B. BARANOWSKI
Zaklad Elektrochemit Instytutu Chemii Fizycznej PAN, Warszawa
Instytut Nawozbw Sztucznych, Tarnow
Dla dw6ch serii r6wnomolarnych roztworow wodnych chlorku lantanu,, wapnia
i litu wyznaczono przebieg aktywno?ci wody w zaleinogci od stosunku molowego
mocznika do elektrolitu. Ponadto wyznaczono aktywnoi?c wody w zaleino?ci od ste-
ienia dodawanego mocznika w dwach seriach roztworow powyiszych chlork6w, cha-
rakteryzuj4cych s.i@ tak4 sam4 wyj?ciow4 (w nieobecno?ci mo,cznika) aktywno?ci4
wody. O.znaczeri dokonano w temp. 25?C metod4 izopi-estyczn4. Jako roztw6r po-
r6wnawczy stosowano kwas siarkowy.
Wyniki. pomiardw porownano z teori4 efektow solnych Debye'a podstawiaJ4c za
parametr promieni jonowych warto?ci promieni krystalograficznych. Przedyskuto-
wano przydatnoic i ograniczenia teorii Debey'a w zastosowaniu do tr6jskladniko-
wych roztworow elektrolitu i mocznika.
Momenty dipolowe niektorych fenylopochodnych pirydyny
The Dipole Moments of Some Phenyl Derivatives of Pyridine
1. SOBCZYK
Katedra Chemii Ftzzycznej Uniwersytetu
Katedra Chemii Fizycznej Polttechntki, Wroclaw
Zmierzono momenty dipolowe 2-, 3- 1 4-fenylopirydyny, 2,6-dwufenylopirydyny
oraz 2,4,6-ttr6jfeny1opirydyny. Uzyskane warto?ci wynosz4 odpowiednio 1,77, 2,45,
2,50, 1,37, 1,69 D. Por6wnuj4c to dane z momentami dipolowymi pochodnych dwu-
fenylu, wyci4gnigto wniosek, ie w pochodnych fenylowych pirydyny wplyw hete-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
roatomu azotu na moment dipolowy tych zwi4-zk6w nosi charakter indukcyjny.
Row,niei znaczne zmniejszenie momentu a-fenylopodstawionych pirydyny moina
wyjagnib _za pomoc4 efektu indukcyjnego ?uwzgl@dniaj4c asymetri@ nie podzielonej
pary elektronowej atomu azotu, tj. .przyjmujge hybrydyzacj@ wolnej pary elektro-
nowej z elektronami walencyjnymi, zgodnie z teori4 Pople'a i Coulsona.
DFCh-84
Stopien dyspersji kwasow lignosulfonowych i ich soli w h'ugach
pocelulozowych
The Degree of Dispersity of Lignosulfonic Acids and Their Salts
J. SKRAGA
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu im. M. Kopernika, Torurz
Zbadano wplyw sposobu ocz.ys?zczani.a i formy wystepowania zawartych w lu-
gach ipocelulozowych kwasow lignosulfonowych i lignosulfonianow na 'zmi.an@ ich
stoonia dyspersji. Badanie przeprowadzono z piQcioma ipr6bami lugow pocelulozo-
wych, kt6re rozfrakcjonowano z roztwor.u wodno-etanolowego za pomoc4 eteru.
Ci42ary cz4steczkowe oznaezono metod4 dializacyjn4 Brintzingera. Stwierdzono,
ie subs:ancje ligninowe zawarte w lugach pocelulozowych charakteryzuJ4 sip,
zmienn4 warto9ci4 stopnia idyspersji. PorownuJ4c 5rednie ciQ ary cz4steczkowe po-
szczeg6lnych frakcji badanych lugow pocelulozowych moina wnioskowa6, ie wol-
ne kwasy lignosulfonowe ulegaj4 w raztworze wodnym agregacji. Sreldnie cig2ary
cz4steczkowe poszczeg61nych frakcji lignosulfonian6w s4 przeszlo o polowq mniej-
sze nii po zamianie ich za pomoc4 kationitu. Wytrgcanie kwasow lignosulfonowych
za pomoc4 naftyloaminy wplywa dodatkowo na ich stopien agregacji. Oczyszczanie
lug6w pocelulozowych na kationicie wplywa r.6wniei na zmian@ stopnia dyspersji.
F?rakcje pierwsze lignosulfonianu amonowego wykazujq wigksze srednie -cigiary
cz4steczkowe nit frakcje pierwsze lignosulfonianu barowego.
Wsp6tczynniki dt/dp aniliny, n-tridekanu i : ich mieszanin
Coefficients dt/dp for Aniline, n-Tridecane and Their Mixtures
J. STADNICKI
Zaktad Ftzykochernit Podstawowych Surowcbw Organicznych Instytutu Chemt Fizycznej
PAN, Warszawa
Zbadano metod4 ebuliometryczn4 krzywe prtiznosci par d1a anilin.y 1 n-tride-
kanu w przedziale cisnierr 760-400 mm Hg. Oznaczono r6wniei odcinki izobair tem-
peratur wrzenia mieszaniny dwuskladdnikowej aniliny z n-tridekanem o zawartolici
od 0 do 25?/o wag. n-tri~dekanu pod cisnieniem 760, 600, 500, 400 mm Hg. Stwier-
dzono wyst4powanie minimow na izobarach temperatur wrzenia mieszanin dwusklad-
nikowych anilina-n-tridekan w przedziale ciisnier4 760-400 mmiHg oraz st@ien od
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
0 ado 25?/o wagowych aniliny. Stwierdzono tez w mi-arq obnizania ci?nienia przesu-
niQcie skladu procentowego minimum w kierunku czynnika wyzej wrz4cego, tj.
n-tridekanu. Na podstawie otrzymanych ~danych oznaczono Arednia wartosc wspol-
czynnika tonometrycznego.dla czystych substancji or?az mieszanin dwuskladnikowych
w przedziaiach oignien 760-600, 600-500, 500-400 mm/Hg.
Wp#yw podcisnienia na powstawanie azeotropu anilina-n-oktan
The Influence of Reduced Pressure on the Formation of Azeotrope in the
System Aniline-n-Octane
J. STADNICKI
Zaktad Fizykochemii Podstawowych Surowcbw Organicznych Instytutu Chemii Fizycznej
PAN, Warszawa
Wykonano szereg pomiarbw ebuliometrycznych celem, zbadania krzywej prgz-
nosci par d1a czystego n-oktanu i aniliny. Pomiary byly wykonywane kolejno dia
nastepujgcych cignien: 760, 600, 500, 400 mm Hg.
Zbadano rowniez pod tymi samymi cisnieni.ami odcinki izobar temperatur wrze-
nia mieszanin dwuskladnikowych n-oktan-anilina, w ktorych zawartosc aniliny
wynosila do 25'D.!o wagowych.
W przedziale ci?nieft 760-500 mm/Hg oraz atgiefi !do 25?/o wagowych aniliny nie
stwierdzono wystgpowania azeotropu idodatniego na izobarach temperatur wrzenia.
Charakter krzywych wraz ze zmian.1 .cisnienia ulegal pewnemu splaszczeni?u. Pod
ci?nieni em 400 mm/Hg na izobarze temperatur wrzenia mieszaniny dwusklad?niko-
wej n-oktan-anilina stwierdzono wystepowanie niewielk:iego minimum, czyli istnie-
nie azeotropu prawie stycznego. Wyznaczono sreldni4 wartosc wspolczynnika tono-
metrycznego dla czystych substancji oraz dba mieszanin dwus'kladnikowych w prze-
dzialach cisniefi 760-600,. 600-500, 500-400 mm/Hg opier?aJ4c siq na otrzymanych
wynikiach.
Oznaczanie wsp6tczynnik6w dt/dp aniliny, n-nonanu i ich
mieszanin pod zmniejszonym cignieniem
Determinaton of Coefficients dt/dp for Aniline, n-Nonane
and Their Mixtures under Reduced Pressure
J. STADNICKI
Zaktad Fizykochemii Podstawowych Surowcbw Organicznych Instytutu Chemii Fizycznej
PAN, Warszawa
Poslugujgc s.i@ metod4 ebuliometrycznq zbadano dla n-nonanu i aniliny w prze-
,dziale 760-400 mm/Hg kr,zywe prgznosci par oraz odcinki izobar temperatur wrze-
nia mieszanin dwuskladnikowych n-nonanu z aniliny o zawartosci do 25?/o wago-,
wych aniliny pod cisinieniami 760,. 600,.500 i 400 mm/Hg. Na izobarach, temperatur
144
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Reakcje wybuchowe pod cisnieniem poniiej atmosferycznego
Underpressure Explosive Reactions
J. STANUCH
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarostawa Dgbrowskiego, Warszawa
wrzenia mieszanin dwuskladnikowych stwierdzono przesuwanie si@ skladu procen-
towego azeotropu ~dodatniego w kierunku czynnika wyzej wrzlcego, tj. aniliny
w miare obnizania cisnienia.
Sredni4 warto?6, wsp61czynnika tonometrycznego d1a czystych substancji oraz
mi-eszanin dwuskladnikowych w przedziale ciisnien 760-600, 600-500, 500-400
mmiHg wyznaczono na podstawie otrzymanych wynikow.
Badania zmiany skkadu azeotropowego w zaleinosci
od cisnienia w uk#adzie anilina-n-undekan
On the Azeotropic Composition Changes with Pressure in the Binary
System Aniline-n-Undecane
J. STADNICKI
Zalciad Fizykochemii Podstawowych Surowc6w Organicznych Instytutu Chemii Fizycznej
PAN, Warszawa
Wykonano pomiary ebuliometiyczne krzywych pr@inosci par aniliny-n-unde-
kanu w przedziale cisnien 760-450 mm/Hg. Zbadano odcinki izobar temperatur
wrzenia mieszaniny dwuskladnikowej .ani~l:ina-n-,undekan o zawarto?ci ?do 510/0 wa-
gowych n-undekanu pod ci?nieniami 760,, 600, 500, 450 mm/Hg. Stwierdzono na izo-
barach temperatur wrzenia mieszanin dwusklaidnikowych anilina-n-undekan w prze-
dziale cigniefi 760-450 mm/H,g oraz steieri do 51?/o wagowych aniliny przesuni@cie
skladu proc?entowego azeotropu dodatniego w kierunku czynnika wy?ej wrzjcego,
tj. n-undekanu. Opietrajgc si@ na otrzymanych wynikach oznaczono srednit wartos:
wspolczynnika tonometrycznego tak d1a czystych substancj?i, jak i ~dla mi,eszanin
dwuskladnikowych w przedzialach ci?nieri 760-600, 600-500, 500-450 mm/Hg.
Na temat przebiegu reakcji wybuchowych pod cisnieniem niiszym od atmosfe-
rycznego, a w szczegolnasci w wysokiej prozni, istnialy nie wyja?nione dotychczas
sprzecznosci pomi@dzy danymi ~doswiadezalnymi I ?pog1q,dami W. Schumachera
i H. Muraoura z jednej strony, E. Burlota zas'- iz drugiej.
W celu wyjasnienia powyiszych rozbieznoisci i bliiszego zbadania tych zjawisk
zbudowano aparatur@ pozwa1aj4ej bada6 zachowanie sie probek r6inych materia-
low, inicjowanych punktowym bodicem ciepinym (przez zetkniecie z przewodni-
kiwem, roziarzonym wskutek przeplywu prgdu elektrycinego) w pr6ini ai do
i0-5 mm/Hg wllgcznie.
? Przeprowadzone doswiadczenia potwierdzajEj prawidlowosci wynikOw. W. Schu-
machera. Pozwalaij4 one ponadto na podzial material6w wybuchowych z punktu
widzenia ich zachowania siq w warunkach doswiadczenia na kilka grup. M. in. oka-
145
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
zuje si@, ze materialy; kt6re przy pewnej g@stagci detonujq -pod wplywem wymie-
nionego bodzca (okr.eslonej wielkosoi) pod cisnieniem atmosferycznym, detonujq
przy tej samej ggstogci i pod ?wplywem analogicznego badzca rowniez 1 w wysokiej
prozni. Natomiast palenie si@ materialow (bWacych indywidualnymi substancjami
chemicznymi) ustaje przy pewnym okreislonym spadku ci?nienia otaczajgcego po-
wietrza (z pewnymi jednakowoz wyjcltkami, jak np. zaprasowany piorunian rt@ci).
OFCh-90
0 ukladzie heteroazeotropowym toluenu z izopropanolem, wod4
i wgglowodorami szeregu homologicznego (H), zawartymi
we frakcji benzyny 102-125?C
On the Heteroazeotropic System Formed by Toluene with Isopropanol,
Water, and Hydrocarbons of the Homologues Series (H) Occuring in the
Gasoline Fraction 102-125?C
M. SZCZEPANIK
Instytut Chemit Ftzycznej PAN, Warszawa
Stosuj,lc metod@ frakcjonowanej destylacj:i zbadano uklad zlozony z toluenu,
izopropanolu, wady i w@glowodorbw nasyconych, ich izomerow 1 substancji po-
krewnych (H), zawartych we frakcji benzyny 102-125?C.
Metod4 ~ebuliometrycznego dawkowania wyznaczono izobar@ wrzenia mieszanin
azeotropow trojskladnikowych; toluen-izopropanol-woda i n-oktan-izopropanol--
woda.
Stwierdzono wystlpienie minimum temperatury wrzenia na tej izabarze, co
?wiadczy o tworzeniu si@ azeotropu czteroskladnikowego: toluen--n-oktan--izopro-
panol-woda.
Na podstawie wynikow ~destylacj.i i danych ebuliometrycznych stwierdzono, ze
wgglowodory nasycone szeregu homologicznego (H), wrzace w gra'ni-each temperatur
108-125?C., tworz4 seri@ azeotropow czteroskladnikowych typu (T? A11 W, Hi).
OFCh-91
Badania nad fotochemiq chlorowcopochodnych
aromatycznych (II)
Studies on the Photochemistry of Aromatic Chloroderivatives (II)
J. SZYCHLINSKI
Katedra Chemit Fizycznej WyZszej Szkoty Pedagogtcznej, Gdansk
W pierwszej cz@5ci tej pracy stwierdzono, ze pewne chloroweopochodne aroma-
tyczne ulegaj4 w roztworach, przy temper-aturze pokojowej, fotolizie pod wplywem
swiatla lampy rt@ciowej, przy czym jednym z ?produktow jest jon odpowiedniego
chlorowca. Jezeli w roztworze obeeny jest amoniak, powstaj4 na tej idrodze miq~dzy
innymi pierwszorzgdne aminy ?aromatyczne.
Zdolno?c ado fotolizy, ktorej produktami w r?oztworze metanolowym sq miQdzy
innymi jony chlorowcowe. ?pod wplywem pomieniowania o diugosci fali zawarte.j
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80TOO246AO08100120002-7
w granicach 2000 - 4000 A jest wi@c ogolna wlasnoscia chloirowcopochodnych -aro-
matycznych.
Kinetyka procesu powstawania jonow chlorowcowych jest to rz@du zerowego.
D1a wi?Qkszo9ci badanych substancji wyst~puja wyrazne roinice pomigdzy pred-
kocia procesu prowad'zonego wobec amoniaku i wobec azotu, przy czym w ostat-
nim wypadku pr@dko?o jest zazwyczaj 2 -5 razy mniejsza. Pr@dkok procesu za-
lezy wyrainie od budowy czast.eczki zwiqzku ?podlegajacego fotolizie. Z chlorow?-
cbw. najprgdzej odszczepieniu ulega jod, wolniej brom, wreszcie chlor.
Mozliwo c osiqgania zblizonych do 100% wydajnogci odszczepienia jonu chlo-
rowcowego swi,adczy, ze glowny tok reakcji nie biegnie poprzez czasteczki chlo-
rowca. Powyisze wyniki prowadza do przyjQcia jako. jednej z drug reakcji me-
chanizmu uderzefl dwuczasteczkowych o charakterze kryptojonowym (oraz idalej -
do przypuszczenia o uczestnictwie w reakcj.i czasteczek chlorowcopochodnej w sta-
nie metatrwalyrn)?.
Bromowanie aniliny w rozpuszczalnikach o r6inej sta#ej
dielektrycznej
A. TARNOWSKI
Katedra Chemii Fizycznej Polttechntki Sigsktej, Gliwice
13romowano anilin@ w temp. 16?C w benzene, alkoholu metylowym, nitrome-
tanie, chlorku etylenu, wodzie i mieszaninie alkoholu imetylowego i wody. W wy-
niku bromowania otr.zymano mieszanin4 izomerow jednobromoaniliny, 2,4-dwu-
bromoanilin@ i 2,4,6-tr6jbromoan1inq. Wzajemne i1osci otrzymywanych produktow
roznia siq w pos;zczegolnych rozpuszczalnikach. Ustalono zaleinok mi@dzy stall
die.lektryczna rozpuszczalnika a ,sumarycznym momentem dipolowym" otrzyma-
nych bromoanlin.
Wp#yw ,zatrzymania" kolumny na przebieg rektyfikacji
tr6jskfiadnikowych mieszanin skladnik6w tworzgcych uk#ady
siodfiowe
The Influence of Holdup on the Course of Rectification of Ternary Mixtures
of Components Forming Saddle Systems
W. TRP,BCZYIVSKI
Katedra Chemii Fizycznej Ogbinej Uniwersytetu,. Warszawa
Na kolumnie laboratoryjnej przeprowadzono seriq rektyfikacji trojskladnko-
wych rnieszanin kwasu octowego, pirydyny i n-oktanu. Wyniki dogwiadczen w po-
staci krzywych rektyfikacji i lini rektyfikacyjnych, obliczonych na podstawie ana-
lizy frakcji idestylatu, interpretowano -z punktu widzenia mozliwoIci otrzymania
frakcji azeotropu siodlowego i frakcji zmiennego skladu.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80TOO246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Zaobserwowane prawidlowosci, jak ;powtorne pojawianie sig frakcji azeotropu
siodlowego oraz aaleinoiE wi-elko?ci tej frakcji i warto?ci liczbowej spadku tem-
peratury kondensacji od punktu, w ktorym lini.a rektyfikacyjna osi4ga iini@ grzbie-
tow4, uzasadniono po uwzg14'dnieniu roll ,zatrzymania'" kolumny. Tym sposobem
ograniczono stosowalnosc dot4d uznawanej interpretacji mechanizmu powstawania
frakcji zrriiennego skladu :do przypadkow rektyfikacji zachodz4-oej nieskonczenie
powoli albo na kolumnie bez ?zatrzymania." Wykazano, ?ie w praktyce lini.a gra-
niczna rektyfikacji I typu jest indywidualna dia kazdej mieszaniny w danym
ukladzie s.iodiowym.
OFCh-94
0 przebiegu linii granicznej rektyfikacji I typu
On the Cross of the Boundary Rectification Line of the First Kind
W. TRP,BCZYNSKI
Katedra Chemit Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Kilka trojslciadaikowych ?mieszanin ?nale24cych dia siodlowego ukladu azeotro,po-
wego kwais octowy-2-pikoiina-n-nonan poddano badaniom rektyfikacyjnym na
kolumnie laboratoryjnej. Analiza ilosciowa otrzymanych fr.akcji umoiliwila. obi-
czenie przebiegu linii riektyfikacyjnych w badanej czg5ci ukladu. Na tej podstawie
wyznaczo.no line gr.aniczn4 rektyfikacji I typu (wg klasyfikacji Buszmakina i Kis-
sa) pomigdzy punktem siodlowym a wierzcholkiem tr6jk4ta stgiern reprezentuj4-
cych n-nonan.
Stwierdzono, ie w przeciwienstwie ado faktow zaobserwowanych w dotyche'zas
hadanych ukladach siodlowych, linia graniczna rektyfikacji I typu jest na rozpa-
trywanym odcinku zakrzywiona. Wobec tego rektyfikacje mieszanin nale24cych
do pol rektyfi'kacyjnych o?ddzielonych t4 lini4 wykazuj4 spadek temperatury kon-
densacji jako rezultat wystgpowani.a fr.akcji zmiennego skladu.
Spektrofotometryczne badania rozcienczonych roztworow
N-podstawionych poliamidow
Spectrophotometric Investigations of the Diluted
Solutions of N-Substituted Polyamides
Pracownia Z. S. 0. PAN, Katedra Chemii Fizycznej Polimerdw Politechntkt, Ldd?
. P.racg podjQto w celu zastosowania metody spektrofotometrycznej do badania
zmian konfiguracji makrocz4steczkowej w roztwor.ze. Zbadano zaleinok polo?enia
maksimum absorpcji i wielkoici wspolczynnika absorpcji w zaieinogci od stgienia
w zakresie od 210 ni? do 240 m? ~dla roztworow N--podstawionego poliamidu
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
len. Tlomaczyc to rnozna wplywem rozpuszczalnikow zdolnych 'do tworzenaa wi--
zan wodorowych na powstawanie wi4zan migdzy czclsteczkami kaprolaktamu.
Dla roztworow N-podstawionych poliamid6w stwierdzono r6wniez odstgpstwa
od prawa Beera w zakresie stgzeli do 0,8 g/1?. Stwierdzono ponadto na` obu krzy-
wy~ch d1a stezeli okolo 0,15 g/1 charakterystyczne. zalarnania,. kt6re mozna tioma-
czyc zmianq konflguaracji malroczgsteczek, -zwigzane ze zmian4 liczby wigz,ali wo-
dorowych z grupam'. C = O.
w alkoholu. Te same zaleznogci zbadano na ukfladzie !modelowym stanowiqcym
roztw6T kaprolaktamu w r6znych rozpuszczalnikach. Na podstawie dokonanych
pomiar6w stwierdzono, ie w pirzypadku kaprolaktamu: d1a rozpuszcza1nik6w wo-
da, alkohol etylowy dioksan wystgpuja, wyrazne odstgpstwa od prawa Beera, na-
tomiast d1a roztworu w cykloheksanie w zakresi-e stgzeti do 0,7 g/1 brak odchy-
Nowy uk#ad do szybkiego frakcjonowania poliamidow
A New System for Rapid Fractionating of Polyamides
E. TURSKA, T. SKWARSKI, L. UTRACKI
Pracownta Z. S. 0. PAN, Katedra Chemii Fizycznej PotimerOw Politechniki, t.Od?
Celem pracy bylo uzyskanie 1 zastosowanie do frakcjoilowania koacerwatu po-
liamid6w w ukladzie, kt6r.y 'daje szyblcie rozwarstwienie. Jako najlepszy uklad
do tego celu ustalono uklad: poliamid, fenol, czterochlorooctan, n-heptan.
Okreglono warunki tworzenia koacerwatu w tym ukladzie i wplyw parametr6w
na podzial polimeru pomigdz.y dwie fazy ~ciekle.
Wykonano pr6bne frakcjonowanie i por6wnano otrzymywane wyniki celem
scharakteryzowania reproduktywnogci i dokladnogci metody.
O uk#adach zdolnych do.tworzenia koacerwatow
Investigation of the Systems Liable to Form Coacervates
E. TURSKA, L. UTRACKI
Pracownta Z. S. 0. PAN, Katedra Chemii Fizycznej PolimerOw Politechniki, LOd'[
Pr.ac@ podjgto w celu ustalenia tech odr6zniajgcych tworzenie koacerwatu od
powstawania nowej fazy cieklej z powodu ograniczonej ;miesza1no6ci skladnik6w.
Zba,dano uklad wi-eloskladnikowy ciekly modelowy, zawieraja,cy ~substancjq, ni-
skoczgsteczkowq, oraz uklady zawierajgce polimer. Okreglono warunki powstawa.-
nia nowych faz cieklych oraz zrniany objgtogci tych faz w zaleznogci od ilogci do-
dawanego nierozpuszczalnika. Ustalo.no zmtany zawartogci polimeru w fazach d1a
typowych przyklad6w.
Stwierdzono, ze cech4 chara:kteryzujgc4 koacerwat jest rnaksimum na krzywej
zaleznogci obj@tolei fazy bogatszej w ?polimer od ilosci nierozpuszczalnika.
149
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Ustalono, tie w tych samych ukladach w zaleznosci od parametrow, takich jak
temperatura, steienie polimeru itp., mogEl wystgpowa6 aba rozpatrywane zjawi-
ska, i zbadano wplyw wymienionych parametrow na ich przebieg. Scharakteryzo-
wano aba zjawiska z punktu widzenia skiadu faz.
Otrzymano i zbadano koacerwat politereftalenu glikolowego.
Wyodr@bnianie kwasu nikotynowego z mieszanin niektorych
kwasow lub ich soli metod4 jonitow4
Isolation of Nicotinic Acid from Mixtures of Certain Acids or Their Salts
by Ion Exchange
W. WISNIEWSKI
Zaktad Fizykochemtczny Instytutu Chemtt Og6tnej, Warszawa
Przeprowadzono badania nad pochlanianiem kwasu nikotynowego przez katio-
nity slabo i silnie kwasowe w formie wodorowej (KtH). W wyniku badal stwier-
dzono, ze na Amberlicie IR-120, kationicie silnie kwasowym (grupy sulfonowe),
w odpowiednich warunkach zachodzi pochlanianie ilosciowe. Opracowano. bardzo
prosta i do?E szybkq Tnetod@ wyodr bniania kwasu nikotynowego z wieloskladni-
kowych mieszanin zawierajElcych kwasy mineralne (siarkowy, selenawy) i orga-
niczne (pirydynodwukarboksylowe) tak w postaci wolnej, jak i w postaci soli.
Ewentualna zawartot~c wolnych jonow wodorotlenowych w badanej mieszanlnie,
w granicach wytyczonych przez opracowane warunki rozdzielania, nie ma zasad-
niczo wplywu.
Opracowana metoda polega na przes.gczeniu badanej mieszaniny przez kolum-
n@ z Amberlitem IR?-120/Kt$ i nastgpnie wymywaniu poszczegolnych skladnikow
lub ich grup odpowiednimi eluentami. W jeldnej z kolejnych operacji otrzymuje
siq w wyci-eku, w wyniku elucji wodnym roztworem pirydyny, wyodrgbniony kwas
nikotynowy.
Adsorpcja blekitu metylenowego na wcglu aktywnym w polu
ultradzwigkowym
Adsorption of Methylene Blue on Activated Coal in Ultrasonic Field
ST. WITEKOWA, W. KAMINSKI
Zaktad Chemtt Og6tnej Potltechntkt, L6d'?
- Zbadano wplyw czqstotliwosci, mocy oraz czasu dzialania fal ultradzwigko-
wych na adsorpcjq bigkitu metylenowego na w@glu aktywnym w roztworze wo~d-
nym. Stwierdzono, tie wod'ne roztwory bl@kitu metylenowego the ulegajq zmianom
pod wplywem pola ultradzwiQkowego. Prowadzono dwie serie pomiarow. I seria
polegala na nadzwiqkowianiu probek zawieraj4cych okreglone .lase w(gla aktyw-
nego i roztworu wodnego blgkitu. II seria obejmowala nadzwi@kowiane probki
wt gla aktywnego w wodzie, do ktorego dodawano po na'dzwigkowieniu blgkit
snetylenowy.
150
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwierdzono, ie dla takich sainych ;iloaci wggla i blekitu w pr6bce adsorpcja
w obu seriach pomiar6w ma to same wartok. Wykazano, ie zwieksz?enie mocy
akustycznej, czestotliwasci pola ultradiwiekowego i czasu 1 jego dziatlania powoduje
wzrost adsorpcji. W-most ten moie by,6 wytlumaczony zwigkszeniem si.e powierzch-
ni adsorpcyjnej wwg1a na skutek jego rozdrobnienia pod wplywem pola ultra-
diwiekowego.
Teoriawidm dimerow
Theory of Dimer. Spectra
A. WITKOWSKI
Katedra Chemit Teoretycznej Uniwersytetu JagieClofiskiego, Krakow
Opracowano teorie widm dw6ch drobin sprzeionych przez oddzialyw?ani?e rezo-
nansowe. Sytuacja fizyczna wymaga uwolnienia sie od aproksymacji Borna-Oppen-
heimera. Uzyskano uklad rawnal roini?czkowych siprzegajacych ruch edektron6w
i jgder dw6ch drobin. Zbadano nature energii potencjalnej w rozwaianym ukla-
dzie. Pr.zeprowad'zono w szczegolnogci dokladna analize dw6ch fizycznych sytuacji:
a) silnego sprzeienia, gdy rozszczepienie elektronowe jest iduie w por6wnaniu
z odleglo?ciami linii wdbracyjnych, b) gdy rozszczepienie rezonansowe jest male
w porownaniu z odleglogciami linii wibracyjnych - przypadek slabego sprzeienia.
Teorie zilustrowano na przykladzie idrobiny 2,21 dwucykloheptadienu i prze-
widziano wlasnogci widma tej idrobiny.
Kore.lacja migdzyelektronowa. a symetria ze.wngtrznego
pola elektrycznego w atomie helu
The Influence of the Symmetry of External Electric Field on the
Intraelectronic Correlation in Helium Atoms
A. WITKOWSKI..
Katedra Chemii Teoretycznej Uniwersytetu JagietloAskiego, Krakow
Przepr.owadzono abliezenia teorii perturbacji I i II rzedu uwzgledniajaic w funk-
cji czlony daja?ce 90% energid. korelacji. Wykazano, ye korelacj.a zmniejsza lub
zwieksza polaryzowalnok at. w zaleinoaci od tego, czy'pole zewnetrzne jest pa-
rzystej lub nieparzystej symetrii.
Uzyskano przez uwzglednienie korelacji dobra zgodnde wyliczen teoretycznych
z danymi -dogwiadczalnymi dia polaryzowalnogci helu w polu dipolowym. Zbadano
wplyw korelacji na polaryzowalno helu w polu kwaidrupolowym.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Z badan `nad ciep~em wfiasciwym mieszanin ciek~ych-'dwu-
i trojsk#adnikowych
On Investigations of the Specific Heat of Liquid Binary and Ternary
Mixtures
WL. WOYCICKI
Podano i zinterpretowano ksztalt krzywych charakteryzujacych zmiany ciepla
wla~ciwego (Cp) wywolane -zmianami skladu 'mieszanin: pirydyna-n-heksan,
n-heptan, n-oktan, n-nonan oraz kwas octowy-n-heksan, n-heptan, n-oktan. Om6-
wiono i por6wnano warto6oi ACp :(ACp = ' Cpobs' - CPobl) dia ukladu kwas octo-
wy - n-heksan z podobnymi warto?ciami uzyskanyQni dla ukladu kwas octowy
benzen w pracach innych autorow.
Na podstawie przebiegu krzywych C,p w ukladach dwuskladnikowych: n-hek-
san - pirydyna, pirydyna - kwas octowy, kwas octowy - n-heksan podano 1 scha-
rakteryzowano ksztalt ,powierzchni ciepla wwaciwego mieszaniny trbjskladnikowej
kwas octowy -pirydyna - n-heksan. Zestawiono i porawnano doswladczalnie zna-
lezione war.to~ci Cp d1a uk)adu trojskladnikowego z idanymi uzyskanymi na dro-
dze teoretycznej.
Pomiary wykonano metoda porownawcza za pomoca kalorymetrow bli?niacaych.
OFCh-.103
Kinetyka siarczkowania alkoholi
Suiphidation Kinetics of Alcohols
M. WRO&SKI
Przebieg siarczkowania alkoholi jednowodorotlenowych od metylowego do bu-
k2 a-x
gdzie K - stala r6wnowagl reakeji migdzy alkoholem i NaOH,
kl - stala szybkosci siarczkowani.a
k2 - stala szybkosci hyd~rolizy ~dwusiarczku w@gla,
tgz'eme
- s produktOw ubocznych Na2S + Na2CS3
Obliczone 'iloczyny k1K maleja w miar@ wzrostu ci@zaru czasteczkowego alkoholu.
Rozklad ksantogenianOw prostych K3alkoholi przebiega, zgodne z aownaniem
-? --- rc4xllvaun~-
dt "
152
proved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
p
A
A
Ap
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Alkohole - posiadajgce- dodatkowe grupy (allylowy;, furfurylowy, kwas glikolowy)
siarczkujq sic szybciej, jednak . ksantogeniany ulegajq rbwniei szybszemu roz-
kiadowi.
Polialkohole. zachowuja.si@ w zalezno5ci od struktury. rbinie. Polialkohole lali-
cuchowe (etylenoglikol, glic'eryna)' posiadajace grupy OH przy sasie.dnich atomach
wcgla tworza nietrwale ksantogeniany, ktore. szybko ulegaja hydrolizie wedlug
schematu
ROCSS- -~ ROCOS- ROH -I- COa + S2-
Jeieli dwie grupy OH wystcpuja przy tym samym atomie wcgla (glikol mety-
lenowy) ksantogeniany ulegaja hydroliuzie natychmiast po utworzeniu.
Jeieli natomiast gimpy OH sa przedzielone mostkiem metyl-enowym (propan-
diol-1,3), to utworzone lantogeniany s0 znaczni,e trwalsze.
Wyraienie na szybkok siarczkowania polialkoholi przedstawia sic ?nast@pujaco
= k(a -.x) [NaOH] [CS2]
dt
przy czym. zarbwno wartok k jak "a"oblicza sic z idanych kinetycznych. Znaja,c
warto?c "a" oraz stci?enie polialkoholu latwo obliczyc, He 'grup OH jest w danych
warunkach zdolnych ado siarczkowania.- W ten sposbb zbadano: skrobic, celulozc,
kwas alginowy, glikozQ, sacharozc. Zwiazki te, w odr.oinieniu od polialkoholi lali-
cuchowych, tworza znacznie trwalsze ksantogeniany, przy czym NaOH i obojctne
elektrolity hamuja szybkosc rozkladu.
Stala szybko9ci rozleladu ksantoge.nian6w polialkoholi zaleiy od liczby grup
ksantogenowych wystcpujg,cych w czasteezce, przy czym rozklad nastQpuje w myil
rownania.
ROCSS- + H80 = ROH + CS2 + OH-
W przypadku monoksantogenianu sacharozy rozkla,d przebiega zgodnie z row-
naniem reakcji I-rzcidowej.
Nowy typ dodatnio-ujemnego trojskladnikowego azeotropu
A New Type of Ternary, Positive-Negative Azeotrope
D. WYRZYKOWSKA-STANKIEWICZ
Zaktad Fizykochemii Podstawowych SurowcOw Organicznych Instytutu Chemii Fizycznej
PAN, Warszawa
Rozwaiania moiliwosci tworzenia sic azeotropow oparte o zasiQgi azeotropowe
nasunely przypuszczenie, ie poza idotychczas znanymi typami dodatnio-ujemnych
azeotropow, w ktbrych decydujacq ro1Q odgrywal 2-skladnikowy azeotrop ujemny,
moiliwe jest ?takie tworzenie sie, azeotropow siodlowych w u'kladaoh nie zawiera-
jacycli. 2-sklaidnikowego azeotropu ujemnego. Stwderdzono, ze w . ukladzie pirydy-
na (P)-toluen(H)-alkohol izoamylowy(A) poszczeg6lne skladniki tworza,:
a) P-II dodathi azeotrop o zawartosci 20?011/o wag. P i obniieniu azeotropowym
0,780C (wyniki zgodne, z . danymi literaturowymi); . : .: .
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
b) H-A azeotrop dodatni a zawarto .ci .12,0?/?A obth eniu azeotropowym 10;65"C;
c) P-A azeotrop o nieznacznym ujemnym odchylenlu ad prawa Raoulta.
Zbadano metod4 ebul7ometryczn4 ksztalt powierzchni temperatur wrzenia po-
wyiszego ukladu tr.6jskladnikowego i stwierdzono, ie tworzy si@ w nim azeotrop
tr6jskladnikowy siodlowy o obniieniu azeotropowym 0,45?C w stosunku do- naj-
niiej wrz4cego skladnika, tj. toluenu.
Tworzenie siq trojskladnikowego azeotropu siodlowego potwierdzono ponadto
za pomoc4 destylacjl.
Oszacowanie #adunkow efektywnych w orbitalach Slatera dia
wggla
An Estimate of the Effective Charges in the Slater's Orbitals of Carbon
Instytut Chemtt Fizycznej PAN
Katedra Chemii Teoretycznej Untwersytetu JagtelloAskiego, Krak6w
Teoretyczne g@stosci elektron6w, obliczone przy pomocy orbitali S1atera, wy-
5redniowano ,po drganiach atom6w, zakladajgc, ie atomy idrgajq harmordeznie
w polu sil o potencjale sferycznie symetrycznym. Wyniki por6wnano z idanymi
o g@sto?ci chmury elektronowej w drobinach naftalenu i antracenu, uzyiskanymi
z dyfrakcji promie?ni X na odpowiednich krysztalach. Stal4 silowa i ladunek efek-
tywny idia elektron6w drugiej warstwy dopasowywano dia kaidego z atomuw
z osobna. Optymalne ladunki efektywne d1a wszystkich dwunastu niezaleinych
atom6w w(gia okazatly si@ wyisze ad 3,18.
Zastosowanie metody L.C.A.O. do duzych drobin
The L.C.A.O. Method for Large Molecules
K. ZALEWSKI
Instytut Chemtt Fizycznej PAN, Krak6w
Katedra Chemtt Teoretycznej Untwersytetu Jagtellolisktego, Krak6w
Rozwijzano, w przybliieniu Huckla, problem wlasny ~d1a ?plyty pros.tokatnej,
zbudowanej z laiicuchbw poliacenow, ustawionych pier?cieti nand pierkieniem.
Rozwigzanie polega na uzupelnieniu ~drobiny do krysztalu jednowymiarowego, za-
stosowaniu metody Blocha i odczytaniu z funkcji wlasnych krysztalu funkcji wla-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
snych drobiny. Uzyskany wynik daje jako przypadki szczegolne poziomy energe-
tyczne d funkcje Iwlasne Id1a polien6w, ;poliacen6w,, polilfenyli, polirylen6w i dla
dwuwymiarowego kr'ysztalu grafitu.
OFCh-107
Zwigzek rownan metody L.C.A.O. z pewnymi rownaniami
funkcyjnymi
On the Regulation between the L.C.A.O. Method' and Certain. Functional
Equations _
Instytut Chemti Fiz,cznej PAN, Krakow
Katedra Chemti Teoretycznej Untioersytetu Jagiellottskiego, Krakow
Rozwlgzano dokladnie, w kiasie funkcji analitycznych, r6wnania funkcyjne,
stanowigce ogniwo lecz4ce metody L.C.A.O. i F.E. Okazalo siq, ie na ogol posia-
daj4 one tylko rozwigzania banalne, co obala jeden z idowod6w rownowainosci
wymiennych metod.
Wfiasnosci powierzchniowe roztworow niektorych zwi4zk6w
fizjologicznie czynnych ,
Surface Properties of the ,Solutions of Some Physiologically Active
Compounds
B. ZAPIOR
Katedra Chemti Ogolnej Uniwersytetu Jagteltotiskiego, Krakow
Badano wplyw zamiany anionu soli pewnych zasad organicznych na wlasnasci
powierzchniowe ich wodnych roztworow. Zbadano nast@pujeoe sole: siarczan i wa-
lerianian chininy, chlorowodorek i fosforan kodeiny oraz ichlorowodorek i azotan
dwumetyloamino-amylokainy. W iadnym z badanych przypadk6w We stwierdzo-
no wyrainego wplywu zamiany anionu na wlasnogci powierzchniowe.
Z kolei zba-dano wlasnogci powierzchniowe roztwor6w chlorowodorku etylomor-
finy i roztworow dwuhydrooksykodeinonu. Zwi;4zki to wykazaly 'znacznEl aktyw-
nol powierzchniow4. PrzedstawiaJeic potencj?al dielektryczny i napi@cie powierzch-
niowe roztworow 'badanych w funkcji pH oznaczono unetodq Kamienskiego stale
dysocja,cji wspomnianych pol4czeii.
Wlasno9ci powierzchniowe roztworow dioniny i kodeiny podlegaj4 regule Trau-
bego. Stwierdzono r6wniei paralelizm obydwu wlasno?ci powierzchniowych ba-
danych zwigzk6w.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Wptyw jonow'wodorowych na wWasno'gci powierzchniowe roztworow
niektorych substancji organicznych
The Influence of Hydrogen Ions on the Surface Properties of the Solutions
of Some Organic Compounds
B. ZAFIOR
Katedra ChemU Og61nej Uniwersytetu Jagfellonskfego, Krak6w
Zmierzdno`potencj,-K dielektry-czny i. ilap'igcie powierzchniowe' roztworow' nie-
ktorych lekow w roinych st@zeniach* janbw wodorowych. Badano roztwory dwu-
metyloaminostowainy (alipiny); chiorowodorku kotarniny (styptyciny), salicylanu
fenylu, kwasu glutaminowego i cof feinum antipirine citricum. Oznaczono stale
dysocjacji alipiny i kotarniny metodq B. Kamienskiego przez obliczenie wl.asnogci
elektrokapilarnych tych zwia,zkbw w r6inych stgieniach jon6w wodorowych.
Stwierdzono nieznaczny wplyw jonow wodorowych na pot-encjal dielektryczny
i napigcie powierzchniowe roztworow salicylanu fenylu i specyfiku coffeinunt-
-antypiryne-citricum. Kwas glutaminowy wykazuje bardzo slabq aktywno?c na
granicy faz roztwor - powietrze.
VP wigkszo9ci przypadkow stwierdzono paralelizm obydwu wlas.nosci powierzch-
niowych roztworow badanych.
Zastosowanie zasady stanow odpowiadaj4cych do wyznaczania
parametrow azeotropowych P, T, V, X, pod wysokimi cisnieniami
Application of Corresponding States Rule for the Determination of the
Azeotropic Parameters P, T, V,*X under High Pressures
A. ZAWISZA
Katedra Chemif Ffzycznej Uniwersytetu, Warszawa
Zasada stanow odpowiadajq-cych wyinaga, aby r6wnanie stanu bylo spelnione
w postaci
P/Pc 'F (T/T c;' VIVO) (1) Pc - ciisnieni-e krytyczne
Tc ternperatura krytyczna
V c - objgtok krytyczna
przy czym F jest funkcj4 uniwersalnq d1a wszystkich s,ubstanoji.
Jednakie substancje rzeczywiste wykazuj4 odchylenia od tej zas.ady, przy czym
tym gorzej zasada jest spelniana, im bardziej czgsteczka jest asymetryczna i im
wigkszy ' jest efekt grapy polarnej.
Zaloiono, ie dla ;azeotropu idwuskladnikowego zachodzi nastgpujgca zaleinosc:
Taz Vaz 1 T1 Vl ` T2 V2 )
Faz c i c XiF i( c i c + X2F2 ( c; c
Taz Vaz T1 1 1 T2 V2
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
przy czym Fez jest funkcjq zredukowanego cikienia d1a azeotropu, Fi 1 F2 za?
dla substancji czystych. Znak az odnosi siq do azeotropu, :1 i 2 do obu skladnikow
czystych. X1 i X2 - ulamki molowe sktadnik6w w azeotropie.
Zalo2enie to sprawdzono na ukladach, kt6re wymieniono na koncu.
W celu obliczenia parametrow azeotropowych pod r6zriyml wysokimi cilnienia-
mi wykre?la siq zaleinok icignienia od temperatury w ukladzie wspslrzgdnych zre-
dukowanych dla substancji czystych, iza pomocq r6wnania (2) znajduje siq zre-
dukowane funkcje d1a mieszaniny. Porbwnano obli-czone i doswiadczalne parame-
try azeotropowe pod wysokimi cisnieniami :d1a nastgpujgcych uklad6w:
C3Hs-SF6, C8H6-H2S, H2O-C2H50H, C02-C3H8, H2S-C2H6, C2H6-C2H2 X20-C2H6
Odchyl?enia nie przekraczajq: dla ei?nien 0,3 atm., d1a temperatur 0,3?C, a dla
skiadsw 2?/o mol.
CFCh-111
Temperatury krytyczne w seriach homologicznych
Critical Temperatures in the Homologues Series
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu, Warszawa
Tearia roztwor6w podobnych Lonquet-Higginsa idaje nastgpujq?cq zaleinok na
temperature krytycznq mieszaniny:
To = Tcxi ?- 2T~,2x,x2 + TZxZ (1)
gdzi,e xi - jest skladem mieszaniny wyrazonym w ulam!kach molowych, T? -
temperaturq krytycznq skladnikOw (w ?K), Tot - jest temperaturq krytyczn.1 hi-
potetycznej substancji, kt6rej oddzialyw?ania zachodzq pomigdzy r62nymi czgstecz-
kami w mieszan'inie.
Jezeli we wzorze (1) podzielimy obie strony przez To , to otrzymamy:
TO
Tm
=
c
T x2 {
c
2Ti,s x x 2
+ x
(2)
T2?
Ta i
2
7a i a
Jezeli bgdziemy rozpatrywac zaleinok temperatury krytycznej od skladu mie-
szaniny w ukladach utwotrzonych przez idany iczynnik o temperaturze krytycznej
Ti z seriq homologow o temperaturze krytycznej TO , Ta , Tn, to mozna zalo-
zyc, ze zachodzi zaleznok:
T? T? T?
I,n
1,2 1,3
T? T? T?
2 n
Dla stalego skladu mieszaniny zaleinok (2) bgdzie wtedy zalezno eiq -liniowq,
a tangens kgta a, jaki lima to bgdzie tworzyla z osiq, na ?kt6rej odlozono wartosc
T?
To , bgdzie wynosil x2 ,
a
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Zalezno96 (2). zostala sprawdzona na ukladach utworzonych z serif normalnych
wgglowodor6w alifatycznych z kwasem octowym i z pirydynEI, oraz sera normal-
nych alkoholi ?alifatycznych z pirydynq.
W powyzszych ukladach zaleznosc (2) jest rzeczywi?cie liniowa, natomiast tan-
gens kqta a r62ni siq nieco od xi . Odchylenia to sq spowodowane tym, tie zalez-
nosE (1) nie stanowi zbyt ~dobrego przybliienia ujmujcego zaletinos6 temperatury
krytycznej od sklaidu mieszaniny.
O elastycznym zachowaniu siq stopionego polikapronamidu
podczas przeptywu przez krotkie kanaliki
On Elastic Behaviour of Fused Polycaproamide Flowing Through Short Little
Canals
A. ZIABICKI, K. KFDZIERSKA
Pracownta Ftzyk-ochemtczna GZWS, GorzGw Wtkp.
Przeplywowi stopionego wl6knotw6rczego polikapronamidu (poliamidu 6)
przez kanaliki o srednicy 0,1 - 2,0 mm i stosunku 1/d = 0,5 - 3,0 towarzyszy
rozszerzenie strumienia u wylo u z kanailka o kidkadziesigt lub kilkaset procent
w stosunku do przekroju otworu. Wielkod tego rozszerzenia zaleiy od wymiar6w
kanalika, temperatury stopu oraz natgtienia przeplywu. Zjawisko to wynika z istnie-
nia w stopie naprgzen wewngtrznych, kt6re nie ulegaj4 calkowitej relaksacji przy
czasie deformacji kr6tkim w por6wnaniu z czasami relaksacji (czas przeplywu sto-
pu przez kanalik rzgdu 0,1 - 100 milisekund). Zale2nos6 maksymalnego rozsze-
rzenia strumienia od czasu deformacji nie jest zgodna z r6wnaniem Maxwella.
Nalezy przypuszcza6, tie zjawisko rozszerzenia strumienia mma charakter og6lny. dla
stop6w polimer6w o dlugich, lancuchowych czq;steczkach.
Urzgdzenia stosowane przy pomiarze mafiych efektow
ciepinych za pomoc4 kalorymetru labiryntowego
Labirinth Calorimeter Equipment for Determining Small Heat Effects
W. ZIELENKIEWICZ
Z.akiad Podstawowych Surowcbw Organtcznych Instytutu Cherntt Ftzycznej PAN, Warszawa
W roku 1935 pod kierunkiem prof. dra W. $wigtoslawskiego opracowano nowy
typ kalorymetru do pomiaru dlugotrwalych efekt6w cieplnych.
Zasada kalorymetru polega na wymianie cieplnej pomigdzy substancj4 reagu-
jacq w naczynku kalorymetrycznym a oplywajapc4 je cieczq. W ?celu zabezpiecze-
nia od strat cieplnych kalorymetr otoczono dwoma przeplywowymi labiryntami:
dolnym i g6rnym.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W ezasie wojny kalorymetr ,zostal zniszczony. Obecnie skonstruowano nowy
kalorymetr. Mini si@ on nieco od stosowanego w okresie przedwojennym. Zasad-
nicze zmiany wprowadzono w urzgdzeniach. do pomiaru iio5ci ? pr:zeplywaja.cej ,cie-
czy i pomiaru rbznic temperatury. Skonstruowano przeplywomierz przechylny. Do
pomiaru roinic temperatury zastosowano termostos. Skonstruowano speejalne urza-
dzenie do poQniaru i automatycznej rejestracji powstalej w termostosie lily termo-
elektrycznej. Poza tym w termostacie wodnym zamontowano urzadzenie do stalej
kontroli wahar temperatury.
OFCh-114
0 nowym przyrzgdzie s1uigcym do pomiaru entalpii
parowania cieczy
Apparatus for Determing the Enthalpy of Evaporation of Liquids
W. ZIELENKIEWICZ
Zak. ad Podstawowych SurowcGw Organtcznych Instytutu Chemit Flzycznej PAN, Warszawa
Zbudowano przyrzad do pomiaru entalpii parowania cieczy indywidualnych oraz
homo- i heteroazeotropow w ich normalnych temperaturach wrzenia (p = lAtm).
Konstrukcja aparatu oparta jest na zasadzie opracowanej w 1919 roku przez
W. Swi;toslawskiego i A. Dorabialskq. Przyrzad zastosowany przez wyzej wymie-
nionych autorbw byl ulepszony w 1957 roku przez D. Tworka. Aparat sklada si@
z kolby do wytwarzania pary badanej cieczy, przegrzewacza or-az ukladu kalory-
metrycznego.
Wprowadzane obecnie zmiany mialy na celu:
1) zapewnienie stalej temperatury w przegrzewaczu oraz jej kontroli;
2) zapewnienie kontroli itemperatury pary wchodzgcej ado kalorymetru.
Stall ternperatuirc przegrzewacza uzyskano pr:zez zmian@ jego ksztaltu oraz za-
stosowande odpowiedniego systemu grzejnego, kontrol@ temperatury - przez umiesz-
czenie w pi@ciu rni.ejsicach przegrzewacza czujnikow pomiarowych (termopar). Dru-
gi warunek spelniono przez zastosowanie kondensatora ze specjalnym czujniki?em
pomiarowym, ktory wskazuje terrlperaturq pary bezposrednio wchodzacej ado ka-
lorymetru.
Zbudowany przyrzad umozliwia pomiar entalpii parowania cieczy z dokladno-
Acia setnych czesci procentu bl du wzglednego.
Azeotropia wieloskladnikowa
The Multicomponent Azeotropy
K. ZIFiBORAK
Katedra Chemit Flzycznej Untwersytetu, Warszawa
Azeotropy tro-j- i czteroskladnikowe tworza sic czQsto w czasie destylacji mie-
szanin wielos.kladnikowych wykonywanej w technice czy laboratorium. Mozliwo-
9ci ich Powstawania okreglajEl raznice temperatur wrzenia skiadnikow i wielko9E
odchyleri old prawa Raoulta, ktora mozna zgodnie z idefinicja $wigtoslawskiego
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
okreglic jako wartosc zaslegu azeotropowego substancji A (czynnika azeotropowego)
w stosunku do odpowiedniej serii homologow.
Z przeprowadzonych prze;z zespol pracownikbw katedry badarl do?wiadczalnych
wynika, ze zarow,no st@zenia jak i temperatury wrzenia w seriach azeotropow troj-
skladnikowych (dodatruch,i dodatnio-ujemnych) jak i czteroskladnikowych zrnie-
niajd si@ w prawidlowy isposob dajgcy sig opisao za pomoc4 prostych zaleznosci
matematycznych.
Nie stwierdzono zadnej sprzecznoki z termodynamicznie sformulowanymi wa-
runkami koniecznymi i wystarczaJ4cymi d1a utworzenia si@ azeotropu trbjskladni-
kowego. Wykazano ~dogwiadczalnie, ze azeotropy trojskladnikowe z ekstremum II
rodzaju (dod:atnio-ujemne) mog4 si@ tworzyc nawet wtedy, gdy w ukladzie wy-
stgpuje tylko jeden azeotrop dwuskladnikowy idodatni lub ujemny, jezeli tylko
spelnione s4 odpowiednie warunki co do temperatur wrzenia skladnikow.
Badania polarograficzne Icatalitycznych fal niektorych pochodnych-
pirymidyny i hydantoiny w amoniakalnych roztworach kobaltu (II)
Polarographic Investigations of Catalytic Waves of Several Pyrimidine
and Hydantoine Derivatives in Ammoniacal Cobalt (II) Solutions
P. ZUMAN, E. KUIK
Instytut Polarograficzny Czechostowackiej Akademii Nauk, Praga (CSR)
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torun
Sposrod badanych zwi4zk6w 5,5-dwufenylo-2-tiohydantoina, 5,5-dwufenylo-
-2;4-dwutiohydantoina, 2-tiocytozyna i 2,4-dwutiopirymidyna' wykazywaly fale ka-
talityczne. Parownano je z falami katalitycznymi? cystyny. Na podstawie roznych
zalezno ci pr4!du katalitycznego od pH, lily jonowej, st@zenia kobaltu i stg2enia
zelatyny zaobserwowane pr4dy katalityczne ?padzielo'no na tr:zy typy, ktorym przy-
pisano r~bzne mechanizmy.
Aktywnosc katality.czna rosnie ze wzrostem liczby atomow siarki w ?cz4steczce
i jest wigksza dia pochodnych hydantoiny nit pirymiidyny. Dla 2-tiopochodnych
pirymidyny, zaleznie od podstawnika w pooozeniu 4, aktywnosc katalityczna ro-
snie w szeregu. -OHCH3.CO-NH-C-CHs-CH2-CH-CHI-NH-CO-CH3 ' Zn + T,O
.000R C1
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
COOR
--j CH,-CO-NH-u-CHI CHs-CH-CH2 -NH-CO-CH,? + H,o
I I
COOR T
COOH
NH2-CH-CH2-CH2-CH-CH2NH2
T
Glicynq znaczon4 w grupie karboksylowej wgglem - 14 otrzymano ~dzialajgc
na N,chlorometyloftalimi~d znaczonym cyjankiem sadu. Wydajnoso chemi-czna i sa-
diochemiczna wynosila 68% w przeliczeniu na cyjanek sodu.
O reakcji zasad Schiffa z kwasem mrowkowym. H. Przebieg reakcji
N,N'-dwuformyloetylenodwuaminy z aromatycznymi aldehydami
w srodowisku kwasu mrowkowego
On Reactions of Schiff Bases with Formic Acid . II. Reaction of
N,N'-Diformylethylenediamine with Aromatic Aldehydes in Presence
of Formic Acid
A. LUKASIEWICZ, Z. ECKSTEIN
Katedra Technologti Organicznej II Poiitecitniki Warszawsktej i Pracownia
Radtochenatczra Instytutu Bada4 Jqdrowych Poisktej Akademit Nauk, Warszawa
W wyniku reakcji N,N'-dwuformyloetylenodwuaminy z 1 aldehydaml ?aromatycz-
nymi we wirzElcym kwasie mrowkowym powstajEj aminy (A) i (B), podobnie jak
w procesie redukcji al~dimin:
CH2NH-CHO CH2NH2 CH2NH-CH2R
I + 2ArCHO HCOOH I ' ' + -
CH2NH-CHO CH2NH-CH2R CH2NH-CH2R
A B
Dodatek soli kwasow organicznych wplywa na przebieg reakcji,,redukcji, row-
niez na bieg reakcji maj4 wplyw ?podstawniki w pierscieniu benzenowych u2y-
tych aldehydow.
Metoda przez nas opracowana mole slu2yc jako wygodny sposob syntezy dwu-
Iaralkyletylenodwuamin maj.1cych _ One podstawniki przy ' azotacli, gdy2 aldiriny
utworzone z amin (A) ulegaj4 normalnej redukcji przez. ogrzewani,e z kwasem
mrrowkowym.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChO-97
Badania nad kondensacj4 :formaldehydu. Cz. I.'
Studies on Formaldehyde Condensation. Part I.
S. MALINOWSKI, J. KEHL, S. TYRLIK
Katedra Technologic: Organicznej I Politechniki, Warszawa
Praca niniejsza idotyczy badan 'nad kondensacja formaldehydu do pochodnych
polialkoholi.
Przy dziallaniu zasad na ? oztwory formaldehydu opr6cz reakcji Cannizzaro za-
cho~dzi kondensacja, w wyniku kt6rej powstaja monosacharydy. Badania tego ty-
pu treakcji datuja siq 'od 1861 roku.
W pracy niniejs!zej stwi-erdziligmy tworzenie siq zwiazku kornpleksowego po-
migdzy tlenkiem olowiu a formaldehydem. Zwia;zek ten okazal siq :aktywnym ka-
talizatorem polimeryzacji formaldehydu. Stwierdzono, ze nie wszystkiie foray tlen-
ku olowiu ~daja aktywne zwiazki kompleksowe. Aktywny jest tylko PbO "a6lty,
otrzymany przez rozklad soli organicznych w niskiej temperaturze. Odmiana czer-
wona i Mlta otrzymane w wysokiej temperaturze sa nieaktywne. Przy ?pomocy
badan widm w podczerwieni oraz badan chemicznych oznaczano bu~dowiq zwiaz-
ku komipleksowego.
Zbadano r6wniez jako katalizatory zwiazki olowi-o-organiczne, zawierajace ugru-
powania >Pb(OH) oraz >Pb=O [C2H5)3Pb(OH), (C2H5)2Pb(OH)2, (C2H5)2 Pb=O1,
Wszystkie okazaly sig. nieaktywne. Pod wzglE~dem dzialania katalitycznego zbada-
no r6wniez nastepujace tlenki: CaO, T120, MgO, ZnO, SnO, ISnO2, MNO, MnO,,
CdO, HgO, Bi203, Sb2O3, A1203, Au20. " Wiekszogb z nich jest nieakty:wna,`'niekt6re
odznaczaja ;siq slabym dzialaniem katalitycznym.
Wiadomo bylo r6wnie2, tie benzoilokarbinol oraz jego pochodne sa w polaeze-
niu z tlenkiem olowiu katalizatoa?ami kondensacji formaldehydu. Zbadano inne
zwia-zki zawieraja.oe uklad -oksy-okso na ich dzialanie katalityczne. Dokonano syn-
tezy furoilokarbinolu,? tienylokarbinolu; nikotynorlokarbinolu, pirydynoildkarbinolu,
aminohydroksyacetonu i am'inohydroksybutanonu ?oraz zbadano 'te zwiazki na ich
dzialanie katalityczne. Stwierdzono, ze wszystkie dzialaja katalitycznie, lecz sla-
biej niz benzollokarbinol..
ChO-98
Badania nad-wymianq stopnia utlenialnosci w fazie. ?gazowej.
1. 0 reakcjach pomitdzy aldehydam1.1111"alkoholami
Studies on the Exchange of Oxidation Grade in Gaseous Phase.
I."On the Reactions between Aldehydes and-Alkohols
ST. MALINOWSKI, T. KOBYLINSKI
Zakcad Syntezy Organtcznej PAN i Zakiad Technologic Organicznej I Politechnikir Warszawa
Redukcja w fazie cieklej. aldehydow, przy, pomocy alkoholu izopropylowego wo-
bee -alkoholan6w glinu (reakcja Meerweina Ponndorfa)" i utlenianie w fazie ciek-
lej a.lkohol6w przy` pomocy" ketonow (reakeja Oppeinaue?a) polegaj4 na wymianie
stopnia utlenialnogoi w fazie cieklej.
218
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W pracy niniejszej stwiierdzi1i rny, ie podobne reakoje moina przeprowadzie
w fazie gazowej przy zastosowaniu stalych katalizator6w. Przepuszczanie par alko-
holu (RCH2OH) 1 aldehydu (R'CHO) prowadzi do .powstawania alkoholi (R'CH,OH)
i aldehydu (RCHO). Aldehyd zostaje zredukowany przy pomocy alkoholu.
Jako reakcj@ modeloW4 zbadali?my przebieg reakcji w fazie gazowej pomi@dzy
aldehydem izo-walenianowym i alkoholem etylowym. Jako katalizator zastosowa-
no miedz osad'zona na pumeksie. Zostaly oznaczone zaleino?ci ,pomi@dzy wydajno-
?cii alkoholu izoamylowego a kolejno: temperatur4, obcigieniem katalizatora, sto-
sunkiem molowym reageint6w. Stwierdzono, i-e w tem'peratumze 300? wydajnosc
alk holu izo-amylowego wzrasta gwal townie ze wzrostem inadmiaru alkoholu etylo-
wego. Wi@kszy nii dwukrotny ?nadmiar alkoholu etylowe,go (w stosunku do aldehy-
de izo-walerianowego) powoduj,e jui. bardizo nieznacany wzrost wydajnoisci. Przy
okolo idwukrotnym :nad!nyiarze talkoholu etylowego krzyvaa zaleznosci Wydajno,?ci
alkoholu izo-amylowego w za:leino5ci god temperatury wykazuje wyraine maksimurn
w temperaturze ok. 303-3100. W temperaturach wyiszych i nviszych wydajno,sc
gwaltownie Spada. R6wn'ie krzywa zaleino?ci wydajno?ci alkoholu izo-amylowego
od obcigienia wykazuje maksimum przy obcijieniu 170 g nbieszanki (litr kat.)
godzin@.
Badania reakcji aldolowych w fazie.gazowej. 'O reakcji pomigdzy
acetonitrylem i formaldehydefn
Studies of Aldol Reaction in Gaseous Phase. The Reaction between
Acetonitrile and Formaldehyde
ST. MALINOWSKI, ST. KRZY2ANOWSKI, W. NOWORYTA
Zaklcd Syntezy Organicznej PAN i Zaktad Technologic Organtcznej I Politechniki, Warszawa
Stwierd,zono,, ie przepuszczanie pare aoetonitrrylu I formaldehyde 'nad 'stalymi ka-
talizatorami powoduje tworzenie siq acetofvitrylu i wady. W pracy niniejszej ba-
dania dotyczyly ustalenia' zaleino?ci wydajno?ci aeetonitrylu od tempeiratury pro-
cesu, oboigienia katalizatora, rodzaj,u stalego katalizatora, stosunku "molovvego rea-
gent6w. Badania prowadzono w piecu kontaktowym metod4 przepIywow4 przez
warstw@ kontaktu ~dlugagci 700 cm w zakresie temperatur 200-350?.
Jako katalizatory zbadano: zel krzemionkowy surowy ,.A", 2ele ?A" nasycone
rozrnaitymi ilosciami NaOH ora?z iel -A ,wymyty" kwasem rnr.6wkowym.
Przy zastosowaniu surowego ielu A jako katalizatora stwierdzono, 1i najwyiszq
wydajno:k akrylonitrylu ? (ok. 23?/o) otrzymuje si$ przy stosunku molowym aceto-
nitrylu do fommaldehydu '1:3 i oboi.Iieniu 175 - 200 g mieszaMny na litr kataliza-
tora X godzinq, w temperaturze 350-- 360?. Zwigkszenie oraz zmniejszenie obci--
ienia powoduj,e spadek wydajno?cd. To samo - dotyczy- stosunku molowego reagen-
tow (stns. od 2:1 do 1:6).
Przy' zastosotivaniu katalizator6w 0 wiQkszej 'oraz' mniejszej zawarta?ci wodoro-
tlenku sodu stwierdzono obniienie i1o?oi ,powstaj4,oego akiylonitrylu. Maksymalna
,wydajno?c w zaloresie ,badanych'temperatur zawsze Wypadala dia surowego ielu A.
Stwierdzono, ii przy przepuszczaniu'. par reagentow przez pust4 rur@ szklan4
umieszczon4 w piecu oraz przez wypelnionq sieczkq szklanq praktycznie nie po-
wstaje akrylonitryl.
219
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Nowy typ.,,Mezo" podstawionych barwnikow-cyjaninowych
New. Class of ,Meso" Substituted Cyanine Dyes
W. MARKOCKI
Katedra Fototechnikt Politechniki, Wroclaw
Stwderdzono, ze barwniki benzotiocyjaninowe zawierajace grupq metylowa w po-.
lozeniu ,mezo" lancucha polimetynowego reaguj4 w roztwarze bezwodnego eta-
nolu z idodatkiem piperydyny z aldehydem p-N,N"dwumetyloaminobenzoesowym,
przy ~czym powstaja barwniki o maksimum absorpeji przesuni@tym w stosunku do
barwnikow wyjs~ciowych w kierunku fal dlugich. Najprawdapodobniej budowa i?ch
odpowia,da og,olnemu wzorowi (I).
-S S-
N~C-CH= I?-CH=CAN/
I CH I
R II R
Barwniki typu (I) moga przylaczab alkilochlorowce, staja,c si@ kationami dwu-
wartosciowymi. Te wykazuj4, podobnie jak barwnilci typu (I), bardzo intensywne
zabarwienie o absorpeji przesunietej jeszcze dalej w dlugofalowa czQ?c widma.
Otr.zymano kilka barwnikow z grupy karbo- i dikarbocyjanin w stanie czystym.
Dalsze ~prace w toku.
Organiczne .selenokwasy fosforu
Organic Selenoacids of Phosphorus
A. MARKOWSKA, J. MICHALSKI
Katedra Chemii Organicznej Politechniki Lod?
Organiczne selenokwasy fosforu budza zainteresowanie ze wzglQdu na moziiwo?@
wyst@powania tautomerii
> P-OH ? >P-SeH
II II
Se- O
Kwasy wspomnianego typu nie zostaly dotychczas otrzymane w pastaci walnej.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Opracowano metody otrzymywani-a trzech podstawowych typbw kwas&w- seleno-
fosforowyoh: kwasow dwualkiloselenofosforowych (I), kwasow O-alkilo-P-alkilo-
selenofosfordwych (II) i kwasow dwua)kiloselenofasfinowych (III) oraz zbadano
niekt&e uch wlaisno?ci fiizyczne i chemiczne.
RO \ R\ R\
P-OH 'P-OH P-OH
RO/ RO/Sle R/
Se Se
(I) (II) i(III)
Reakcje typu Michaela ze zwigzkami zawierajgcymi uklady
pirydylometylofosfinylowe i pirydylometylosulfonylowe
Michael Reactions with Compounds Including Pyridylmethylphosphinyl
and Pyridylmethyl Sulphonyl Structures
E. MARUSZEWSKA-WIECZORKOWSKA, J. MICHALSKI
Katedra Chemii Organicznej Politechniki, Lbd?
Zaklad Syntezy Organicznej Polskiej Akademii Nauk, LBd?
R2P(O)- lub sulfonylowi} RSO2- oraiz idrugim podstawnikiem nienas,yconym o cha-
rakterze elektroujemnym wykazuj4 aktywno?c chemicznq zbli2on4 do estru malo-
nowego. Kontynuuj4c powyzsze biadania stwierdzili?my, 2e polgczenia tego typo
przylaczaji} si@ do ukladaw a,fl-nienasyconych w my?1 schemata reakcji Michae-
la. W zale?no?ci od budowy wyj?ciowej zasaidy pirydynowej i roldzaju u2ytego od-
czynnika a,fl-nienasyconego w reakcji bierze udzial jedna lub dwie cz steczki
zwigzku nienasyconego.
Zwi4zki zawier.aj4ce grup@ metylenow4 zwi4zan4 z reszt4 dwualkoksyfosfinylo-
(RO)3P(O)-,, alkiloalkoksyfosfinylowg R(RO)P(O)-; dwua1ki1ofosfiny1owa
,CH, CH2 CN
CH, CH2CH4N
1
C-SO,C,H,
1?
CH,CH,C,H, N
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
o CH,CH,CN
II _ I.
CH,-PIC,H,h.+ 2 CH-CH-CN-.- - C.-P (0)(C&%12
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
1'. jednochlorooctan izobornylu
2. dwuchlorooctan
(wyd. 83,4?/0)
(wyd. 85
0?/0)
3. tr~ojchlorooctan ?
,
(wyd. 84,0?/?)
o east@puj4cyeh stalych:
t, wrz. U.
nD
d4?
1.
109-110?C
2 mm &Xg
1,4842
1,0940
2.
20-.1?C
5 mm Hg (rozkl.)
1,4910
1,1810
3.
131-2?C
3.
31-2?C
5 mm Hg (rozkL) 30?C .
1,4936
1,2470
ChO-103
Otrzymywanie estrow rodanooctowych izobornyl,u
Preparation of Isobornyl Thiocyanoacetates
A MATAWOWSKI A UZAREWICZ
Katedra Chem{t Organtcznej Ureiwersytetu M. Kopernika, Torufi
Estry rodanooctowe izobornylu teoretycznie otrzymac mozna w trojaki sposob:
od,powiedniego estru izobornylu; przez wymiang chloru na grup@ rodanow~;
2. przez kondensacj@ kamfenu z odpowiednim kwasem rodanooctowym;
3. przez estryfikacj@ izoborneolu z kwasami rodanooctowymi.
W praktyce laboratoryjnej przydatnq okazala si@ tylko pierwsza metoda. Po-
sluguj4c si@ powyiszq rnetod~ uzyskano:
Pochodne seryny? zawieraj4ce grupq alkilow4 w pozycji a budzq zainteresowanie
S. MEJER
Katedra, CherriU Ogbinej Wy2szej Szkoly Rolniczej, Wroclaw
J
ako mozliwe antymetabolity seryny, a-metylo- i a-etyloseryna zastay otrzymane
antybiotyku amicetyny [Flynn E. H., Hinman J. W.,, Caron -W... L., Wolf D.O. Jr,,
a
-metyioserynq wyodrbniono jako jeden z produktaw hydrolitycznego rozkladu
syntetycznie [Billman J. H., Parker E. E., J. Am. Chem. Soc., 67, 1069 (1945)],
J
. Am. Chem, Soc., 75,. 5867 (1953)].
222
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
uzyskano jednoro'danooctan izdbornylu (wyd. 45,9?/? w przeliczeniu na kamfen)
o t. wrz. 157?C/3 nun Hg, n4? = 1,5107, d20 = 1,1127 i dwurodanooctan izobornylu
(wyd. 38,5'0/0) o t. wrz. 60?CJl mm Hg (rozkl.), nD = 115271, d4? ' 1,1 190. Praby
otrzymania tr&jrodanooctanu, izobornylu 'zakonczyly si@ wynikiem niepomyslnym.
ChO-104
Syntezy a-alkilopochodnych seryny
Some Syntheses of a-Alkylderivatives of Serine
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W pracy, kt6ra jest przedmiotem ; niniiejszego komunikatu, otrzymano. szereg
a-alkilopochodnych seryny w: prosty sposdb z acetyooctanu etylu wedlug poniisze-
go schematu:
R
I
CH,COCH000C2H5
R
CH,O I
CH3COCCO002H5
I
CH2OH
CH2OCOC6H5
R
NH,
-~ CH3CONH0 I 00OC2H5
R
C.H,000I. I
[pirydyna]__* CH,COCCOOC2H5
R
hydroliza I
I
CH2OH
Otrzymano nast@pujace ?a-alkilopochodne seryny: metylo- t.t. 242 - 243?, etylo-
t.t. 257 - 259?a propyd'o~- tit. 279?, butyio- th. 259? ~t:t. ?z aookladem, oznaazone
w zamkni@tych kapilarach).
Z badarl biologicznych przeprowadzonych przez KatedrQ Chemii Fizjologicznej
Akademii Me:dycznej we Wroclawiu wynika, ie a-metylosery.na jest silnym anty-
metabolitem s-eryny dia tych drobnoustroj6w, ktare potrzebuja do wzrostu seryny.
Pozostale otrzymane pochodne seryny nie maja wplywu na ?metab6lizm,
O powstawaniu pochodnej oksazolbnu z estru etylowego
N,N-dwubenzoiloglicyny
The Formation of Oxazolone Derivative from N,N-Dibenzoylglycine
Ethyl Ester
S. MEJER
Katedra Chemit Opbinej Wytszej Szkoty Rolniczej Wroclaw
Przy wielogodzinnym ogrzewaniu roztworu benzenowego estru etylowego
N,N-dwubenzoiloglicyny (I) z sodem powstaje 261ty zwiazek C16H1103N o podw6j-
nej tt. 112? i 128?. Polaczenie to ma charakter enolu, tgdyi jest silnie kwasne
i daje z chlorkiem z,elazowym zielone zabarwienie. Jego wz6r sumaryczny wska-
zuje, ie powstalo ono z estru I przez ods.zczepienie etanolu.
Kwa?na hydroliza i6ltego enolu prowadzi -do wytworzenia jednego mola kwasu
benzoesowego oraz odpowi,edniej soli w-aminoacetofenonu. Reakcja zwiazku
C16H1103N z woda daje N-benzoilo-w-aminoacetofenon, z etanolem zag 2-benzoilo-
hippuran etylu (II). Na podstawie tych idanych moina bylo przypuszcza6, ie bada-
ny zwiazek jest 2-fenylo-4-(a-hydr(yksybenzyliideno)-oksazol-5-onem .(III).
C6H5
(C6H5CO)2NCH2COOC2H5 -+ C6H5CONHCHCOOC2H5 N - C=C-OH
I 11 I
CO C6Hg C CO+C2H5oH
C6H5 0
Zwiazek C16H1103N otrzymany z estru etylowego N,N-dwubenzoilogli,cyny (I)
~okazal si@ rzeczywisoie identyczny z polaczeniem o strukturze III, uzyskanym zna-
nq metoda.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Ester II- jest prawdopodobnie ? produktem posrednim ?przy powstawaniu oksazo-
lonu III z I. Swiadczy o tymmfakt, ze daje on baadzo latwo oksazolon III przy ogrze-
wanilu z sodem w benzene. Sam ketoester II powstalby z I przez wedrowk@ grapy
benzoilowej z atomu azotu na atom weg1a.
ChO-106
Reakcje chlorkow dwualkoksyoksofosforanosulfenylowych z tiolami
i siarkowodorem
Reactions of Dial koxyoxophosphosulphenyl Chlorides with Thiols
and Hydrogen Sulphide
J. MICHALSKI, B. BORECKA, H. STRZELECKA, T. KAPECKA
Kated*a Chemit Organicznej Potttechniki, -L6d2
Zaktad Syntezy Organicznej Potskiej Akademii Nauk, L6di ;
Komunikat niniejszy dotyczy fragmentu badati nad przemianami chemicznymi
chlorkow dwualkoksyoksofosforanosulfenylowych.
Chlorki dwualkoksyoksofosforanosulfenylowe (I) reaguja z roinorodnymi pola-
czeniami zawierajacymi grup@ tiolowa. Produktami reakcji sa dwusiarczki typu (II).
(RO)2P-SC1 + HS-A -~ (RO)2P-S--S-A + HC1
O O ,
(I) (II)
A = alkil, aryl, acyl, -fosfinyl
Siarkowod6r reaguje z dwoma czasteczkami? chlorku sulfenylowego (I), a pro-
duktem reakcji jest trojsiarczek (III).
2(RO),P-SC1 + H2S -~ (RO)2P-S-S-S -P(OR)2 -I- 2HCI
II II II
O
O 0
(III)
Zbadane zostaly niektore przemiany chemiczne dwusiarczkow (II) i trojsiarcz-
ku (III).
ChO-107
Reakcje chlorkow dwualkoksyoksofosforanosulfenylowych z eterami
i estrami enoli
Reactions of Dialkoxyoxophosphosulphenyl Chlorides with Enol
Ethers and Esters
J. MICHALSKI, S. MUSIEROWICZ
Katedra- Chemii Organicznej Potitechniki, L6d2
Jedna z charakterystycznych tech chlorkow dwualkoksyoksofosforanosulfeny-
lowych (I) jest ich zdolnosc przylaczania si@ do w@glowodorbw nienasyconych.
W komunikacie niniejszym omowione sa badania nad przylaczaniem (I). do ukla-,
dow etylenowych, w ktorych wiazanie podwbjne sprzeione jest z wolna par.1 elek-
tronowa sasiadujacego z nim atomu tlenu.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Chlorki 'dwualkoksyoksofosforanosulfenylowe (I) przylgezaja si@ do eterow enoli
(II; R' = alkil) i estr6w enoli (II; R' = acyl) z wytworzeniem nietrwalych eterow
lub estrow a-chloroalkoholi (III)..
(RO)=P-S CI + CH C ORS
0 B"
(I) III)
,ORS
(RO)2)-S-CH2C/-R?
O FOR'
FOR,
(RO)2 P-S-CHs=C-R
p \Cl
A (-RCI)
HOH (--lid I ,-R'OH )
(RO)2P-S--CI + CHs-C-R" HCI (RO)2P-S-CH2-C-R"
O 0 0 0
IIVI
Dzi@ki obecno?ci ruchliwego atomu chloru polaczenia (III) moga ulegac prze-
mianom chemicznym, kt6re zilustrowane sa na powy?szym schemacie. Rozklad
termiczny a-chloroestr6w (III; R' = acyl) prowadzi do aldehyd6w (IV; R" = H)
lub keton6w (IV; R" = alkil). Te same polaczenia mo2na otrzymac przez selek-
tywna hydrolizy (III). Dzialanie alkoholi na (III) prowadzi do powstania acetali
(V). Acetale (V) pod wplywem hydrolizy kwasowej przechodza w aldehydy (IV;
R" = H). Ketony (IV; R = alkil) mo2na otrzymac r6wnie2 przez bezposrednia kon-
densacj@ odpowiednich prostych keton6w z chlorkami (I).
ChO-108
r
Optyczne czynne chlorki p-al koksy-p-alkiIooksofosforanosulfenylowe
i ich przemiany
Optical Activity of p-Alkoxy-p-Alkyloxo-Phosphosulphenyl Chlorides
J. MICHALSKI, A. RATAJCZAK
Katedra Chemti Organicznej Politechniki, LBd?
Mo2na przewidywac, 2e polaczenia zawierajace uklad ABP(O)SX, otrzymane
po raz pierwszy w naszym laboratorium, btida zawierac asymetryczny atom fos-
foru, jeieli A jest r6zrie od B. Badania omowione w niniejszym komunikacie po-
twierdzaja mo2liwosc syntezy dwu enancjomorficznych odmian chlork6w P-alko-
ksy-P-alkilooksofosforanosulfenylowych (I) i zastosowania ich jako zwiazk6w wyj-
?ciowych do otrzymania innych polaczerl fosforoorganicznych z asymetrycznym
atomem fosforu.
` P
R Sc) R//\?% RPS-CH2CH2CI
IC0 AD \OH fro `O
(IQ (ill)
Racemiczny kwas O-etylo-P-etylotiofosforowy (II; R=R'=C2H5), otrzymany
po raz pierwszy w naszym laboratorium, rozszczepiony zostal przez frakcyjna kry-
stalizacjq ~diastereomerycznych soli chininiowych metoda Aarona i wsp61praooiwni-
225
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
kbw. Kandy z otrzymanych izomer6w optycznych (II; R=R'=C2H5) ' przeprowa-
dzono za pomocq chlorowania chlorkiem sulfurylu w odpowiednie enancjome-
ryczne chlorki sulfenylowe (I; R=R'=C2H5). Otrzymane chlorki sulfenylowe prze-
prowadzono z kolei przez przylgczenie do etylenu w dwa odpowiadajgce sobie
antypody optyczne estru O-etylo-S-(2-chloroetylo)-P-etylofosfonowego (III).
Synteza bezwodnik6w organicznych tiokwas6w fosforu poprzez
reakcje chlork6w dwualkoksyoksofosforanosulfenylowych
z fosforynami i tiofosforynami dwualkilowymi
The Synthesis of Organic Phosphorus Thioacids Anhydrides by Reaction
of Dial koxyoxophosphosulphenyl Chlorides with Dialkyl Phosphites
and Thiophosphites
J. MICHALSKI, A. SKOWRONSKA
Zaktad Syntezy Organicznej Polskiej Akademit Nauk, L6d2
Komunikat niniejszy dotyczy fragmentu badali nad przemianami chemicznymi
chlorkow oksofosforanosulfenylowych.
Stwierdzono, ie chlorki dwualkoksyoksofosforanosulfenylowe reaguj4 z fosfory-
nami ,i tiofosforynami dwualkilowymi oraz ich analogami strukturalnymi. Prze-
miany tego rodzaju stanowig now.1 metodq syntezy bezwodnikow organicznych
tiokwas6w fosforu.
RO / RO
jP-SCI + H-P~ --"l-O-
IIn nn
RO RO
RO 8-SCI + H- \ o
O s S
Widma w podczerwieni otrzymanych bezwodnikow wskazujEl, ie siarka pol--
czona jest z fosforem wiizaniem ,tionowym".
Reakcje tionoestr6w fosforowych z chlorkiem sulfurylu.
Nowa og6lna metoda syntezy chlork6w oksofosforanosulfenylowych
Reactions of Phosphoric Thioesters with Sulphuryl Chloride.
General New Method for Oxophosphosulphenyl Chlorides Synthesis
J. MICHALSKI, A. SKOWRONSKA, B. PLISZKA
Zaktad Syntezy Organicznej Polskiej Akademit Nauk, Katedra Chemit Organicznej
PoRtechniki, L6d2
Przed kilku laty w laboratorium, z kt6rego pochodzi niniejszy komunikat, od-
kryta zostala nowa klasa zwigzk6w fosforo-organicznych: chlorki. oksofosforano-
sulfenylowe >P(Q)-SC1.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Polgczenia to otrzymywane byly dotychczas przez dzialanie chloru lub chlorku
s
sulfurylu na kwasy typu >P\OH lub dwusiarczki >P(O)-S-S-P(O) (RO2P-NR'-S
II II
O 0
(III)
W przypadku amin pierwszorz@dowych i aromatycznych nie udalo siq wyod-
r@bnie przejciowych sulfenamidow (II) i jako produkty reakcji (I) z aminami
wyodr@bniono amidy (III) i siark@.
Reakcje dwusiarczkow organicznych i tiosulfonianow z sodofosforynami
i tiofosforynami dwualkilowymi
Reactions of Organic Disulphides and Thiosulphonates with Dialkyl
Sodiumphosphites and Thiophosphites
J. MICHALSKI, T. MODRO, J. WASIAK, J. WIECZORKOWSKI
Katedra Chemii Organtcznej Politechniki, Lodz
Zaktad Syntezy Organicznej Polskiej Akademii Nauk, LGdl
Badania nad reakcjami dwusiarczkow organicznych z estrami kwasbw fosforu
III-warto?ciowego dotycz4 fragmentu studiow nad przemianami pol4czerl wyka-
zuj4cych aktywnosc sulfenylowq ze zwi4zkami fosforoorganicznymi.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwierdzono, ze dwusiarczki dwualkilowe i dwilarylowe reaguja z sodofosfory-
nami dwualkilowymi w mygl schematu:
R-S-S-R + (R'O)2P-ONa --->- RS-P(O) (OR'), + RSNa
Jezeli przemiana tego rodzaju prowadzona jest w podwyzszonej temperaturze
i w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku, twogzace siq tiofosforyny (I) ulegaja?.
w grodowisku reakcji anionowej dealkilacji: Gl6wnym produktem zmodyfikowa-
nej w ten sposob reakcji (b) sq sole kwasow O,S=dwualkilofosforowych (II).
R'O
R-S-S-R + (R'O)2P-ONa ---> P-ONa + R-S-R'
RS/ II
0
(II)
W podobny sposob przebiegajq reakcje z sodotiofosforynami dwualkilowymi.
Dla powyzszych przemian proponuje si@ mechanizm jonowy.
Synteza izomerycznych dwupirydylopropanow i trojpirydylopentanow
i ich niektbre przemiany.-
The Synthesis and Some Transformations of Isomeric Dipyridylpropanes
and Tripyridylpentanes
J. MICHALSKI; H. ZAJAC, K. WOJACZYNSKI
Katedra Chemii Organicznej Poiitechniki, Lodz
Przeidstawiona praoa dotyczy fragmens u badan mad chemia.alkilo- i alkenylo-
pirydyn. Om6wione sq reakcje przylaczenia alkilopirydyn do winylopirydyn, kt6re,
prowadzq do otrzymania dwupirydylopropanow (I) i tr6jpirydylopentan6w (II).;
Tr6jpirydylopentany (II) otrzymano r6wniez przez przylaczenie (I) do. odpowied
nich winylopirydyn.
CH,CH,-Pir
Pir-CH2-CH2-CH2-Pir Pir-CH-CH,-CH,-Pir
(I) (II)
(Pir = pirydyl lub podstawiony pirydyl)
Dwupirydylopropany (I) przeprowadzono w N,N-dwutlenki oraz zbadano prze-
miany tych ostatnich z bezwodnikiem octowym.'
ChO-115
Kondensacja nitrozozwigzkow z aminami w grodowisku alkalicznym
Condensation of Nitro Compounds with Amines in Alkaline Medium
W. MIECZNIKOWSKA-STOLARCZYK
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu, L6d2
Otrzymano trzy izomeryczne nitrozobenzenosulfonamidy i kondensowano z kwa
sami aminobenzoesowymi. W odr6znieniu od powszechnie stosowanej metody kon-:
densacji w lodowatym kwasie octowym reakcjq prowadzono w wodnych roztwo-=
229
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
rach wodorotlenku sodowego, w kt6rych obydwa substraty sa rozpuszczalne.
Otrzymano dziewi@c izomerycznych karboksyazobenzenosulfonamid6w. Przeprowa-
dzone syntezy pozwolily na okreglenie wplywu st@ienia wodorotlenku sodowego
oraz wplywu poloienia grup karboksylowej i sulfonamidowej.
Poza tym stwierdzono, ie to same warunki kondensacji nitrozozwiEjzk6w
z aminami moina zastosowa6 r6wniei do zwizjzk6w nierozpuszczalnych w roz-
tworach alkalicznych. Otrzymano w ten spos6b trzy metyloazobenzenosulfonami-
dy, kt6re utleniono na kwasy ndentyczne z t zymanyrni poprzednio.
Otrzymywanie 4-karboksyazobenzenosulfonamid6w-3' i 4'
z odpowiednich aminoazobenzenosulfonamidow
Preparation of 4-Carboxyazobenzenesulphonamides.-3' and 4'
from Appriopriate AminoazobenzenesuIphonamides
Przez sprz@ganie zdwuazoniowanego sulfanilamidu z kwasem anilinometano-
sulfonowym i nast@pna hydroliz@ otrzymano 4-aminoazobenzenosulfonamid-4'. Za
pomoca reakcji Sandmeyera grupq aminowq wymieniona na nitrylowa, a nastgpnie
na karboksylow(l uzyskujac 4-karboksyazobenzenosulfonamid-4'.
W podobny spos6b wychodzac z amidu kwasu metalilowego otrzymano 4-karbo-
ksyazobenzenosulfonamid-3'. Reakcja Sandmeyera w obydwu wypadkach daje
niskie wydajnogci, ale jak i we wszystJki-ch pozostalych reakcjach lepsza w sze-
regu pochodnych amidu kwasu metanilowego.
Obydwa produkty koiicowe, nitryle oraz 4-aminoazobenzenosulfonamid-3', nie
byly dotychczas opisane.
Zaleznosc wydajnosci chlorowcochinolin w reakcji Skraupa
od elektroujemnosci chlorowca
The Relationship between Electronegativity of Halogen
ar.d the Yield of Halogenoquinolines in Skraup Reaction
J. MIREK
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagiellonskiego i Zaklad Syntezy Organicznej PAN,
Krakow
Zadziwiajaco wysoka wydajnosc- 6-fluorochinoliny uzyskana w reakcji Skraupa
przez Sweinbjornssona, Bradlowa, Oae'a i Vanderwerfa (1951 r.) z para-fluoroani-
liny skionila mnie do podobnej syntezy 7-fluorochinoliny z m-fluoroaniliny oraz
230
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
prdby znalezienia zwiElzku mi@dzy wydajnogci:l tej reakcji a elektroujemnogci4
chlorowc6w.
Wyd. %, sumar.
Elektro-
Elektroujemnog6
Wyd. % 6-chlo-
Elektroujemnog6/
5 i 7-chlorowco-
ujemnog6/
EV/atom.
rowcochinolin
/wydajnog6
chinolin
/wydajnog6
F 22,12
98
0,226
-100
0,221
Cl 16,74
79
0,212
90
0,186
Fourneau
Brandford
i wspr. (1930)
1 wspr. (1947)
Br 15,05
68
0,221
70
0,215
La Coste
Brandford
(1882)
i wspr. (1947)
Stalog6 stosunku elektroujemnosci do wydajnogci wskazuje na istotne znaczenie
polarnogci wiqzania u meta i para-chlorowcoanilin na przebieg reakcji Skraupa.
Badania nad orto-chlorowcoanilinami sa w toku.
Nie stwierdzilem podobnej zaleinogci w reakcji Doebner-Millera. 6-fluoro-
chinaldyna (t. t. 52-54?) tworzy si@ z podobn4 wydajnogci4 jak i 6-chloro= czy
6-bromochinaldyna.
O pewnych regulatorach wzrostu roslin z grupy estrow kwasow
aryloksymetylokarbaminowych
Some Esters of Aryloxymethylcarbamate as Plant Growth Regulators
J. MIREK I
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu JagieUonskiego i Zaklad Syntezy Organicznej PAN,
Krak6w
Najaktywniej'szymi regulatorami wzrostu roglin w szeregu aromatycznym sa:
a) kwasy chloro-fenoksyoctowe i alfa-naftylooctowy oraz ich sole i estry,
b) estry (izopropylowy, allilowy i chloroetylowy) kwasu fenylokarbaminowego
1 3 -ch lorof e n ylok arb a mi noweg o.
Polaczenia pod a) wykazuja obecnog6 ugrupowania -O-CH2-COOH lub
-CH2-COOH, po1ziczenia zas grupy b) zawieraja reszt@ -HN-COOR.
Celem moich badan bylo otrzymanie kwas6w aryloksyoctowych, w kt6rych
w miejsce grupy karboksylowej wprowadzono. reszt@ -NH-COOR.
Schemat zastosowanych reakcji:
1) Ar-O-CHa-COOK -I- H2N-NH2.H2O --;, . Ar-O-CH2-CONH-NH2 + ROH
2) Ar-O-CHa-CONH-NH2 NaNO,, HCl Ar-O-CH2-CON3 + H2O + NaCI
3) Ar-O-CHa-CONS ROH, Ar-O-CH2-NH-COOR + N2
231
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Uzyskario polgczeni,a
A. Estry izopropylowe kwas6w: 2,4-dwuchlorofenoksy-(I, t. t. 118?), 2-metylo-
-4-chlorofenoksy-(II, t. t:. 128?) i beta-naftoksy-(III, t. t. 139?)-metylokarbamino-
wych oraz benzylo-(IV, t. t. 4] ?) i alfa-naftylometylo=(V, t. ?t. 88))-karbaminowych.
B. Estry chloroetylowe kwasdw: 2,4-dwuchlorofenoksy-(VI, t. t. 87?), 2-metylo-
-4-chlorofenoksy-(VII, t. t. 100?), alfa-naftoksy-(VIII, t. t. 770) i beta-naftoksy-
-(IX, t. t. 94?)-metyl6karbaminowych _oraz alfa-naftylometylokarbaminowego (X,
t. t. 96?).
Fizjoiogiczna aktywno?c wykazuja polaczenia: (I), (VII), (VIII), (IX) w bada-
niach nad kielkowanieni gorczycy i 1nu.
O reakcji zasad Schiffa z karbanilem. Nowa metoda syntezy
pochodnych kwasow aroilomalonowych .
On the Reaction of Schiff _ Bases with Carbanile: The New Method
for Synthesis of Aroilomalonic Acids Derivatives
J. MOSZEW, A. INASINSKI
Katedra Chemii Organicznej Untwersytetu Jagtello- skiego i Zaktad Syntezy Organicznej PAN,
Krakow
Zasady Schiffa pochodne zwiazk6w metylenokarbonylowych, np. acetofenonu,
tworza z tiokarbanilem w temp. 130-140? produkty addycji w stosunku 1 : 1,
o budowie anil6w anilid6w kwasu benzoilo- badi aroilo-tiooctowego. Takai reakcja
zasad Schiffa z karbanilem przebiega rowniei jako addycja, jednakie w stosunku
1 czasteczki anilu do 2 czasteczek karbaiiilu. W przypadku najprostszym, tj.
w reakcji anilu acetofenonu i karbanilu, produktem reakcji jest anil dwuanilidu
kwasu benzoilomalonowego (I, t. t. 206?). Budowq zwiazku pozwolily ustalic wy-
niki hydrolizy, kt6ra daje dwuanilid kwasu malonowego, kwas benzoesowy i ani-
1in@. Dalszy dow6d budowy zwiazku (I) uzyskalismy dokonujac jego syntezy na
innej drodze, a .mianowicie dzialajac karbanilem na otrzymany dawniej przez
Knorra anil anilidu kwasu benzoilooctowego (II)
/~ vivn",n,
-CH, + 2 `N it - CH
NCH 'NCH
C
65 140?
&C-CH,-CONH C,H5
NC,H,
232
1
HOH (HI
CH, (CONH C,H, k
C,H, COOH
C,H0=NH,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stwierdzili?my w wi@kszej i1osci przypadk6w, ze reakcja anil6w z karbanilem
ma charakter og6lny i moze ' by6 stosowana jako metoda syntezy pochodnych
anilo-anilidowych kwasow aroilomalonowych.
O reakcji zasad Schiffa z tiokar..banilem. Syntezy potgczen
typu anilow anilidow kwasow aroilotiooctowych
On the Reaction of Schiff - Bases with Thiocarbanile. Syntheses
of Some Anils of Aroilothioacetic Acid Anilides
J. MOSZEW, A. INASINSKI, K. KUBICZEK, J. ZAWRZYKRAJ
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagieltonskiego, Krakow
Zasady Schiffa pochodne zwigzk6w metylenokarbonylowych, np. acetofenonu,
desoksybenzoiny, aldehydu fenylooctowego itp., ulegajq w temp. 200? kondensacji
z tiokarbanilem tworzi}c pochodne 2- b4d2 3-arylo-4-aryloaminochinoliny. Reakcja
ta, opisana w szeregu prac przez K. Dzieworlskiego i J. Moszewa, stanowi trzecie
i ostatnie stadium procesu kondensacji wspomnianych pol.Iczen karbonylowych
z dwuarylowymi pochodnymi tiomocznika, na kt6rym opiera siti og6lna metoda
syntezy zwiEjzkbw chinoliny.
Stwierdzili9my obecnie, ze reakcja zasad Schiffa, np. anilu acetofenonu z tio-
karbanilem, przebiega w temp. ?nizszej, 130-140?, jako addycja w stosunku cz4-
steczkowym 1: 1, przy czym tworzy sic anil anilidu kwasu benzoilotiooctowego
(I, t. t. 187?), gdyz jego hydi?oliza kwa?na daje anilid kwasu benzoilotiooctowego
(II), otrzymany przez C. Kelbera. Na odwr6t, zwi4zek II z anilinq tworzy I.
Na wielu dalszych przykladach moglismy stwierdzic,' ze opisana reakcja ad-
dycji moze slu2y6 jako metbda syntezy anilow anilidow kwasow aroilotioocto-
wych, kt6re sq bardzo dogodnym materialem do otrzymywania pol4czerl grupy
chinoliny i chinolino-chinoliny.
NHC,H,
- CO - CH, - CSNHC6H,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Przemiany aniloanilidow kwasow aroilotiooctowych. Cz. I.
Cyklizacje do po#4czen o ukl'adzie chinoliny
i chinolino-chinoliny
Some Transformations of Aroilothioacetic Acids Aniloanilides. Part. I.
Syntheses of Quinoline and Quinolinoquinoline Derivatives by Cyclization
J. MOSZEW, A. INASI11JSKI, J. ZAWRZYKRAJ
Katedra Chemit Organicznej Untwersytetu Jagiellofisktego i Zaktad Syntezy Organtcznej PAN,
Krak6w
Opisane przez nas w poprzednim referacie anile anilidow kwasu typu ben-
zoilotiooctowego ulegaj4 w podwyzszonej temperaturze wielu przemianom. Poda-
jemy obecnie cze?c pierwszq badai nad przemianami o charakterze cyklizacji,
obejmujgc4 dwa jej typy. Pierwszy reprezentuje zachodzclca w temp. 190-2000
reakcja wewncjtrzczgsteczkowej kondensacji aniloanilidow do odpowiedniego zwigz-
ku chinolinowego. W przypadku zastosowania anilu anilidu kwasu benzoilotio-
octowego tworzy si@ 2-fenylo-4-anilinochinolina wedlug schematu:
/\ S=C~ -- S
r l CHs CH
Reakcja stanowi w powyzszym o?wietleniu wariant syntezy podanej przez
Conrada i Limpacha.
Drugi typ przemian cyklizacyjnych poznali?my ogrzewajelc aniloanilidy z tio-
karbanilem lub karbodwufenyloimidem. Produktem takich reakcji sq zwigzki
o ukladzie chinolinochinoliny, opisane dawniej przez jednego z nas (J. M.)
S"C~- NH
I
+ S=C.=NCji, U
C6H, C6H, NC?H,
Oba typy opisanych przemian cyklizacyjnych przebiegajq -w analogiczny spo-
sob przy zastosowaniu najrozmaitszych produktow. wyj?ciowych z grupy _anilo-
anilidow kwasow aroilotiooctowych.
ChO-122
O. syntezie kilku izomerycznych kwasow chinoliloksyoctowych
On the Synthesis of Some Isomeric Quinolyloxyacetic Acids
J. MOSZEW, J. MIREK
Katedra Chemti Organicznej Untwersytetu Jagiellofiskiego, Krak6w
W poszukiwaniu nowych regulatorow wzrostu ro?lin przeprowadzono syntez@
kwasow chinoliloksyoctowych z eterowo zwigzanq resztq ok syoctowq w poloze-
niach 5, 6, 7 i 8 oraz'kilku ich pochodnych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kwas 5-chinoliloksyoctowy (I, temp. topn. 207?) oraz 6-chinoliloksyoctowy (II,
t. t. 199?) tworza si@ jako wylaczne produkty reakcji Skraupa z kwasu 3-amino-
badz 4-aminofenoksyoctowego. Kwas 7-chinoliloksyoctowy (III, t. t. 215?) otrzy-
mano przez octowanie 7-hydroksychinoliny.
Kwas II pod wplywem chloru przechodzi w 5-chloropochodna (IV, t. t. 245?),
gdyz po odeteryfikowaniu daje 5-chloro-6-hydroksychinoliny.
Poddawaligmy chlorowaniu r6wniez kwas 8-chinoliloksyoctowy, znany juz
dawniej, uzyskujac kwas 5-chloro-8-chinoliloksyoctowy (V, t. t. 230?), dajacy si@
otrzyma6 take przez octowanie 5-chloro-8-hydroksychinoliny, co pozwala ustalic
budow@ zwiazku V. Poddajac 8-chloro-5-aminochinolin@ hydrolizie kwa?nej uzy-
skaldgmy nieznana 8-chloir:o-5-hydroksychino1iinq (VI, t.t. 17164?), a z hviej przez octo-
wanie kwas 8-chloro-5-chinoliloksyoctowy (VIII, t.t. 214?).
Zwiazki I-VII wykazuja dok silne dzialanie hamujace wzrost ro?lin.
Nowe wielopierscieniowe potgczenia grupy chinoliny
The New Polycyclo Derivatives of Quinoline
J. MOSZEW, S. SULKO
Katedra Chemit Organtcznej Uniwersytetu Jagteliolisktego, Krakow
Wprowadzajac w reakcj@ z aryloalkiloketonami pochodne tiomocznika o dw6ch
jednakowych arylach wielopier?cieniowych otrzymuje siq zgodnie ze schematem
reakcji og6lnej, podanej przez K. Dziewonskiego i J. Moszewa, pochodne chinoliny
wzbogaconej odpowiednio w skondensowane pier?cienie. Ostatnio studiowaligmy
kondensacj@ 2-acetonaftalenu z sym. beta-dwunaftylotiomocznikiem i uzyskali?my
? polaczenie o bu~dowie 2-1(2'-naftylo)-4-beta-naftyloamino-5,5-benzochinoliny (1,
t. t. 256?). Ten sam zwiazek tworzy si@ take w wyniku kondensacji 2-acetonafta-
lenu z mieszanym beta-naftylo-fenylotiomocznikiem. Oznacza to, ze spogr6d pro-
dukt6w termicznego rozkladu naftylo-fennylotiomocznika (anilina, naftyloamina,
izotiocyjanian fenylowy i naftylowy) wchodza w reakcj@ z ketonem amina i izo-
tiocyjanian, zwiazane z arylem o wi@kszej czasteczce. Zwiazek I ulega. pod ci?nie-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
niem alkalicznej hyd!rolizie paizechoda4c w 2-(2,naftylo)-4-h
ydroksy-5? 6-benz6chi-
nolinei (II, t. t. 306?)
(2) C,oH7NH \ oc
(2) C,0H7NH\
Cs
C6H5,NH
Szczegoly dotyczgce innych podobnych reakcji sq podane w oryginalnej pracy.
Syntezy pokgczen grupy chinolino-chinoliny
Some Syntheses of Quinolino-Quinoline Derivatives
J. MOSZEW, S. SULKO, E. SLEDZIEWSKA
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakow
Stosujgc opisanq w r. 1947 (Roczniki Chem., 21, 46) metodq i kondensujac
p-metoksyacetofenon oraz 2-acetylofluoren z troj-fenyloguani~dynq albo jej tr(5j-p-
~-metylow4 pochoidn4 uzyskaligmy nowe poolq.czenie o podstawowym ukladzie 2,3,4'.,3'-
-chinolino-chinoliny. W reakcji bierze udzial nie sama itrojfenyloguanidyna, lecz
produkty jej termicznego rozkladu, tj. anilina "i karbodwufenyloimid, areagujgce ko-
lejno z ketonem. Otrzymaligmy anile odpowiednich chinolino-chinolonow o ogolnym
wzorze A, z nich zag przez kwagnq hydrolizq chinolino-chinolony o .w.zoaze B.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80TOO246AO08100120002-7
t. t.
t. t.
X
Ar
A
B
I
H
p-anizyl
240?
380?
II
CH3
p-anizyl
255?
382?
III
H
2-fluorenyl
282?
372?
W przypadku stosowania tr6jaryloguanidyny o mieszanych rodnikach, np. dwu-
fenylo-alfa-naftyloguanidyny, stwierdzilismy, ze z ketonem reaguje amina o wigk-
szej czgsteczce (naftyloamina), co znajduje swe odbicie w tworzeniu siq polgczefi
o wi@kszej i1o9ci pierscieni, nizby to wynikalo z przyjgtego schematu. Szczeg6ly
podano w oryginalnej pracy.
Regulatory wzrostu roslin, pochodne benzylowe kwasu
1-naftylooctowego
Benzyl Derivatives of 1-Naphtylacetic Acid as Plant Growth Regulators
J. MOSZEW, T. WA,CHALEWSKI
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakow
W poszukiwaniu dalszych regulator6w wzrostu roslin opracowano syntezq
dwoch izomerycznych kwas6w: 4-benzylo-l-naftylo-o6towego (IV, t. t. 164?) i 2-
-benzylo-l-naftylooctowego (IX, t. t. 1500). 1-Benzylonaftalen pod dzialaniem for-
maldehydu i st@z. kwasu solnego tworzy 1-chlorometylo-4-benzylonaftalen (1,
t. t. 70?), kt6ry przez utlenienie przechodzi w kwas 4-benzoilo-l-naftoesowy (II,
t. t. 181?). Dowodzi to budowy zwiElzku I. Dzialaniem cyjanku potasu przeprowa-
dzilismy polgczenie I w nitryl kwasu 4-benzylo-l-naftylooctowego (III, t. t. 130?),
ten zag przez hydroliz@_w kwas IV.
11 CO?C,H, 1
CH.?C.H, III CH,? C.H3
IV tH?' C,H,
Analogiczne chlorometylowanie 2-benzylonaftalenu daje 1-chlorometylo-2-ben-
zylonaftalen (V, t. t. 62?), co wynika a) z cyklizacji tego zwigzku po ogrzaniu do
1,2-benzantracenu (VI, t. t. 156?), b) z utlenienia V do znanego kwasu 2-benzoilo-
-1-naftoesowego (VII, t. t. 140?). Zwkizek V przeprowadzono w nitryl (VIII, t. t.
146?) a ten w kwas 2-benzylo-l-naftylooctowy (IX, t. t. 150?).
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80TOO246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
Kwasy 1V i IX przejawiaj4 aktywnosc fizjologicznq podobnego stopnia oo
kwas alfa-naftylooctowy.
Nowe sulfony szeregu naftalenu
The New Naphtalene Sulphones
J. MOSZEW, J. ZAWRZYKRAJ
Katedra Chemti Organicznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakow
Zastosowanie niekt6rych aminosulfon6w w chemoterapii sklonilo nas do do-
Madczen nad syntezq nieznanego dotychczas typu aminosulfon6w szeregu nafta-
lenu. W tym celu przeprowadzilismy kondensacje odpowiedniej acetyloamino-
-jodopochodnej naftalenu z naftylomerkaptanami. Wytworzone siarczki dwunafty-
lowe utleniali?my nast@pnie do sulfon6w.
Uzyskaligmy pochodne siarczk6w i suulfon6w 3 typ6w: 4-amino-1,1'-dwunafty-
lowego (I), 4,4'-dwuamino-1,1'-,dwuna.ftylowego (II) oraz 4-amino-1,2'-dwunaftylo-
wego (III)
1 11
X = H, acetyl, sukcynyl
HX
W?r6d produkt6w utlenienia siarczku typu II udalo si@ wyosobnic tak2e pol--
czenia sulfotlenkowe.
Szybkosc rozpadu w kwasnych srodowiskach czgsci cukrowej
niektorych glikoalkaloidow ziemniaczanych
Decomposition Rate of Sugar Moiety of Some Potato Glycoalkaloids in
Medium
Do do?wiadczen u2yto preparaty a-solaniny i a-chaconiny otrzymane z li?ci
ziemniaka uprawnego Dar i dzikiego S.chacoense Wyszoborskie IV/2. Demisyn@
otrzymano z liki S.demissum Bergerac.
Do hydrolizy glikoalkaloidow stosowano kwas solny o r62nych st@2eniach.
Cukry otrzymane po hydrolizie glikoalkaloid6w rozdzielano na drodze chromato-
'grafii bibulowej i oznaczano ilo?ciowo metodq miareczkow4 i kolorymetryczn4.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Stosujac ten tok post@powania przeprowadzono wstapne badania nad kinetyka
rozpadu cukr6w czggci cukrowej a-solaniny, a-chaconiny i demisyny.
O nitropochodnych silan6w
Some Nitro Derivatives of Silanes
Z. NOWAK
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarostawa Dgbrowskiego, Warszawa
. W literaturze nie zostaly opisane nitroalkilosilany z grupami nitrowymi w po-
lozeniu a, (3, y w stosunku do atomu krzemu.
Powyzsze zwiazki udalo siq otrzymac podczas nitrowania tetraalkilosilan6w
oraz w reakcji kondensacji chloroalkilosilan6w z solami sodowymi nitroparafin.
Stwierdzono, ze sole pikrylo-pirydyniowe, -pikoliniowe i -chinoliniowe reaguja
w stopie lub w roztworze wodnym z polaczeniami o wiqzaniach ;nienasyconych, jak
,np.: > )C=O, - C=S, - S=N, -C=C-, -C=C- itp. tworzac odpowiednie po-
chodne pikrylu. W niekt6rych przypadkach nast@puje wymiana heteroatomu.
Powstaja rdwnocze?nie odpowiednie produkty degradacji polaczer nienasyco-
nych lub ich polimery.
0 reakcjach soli pikrylo-pirydyniowych, -pikoliniowych
i -chinoliniowych z pokgczeniami o wigzaniach wielokrotnych
Some Reactions of Picryl-Pyridine, Picryl-Picoline and Picryl-Quinoline
Salts with Compounds Including Multiple Bonds
K. OKON
O niekt6rych reakcjach zasad pirydynowych z chlorkami fosforu
Some Reactions of Pyridine Bases with Phosphorus Chlorides
K. OKOIV I G. ADAMSKA
Wojskowa Akademia Techniczna tm. Jarostawa Dqbrowskiego, Warszawa
Dzialano na tlenochlorek fosforu pirydyna, chinolina, izochinolina oraz a-
i (i-pikolina w stosunku molowym 1 : 3. Najbardziej trwalym zwiazkiem okazal
si@ kompleks izochinolinowy, charakteryzujacy sie, stosunkowo wysoka tempera-
ture topnienia i male higroskopijno?cia.
239
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kompleksy tlenochlorku fosforu z pozostalymi ?zasadami posiadajq temperature
topnienia niiszq od 1000 i se bardzo higroskopijne.
Otrzymane kompleksy reaguj;t z metalami z wytworzeniem dostatecznie trwa-
lych poleczen.
W wyniku dzialania na pieciochlorek fosforu powyiszymi zasadami w stosunku
molowym 1:5 otrzymano rowniei polgczenia kompleksowe. Najtrwalszyln pro-
duktem okazal sie kompleks izochinolinowy.
Kontynuowane se prate nad udowodnieniem budowy otrzymanych kompleksdw
(widma ramanowskie, widma w podczerwieni oraz wlasno9ci chemiczne).
ChO-131
O niektorych reakcjach zasad pirydynowych z czterochlorkiem
krzemu
Some Reaction of Pyridine Bases with Silicon Tetrachloride
K. OKO1 , G. ALUCHNA
Wojskowa Akadermia Techniczna im. Jaroslav,a Dgbrowskiego, Warszawa
Czterochlorek krzemu tworzy w roztworze benzenowym polclczenia komplek-
sowe z zasadami pirydynowymi. Przeprowadzono reakcje z pirydynZj, chinoline
i izochinolinq.. Zbadano przede wszystkim wlasnosci koinpleksu czterochlorku
krzemu z izochinoline, ktory okazal sie stosunkowo najtrwalszym. W reakcjach
addycji (uwodornienie, bromowanie itp.) otrzymano odpowiednie polgczenia krze-
mo-azotowe.
ChO-132
O trwatosci wigzari C-O w eterach nitroarylowych
The Stability of C-O Bonds in Nitroaryl Ethers
K. OKON, T. GRABOWSKI
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarostawa Dgbrowskiego, Warszawa
Stwierdzono w reakcjach nitrowania pikrylofenoli (eterow nitroarylowych), ie
grupa metylowa w poloieniu meta do wigzania eterowego wzmacnia na tyle wiei
C-O, ie staje sie moiliwe wytworzenie nie notowanego w literaturze eteru
sze?cionitrofenylotolylowego.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O niektorych reakcjach zasad pirydynowych z chiorkami siarki
On Some Reactions of Pyridine Bases with Sulphur Chlorides
K. OKOIV, F. HERMANOWICZ
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jaroslawa Dqbrowskiego, Warszawa
Stwierdzono, ze SC12, S2C12i SOC12 i S02-C12 reagiij4 z zasadarni pirydyno-
wymi, tworzgc w pewnych warunkach polqczenia kompleksowe, w innych zag
podstawiajqc a wodory chlorem w przemianie SN. W przypadku bezpogredniego
dzialania chlorku sulfurylu na chinolinQ i izochinolin@ autorzy otrzymali chloro-
wodorki odpowiednich a-monochloropochodnych z wydajno?cia 75-80?/o.
Ponadto stwierdzono, 2e w przypadku bezpogredniego dzialania fenolem (lub
innym zwiqzkiem aromatycznym) na uklad chinolina (lub izochinolina) i chlorek
sulfurylu zachodzi r6wnoczesne chlorowanie fenolu w przemianie SE oraz chino-
liny (lub izochinoliny) w przemianie SN.
Kontynuowane s4 badania nad udowodnieniem budowy otrzymanych kom-
Nitroanilinoetanole i ich pochodne acylowe
Nitroanilinoethanols and Theirs Acyl Derivatives
B. OPRZADEK
W produktach reakcji p-chloronitrobenzenu z monoetanoloamina, dajqcej jako
gl6wny produkt 2-(p-nitroanilino)-etanol, obok zidentyfikowanego ' dawniej 4,4'-
-dwuchloroazobenzenu wykryto r6wnie2 4,4'-dwuchloroazoksybenzen. Mieszaninp,
dwu ostatnich zwiazk6w rozdzielono metoda chromatograficzna. Zbadano ich wid-
ma absorpcyjne. Analogiczne produkty uboczne znaleziono w malych ilo?ciach
(okolo 1?/0) w reakcji o-chloronitrobenzenu z etanoloamina. 2-(m-Nitroanilino)-
etanol syntezowano na drodze bezpogredniego, hydroksyetylowania m-nitroaniliny.
Otrzymano szereg acylowych pochodnych wymienionych amin. Chlorki kwaso-
we dajq na og6l mieszaniny mono i dwiracylowych pochodnych. Slabsze ?rodki
acyluja,ce dajq stosunkowo trwale estry. Poszukuje si@ sposobu otrzymywania
N-podstawionych monoacylopochodnych, analogicznych do do96 latwo. dostgpnych
N-alkanolopochodnych sulfonarylidow.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O kwasach fluorohydroksamowych
Fluorobenzohydroxamic Acid Synthesis
A. OSTASZYNSKI
Zaktad Syntezy Organtcznej Polsktej Akademit Nauk, Warszawa
Przeprowadzono syntez@ kwasu 5-fluoro-salicylo-hydroksamowego. Z powodu
trudnogci bezposredniego fluorowania kwasu 5-amino-salicylowego syntezq prze-
prowadzono drog4 nast@pujgcq:
Synteza niektorych barwnikow merocyjaninowych pochodnych rodaniny
Synthesis of Some New Merocyanine Dyes - Derivatives of Rhodanine-
J. OSZCZAPOWICZ,' J. SWIDERSKI
Katedra Chemti Organtcznej Untwersytetu, Warszawa
Stwierdzono, ze podczas ogrzewania 2-tioketo-3-alkilo-4-keto-5-(5-anilino-pen-
tadien(2,4)ylideno-)tiazolidyny z aminami powstajq odpowiednie barwniki mero-
cyjaninowe przez wymianq rodnika aminowego, stojgcego na koticu laticucha poli-
metinowego. Stosujgc t@ metode, otrzymano kilkanascie nie opisanych w literatu-
rze barwnikow.
ChO-137
Wymiana izotopowa grup kwasowych mi@dzy pigcioacetyloheksozami
Isotopic Exchange of Acid Radicals between Pentaacetylhexoses
PAN CIN-HAJ; P. BLICHARSKI
Katedra Chemit Organtcznej Untwersytetu, Warszawa
Zbadano wymianq izotopowq grup kwasowych mi@dzy pentaacetylo-n-glikopira-
nozami a pi@cioacetylo-a-n-galaktopiranozq znaczonq 14C w grupie karboksylowej
acetylu przy weglu 1. Wymian@ przeprowadzano 'w roznych warunkach.
242
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badania s.1 w,toku. Uzyskane wyniki zostancl podane w komunikacie zjaz-
dowym.
Wymiana izotopowa acetylofruktoz
Isotopic Exachange of Acetylfructoses
Z. PAWLAK, J. SWIDERSKI
Katedra Chemit Organicznej Uniwersytetu, Warszawa
Zbadano wymiane izotopowq acetylofruktoz w roztworach bezwodnego kwasu
octowego ze znacznym w@glem 14C (CH3000H).
Stwierdzono, ie wymianie ulegajz przede wszystkim reszty kwasowe przy
w@glu 2.
Badania sq kontynuowane. Ostateczne wyniki zostancl podane w komunikacie
zj azdowym.
0 epoksydacji a-terpineolu
The Epoxydation of the a-Terpineole
K. PIATKOWSKI, H. KUCZYNSKI
II Katedra Chemit Organicznej Politechniki, Wroclaw
Katedra Chemit Organicznej Uniwersytetu, Wroclaw
RozwijajElc badania nad przestrzennym przebiegiem reakcji epoksydacji pol--
czeti alicyklicznych przy pomocy nadkwasow, przeprowadzono epoksydacj@ a-terpi-
neolu i sbwierdzono, ie prowadzi ona do wytworzenia normmalnego produktu epo-
ksydacji -1,2-epoksy-p-mentanolu-8 (t. wrz. 104?/2,5, n2D? = 1,4742, d4? = 1,014,
[m]20 = x-37?) oraz do produktu nienormalnego - epoksypinolu (t. t. 97,5?,
[a]1230 ='x+33,7?).
Redukcja LiAlH4 pierwszego zwigzku :dopTowadzila do wytworzenia jedynie
wodzianu terpinu. Fakt ten dowodzi z jednej strony przestrzennej jednorodnosci
epoksyzwi4zku, z drugiej strony okresla jego struktur@, jako trans-1,2-epoksy-
-p-mentanolu-8.
Powstanie przy epoksydacji epoksypinolu jest dose niezwykle. Jest prawdopo-
dobne, ie' produkt ten pochodzi od cis-1,2-epoksy-p-mentanolu-8, ktory rowniei
moie sie wytwarza6 podczas epoksydacji, a bed4c nietrwaly ulega w warunkach
reakcji najpierw rozerwaniu pierscienia oksiranowego, a zaraz potem zawiqzaniu
sie tlenkowego pierscienia pinolu. Takie przejscia umozliwia dogodna konfor-
macja cis-1,2-epoksy-p-mentanolu-8.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChO-140
0 semicyklicznym karenie
The Semicyclic Carene
K. PIATKOWSKI, H. KUCZYNSKI
II Katedra Chemii Organicznej Politechniki, Wroclaw
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu, Wroclaw
Semicykliczny karen, zwany tei fl-karenem lub pseudo-karenem, jest dotych-
czas nieznany. Liczne pr6by stwierdzenia jego wyst@powania w olejkach natu-
ralnych oraz izolowania go z nich nie daly pozytywnego wyniku. Bez rezultatu
pozostaly. r6wniei proby otrzymywania go na drodze syntetycznej.
Ostatecznie autorom udala si@ jego synteza na nast@pujgcej drodze: wychodzgc
z trzeciorz@dowego alkoholu d- fl-karanolu-4 przeprowadzono go w octan, kt6ry
poddano p'irolizie w 450?. Otrzyrnano rnieszanin@ w@glowodorow: fl-karenu, kare-
nu-3 i karenu-4, z kt6rej na drodze frakcjonowanej destylacji potrafiono uzyskac
semicykliczny karen o wlasnosciach: t. wrz. 51?/9, rD = 1,4695, d4? = 0,8647,
[a]20 = + 126,4?, MRD = 43,94.
Wgglowod6r ten poddany ozonizacji dal formaldehyd oraz nasycony keton 7,7-
-dwumetylo-dwucyklo-(0,1,4)-heptan-3-on: t. wrz. 76?%13, nD = 1,4698, [a]20 = +148,9?.
Wynik ozonolizy w zupelno?ci potwierdza strukture, semicyklicznego karenu.
Naleiy podkre?lic, ie znalezione stale dla tego w@glowodoru r6iniq si@ znacznie
od stalych, jakie przewidywal Southerland (n2 = 1,480, d25 = 0,870).
O wigzaniu wodorowym i momentach dipolowych nitroalkoholi
On Hydrogen Bond and Dipole Moments of Nitroalcohols
H. PIOTROWSKA, T. URBANSKI, H. CALUS
Katedra Technologii Organicznej II Politechniki Warszawskiej i Zaklad Syntezy ,
Organicznej Polskiej Akademtt Nauk, Warszawa
Pomiary moment6w dipolowych 2-nitroetanolu, 2-nitropropanofu, 2-nitro-2-
-metylopropanolu i 2-nitro-butanolu wykazujq, ie wartosci moment6w dipolo-
wych tych zwi4zk6w sq jednakowe i wynosz4 3,4 D. Obliczono teoretyczne war-
tosci moment6w dipolowych dla tych zwigzk6w, zakladaj;4c calkowitq wolnq ro-
tacjg cztsteczek - ok. 4,2 D..
. R62nica pomi@dzy obliczonymi a zmierzonymi warto?ciami moment6w dipolo-
wych 9wiadcz.1ca o zahamowaniu wolnej rotacji w czisteczkach nitroalkoholi jest
spowodowana prawdopodobnie obecnosdiq w azania wodurowego w omawianych
zwi.qzkach.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Budowa izonitroamin
The Structure of Isonitroamines
M. PISKORZ
Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarostawa Dgbrowskiego, Warszawa
Stwierdzono, ie sole izonitroamin posiadaja inne wlasno?ci nii sole odpowied-
nich nitroamin, przy czym nie stwierdzono przeksztalcenia tautomerycznego tych
soli.
Przypuszcza si@, ie izonitroaminy posiadaja budow@ typu nitrohydroksylaminy.
Synteza dienowa ukladu pirydynowego. Reakcje ketali
czterochlorocyklopentadienonu z cyjankiem benzolu
Diene Synthesis of Pyridine System. Reactions of Tetrachlorocyclopentadienone
Ketals with Benzoyl Cyanide 1
W. POLACZKOWA, T. JAWORSKI
Katedra Chemii Organicznej Politechniki, Warszawa
W wyniku reakcji ketalu dwumetylowego lub dwuetylowego czterochlorocyklo-
pentadienonu z cyjankiem benzoilu otrzymano, w zaleino?ci od uiytego ketalu,
ester metylowy i etylowy kwasu 3,4,5,-tr6jchloro-6-benzoilopikolinowego I i la.
0 poloieniu grupy estrowej w pozycji a ?wiadczyla zar6wno ruchliwo?c tylko
jednego z atom6w chloru, jak i latwo?c, z jaka ulegaly dekarboksylacji wszystkie
pochodne zawierajace wolna grup@ kwasowa.
W celu udowodnienia budowy zwiazku I otrzymano szereg pochodnych.
Katalityczna redukcja zwiazku I prowadzila do estru, kt6ry po hydrolizie i de-
karboksylacji dal 2 benzoilopirydyn@, kt6rej identyczno?c stwierdzono przez po-
r6wnanie ze zwiazkiem wzorcowym.
Wp#yw grup alkilowych i arylowych na nie sgsiadujgc4 z nimi
grup@ funkcyjnq pierscienia benzenowego. Pochodne aniliny
Influence of Alkyl and Aryl Groups on Non-adjacent Functional
Group of Benzene Ring. Aniline Derivatives
W. POLACZKOWA, N. POROWSKA, B. DYBOWSKA
Katedra Chemii Organicznej Politechniki, Warszawa
Badano wplyw grup alkilowych i fenylowych w pozycjach 3; 4; 3,4; 3,5; 3,4,5
na zasadowo?E aniliny. Zasadowo?E pochodnych aniliny oznaczano metoda poten-
cjometrycznego miareczkowania chlorowodork6w w 750/0 'alkoholu etylowym roz-
tworem KOH w .750/o alkoholu etylowym.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
amina
pKH:
pKH:
3,4,5-tr6jmetyloanilina
5,45:
anilina
4,64
3,5-dwumetylo-4-etyloanilina
5,38
p-fenyloanilina
4,48
p-toluidyna
5,19
m-fenyloanilina
4,45
s.m-ksylidyna
4,97
3,4-dwufenyloanilina
4,37
anilina
4,64
3,5-dwufenyloanilina
4,33
3,4,5-tr6jfenyloanilina
4,29
Stwierdzony w tych warunkach szereg zasadowosci pochodnych fenylowych
aniliny swiadczy o braku sprzgzenia podstawnika w poz. 4 z grupa funkcyjna
pierscienia w przeciwiefistwie do analogicznego szeregu alkilowych pochodnych,
w ktdrych ujawnia si@ wplyw hiperkoniugacji.
Wyznaczono r6wnie2 stale ;dysocja:cji poehodnych an!ili'ny
wodnym metoda pomiar6w SEM w kwasie octowym.
Kondensacja a, fl-nienasyconych ketonow z acetylooctanem
i malonianem etylu, prowadzgca do pochodnych cykloheksanu
Synthesis of Cyclohexane Derivatives by Condensation
of a, #-Unsaturated Ketones with Ethyl Acetoacetate
and Ethyl Malonate
W. POLACZKOWA, N. POROWSKA, K. ROTKIEWICZ
Katedra Chemtt Organtcznej Politechniki, Warszawa
Stwierdzono, ze 5-etylo-hepten-4-on-3 podobnie jak 4-etylo-heksen-3-on-2 ule-
gaja kondensacji z malonianem etylu w obecnosci etanolanu sodu, tworzac z do-
bra wydajnosci4 2-metylo-5,5-dwuetyloheksandion-2,3.
Natomiast kondensacja obydw6ch powy2szych nienasyconych keton6w z acetylo-
octanem etylu w obecnosci r62nych katalizator6w zasadowych tylko w przypadku
dlugotrwalego dzialania etanolanem sodowym lub octanem piperydyny prowa-
dzila do cyklicznego produktu kondensacji, i to z niewielka wydajnoscia. W przy-
padku reakcji 5-etylo-hepten-4-onu-3 wyodr@bniono 3,5,5-tr6jetylocykloheksen-
-2-on-1. Budow@ tego ketonu ustalono, stwierdzajzic jego identycznosc z produk-
tem otrzymanym za pomocq jednoznacznej syntezy - z 5,5-dwuetyloheksandionu
i bromku etylomagnezowego.
Oksym otrzymanego ketonu poddano aromatyzacji do odpowiedniej pochodnej
aniliny.
Nitrowanie saligeniny
The Nitration of Saligenin
1. RABCEWICZ
Wojskowa Akademia Techntczna im. Jaroslawa Dqbrowskiego, Warszawa
Saligeninti nitrowano kwasem azotowym (d = 1,4)' w temp. 5-10?C stosujgc
.2 mole kwasu na 1 mol saligeniny i otrzymano 5-nitrosaligeninQ, a jako produkty
uboczne kwas 5-nitrosalicylowy i kwas pikrynowy. Polozenie grupy nitrowej
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
w nitrosaligeninie ustalono utleniajac ja; otrzymano wowczas kw. 5-nitrosalicylo-
wy. Podczas nitrowania z dziesi@ciokrotnym nadmiarem kwasu w stosunku do sali-
geniny i w temp. 75-85?C uzyskano jedynie kwas pikrynowy.
Syntezy pewnych pochodnych chlorobenzotiazoli podstawionych
w po#oieniu 2 jako przypuszczalnych zwigzkow, przeciwgrzybiczych
Synthesis of Some 2-Substituted Derivatives of Chlorobenzothiazole,
as Probable Antimycotic Agents
T. ROKICKA, A. SZUCHNIK, J. SWIDERSKI
Katedra Chemtt Organicznej Uniwersytetu, Warszawa
Zsyntetyzowano wszystkie 2-metylo-chloro-benzotiazole i otrzymano ich pro-
dukty kondensacji z chloralem. Produkty to przeprowadzono w odpowiednie po-
chodne kwasow akrylowych oraz w pochodne trojchloropropenu. Te ostatnie pod-
dano reakcji przylqczenia chloru.
Wszystkie otrzymane zwi4zki badane sa na dzialanie przeciwgrzybicze.
Synteza N-acetyloglikozaminy
The Synthesis of N-Acetyl-glucosamine
A. ROZAIVSKI
Zaktad Chemtt Ogolnej AkademiL Medycznej, Bialystok
Kierownik: z-ca prof. Lek. Juliusz Popowicz
Otrzymano N-acetyloglikozamin@, dzialajac na chlorowodorek glikozaminy bez-
wodnikiem octowym w ?rodowisku wodno-metanolowym. 'ReakcjQ przeprowadzano
w obecno?ci kwa?nego w@glanu sodu. Roztwor odparowywano pod zmniejszonym
ci6nieniem, nast@pnie ekstrahowano N-acetyloglikozamin@ mieszanina octanu etylu
z metanolem i rekrystalizowano.
Metoda to daje produkt bardziej czysty niz produkt otrzymywany procedurcl
srebrowo-metanolowa wg T. White'a czy metoda H. Kushida. Produkt nie jest
jednak tak czysty, jak otrzymywany metoda S. Rosemana i J. Ludowiega.
ChO-149
Synteza prostych fosforanow organicznych znaczonych 32P
Synthesis of Simple Organic Phosphates Labelled with 32P
K. RUSIN
Instytut Badant Jqdrowych PAN, Warszawa
Opracowano syntez@ fosforanu a-naftylu dzialajac znaczonym tlenochlorkiem
fosforu na a-naftol. Wydajnoge chemiczna i radiochemiczna syntezy wynosila 850io
w przeliczeniu na uzyty tlenochlorek fosforu.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Opracowano syntez@ znaczonego tlenochlorku fosforu z uwodnionego znaczo-
nego kwasu fosforowego i pi@ciochlorku fosforu. Wydajno?6 radiochemiczna syn-
tezy: 850/o w stosunku do u?ytego kwasu fosforowego.
ChO-150
Dzialanie tlenku etylenu na 2-(o,m,p-hydroksyfenylo)-benzimidazole
Action of Ethylene Oxide on 2-(o,m,p-Hydroxyphenyl)-benzimidazoles
J. SAWLEWICZ, Z. SZNIGIR
Katedra Chemit Organicznej Wydziatu Farmaceutycznego Akademii Medycznej, Gdansk
Stwierdzono, 2e podczas bezpo?redniego dzialania tlenku etylenu na 2-(o,m,p-
-hydroksyfenylo)-benzimidazole w stosunku 1 : 1, w obecno?ci pirydyny jako ka-
talizatora, reakcja zachodzi z wodorem grupy hydroksylowej, a nie z wodorem
iminowym w polo2eniu 1, np::
Ten przebieg reakcji udowodniono na drodze syntezy. Mianowicie, z N-(Q-hy-
droksyetylo)-o-fenylenodwuaminy i odpowiednich hydroksyaldehyd6w otrzymano
1-(fl-hydroksyetylo(-2-)o,m,p-hydroksyfenylo)-benzimidazole (II), kt6re r62nily siq
wlasno?ciami fizycznymi i chemicznymi od zwiazk6w zsyntezowanych wy2ej, np.:
CH, CH2OH
II
Przez bezpo?rednie dzialanie tlenku etylenu na 2-(p-hydroksyfenylo)-benzimi-
dazol w stosunku 2 : 1, wprowadzono grupy fl-hydroksyetylowe 'w miejsce w6doru
w grupie hydroksylowej i 'w polo2enie 1.
CH2 CH2OH
N,C
I
Ili'
Identyczny zwiqzek (III) otrzymano podczas dzialania tlenku etylenu na 1-(6-
hydroksyetyl6(-2-)(p-hydroksyfenylo)-benzimidazol (II):
We wszystkich zsyniteizowanych zwicjzkach stwlierdzono obecnak gr.up hydro-
ksylowych przet acetylowanie.
-248
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O nowych metodach nitrowania dwumetyloaniliny
New Methods of Dimethylaniline Nitration
A. SEMENCZUK
Wojskowa Akademia Techniczna im. J. Dgbrow.skiego, Warszawa
Stwierdzono, ie dwumetyloanilina nitruje si@ latwo samym kwasem azotowym
na 2,4,6-tr6jnitrofenylometylonitroamin@. Szczeg6lnie dobre wyniki otrzymuje sie,
jeieli reakcjg prowadzic w ?rodowisku rozpuszczalnik6w oboj@tnych stosujqc
dymiqcy kwas azotowy. Powyisza metoda odznacza sic dobrq wydajno6cia, i duiq
czystogciq otrzymywanego produktu.
Wyja?niono ponadto, ie nitrowanie dwumetyloaniliny mieszaninq kwasu azo-
towego i bezwodnika octowego lub kwasu octowego prowadzi r6wnie2 do 2,4,6-
-tr6jnitrofenylometylonitroaminy.
O produktach samoutlenienia sktadnikow zywicy z
Picea excelsa L.
The Autoxidation Products of Resin Components from Picea excelsa L.
B. SIY,A
Katedra Chemit Organicznej Uniwersytetu M. Kopernika, Torur
Do badan wzieto suchq iywice, zeskroban4 z drzew ?wierka (Picea excelsa L)
rosngcego? w Polsce. Przeprowadzona analiza wykazala nastePuj;4cy sklad:
1) kalafonii 33,25?/o
2) skladnik6w lotnych z parq wodnq ' 4,65?/0
3) zanieczyszczer 13,20?/o
4) wody 3,50?/o
5) produktow samoutlenienia 43,25?/0
6) substancji redukujElcych odczynnik
Fehlinga 1,85?/o
7) substancji adsorbowanych przez
proszek sk6rzany 0,25?/o
W badaniach zaj@to sic przede wszystkim kwasnymi produktami samoutlenie-
nia iywicy. Suchq iywic@ rozdzielono metod.1 Wasieczkina na produkty utlenione
i nieutlenione.
Stale produkty samoutlenienia przeprowadzono w sole sodowe, a nast@pnie
w sole barowe. Z soli barowych otrzymano trzy grupy - produktow kwasnych
o temperaturach topnienia:
I. 96-101?C (10?/0)
II. 109-111,,?C (19?/0)
III. 201-204?C (19?/0)
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Poza wymienionymi produktami otrzymano bezbarwny krystaliczny kwas
o wzorze sumarycznym C19H20O7 i t. top. 207-207,5?C, nie opisany dotychczas
w literaturze. [S i l a Br., Roczn. Chem., 32, 1405 (1958)].
Otrzymywanie Ni -amidyno-N2-(9-naftylo)-mocznika
i jego reakcje z aminami
On Preparation of NI -(19-Naphtyl)-N2-amidinourea
and its Reactions with Amines
B. SERAFINOWA, J. 2YLOWSKI
Katedra Technologic Organicznej It Politechniki, Warszawa
Zaklad Syntezy Lek6w Instytutu Grutticy, Warszawa
Chlorowodorek Nl-amid yno-N2-(3-naftylo)-mocznika otrzymano przez hydroliz@
chlorowodorku 3-naftylobiguanidu ogrzewaj:lc go z rozciericzonym kwasern sol-
nym. Powstaly zwigzek poddawano reakcji z nast@pujgcymi aminami: anilinq,
n-butyloaminq, cykloheksyloaminq, piperydyng i 2-aminopirydynq i otrzymano
odpowiednie N1-naftylo-N2-pochodne mocznika.
Otrzymywanie i reakcje benzyloamidynomocznika
On Preparation and Reactions of N1 -Benzyl-N2-amidinourea
B. SERAFINOWA, M. ZARUKIEWICZ
Katedra Technotogit Organicznej II Potttechnikc, Warszawa
Zaktad Syntezy Lek6w Instytutu GruNicy, Warszawa
Drogq hydrolizy benzylobiguanidu kwasem solnym otrzymano Nl-benzyl.o-N2-
-amidynomocznik (I) z wydajno?cij ok. 20?/o.
Zbadano reakcje (I) z anilinq i benzyloaminEl i otrzymano w pierwszym przy-
padku benzylofenylomocznik i ~dwufenyloanocznik:
CH, NHCONHCNH, ? H X+NH,
K:I:;_cn,_ NHCONH_Q + Q._NHCONH-0
w drugim - dwubenzylomocznik:
aCH, NHCONHCNH, - HX +NH2 CH2
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Przyklad ten wskazuje, ze 1) alifatyczny biguanid ulega przemianie na ami-
dynomocznik analogicznie jak biguanidy aromatyczne, 2) otrzymana alifatyczna
pochodna amidynomocznika reaguje z aminami w sposob podobny jak zbadane
poprzednio aryloamidynomoczniki.
ChO-155
Pochodne kwasu fenyloborowego i ich wkasnosci' farmakodynamiczne
On Some Phenyloboronic Acid Derivatives and Pharmacological
Properties Thereof
B.SERAFINOWA, M. MAKOSZA, K. JAKIMOWSKA
Katedra Technologic Organtcznej II Politechniki, Warszawa
Zaklad Syntezy Lekdw Instytutu Lekdw, Warszawa
Otrzymano szereg pochodnych kwasu fenyloborowego zawierajztcych jako pod-
stawniki grupy: metylowe, karboksylowe, nitrowe, karbonylowe, aninowe i ich
pochodne i zbadano ich aktywnog6 przeciw pr;qtkom gruilicy i innym drobno-
ustrojom oraz wlasno?ci farmakodynamiczne.
Reakcje aryloamidynomocznikow z niektorymi aminami
alifatycznymi
On Reactions of Some Amidinoureas with Aliphatic Amines
B. SERAFINOWA, G. CHA,DZYIVSKI
Katedra Technologti Organtcznej II Politechniki, Warszawa
Zaklad Syntezy LekOw Instytutu Gru.liey, Warszawa
Zbadano reakcj@ NI-fenylo-N2-amidynomocznika (I) i NI-(p-nitrofenylo)-N2-
-amidynomocznika (II) z cykloheksylo-ami,nq 1 n-butyloamincl.
W reakcji z cykloheksyloamin.1 otrzymano w I stadium odpowiedni arylocyklo-
heksylornocznik, w idrugini ~dwucyk1oheksy1amocznik.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W reakcji z n-butyloaminq uzyskano jedynie N.1-fenylo-N2-butylomocznik;
r6wnie2 proby z (II) nie daly wyniku; reakcja (II) z n-butyloaminq pod ci?nie-
niem doprowadzila do otrzymania zwiqzku o t. t. 147-149?, ktorego wlasno?ci'
wskazujcq, 2e jest to prawdopodobnie Nl-(p-nitrofenylo)-N..,-butylomocznik.
0 wp#ywie podstawnikow elektronoakceptorowych na widma
absorpcji barwnikow azotowych pochodnych 4-hydroksy-
i 4-acetoksyazobenzenu
The Influence of the Electrone Attracting Groups on the Spectra
of Azo Dyes Deriving from 4-Hydroxy- and 4-Acetoxyazobenzene
L. SKULSKI, T. URBANSKI
,Katedra Technologic Organicznej 11 Politechniki, Warszawa
Acetylowanie barwnikow azowych pochodnych 4-hydroksyazobenzenu typu:
N=N r OH
I
gdzie X=H, CHO, NO2, CH=CHNO2,
powoduje hypsochromowe przesunigcie pasma K w widmach absorpcji tych bar-
wnikow w nadfiolecie. Oddzialywanie grupy suksochromowej OH na uklad chro-
moforowy azobenzenu ulega oslabieniu, gdy2 wolne pary elektronowe atomu tlenu
sq jakby ,wsp6lnq wlasnosciq" dwoch ukladow sprz@2onych:
11
W czgsteczkach barwnikow azowych typu (III):
III
gdzie X=H, CHO, NO2, CH=CHNO2; Y=CHO, COOH, NO2,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
wolne pary elektronowe atomu tlenu se prawdopodobnie r6wnie2 ,wsp6ln4 wlas-
no?cie" dw6ch uklad6w sprzgionych, co oslabia ich oddzialywanie na. uklad chro-
'moforowy azobenzenu i powoduje hcypsochromowe przesuniecie pasma K. Obec-
no?6 kr6tszego ukladu sprze2onego jest prawdopodobnie powodem pojawienia sie
nowego pasma (pasma K') w obszarze okolo 260 m,u. Pasmo to jest nieobecne
?w widmach barwnik6w typu (I).
Podstawniki elektronoakceptorowe w czgsteczkach barwnik6w typu (IV);
gdzie Y=COOH, COOCH3, COCH3,
prawdopodobnie calkowicie parali2ujq oddzialywanie slabego auksochromu OCOH3
na uklad chromoforowy azobenzenu.
ChO-158
0 widmach absorpcji w-nitrostyrenu i jego pochodnych
podstawionych w pozycji para
On Absorption Spectra of w-Nitrostyrene and its,, para-Substituted
Derivatives
L. SKULSKI, T. URBA] TSKI
Katedra Technologic Organicznej II Polctechniki, Warszawa
Jak wiadomo, widma absorpcji w nadfiolecie pochodnych benzenu powstaj4
prawdopodobnie przez batochromowe przesuniecie odpowiednich pasm. w widmie
niepodstawionego benzenu. Stwierdzili?my, 2e w widmach szeregu zwiezk6w typu:
X--CH=CH-Y
X = H oraz podstawniki obu typ6w,
Y = podstawniki elektronoakceptorowe: NO2, COOH itp.,
wystepuje, podobnie j,ak w szeregu p"dwupodstawionych pochodnych benzenu
(Ku 1 m e r,, D o u b i Van d e l b e 1 t), nastepujaca prawidlowos6: ze wzrostenl
(A,) maks. rosnie stosunek (21/A2) maks., a maleje stos.unek (02/El) maks. (gdzie wiel-
kosci Al el Odnoszq sie do pierwszego glownego pasma, wielko?ei 22 c2 - -do ~dru-
giego glownego pasma w widmach tych zwi4zk6w), co wskazuje 2e pasma w wid-
mach zwigzk6w z grupcq ;winylenow4 sq prawdopodobnie r6wnie2 pochodzenia ben-
zenowego. Gaupa winylenowa? przedlutaj4c ulkla.d chromoforowy, powoduje jedy-
nie efekty bahohyperchromowy, niezaleinie od uzytego rozpaszczalnika.
? Przeprowadzone przez nas obliczenia wskazujq, 2e podstawniki typu -CH=CHY
(Y=podstawniki elektronoakceptorowe; NO2 COOH itp.) zachowujq sie w widmach
podstawionych nimi zwigzkow jak typowe podstawniki elektronoakceptorowe (anty-
auksochromy). Znany efekt kierowania nowych podstawnik6w w pozycje orto
i para przez podstawniki tego typu polega, naszym zdaniein, na przewadze efek-
tbw dynamicznych nad statycznymi w reakcjach chemicznych tych zwiezk6w. Ru-
253
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
OCOCH3,
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
chliwa para elektron6w n grupy winylenowej bierze udzial w stabilizacji kompleksu
przejgciowego, wbrew przycizjgaj4cemu elektrony efektowi grupy Y w pozycji co:
ONO
(CH
\CH(~)
o" NO
CH a CH
CH - CH
Proby syntezy fosforanow czteroalkilowych i czteroarylowych
Experiments on the Synthesis of Tetraalkyl- and Tetraarylphosphates
Z. SKROWACZEWSKA, J. BARYCKI
I Katedra Chemit Organtcznej Politechniki, Wroclaw
Badania nad dzialaniem kwas6w nieorganicznych i organicznych na N-dwu-
metyloamidoestry kwasu fosforowego rozszerzyligmy na dwuestry kwasu fosforo-
wego, kt6re sq silniejszymi kwasami nit -kwas fosforowy.
Reakcje przebiegaly zgodnie z przewidywaniem: pod wplywem kwagnych
estr6w zachodzilo odszczepienie grupy dwumetyloamidowej i powstawal pyrofos-
foran oraz s6l dwumetyloaminy i kwagnego estru w mygl schematu:
(RO)2PO N(CH3)2 + 2HOPO(ORl)2 ~ (RO)2PO-0-PO(ORl)3 + NH(CH3) .HOPO(OR1)2
Produkty reakcji tworzyly oleistq mieszanin@ rozpuszczaln.1 w calogci w roz-
puszczalnikach i nie udalo si@ ich rozdzieliE bez unikni@cia rozkladu.
Niewielkie ilogci pyrofosforanu wydzielano w toku destylacji wysokopr62nio-
wej, a pomiar ci@2aru cz4steczkowego i wsp6lczynnika zalamania gwiatla potwier-
dzil jego budowq.
Otrzymywanie i niektore w1asnosci chemiczne
9-al kenylo-9-hyd.roksy-antronow
Preparation and Some Chemical Properties of 9-Alkenyl-9-hydroxyanthrones
It. SKOWRO&SKI, W. CHODKIEWICZ, P. CADIOT, A. WILLEMART
Ecole Nationale Superieure de Chimte, Paryt
Redukcja katalityczna alkino-9-hydroksy-9-antron6w (I), w obecnogci palladu
i chinoliny, stanowi dogodnq metod@ otrzymywania odpowiednich pochodnych ety-
lenowych (II).
254
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7 ?
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
. Przez dzialanie podwojnego wodorku litu i glinu na alkeno-9-hydroksy-9-an-
trony mozna otrzymaE dwuchinole drugo-, trzeciorzgdowe (III). Ich etery mety-
lowe odszczepiajq w kwasnym ?rodowisku czgsteczkq metanolu, przechodz;lc w al-
keno-9-metoksy-l0-antraceny (IV). Dwuchinole trzeciorzgdowe (V), (gdzie n = I)
mozna otrzymaE przez kondensacjq wolnych acetylenow z wyzej podanymi antro-
nami (II), w obecno?ci suchego sproszkowanego lugu potasowego w bezwodnym
tetrahydrofuranie.
W przypadku samego acetylenu (gdzie R = H, n = I) dwuchinole (V) mogq rea-
gowaE z bromo-I-acetylenami (reakcja Chodkiewicza), daj4c dwuchinole dwuace-
tylenowe typu (V) (gdzie n = 2).
Redukcja wszystkich dwuchinoli typu (V) chlorkiem cynawym w kwa?nym
grodowisku pozwala otrzymac odpowiednie dwupodstawione polgczenia aroma-
tyczne.
Studia nad chemi4 i struktur4 aspidosperminy
Studies on the Chemistry and Structure of Aspidospermine
G. F. SMITH, J. T. WROBEL
Wydziat Chemiczny Untwersytetu, Manchester
Aspidospermina wyodrgbniona poprzednio z .,drzew Aspidosperma quebracho
blanco, Vallesia glabra i Vallesia dichotoma, zostala orzymana obecnie z ~drzewa
Aspidosperma quebracho palarosa, z wydajno?ciq 0,21/6.
W wyniku wcze?niejszych badan (B. Witkop, Evert, Openshaw i Smith) d1a
alkaloidu tego zaproponowano budowq (I);
255
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Przeprowadzono badania nad odbudowa aspidosperminy. wokol azotu N(.). Mo-
nometylojodek N(s) -metylo-deacetyloaspidosperminy (II) poddano redukcji Em-
de'go i otrzymano zasadii C22H34ON2 (III). (III) poddana pyrolitycznemu rozklado-
wi w ?rodowisku MeJ, data jodek czwartorz@dowy (IV), ktdry odbudowano metodi}
Hofmanna do zasady C20H270N (V):
NH k MeO? C,H,T Y ~Meo?C,H, -r McO.C
NH, I Hofmam~
Odwodorowanie zasady (III), dalo niepodstawiony indol. Wykazano na drodze
chemicznej, ie aspidospermina nie zawiera grupy N-CH3, w zwiazku z czym
wyst@pujace w widmie podczerwonym aspidosperminy pasmo 1780 cm-1 przypisa-
no ukladowi H~
C-N.
Biorac pod' uwag@ przytoczone wyiej rezultaty, wyniki analizy rentgenograficz-
nej przeprowadzonej przez N y b u r g a; i Mills a oraz fakt? tie aspiidosper -
nMina nie podlega czwartorzgdowaniu w temp. pokojowej ' zaproponowano prze-
strzenny wzor budowy aspidosperminy (VI):
H
Alkaloidy rodzaju akuamma. Chemia i struktura akuammiciny
Alkaloids of Genus Akuamma. Chemistry and Structure of Akuammicine
G. F. SMITH, J. T. WROBEL
Wydzial Chemiczny Uniwersytetu, Manchester
Robinson i wspolpracownicy na podstawie wst@pnych prob i badania widm za-
proponowali d1a akuammiciny budowy (I)
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Mi@dzy innymi stwierdzili oni, ie (I) w wyniku hydrolizy przechodzi z wydaj-
no9cia 4?/o w zasadq indoleninowa C18H2ON2. Przeprowadzilismy hydrolizq (I),
uzyskujac zasadti indoleninowa z wydajncscia 96?/o. Jej redukcja LiA1H4 w eterze
oraz katalityczna w dioksanie dala zasad@ indolinowa, zas KBH4 w metanolu jak
r6wnie2 katalityczna w etanolu zasadQ indolowq.
Otrzymane wyniki moina wytlomaczyc poslugujac si@ proponowanym wzorem (I):
zasada
indolinowa
zasada
indoleninowa
II
zasada
indolowa
Wykazali?my, ie wiazanie podw6jne grupy etylidenowej nie bierze udzialu
w przegrupowaniu (II) --> (IV).
Destylacja zasady indolowej znad pylu cynkowego data 3-etylopirydyne, oraz
2-metylo-3-etylo-indol, co pozwala na okreslenie czg9eiowej struktury (VI) d1a za-
sady indolowej.
(Vi)
ChO-163
0 pewnej nowej reakcji zamknigcia pierscienia chromanu
On the New Reaction of Chromone Ring Closure
S. SMOLINSKI
Katedra Chemii Organicznej Uniwersytetu Jagiellonskiego, Krakbw
Ogrzewajac dwubromohydrynq pentaerytrytu z zawiesina gwajakolanu sodu
w toluenie otrzymalem produkt, kt6ry destyluje w temp. 200?/0,15 mm Hg. Po
skrzepnigciu oczy?cilem zwiazek z 26ltawego zabarwienia chromatograficznie. Bez-
barwne tabliczki (alkohol), p. t. 140?, wydajno?c 40?/o.
Ten sam produkt otrzymalem dzialaniem tr6jbromohydryny pentaerytrytu na
gwajakolan sodu. Wydajno?6 45?/o.
Zwiazek rozpuszcza siq w 'rozpuszczalnikach organicznych z wyjatkiem ligro-
iny. Nie rozpuszcza si@ w wodorotlenku sodu. Nie zawiera bromu, poslada nato-
miast dwie grupy alkoholowe. Jego dwu-3,5-dwunitrobenzoesan topi sie, w t. 230?,
i6ltawe igly (alkohol). Stwierdzilem obecnok ukladu . aromatycznego. Cigiar cza-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
/ONa Br H
]u~ ~CHi,/ CHj - NABr
cu_1`~ru -HUT
CHj-
steczkowy wg Rasta 212,1. Wyniki powyisze oraz wyniki
sklonily mnie do przyjgcia poniiszego schematu reakcji:
Uri ~?y
'OH
i przypisania zwicqzkowi budowy 3-dwuhydroksymetylo-8-metoksychromanu. Ci@-
iar czgsteczkowy 224,248 (C12H1604)?
Dowodzcl tego pomiary widm absorpcyjnych w podczerwieni i ultrafiolecie
(dr E. Knobloch, Praga).
Proby selektywnego odszczepienia grup o-acetylowych
w o-n-acetylowych pochodnych azotowych glIkozydow
Experiments on the Selective Cleavage of o-Acetyl Groups
in o-,N-Acetyl Derivatives of Nitrogen Glycosides
J. SOKOLOWSKI
Katedra Chemti Organtcznej Wytszej Szkoly Pedagogicznej, Gdansk
N-acetylo-N-[cztero-O-acetylo-D-glikopiranozylo]-p-aminoazobenzen , poddawano
aminolizie za pomocq amoniaku oraz niekt6rych amin alifatycznych i aroma-
tycznych. ReakcjQ prowadzono w bezwodnym metanolu, zmieniajqc czas trwania
i temperature procesu oraz st@ienie uiytej zasady. Produkty reakcji poddawano
destylacji pr62niowej celem usunigcia metanolu, aminy i powstalego amidu. Sklad
jako?ciowy i ilo?ciowy pomaranczowej, szklistej suchej pozostalo?ci badano chro-
matograficznie na bibule lub przez utlenianie nadjodanem sodu.
Uzyskane wyniki wskazujcq na selektywny przebieg reakcji, chociai we wszyst-
kich przypadkach wykryto w produktach odacetylowania obecno?8 co najmniej
niewielkich ilosci N-glikozydu obok N-acetylo-N-glikozydu.
Stwierdzono niejednakowq przydatnosc uiytych amin do selektywnego roz-
szczepienia uklad6w estrowych bez naruszenia grupy N-acetylowej. Najlepsze
wyniki uzyskano z dwumetyloaminzi, piperydynz i cyk1oheksyloamincl, gorsze
z amoniakiem, negatywne z aniling.
ChO-165
Analiza konformacyjna cukrow w bezwodnym metanolu
Conformation Analysis of Sugars in Anhydrous Methanol
J. SOKOLOWSKI
Katedra Chemti Organtcznej Wytszej Szkoty Pedagogtcznej, Gdansk
Reeves [Am. Soc. 1499 (1950)] w cyklu swych prat okreslil konformacj@ nie-
kt6rych cukr6w prostych w oparciu o pomiary polarymetryczne i konduktome-
tryczne . ich wodnych roztwor6w zawieirajgcych wodorotleriek aminomiedziowy.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W zwii}zku z prowadzonymi w tutejszej Katedrze badaniami budowy azoto-
wych glikozyd6w wylonila sic potrzeba przystosowania tych metod do 6rodowiska
niewodnego.
Przeprowadzono proby zastosowania roztworu suchego amoniaku w bezwodnym
metanolu z dodatkiem tlenku miedzi jako 6rodowiska pomiarowego. Wykonano
pomiary dla a-metylo-D-glikopiranozydu, a-metylo-[4,6-O-benzylideno]-D-gliko-
piranozydu, D-galaktozanu (1,5)(3(1,6) oraz N-acetylo-N-D-glikopiranozylo-p-ami-
noazobenzenu.
W pomiarach polarymetrycznych poslugiwano sic polarymetrem kolowym tr6j-
polowym Zeissa, o dokladnosci odczytu ?0,1? oraz swiatlem monochromatycznym
o dlugosci fali -436 m?. Do pomiar6w konduktometrycznych uzyto zestawu, skla-
dajccego sic z: 1) generatora R.C. jako 2r6dla pr4du zmiennego pracuj4cego przy
czcstotliwosci 10 kc. 2) woltomierza lampowego jako przyrzztdu zerowego 3) opor-
nicy idekadowej oraz 4) szczelnie zamykanego naczyr ka konduktometrycznego
z elektrodami platynowym.i.
Skontrolowano poprawnosc dzialania aparatury, powtarzaj4c pomiary wedlug
Reevesa dla roztworow wodnych wyzej wymienionych zwigzk6w.
Pozytywne wyniki uzyskane w pomiarach polarymetrycznych i konduktome-
trycznych r6wnie2 d1a roztworow metanolowych, pozwalajzi wnioskowac o mo2li-
wo9ci rozszerzenia tego typu badar na substancje trudno rozpuszczalne w wodzie
bgdz ulegajgce latwo hydrolizie wobec amoniaku a dobrze rozpuszczalne w bez-
wodnym, metanolu.
Badanie szybkosci powstania azotowych glikozydow
z drugorzgdowych amin aromatycznych
Formation of Nitrogen Glycosides from Secondary Aromatic Amines.
Studies on the Reaction Rate
J. SOKOLOWSKI, S. KOLKA
Katedra Chemit Organicznej Wyzszej Szkoty Pedagogicznej, Gdansk
Zbadano wzglcdne szybkosci powstawania N-glikozydow z D-glikozy i estru
metylowego kwasu N-mrety1o ~p-aaniinob?enzoeso,wego, N-metyloaniliny, ?N-metylo
p-tolluidyny ciraz N-metylo p-anizydyny.
W tym celu ogrzewano na lazni wodnej r6wnowazne ilosci po 0,001 mola cukru
i aniny w metanolu odpowiednio w ci;4gu: jednej, dw6ch, trzech, czterech, picciu,
szesciu, o?miu oraz dwunastu godzin. Otrzymany roztw6r poddawano destylacji
pr6zniowej celem usuniccia metanolu i wody, a aniny lugowano bezwodnym ete-
rem. Eter oraz resztki wody usuwano przez destylacjc pod zmniejszonym cisnie-
niem. Z ubytku wagi mieszaniny wnioskowano o ilosci aniny, kt6ra ulegla
reakcji.
Wyniki pomiar6w wskazuj;q na to, ze szybkosci powstawania N-glikozyd6w za-
lezcl od zasadowosci amin, rosn4c wraz ze wzrostem charakteru nukleofilnego ato-
mu azotu grupy a?minowej. Slabozasadowy. ester kwas:u N-metylo p-aminoben-
zoesowego nie reaguje z cukrem nawet w cicqgu dwunastogodzinnego ogrzewa-
nia substrat6w.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Chlorek amonu dziala w opisanych reakcjach jako katalizator.
Wyniki przeprowadzonych pr6b pozwalajq przyjgc hipotezq o nukleofilnym
przebiegu reakcji podstawienia w czgsteczce D-glikozy.
ChO-167.
0 niektorych reakcjach tienku trojfenylofosfiny
Some Reactions of Triphenyl Phosphine Oxide
A. STACHLEWSKA-WROBLOWA, K. OKON
Wojskowa Akademia Techniczna im. J. Dqbrowskiego, Warszawa
Otrzymano nie notowane w literaturze pol;4czenia pigcio- i szescionitrowe tien-
ku trojfenylofosfiny oraz jego pochodnych.
Stwierdzono na przyklad, ie w przypadku tienku 4, 4', 4"-tr6jchlorotr6jfenylo-
fosfiny ivprowadzenie grup nitrowych powoduje w reakcjach hydrolizy latwo?c
zrywania wigzi P-C. Stwierdzono r6wniei, ie grupa PLO idezaktywuje nie tylko
wodory pier?cienia, ale i podstawniki.
Badania nad stereomerycznymi amino-3-bornanami
Investigations upon the Stereomeric Bornan-3-amines
J. SUSZKO, W. ANTKOWIAK
Zaktad Chemii Organicznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan
W badaniach naszych podjgli?my pr6by utorowania drogi do nieznanych stereo-
merycznych aminobornan6w odpowiadajzlcych epiborneolowi i epiizoborneolowi.
Przebadali?my moiliwo?c otrzymania amin za posrednictwem kwasow karboksy-
lowych, z kt6rych jeden opisany jest w literaturze. Drugi diastereomeryczny kwas
udalo sit< nam otrzymac z mieszaniny kwasow, kt6ra powstaje m.in. przez ogrze-
wanie znanego kwasu bornano-3-karboksylowego w ?rodowisku kwa?nym lub obo-
j@tnym. Stosujelc metod@ odbudowy K. F. Schmidta do obu kwasow, otrzymali?-
my dwie ~di,astereometryczne amiiny o wlasno?ciach:
1) kwa?ny siarczan temp. rozkl.
239?C [a]D =
-21,5?
bromowodorek ? ?
309?C [a]D =
-29,4?
2) obojEitny siarczan temp. roz.
308?C [a]D =
- 6,0?
bromowodorek pow. 365?C [a]D =
- 4,34?
W celu uzyskania danych okreslajgcych konfiguracj@ otrzymanych polgczen prze-
prowadzilismy reedukcj@ kwa?nq i alkaliczn4 oksymu epikamfory ido odpowiednich
amin. Otrzymane wyniki interpretowali?my wykorzystujgc spostrzeienia G. V a-
v o n a i A. S -kit y idotycz4ce aaleinosci przestrzennego przebiegu redukcji od
?rodowiska. Na tej podsta.wie przypisali?my aminie w poz. 1) konfiguracjq ?exo
(cis), natomiast aminie wymi-enionej w poz. 2) konfigura,cj@ endo (trans).
260
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
W badaniach nad reaktywno?cia amino-3-bornan6w stwierdzilismy, ie przez
dzialanie kwasem azotawym z obu tych polaczeri powstaje zawsze wylacznie
epiizoborneol.
ChO-169
Nowe sposoby wyodrebniania alkaloidow z nasion tubinowych
lub proszku celulozowym.
New Methods of Alcaloids Isolation from Lupin Seeds
J. SUSZKO, J. BARTZ, M. D. BRATEK, M. WIEWIOROWSKI
Zaktad Chemii Organicznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan.
Dotychczasowe skomplikowane sposoby wyodrebniania wymienionych alkaloidow
polegaly na stosowaniu drastycznych warunk6w pracy prowadzacych niekiedy do
przeksztalcel alkkaloid6w maciemzystych (artefakty), a z reguly pozwalaly itylko
na wydzielenie gl6wnego alkaloidu danego gatunku lubinu.
Z tego wzglcdu opracowano dwa nowe sposoby izolacji, z kt6rych jeden sto=
sujemy do preparowania znaczniejszych ilo?ci okreslonych alkaloidow, drugi na-
tomiast zapewnia taki przebieg procesu wyodrebniania, ie niemal calosc alka-
loid6w otrzymuje sic w roztworze wodnym w postaci pierwotnych soli, a wicc
nadaje sic szczeg6lnie do precyzyjnej analizy naturalnej mieszaniny' alkaloidowej
danego gatunku lubinu.
W obu sposobach stosuje sic chromatografic rozdzielcza na ziemi okrzemkowej
Badania nad wkasno?ciami hydroksylupaniny
Studies on the Properties of Hydroxylupanine
J. SUSZKO, J. BARTZ, M. WIEWIOROWSKI
Zaktad Che?nti Organicznej Uniwersytetu tm. A. Mickiewicza, Poznan,
Hydroksylupanina naleiy do najmniej zbadanych alkaloidow grupy sparteiny.
Wstcpne badania nad warunkami hydrolizy jej ugrupowania laktamowego wyka-
zaly znaczne r62nice w por6wnaniu z lupanina. Szczeg6lowe badania kinetyczne
precyzujq przebieg hydrolizy hydroksylupaniny na kwas hydroksy-lupaninowy
i laktamizacje tegoi do alkaloidu, wskazujac na wplyw grupy hydroksylowej na
ustalenie sic r6wnowagi laktam - kwas.
Zbadano przebieg procesu dehydrogenacji i rehydrogenacji czasteczki hydroksy-
lupaniny oraz wlasnogci dehydrozasad.
261
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChO-171
O budowie i przemianach estru naftalilo-malonowego
The Structure and Conversions of the Naphthalyl Malonic Ester
J. SUSZKO, S. KINASTOWSKI
Zaktad Syntezy Organtcznej PAN, Pracownta nr 5, PoznaA
Zaproponowanq poprzednio niesymetryczny struktur@ estru naftalilo-malono-
wego (I) uzasadniamy nowymi wynikami:
1) etylanem potasu zdolalismy badany zwi;4zek rozszczepic do estru 8-karbo-
etoksy-l-naftoilo-malonowego o wlasno?ciach enolowych;
2) wychodzgc z chloro-naftalidu wykonali?my przejrzystq syntezq estru nafta-
lidylo-malonowego, czyli dwuhydro-naftalilo-malonowego (III) i stwierdzilismy,
2e widma absorpcyjne zwigzkow (I i III) sq wyra2nie do siebie podobne.
Z drugiej strony zauwa2yligmy powa2ne anomalie. Podczas hydrogenacji kata-
litycznej ukladu symetrycznego (I) zachodzi widdcznie przegrupowanie w uklad
symetryczny (II). Produkt redukcji mote byc przedstawiony tylko wzorem (II),
gdy2 zawiera 2 aktywne atomy wodoru, tworzy dwuacetylowEl pochodnq, a po
hydrolizie wykazuje obecnok dwoch grup karboksylowych, ale brak wilzania
laktonowego.
Gdy natomiast cykliczny ester (II) poddamy utlenieniu kwasem chromowym
lub metodzi Oppenauera, to wracamy do niesymetrycznego estru naftalilo-malo-
nowego M.
Nale2y jeszcze dodao, 2e zar6wno ester niesymetryczny (I) jak i ester syme-
tryczny (II) redukujq si@ wodorkiem litowo-glinowym do tego samego tetrolu (IV).
COOC2H1
C HO
C f COOC,H, fed' 0 COOCSH5
uti.
COOC,H,
**O HO H
1 II
C OOC2H,
CH HO
8:(,)b H COOC,H, / \ H,OH
O C
\CH,oH
0
JIl~0
111 IV
Poza hipotez4 przegrupowani i nie widzimy innej mo2liwo9ci wyjasnienia o;bsei-
wowanych zjawisk.
262
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
H,
C\ /COOC,C
C~ ~COOC,,
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChO-172
O budowie i w1anosciach estru ftalilo-malonowego
The Structure and Properties of the Phthalyl Malonic Ester
J. SUSZKO, S. KINASTOWSKI
Zakiad Chemii Organicznei Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan
Dla estru ftaliiloma]io!nowe!go zaproponowal J. W i s 11 c e nu s wzar niesyme-
tryczny (I); pbzniej J. S c h ei b e r przeciwstawil mu wzbr symetryczny (V) utrzy-
mujqc, ie redukcja estru wykonana przez J. Wislicenusa wskutek jednostronnej
hydroE .y iks!ztaltuj,e siq niesymetrycznie.
W naszych badaniach doszlismy do nasttrpuj-1cych wynikow:
Hydrogenacja katalityczna estru w absolutnym benzenie prowadzi do dwoch
produktbw (II i III). Struktur@ zwi4zku (III) udowodnilismy przejrzystymi syn-
tezami. Oba zas zwiqzki powstajgce podczas hydrogenacji z wykluczeniem hydro-
lizy nie moglyby powstac z estru o budowie (V).
Ponadto udowodnilismy niesymetrycznEl struktur@ estru (I), przeprowadzajstc
przejrzystq jego syntez@ poprzez ester kwasu o-karboetoksy-benzoilo-malonowy
(IV).
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badania, nad dekarboksylacj4 cynchoteiny I cynchotenidyny
Investigations on, the Decarboxylation of - Cinchotenine- ,andCi.nchotenidine
J. SUSZKO, A. LEMPKA
Zaktad Chemit Organicznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza i Zaktad Towaroznawstwa
Wyzszej Szkoty Ekonomicznej; Poznan
Cynchotenina i cynchotenidyny sq aminokwasami powstajqcymi przez utlenie-
nie odnognych alkaloid6w winylowych grupy chininy.
Reakcj@, dekarboksylacji tych aminokwasow, uzna1igmy za zaslugujgcq na prze-
badanie, gdy2 powinna ona prowadzic do. ?rubanoli", tj. (chinolino-4-chinuklidy-
lo-8)-karbinoli, kt6re otrzymal syntetycznie P. Rabe w 4 formach optycznie czyn-
nych, przynaleznych do 2 racernat6w.
Na zasadzie stereochemii klasycznej wnioskowaligmy, 2e z aminokwasow wy-
mienionych powstanie (+,+)-rubanol, odpowiadajgcy cynchoninie, oraz (-,-)-
-rubanol, odpowiadajgcy cynchonidynie. Do dekarboksylacji zastosowaligmy reakcjti
Hunsdieckera, polegajqcq na traktowaniu bromem soli srebrowych.
Zgodnie z przewidywaniami, jakkolwiek ze slabq wydajnogciq (do 10N), uzy-
skaligmy- zwigzek pozbawiony grupy karboksylowej, a zawierajqcy brom. Winien
to bye 3-bromo-(+,+)-rubanol, z cynchoniny, oraz 3-bromo-(-,-)-rubanol z cyn-
chonidyny. Zwiqzki to nie s4 antypodami, co jest zgodne z przewidywaniami.
Natomiast niespodziewany i zupelnie niezgodny z przewidywaniami byl wynik
podstawienia bromu wodorem. Stwierdziligmy, ze powstaly 2 alkaloidy, nie za-
wierajqce bromu - jeden z nich prawoskrQtny, drugi lewoskr@tny, lecz o zasi(Zgu
niejednakowym, oraz wykazujgce niejednakowe temperatury topnienia. Alkaloidy
to nie mogi} 2adnq miarq uchodzie za antypody i r62niq si@ zdecydowanie od ru-
banoli syntetycznych.
Wynik naszych ~dogwiadczerl jest zatem sprzeczny z zalozeniami stereochemii
klasycznej.
Uwa?amy jedm,ak, 2e byloby niesluszne, na podstawie odosobnionego przypadku
niezgodnogci dogwiadczenia z teori4 - kwestionowae zaraz podstawy naukowe tej
teorii. Na1e2y raczej przyjge, 2e w toku reakcji Hunsdieckera zachodzi przegru-
powanie intramolekularne ze zmian4 szkieletu w@glowego, na co wskazuj4 row-
nie2 pewne sygnaly literaturowe. Otrzymane alkaloidy nalezy zatem uznae za
izomery strukturalne rubanoli.
Badania nad izomeri4 dwunafto-y-pyranu
Investigations on the Isomerism of Dinaphtho-y-pyran
J. SUSZKO, W. MITURA
Zaktad Syntezy Organicznej PAN, Pracownta nr 5, Poznan
Wedlug badan dawniejszych redukcja dwunafto-y-pyronu (I) lub jego anilu
jodowodorem nie prowadzi do dwunafto-y-pyranu (V) o t. t. 202?, lecz do zwigzku
o t. t. 185?, kt6remu przypisano uklad a-pyranu (III). Ze zwigzku tego mo2na
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7 -
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
dojge do normalnego dwunafto-y-pyranu o t. t. 202' tylko za,pogrednictwem brom-
ku ?dwunafto-y-pylryliowego (IV).
Przebadanie tych zjawisk dalo nast@pujElce wyniki:
a) w toku bromowania zwiqzku t. t. 180? otrzymaligmy normalny bromek dwu-
naftopyryliowy, w lugach zag udalo nam si@ odnale2E dwunafto-y-pyron o t. t. 194?;
b) traktujclc zwigzek t. t. 185? azotynem sodu uzyskaligmy dwunafto-y-pyranol
oraz niewielkq i1ok dwunafto-y-pyronu;
c) po kilkakrotnej krystalizacji pikrynianu zwi4zku t. t. 185? wyodrgbniligmy
frakcj@, kt6ra po rozlozeniu data normalny dwunafto-y-pyran. Frakcje pikrynianu
latwiej rozpuszczalne zawieraly pikrynian dwunafto-y-pyronu;
d) badania spektralne w ultrafiolecie wykazaly, ze zwi4zek t. t. 185? przejawia
maksyma absorpcji charakterystyczne d1a dwunafto-y-pyronu oraz maksyma od-
powiadaj,Ice dwunafto-y-pyranowi. Sztuczna mieszanka ztozona z 70?/o dwunafto-
-y-pyranu i z 30?/o dwunafto-y-pyronu daje widmo, kt6re pokrywa si@ praktycznie
z krzywcj rzekomego izomeru dwunafto-a-pyranu t. t. 185?.
Degradacja cynchoniny i cynchonidyny do stereomerycznych
rubanoli
Degradation of Cinchonine and Cinchonidine
into Stereoisomeric Rubanols
J. SUSZKO, A. SUSZKO
Zaktai Chemi Organicznej Untwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan
Syntetycznymi modelami naturalnych alkaloid6w kory chinowej sq ,rubanole",
tj. 8-chinuklidylo-4'-chinolilo-karbinole. Zawierajzl one w ! czgsteczce dwa asyme-
tryczne atomy w@g1a C(8) i CM , mogq zatem tworzyc cztery odmiany optycznie
czynne. Antypody rubanoli o najwyzszej skrgcalnogci w lewo i w prawo maj }
przestrzennie odpowiadac cynchoninie i cynchonidynie.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
Cynchonina i cynchonidyna nie sq antypodaini, gdyi zawieraja podstawnik
w poloieniu 3. Stqd cynch6nina skrtica silniej w prawo, nii. cynchonidyna w lewo.
R6inice to powinny znikngE z usuni@ciem podstawnika w poloieniu 3. W nast@p-
stwie tej zmiany cynchonina powinna przej96 w (.1-,-i-)-rubanol, a z cynchonidyny
analogicznq drogq winien utworzy6 siq (-,-)-rubanol. Mielibysmy do czynienia
z degradacjq cynchoniny i cynchonidyny do odnosnych rubanoli.
Pierwszym krokiem w degradacji jest przej?cie z obu alkaloid6w do amino-
kwas6w, tj. do cynchoteniny i cynchotenidyny. Aminokwasy to w postaci acetylo-
wanych estr6w poddawalismy reakcji z bromkiem fenylo-magnezowym. Powstaj4
diole, w kt6rych nowo utworzona grupa alkoholowa w laticuchu bocznym ma
charakter trzeciorzgdowy i nietrudno odwadnia si@ do ukladu nienasyconego.
Utlenienie tego. nienasyconego zwigzku do glikolu a nast@pnie rozszczepienie cztero-
octainem oilowiu daje inubanol-9-ion-3. W os`atecznej fazie naleiy w ketone do-
kona6 substytucji tlenu wodorem metoda Wolff a-Kiinera.
Zakonczenie pracy zezwoli na por6wnanie rubanoli, wywodzgcych siq z alkalo-
id6w naturalnych, z rubanolami syntetycznymi i na ustalenie, czy s4 one iden-
tyczne, czy tei wykazujq r62nice.
Badania nad pochodnymi 2,6 -Iutydyny
Investigation on the 2,6-Lutidine Derivates
J. SUSZKO, M. SZAFRAN
Zakiad Chemit Organicznej Uniwersytetu im. A. ?Mickiewicza, Poznan
W poszukiwaniu za pochodnymi 2,6-lutydyny, zawierajgcymi podstawniki w po-
loieniu 4 i nadajacymi siq do dalszych syntez, poczynili?my szereg nowych spo-
strzeie', kt6re zestawiamy poniiej. Spostrzeienia to odnosza, siq wylqcznie do po-
chodnych 2,6-lutydyny w zakresie reakcji redukcji, substytucji oraz utleniania.
a) R e a k c j e r e d u k c j i- wykonano je z 4-nitro-pochodnymi 2,6-lutydyny.
Redukcje pmeprowadzano si.arkowodorem w amoniaku, chiorkiem cynawym
w kwasie solnym oraz cyng i kwasem solnym. Redukcja grupy nitrowej 4-nitro-
-2,6-lutydyny zachodzi znacznie latwiej nii odnosnej N-tleno pochodnej.
b) R e a k c j e s u b s t y t u c j i. Przeprowadzono reakcje Sandmeyera na 4-ami-
no-2,6-lutydynie i N-tleno-4-amino-2,6-lutydynie. Podstawiono grupq nitrowq
w wymienionych zwiqzkach bromem i chlorem w rekacji z bromkiernr i chlorkiem
c) Reakcje u t 1 e m~ i a ni a. Nadmanganian potasu jest selektyw nym iutle-
niaczem. N-tleno-2,6-lutydyny utlenia do kwasu N-tleno-6-metylopikolinowego,
a N-tleno-4-bromo-2,6-lutydyny i N-tleno-4-nitro-2,6=1utydyn@ odpowiednio do
kwas6w N-tleno-4-bromo-6-met ylo-pikolinowego i N-tleno-4-nitro-6-metylo-piko-
linowego.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badania nad ukladem lupanina ? kwas Iupaninowy
Studies on the System: Lupanine I Lupanic Acid
J. SUSZKO, M. WIEWIOROWSKI, W.MEISSNER
Zaktad Chemit Organicznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznan
Lupanina w kwagnych wodnych roztworach ulega bardzo latwo hydrolizie,
w efekcie kt6rej otrzymuje si@ sole kwasu lupaninowego. Dotychczasowe przeko-
nanie o trudnej hydrolizie lupaniny moglo wynikac z wielkiej latwogci przebiegu
odwrotnej reakcji laktamizacji zachodzacej w roztworach wodnych. Przeprowa-
dzone badani.a kinetyczne nad uktadem lupanina kwas lupaninowy wykazaly,
2e stan r6wnowagi tej reakcji zale2ny jest od st@2enia kwasu solnego, a nie od
stosunku st(Z2efi kwasu solnego i alkaloidu.. Obliczona na podstawie krzywych szyb-
kogci reakcji rzgdowo,E reakcji hydrolizy i laktamizacji (okolo 0,6) potwierdzila
skomplikowany mechanizm ustalania si@ stanu r6wnowagi. Maksimum wydajnogci
kwasu lupaninowego (88?/o) osiaga si@ w okolo 5 n kwasie solnym. Hydroliza. lu-
pannny nie zachodizi w roztworach lug6w oraz w bardzo stg2onyeh roztworach
kwas6w (10 n HC1, 20 n H2SO4). W grodowiskach tych nie ma te2 miejsca od-
wrotna reakcja laktamizacji. Optymalnym grodowiskiem dla laktamizacji kwasu
lupaninowego jest roztw6r oboj@tny.
Wykonane por6wnawcze badania nad hydrolizy i laktamizacja izomer6w lupa-
niny pozwalaja przypuszcza6, 2e latwok hydrolizy u tych alkaloid6w zale2y nie
tylko, od zawady przestrzennej, ale i od konfiguracji wggla metalinowego w sto-
sunku do wolnej dw6jki elektronowej azotu laktamowego.
Badania nad rozszczepianiem ukladu chinukiidyny
w dezoksyzasadach grupy chininy
Studies on Fission of Quinuclidine System in Deoxybases
of the Quinine Group
J. SUSZKO, H. ZIELI1VSKI
Zaktad Chemii Organicznej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznat
Interpretacjti reakcji zwanej przegrupowaniem Pasteura, w wyniku kt6rej po-
wstaja taw. toksyny chtnowe, podal P. Rabe., form~ulujElc j4 og6lnie jako przegru-
powanie 1,2-hydraminy [P. Rabe, . Ber., 43, 3308 (1910); 45, (1912)]. Podobne
przeobra2enia zachod!za w wyniku przegrupowania Clausa [A. Claus, Ann., 269,
? 232 (1892); P. Rabe, Ann., 365, 366 (1909)], a w pewnym stopniu tee podczas prze-
ksztalcenia alkaloid~6w w hetero-alka,loildy [S u sz k o I T o m a n e k, Rec. 52, 18
(1933)].
? Wysun@ligmy wi@c hipotezq, 2e przyczyna reakcji pasteurowskiej jest raczej
nietrwalogc wi4zania N(I) -C(8) ni2 uklad 1,2-hydraminowy. Dla sprawdzenia tej
hipotezy wytworzana metylojadki obu diastereomerycznych dezaksy-zrtsad; lct6re
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
nie odpowiadaj;q ukladowi 1,2-hydraminy, a mianowicie: a) metylojodek dezoksy-'
dwuhydrochininy t. t. 115-117?, [a]20 = -8?; b) metylojodek dezoksydwuhydro-
chininy t. t. 159-161?, '[a]D -' +93 Oba ' to zwigzki rozlo2ono przez gotowanie
z lugiem, a do nowej zasady przylgczono powt6rnie jodek metylu. W obu przy-
padkach powstaf ten sam metylojodek 1-metylo=3-etylo-A8-rubatoksenu, t. t. 229-
230?; [a]22? = -28?.
W ,dhugiej seri,i -doi?wiadczen obie diasteneomeryozne ~dezoksy-zasady przepro-
wadzono przez stopienie kwa?nych winian6w w zasady` drugorzgdowe, na kt6re
dzialano potem dwukrotnie jodkiem metylu. W obu przypadkach otrzymano kry-
stalicziie metylojodki, identyczne mi@dzy sobq, t. t. 227-228,' [a]D = -26 i iden-
tyczne z koncowym metylojodkiem pierwszej serii 'do?wiadczen.
Wyniki to dowodzq, ze mimo braku ukladu 1,2-hydraminowego uklad chinukli-
dyny dezoksy-zasad ptika w tym samym miejscu, co w przegrupowaniu pasteurow-
skim, tj. ulega zerwaniu wigzanie N'1 - C(e).
ChO-179
Badania nad pochodnymi dekalenu
Researches on the Dekalene Derivatives
J. SUSZKO, Jr. ZARNOWSKI
Zaktad Chemtt Organtcznej Uniwersytetu im. A. Micktewicza, Poznan
Zamierzaj,jc przystgpi6 do przestudiowania pewnych zagadnien przestrzennych
ukladu dekalenu wykonaligmy badania syntetyczne.
Material wyj?ciowy stanowily 2,6- oraz 2,7-dwuhydroksynaftaleny. Hydroge-
nacja tych zwi4zk6w za pomocq sodu i alkoholu zawiodla. Skuteczna okazala sig
hydrogenacja katalityczna pod znacznym cignieniem z zastosowaniem niklu Ra-
neya W-7. Produktem reakcji byl olej przejawiajgcy wlasnogci alkoholu.
Produkty redukcji utleniligmy do 2,6 i 2,7 dekalenodion6w, kt6re zachowywaly
si@ jak pohlezenia chemiczne a nawet konfiguracyjnie jednolite:
a) Dekaleno-2,6-dion, t. t. 63-64?; dwuoksym t. t. 219-221?.
b) Dekaleno-2,7-dion, t. t. 65-66?; dwuoksym t. t. 183-184?.
Przypuszczamy, ze sq to dwuketony o konfiguraeji trans.
Dwuketony poddaligmy redukcji do alkoholi:
a) hydrogenacja w kwasie octowym wobec platyny daje:
Dekaleno-2,6-diol, t. t. 147-148?, dwuoctan t. t. 98-100?.
Dekaleno-2,7-diol t. t. 151?, bisfenylouretan t. t. 131-133?.
b) w hydrogenacji sodem i alkoholem powstajEt:
Dekaleno-2,6-diol olej, dwuoctan t. t. 59-61?.
Dekaleno-2,7-diol t. t. 125-126?, bisfenylouretan t. t. 98?.
Uwazamy. ze stosuj4c regulg Skity mozna zwi4zkom powstalym w wyniku
redukcji na itwa?no przypisa6 konfiguracj@ cis, a zwiEzkom powstalym na alka-
liczno -.trans w stosunku do. calego piergcienia dekalenu.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChO-180
Zmiany zawartosci al fa- i beta-karotenu w kubinie
ioktym w czasie jego wegetacji
Alpha- and beta-Carotene Content Changes. in Yellow
Lupine During Vegetation Time
A. SYKUT, Z. WIERZCHOWSKI
Katedra Chemit Ogolnej Wytszej Szkoty Rolntczej, Lublin
Zbadano zmiany w zawartosci obu izomer6w w calej roslinie lubinu z6ltego
bd 23 V do 18 VIII. Analizowano oddzielnie liscie, lodygi i kwiaty. Sum@ karo-
ten6w oznaczono chromatograficznie na kolumnie A1203. Izomery rozdzielono na
kolumnie Ca(OH)2. Karoteny zidentyfikowano przez pomiar widma absorpcyjnego.
Otrzymane wyniki opracowano metodami statystycznymi. Zmiany w okresie
wegetacji wiosenno-letniej byly nast@puj4ce:
1) do 15 Mpca konoentra.cja 'karoten6w tiv .19ciach podwaja si@ i osi4ga ma-
?ksimum 7,4 mg?/o w swieiej masie. Podczas dojrzewania strgk6w spadek kon-
centracji = e. 27?/o;
2) koncentracja karoten6w w lodygach (co najwy2ej 1/7 koncentracji lisci) od
wiosennego maksimum 0,6 mg?/o spada do stalego poziomu 0,27 mg?/o;
3) koncentracja alfa-karotenu w lisciach: 0,37-0,6 mg?/o. tj. 8,4?/o sumy izo-
mer6w;
4) koncentracja sum,y karoten6w w kwiatach: 2 mg?/o, zas alfa-karoten
1,2 mg?/o, tj. 57,2?/o calosci karoten6w.
Niektore reakcje tiosiarczanu
Some Reactions of Thiosulphate
T. W. SZCZEPKOWSKI
Zaklad Chemii Ftzjologicznej Akademii Medycznej, Krakow
Stwierdzono, 2e tiosiarczan reaguje z cystein4 z wytworzeniem siarkowodoru
1 kwasu cysteinosulfonowego. Stosuj4c tiosiarczan i cysteinq znakowane promie-
niotw6rczym nuklidem 35S, mo2na bylo wykazac, 2e siarka siarkowodoru pochodzi
z zewn@trznego atomu siarki tiosiarczanu i 2e reakcj@ mo2na wyrazi6 nasttipu-
j4co:
R-SH + -S-S03- -* R-S-S03 + HS- (R = HOOC.CHNH2.CH2-)
Stwierdzono, 2e i inne tiole, jak np. glutation i dwutiole jak np. dwumerka-
topropanol, reaguj4 r6wnie2 z tiosiarczanem z wydzieleniem siarkowodoru.
Tiosiarczan reaguje z cystyn4 z wytworzeniem zwi4zku, kt6ry nazwano kwa-
sem cysteinotiosulfonowym. Reakcja przebiega w mysl schematu:
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Kwas cysteinotiosulfonowy powstaje r6wnie2 podczas utleniania jodem mie-
szaniny cysteiny i tiosiarczanu:
R-SH + -S-SO3 + J2 R-S-S--SO,+ 2J- + H+
Tiosiarczan reaguje z tetrationianem, przy czym powstajq politioniany: tritio-
nian, pentationian, heksationian i dajgcy si@ wykazac chromatograficznie hepta-
tionian.
Po#4czenia hematynowe tienku azotu
Haematin Compounds of Nitroic Oxide
T. W. SZCZEPKOWSKI
Zaklad Chemii Fizjologtcznej Akademit Medycznej, Krakow
Badano wlasnosci spektralne i magnetyczne polgczer tienku azotu z hemo-
proteidami i hemo- oraz hemichromami. Badania wlasnosci magnetycznych umo-
iliwnly wg14d w stnukturQ ;wytworzonych kornpleksaw. Wlasnosci spektralne po-
lgczerr tienku azotu z hemoproteidami pozwolily na wyciggnigcie wnioskow doty-
czgcych rodzaju grup skoordynowanych z ielazem hematynowym hemoproteidu,
tzw. grupy hemafilnej pochodz4cej z cz4steczki bialka hemoproteidu.
W sprawie budowy czerni anilinowej
On the Structure of Aniline Black
K. SZYC-LEWANSKA, W. DANIELEWSKI, I. A. NOWAK
Katedra Technologti.Organicznej II Politechniki, Warszawa
Za pomoc4 pomiardw absorpcji w ultrafiolecie i podczerwieni potwierdzono
poprzednio dokonane spostrzeienia, ie budowa czerni anil.inowej nie jest zgodna
ze wzorami podawanymi przez Willstattera i Greena, lecz odpowiada raczej bu-
dowie anilinochinonow.
O produkcie nitrowania bkt 9), gdzie praktyczna stosowalnogc og6lnie
uiywanych elektrod jest iadna lub bardzo ograniczona. Odnosi siq to przede
wszystkim do elektrody szklanej i antymonowej. Natomiast elektroda blzmutowa
ma w tym obszarze przebieg prostoliniowy, reaguje czujnie i duiymi skokami:
potencjal6w na zmiany pH. Potencjal jej ustala siq bardzo szybko. Wystarczy:
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
bowiem odczekac tylko 2-3 min. przy pomiarze pH, a 30 sec. podczas wykonywa-
nia miareczkowania metoda, potencjometryczncl.
Do pomiar6w stosowano mikroogniwo konstrukcji Kamieriskiego z mikro-
elektrodQ bizmutowzi jako wska2nikow4 i elektrody} kalomelow4 n/10 jako odnie-
sieniowEl. Opisano szczeg6lowo sporzgdzanie mikroelektrody Bi. Pomiary poten-
cjalow wykonywano z pomoca, elektrometru Lindernanna. Naczyfiko pomiarowe
utrzymywano .w . iternp. 20?C (termostat). Roztw6r tui pried pomiarem nasycano
2 min. powietrzem, oczyszczonym od CO2.
Badano wplyw r6inych czynnik6w na wlasno?ci mikroelektrody bizmutowej,
jak np.: odtwarzalno?c potencjalow, zaleino?c funkcjonalna E = f(pH), wsp6l-
czynnik AE/ApH, czulo?c na zmiany koncentracji kwas6w i zasad organicznych
w roztworach wodnych i alkoholowo-wodnych itd.
Ustalono nast@pujgce wlasno?ci mikroelektrody bizmutowej:
1) zadowalajgc4 odtwarzalno?c potencjal6w uzyskuje si@ przez szlifowanie jej
na plytce kwarcowej;
2) ruch roztworu tylko w malym stopniu wplywa na jej potencjal; przy stalej
szybko?ci strumienia roztworu SEM ogniwa: Bi(0,1 n KC1) Hg. Hg2C12/0,1 n KC1 jest
stala;
3) w wodnych roztworach buforowych d1a zakresu pH 3-12 wykazuje liniowq
zaleino?e E = f(pH). Dla badanej elektrody ustalono nast@pujlce r6wnanie:
E = 0,055 pH;
4) obliczono wsp6lczynnik iE/ApH = 0,056 V;
5) reaguje czule na zmiany koncentracji kwasow i zasad organicznych w roz-
tworach wodnych i alkoholowo-wodnych; roztwory kwasow wywoluja szybszq
i wigkszq zmian@ potencjalow nii roztwory zasad o analogicznym st(Zieniu;
6) roztwory soli obojgtnych wywierajq niewielki wplyw na warto96 potencjalu
elektrody, przy czym wyrainiej obserwuje si@ przesuniEicia ku warto?ciom bar-
dziej ujemnym w kwa?nym zakresie pH;
7) substancje utleniajace przesuwaja nieraz znacznie potencjal mikroelektrody
ku warto?ciom bardziej dodatnim, natomiast redukujgce ku bardziej ujemnym;
-te ostatnie dzialaj4 znacznie slabiej.
Badania powyisze potwierdzaj4 wyniki innych autorow, kt6rzy podkre?lili
zalety elektrody Bi. Nadaje siq ona przede wszystkim do miareczkowania po-
tencjometrycznego.
ChA-20
Przyk#'ad zastosowania mikroelektrody bizmutowej
do miareczkowania potencjometrycznego
The Aplication of the Bismuth Microelectrode
in the Potentiometric Titrations
Z. DOLIIRSKI
Katedra Chemu Fizycznej i Elektrochemit Uniwersytetu Jagielloisktego, Krakow
Badania' kilku autorow wykazaly, ie do miareczkowania potencjometrycznego
alkaloid6w moina stosowac elektrody szklanq lub antymonowq. W por6wnaniu
z tymi elektrodami mikroelektroda bizmutowa wykazuje lepszEl przydatno?c do
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
miareczkowania w obszarze alkalicznym (pH 9-14). Celem pracy bylo sprawdze-
nie przydatnosci mikroelektrody bizmutowej jako elektrody wskaznikowej w mi-
' kroogniwie konstrukcji Kamienskiego do potencjometrycznego miareczkowania
chlorowodorku hioscyjaminy w roztworach mieszanych.
Miareczkowani a Iprowadzono w ~nast@puj4cych warunkach: stosowano n- ikro-
ogniwo Bi/0,1 n KCl/Hg?Hg2C12/0,1 n KCl oraz elektrometr kwadrantowy Linde-
manna; uiywano roztworow ok. 0,005 n alkoholowo-wodnych (30% i 80?/0 obj.)
i alkoholowo-benzynowo-wodnych (73,9?/o alkoholu, 19,6?/o benzyny o t. wrz. 65-85?,
6,5?/o wody) chlorowodorku hioscyjaminy oraz ok. 0,01 n wodorotlenku sodowego
i kwasu solnego. Miareczkowano bezposrednio sol alkaloidu odpowiednim roz-
tworem wodorotlenku sodu lub po?rednio, tzn. do soil alkaloidu dodawano sto-
sowny roztwor wodorotlenku sodu, a jego nadmiar odmiareczkowywano roztworem
kwasu solnego. Zmiany potencjalu wskaznikowej inikroelektrody bizmutowej
odczytywano w 30 sec. po kaidorazowym dodaniu porcji roztworu miareczkujgcego.
MikroelektrodQ bizmutowq szlifowano stale w ten sam spos6b w ciqgu 2-3 min.
przed kaidym miareczkowaniem. Temperatura otoczenia wahala siti ok. 2C? ? 1?
Na podstawie przeprowadzonych miareczkowan stwierdzono, ie moina precy-
zyjnie oznaczy6 ilosciowo niewielkie ilosci soli akaloidowej (2,5-4,5 mg). Najlepiej
wyksztalcone i stromo przebiegajgce krzywe miareczkowania potencjometrycz-
nego uzyskano w roztworze 80?/0 obj. wodnym etanolu.
Rozdzielanie ziem rzadkich na anionitach
The Separation of Rare Earth Elements on Anion Exchangers
R. DYBCZYt SKI
Zaktad Chemtt Anatttycznej Instytutu Badart Jqdrowych PAN, Warszawa
Kterownik Zaktadu prof. dr J. Minczewski
Badaino mozliwosci rozdzielania plerwiiastkaw ziiem rzadkich na anionitach
silnie zasadowych. Stwierdzono, ie jony lantanowcdw s4 zatrzymywane przez
anionit Amberlit IRA-400 w formie wersenianowej, skgd mo2na je desorbowa6
przez obniienie pH roztworu. W oparciu o znane wartosci stalych trwalosci kom-
pleksdw lantanowcdw z EDTA wykazano, ie reakcja to powinna siq nadawac do
rozdzielania pierwiastkdw ziem rzadkich metodq chromatografii kolumnowej.
Optymalne warunki? prowadzenia procesu ustalono na drodze pomiarow wspol-
czynnikdw podzialu poszczegdlnych lantanowcdw z uiyciem wskaznikdw promie-
nioiworczych. Badania kolumnowe wykaza(ly? ie moiliwe jest wyd:ajne rozdziele-
nie sladowych ilosci lekkich ziem rzadkich, przy czym' kolejnosc wymywania
jest odwrotna nii w przypadku elucji ziem rzadkich czynnikami kompleksujgcymi
z kolumn kationitowych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChA-22'
Czujniki elektryczne I.N. jako detektory
w chromatografii gazowej
The Electrical Gas Detectors I.N. in Gas Chromatography
J. J. GLOGOCZOWSKI, M. CELARY
Zaktad Geochemii Instytutu Naftowego, Krakow
W Instytucie Naftowym opracowano w latach ubieglych kilka typbw czujni-
k6w elektrycznych do analizy gazu, opartych na pomiarze przewodnictwa cieplnego
gazu lub na pomiarze ciepla spalania gaz6w palnych (Dobrzyniecki, Kmiecki;
Zakrocki, Szura). Czujniki to wyzyskano do skonstruowania szeregu urzildzen
sluzacych do oznaczania malych stgzeii wgglowodor6w lub innych gaz6w palnych
w powietrzu (metynomierz g6rniczy, eksplozymetr i inne).
Ostatnio przeprowadzono pr6bQ zastosowania tych czujnik6w jako detektor6w
w analizie chromatograficznej gazowej. Zbadano szczeg6lowo charakterystykq
pracy tych detektorow, u2ywaj4c jako mieszanki wzorcowej - propanu technicz-
nego zawieraj4cego: metan, etan, propan, butan i n-butan, za? jako gazu no?ne-
go - powietrza. Kolumn@ chromatograficznEl wypelniono no?nikiem krzemionko-
wym krajowym, zwilzonym 20?/o-owym dwubutyloftalanem.
Stwierdzono pelnq sprawno?c czujnika tego typu jako detektora w analizato-
rach chromatograficznych.
ChA-23
Analizatory chromatograficzne gazow IN-3 I IN-4
The Chromatographic Gas Analysers IN-3 and IN-4
J. J. GLOGOCZOWSKI, T. SZURA, M. CELARY
Zaktad Geochemii Instytutu Naftowego, Krakow
Opracowano dwa typy analizator6w chromatograficznych do analizy gaz6w.
Przeznaczone sq one do analiz gazu ziemnego propanu. technicznego, gazu kokso-
wniczego i innych mieszanin gazowych zawieraj$cych H2, N2, 02, CO, CO2 oraz
wQglowodory nasycone i nienasycone do C4.
Konstrukcjq an4lizator6w oparto zasadniczo na analizatorach standardowych
Janaka, zakres ich zastosowan jest podobny. Jako gaz no?ny stosuje si@ dwutlenek
w@gla, jako detektor sluzy azotometr wypelniony roztworem KOH. Kolumny wy-
pelniono wgglem aktywnym lub no?nikiem krzemionkowym krajowym, zwilzonym
20?/o-owym dwubutyloftalanem. Do1na granica wykrywalno?ci dochodzi do 0,05?/?.
bezwzgl@dnej zawarto?ci skladnika.
312
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChA-24
Oznaczanie sladowych zawartosci kadmu i fosforu w azotanie
uranylu
The Determination of Trace Amounts of Cadmium and Phosphorus
in Uranyl' Nitrate
Zaktad Chemit Analitycznej Instytutu Badan Jgdrowych PAN, Warszawa
Kierownik Zaktadu: prof. dr J. Minczewski
Opracowano spektrofotometryczn4 metodq oznaczania sladowych zawartosci
kadmu i fosforu w azotanie uranylu. Do oznaczania kadmu wyzyskano reakcjq
kadmu z ditizoinem. Eks.trakcj@ kadmu prowadzono roztwoirem ditizonu w CC14.
Uran kompleksowano wtiglanem amonu. Oznaczano 0,1-10 ?g kadmu obok 1 g
azotanu uranylu. Maksymalny blEld wzglcdny w zakresie 1-10 tg Cd nie prze-
kracza; 5?/o, za? d1a 0,1 tg nie przekracza 10?/o. Zbadano wplyw przeszkadzaja,cych
metali, jak Ag, Cu, Bi, Al, Hg, Ni, Fe, Pb, Zu, Co i stwierdzono, ie nie wply-
wajcq one na oznaczanie kadmu (bl4d, ? 3?/0).
Fosfor oznaczono metod4 bl@kitu molibdenowego. 261ty heteropolikwas ekstra-
howano alkoholem amylowym i redukowano do blgkitu chlorkiem cynawym.
Oznaczano 0,1-10 ?g P obok 1 g azotanu bl@dem nie przekraczajEjcym 10?/o. Uran
w metodzie tej nie przeszkadza. Pierwiastki: Al, Fe, Co, Ni, Zn, Cd w_ ilosciach
15-krotnie wi(Zkszych od zawartosci kadmu powodujrE bl4d ? 6?/0, zas Cu, Pb, Ag,
Bi - blgd t 20?/o.
Zastosowanie procesow elektrochemicznych do chromatograficznego
rozdzielan.ia jonow
The Application of Electrochemical Processes for Chromatographic
Separation of Ions
A. GORSKI
Zaktad Metatoznawstwa Politechniki, Warszawa
Metody chromatogra6icznego rozdzielania jonow polegaJO na wyzyskaniu Tftnlc
w iloczynach rozpuszcza1nosci tworzgcych si@ na adsorbentach soli lub r62nic we
wsp6lczynnikach wymiany jonow, wreszcie we wspolczynnikach podzialu jon6w
migdzy dwa rozpuszczalniki.
W poszukiwaniu innych przyczyn rozdzialu chromatograficznego jonow zwro-
cono uwag@ na moiliwosc wyzyskania roinic we wlasnosciach elektrotechnicznych
jon6w, Udalo si@ wykazac, ie r62nice to mogEl star si@ podstaw6 rozdzieleti chroma-
tograficznych jonow.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChA-26
Chromatografia redukcyjna kation6w na cienkich warstwach metali
The Reduction Chromatography of Cations on Small Metal Layers
A. GORSKI, H. GORSKA
Zaklad Metaloznawstwa Politechniki, Warszawa
Badano warunki rozdzielania chromatograficznego kation6w na nosnikach
powlekanych cienkimi warstwami czynnych metali.
Zbadano wzajemny wplyw jon6w, sklady elektrolit6w, parametry geometryczne
i wreszcie mo2liwosci zastosowania pomiaru potencjometrycznego do sledzenia pro-
cesu chromatografii redukcyjnej.
ChA-27
Chromatografia redukcyjna kation6w
The Reduction Chromatography of Cations
A. GORSKI, E. KLOCZKO
Zaklad Metaloznawstwa Politechniki, Warszawa
Badano warunki rozdzielania chromatograficznego kation6w na kolumnach
wypelnionych sproszkowanymi metalami metodami chromatografii klasycznej
i czolow4.
Badano zale2nosc zmian pomi@dzy st@2eniem metalu przechodzElcego do roz-
tworu a st@2eniem metalu wydzielanego, sklad roztworow elektrolit6w oraz wza-
jemny wplywl rozdzielanych metali.
ChA-28
Chromatografia elektrolityczna jon6w
The Electrolytic Chromatography of Ions
A. GORSKI, J. MOSZCZYI SKA
Zaklad Metaloznawstwa Politechniki, Warszawa
Zbadano kilka uklad6w elektrolitycznych. Badano warunki chromatograficznego
rozdzielenia w roznych uikladach elektrodawych niekt6rych kation6w.
Przeprowadzono pr6by kontroli chromatograficznego wydzielania jon6w na
drodze porniaru natg2enia prqdu i zmian potencjal6w elektrod.
314
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Szybka metoda oznaczania B203 w szkle za pomoc4 slabego
trodfa powolnych neutronow
The Rapid Method of Determination of B203 by Means
of,a Source of Slow Neutrons
J. F. GR4BSKI, K. CZAPKIEWICZ
Katedra Ceramiki Politechntkt, Warszawa
Dzial Szkolenta Instytutu Badatt Jgdrowych, Warszawa
Zaktady Wytw6rcze Lamp Elektrycznych tm. R6ty. Luksemburg, Warszawa
Zwykle metody oznaczania B203 w szklach (metoda oznaczania z uzyciem gli-
ceryny lub mannitu albo przez destylacjo boranu metylowego) sq ucigzliwe
i dlugotrwale.
Wysoki przekr6j czynny boru na absorpcj@ powolnych neutrohdw (763 barny)
w por6wnaniu z innymi pierwiastkami wystopujgcymi w szkle [Si - 0,16 b,
?0 - 3,68 b (15 eV), Ca - 0,43 b, Na - 0,47 b] nasungl my?1 Martelly i Sue (1946),
ze mozna t4 drog4 oznacza6 zawarto?c boru w szkle. Pierwsze badania przepro-
wadzil Govaerts (1950).
Zr6dlo neutron6w Ra + Be zawierajgce okolo 40 mC Ra znajduje sio w bloku
parafinowym o ?rednicy i wysoko?ci r6wnej 29 cm. Obok niego, w bloku, stawia
sio naczynko aluminiowe o wysoko?ci 45 mm, ?rednicy zewnotrznej 20 mm i gru-
bo?ci ?cianek 0,8 mm. Do polowy wypelnia sio je sproszkowanym szklem prze-
sianym przez sito niemieckie nr 20, kladzie blaszko srebrnq (detektor) o gru-
bo?ci 1 mm i ?rednicy 16 mm i przykrywa sproszkowanym szklem do wierzchu
naczylika. Czas na?wietlania neutronami wynosi 20 mm. . ; Przebiega reakcja:
1 0 7 + on -110
vAg - P- + 1$eCd
Czas polowicznego zaniku promieniotw6rczego 478Ag wynosi 2,3 min.
Po ukoliczonym na?wietlaniu wyjmuje sio aktywnq blaszko srebrnq z naczyfika,
czy?ci od szkla i umieszcza pod okienkiem licznika Geigera i Mtillera. Czas tej
operacji 1 min. Impulsy liczy sio w ciogu 5 min. Czas trwania jednego oznaczenia
nie przekracza wioc 40 min.
Wyniki odczytuje" sio na krzywej uzyskanej z pomiar6w d1a szkiel wzorco-
wych. Konieczne jest bardzo staranne zachowanie tych samych warunk6w geo-
metrycznych i czasu trwania poszczegolnych operacji w czasie oznaczania.
Dokiadno?6 oznaczerl:
przy zawarto?ci 0 - 0,5?/0 B203 w szkle wynosi t 0,10?/o B203
0,5 - 4,00/0 :h 0,23?/0
4,0 - 10,00/0 t 0,490/0'
Obecnie prowadzone sq dalsze badania nad wplywem stopnia uziarnienia prosz-
ku szkla i nad wplywem zmian warunkow geometrycznych na dokladno?c tego
oznaczenia.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
ChA-30
Merkurometr.yczne., miareczkowanie za pomocq
wskaznikow utleniajgco-redukcyjnych
The Mercurometric Titration with Redox Indicators
Z. GREGOROWICZ
Katedra Chemii Nieorganicznej Politechniki, Gliwice
Wskazniki redoksowe w obj@togciowej analizie strgceniowej znalazly zastdso-
wanie po raz pierwszy w argentometrii [E r d e y L., B u z a s I., V i g h K., Talanta,
1,377 (1958); E r d e y L., V i g h K., P o 16 s L., Talanta, w druku; E r d e y L.,
P o l o s L., G r e g o r o w i c z Z., Talanta, w druku]. Wysoki potencjal normalny
systemu redoks Hg2+ 2Hg (+ 0,80 V) bgdz 2Hg2+/Hg2+- (+ 0,91 V) umozliwia sto-
sowanie w merkurometrii wskaznikow utleniajgco-redukcyjnych zamiast dotychczas
uzywanych adsorpcyjnych lub strgceniowych. W merkurometrycznej analizie obj--.
to9ciowej w metodach strgceniowych oraz opartych na powstawaniu zwicqzkow
malo zdysocjowanych octan zasady bl@kitu wariaminowego (octan 4-amino-4-meto-
ksy-dwufenylaminy) zachowuje si@ jako wskaznik utleniajejco redukcyjny o po-
tencjale normalnym + 0,71 V. Pod dzialaniem slabego utlenianie minimalnym
nadmiarem jonow Hg2+ lub Hg2-L w punkcie rownowaznikowym, w obszarze
pH = 2-6, daje on produkt intensywnie blgkitny. Oznaczano jony chlorkowe,
bromkowe, cyjankowe, szczawianowe, fosforanowe i inne.
Wskafniki utleniajgco-redukcyjne w analizie
kolorymetrycznej sladow
The Redox Indicators in the Colorimetric Analysis
of Traces
Z. GREGOROWICZ
Katedra Chemii Nieorganicznej Politechniki, Gliwice
Wskaznik utleniaj4co-redukcyjny chlorowodorek zasady blqkitu wariaminowego
BW (chlorowodorek 4-amino-4'-metoksydwufenylaminy) [E r d e y L., B o d o r E.,
Z. anal. Chem., 137, 410 (1953)] zastosowano do kolorymetrycznego oznaczania sla-
dowych i1o9ci jonow srebra, miedzi i rtpci rzQdu 10-7 mola w 50 ml roztworu. Chlo-
rowodorek zasady bl@kitu wariaminowego po slabym utlenieniu tworzy produkt bl--
kitny, a po mocniejszym - fioletowoczerwony [E r d e y L., Z a 1 a y E., B o d o r E.,
Acta Chim. Acad. Hung., 12 251 (1957)] Reakcj@ ztleniania wskaznika BW jonami
wymienionych metali wyzyskano do kolorymetrycznego ich oznaczania. Opracowu-
jqc warunki oznaczen zbadano wplyw ilogci i st@zenia odczynnika, pH roztworu
i czasu reakcji na wartogc absorpcji gwiatla badanych roztworow. Wyznaczono
przebieg krzywych analitycznych i ich powtarzalnoft. Jony srebra, miedzi i rt@ci
oznaczano jako zanieczyszczenia w substancjach o wysokiej czystogci oraz w roz-
nych roztworach wodnych. -
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
O zastosowaniu rozproszonego promieniowania fi do przybliionego
oznaczania zawartosci niektorych substancji
The Application of Dispersed fl-Radiaton for Approximate
Determination of Some Substances
A. GROSSMAN, R. SWIERCZEK
Katedra Chemtcznej Technologh Wggta Politechntki, Gltwtce
Praca jest pr6bq wykazania moiliwo?ci poslugiwania siq dyspersjel czqstek (3
-do oznaczRn a zawar,to ei iniektorych substancji w przypadku, kiedy bardziej zaieiy
na szybkim i prostym post@powaniu nii na du2ej dokladno?ci oznaczania. Za
zastosowaniem promieniowania (3 przemawia dost@pno?6 odpowiednich 2r6del i mi-
nimalne zagroienie obslugi. Wzorem badaczy radzieckich, 'kt6rzy podobnie anali-
zowali stopy niekt6rych metali, wyzyskano w przeprowadzonych do?wiadczeniach
zale2no?6 miidzy liczby atomowq napromieniowywanej substancji i zdolno?ciq tej
substancji do rozpraszania czElstek. Zamiast okre?la6 i1o?6 popiolu pozostalego
po konwencjonalnym spaleniu pr6bki, okazalo si@ moiliwe bezpo?rednie oznacza-
nie zawarto?ci substancji mineralnej w wgglu przez pomiar liczby ezgstek (3 roz-
praszanych przez domieszki o wysokiej ?rednie] liczbie atomowej. Jako 2r6dla
radioaktywnego uiyto T1204, kt6rego promieniowanie (3 jest stosunkowo silnie roz-
praszane bez wywolania przenikliwych promieniowan fotonowych. Geometria ukladu
pomiarowego ~decyduje o aptymalnej odleglosoi badanej pr6bki od 2r6dla pro-
.nieniowania i licznika, przy kt6rej warto?6 rejestrowanego promieniowania roz-
proszonego jest najwipksza. Gdy grubo?6 pr6bki jest wipksza od tak zwanej gru-
bo?ci nasycenia, wynik pomiaru staje siq niezaleiny od masy pr6bki i jej cigiaru
nasypowego. R6wnie2 drobne ilo?ci wilgoci pozostale w pr6bkach nie wplywaja
na wyniki. Zale2no?6 mi@dzy natgieniem nasyconego promieniowania (3 rozpro-
szonego wstecznie a zawarto?ci4 substancji mineralnej jest prostoliniowa, o He
sklad chemiczny ?tej substancji w por6wnywanych pr6bkach pozostaje jednakowy.
Badanie wggli zawierajgcych r62ne substancje mineralne' wymaga opracowania
odrQbnych krzywych wzorcowych dla kaidej z nich.
Wykonanie oznaczenia zawarto?ci substancji mineralnej w w@glu opracowanq
metodq jest latwe i szybkie, nie wymaga dokladnego suszenia, spalania pr6bek,
kilkakrotnego waienia i przeliczania wyniku na jednostkq masy.
Podobnie moina oznacza6 przybliione zawarto?ci zwigzk6w cigiszych pier-
. wiastk6w rozpuszczonych w substancji o niskiej ?rednie] liczbie atomowej (na
przyklad stgienia soli olowiu w wodzie), kontrolowa6 przebieg chlorowania w@glo-
wodor6w itp.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Metoda wspo#strgcania cyrkonu z rozcienczonych roztworow
za pomocq kolektorow organicznych
The Coprecipitation of Zirconium from Very Dilute
Solution Using Organic Collectors
E. GWOZDZ.
Zaklad Chemit Analttycznej instytutu Badan Jgdrowych PAN, Warszawa
Kierownik Zakladu: prof. dr J. Mlnczewskt
Z bardzo rozciericzonych (10-6 - 10-7 m) roztworow chlorku cyrkonylu wspol-
strgcano cyrkon za pomocEl alizaryny oraz chinalizaryny z kwasem 31-nitro-4-
-hydroksyfenyloarsonowym. Do zakwaszanych kwasem solnym roztworow (pH
ok. 2,2) wprowadzano nasyc. roztwor alizaryny lub chinalizaryny w dioksanie.
Wypadal osad kompleksu alizaryny z cyrkonem. Dodatek kwasu fenyloarsonowego
powoduje wytrgcenie reszty cyrkonu z roztworu. Metoda pozwala na wytrgcenie
80-900/o cyrkonu z roztworow 10-7 M. Zbadano zaleznosc wspolstracania Zr,
onaczonego wskaznikiem beta-promieniotworczym 95Zr od pH w granicach
1,5-2,8 oiraz zaleznasc wspolstrgcania ad iioscd aio nika. Ustalono optymainy czas
i temperaturq pracy. Wzbogacenie Zr w osadzie oznaczano spektrograficznie
i radiometrycznie. Razem z cyrkonem przechodza, do osadu zelazo i glin.
ChA-34
Metoda identyfikacji grup rtgcioorganicznych zwi4zanych
z azotem i ilosciowego oznaczania zwi4zk6w rtgcioorganicznych
zawieraj4cych wi4zanie N-Hg
The Method for Identifying Organomercury Groups Bound
with Nitrogen and for Determination Quantitatively
Organomercury Compounds Containing N-Hg Bonds
Zaktad Syntezy Organtcznej PAN, Warszawa
Instytut Przemystu Organicznego, Warszawa
a) Metoda identyfikacji grup rt@cioorganicznych.
Proste merkaptany latwo xe+agujg ze zwigzkaMi rt@cioorganiiezniy!mi zawieraj4-
cymi wigza!nie N-Hg, twomzq zwigzki S-alkilo (arylo)-rtQciawe:
Z-S-H
N-Hg-R ---I' Z-S-HgR
gdzie Z = reszta heterocykliczna, R = alkil (aryl).
Z mieszaniny reakcyjnej, po zalkalizowaniu i rozcieiiczeniu jej wodq, krysta-
lizuje zwiqzek S-rt@ciowy w postaci b. czystej. Jako merkaptanow uzywano nast@-
pujgcych zwiazkow heterocyklicznych: 2-merkaptobenzotiazol, 2-merkaptobenzoksa-
zol i 2-merkaptobenzimidazol.
Otrzymane w wyniku powyzs'zych reakcji zwiigzki nt@cioorga'niczne nadajq
si@ do identyfikacji grup rt@ciowoorganicznych. Sq to substancje dobrze krystali-
zujqce, nierozpuszczalne. w wodzie, ktorych wlasnosci fizyczne byly publikowane.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
b) Metoda ilosciawego oznaczania zwi,gzk6w rtiQcioor?ga-
.nicznych.
Okreslenie procentowosci danego produktu polega na dodaniu do badanego
zwiqzku rt@cioorganicznego nadmiaru mianowanego roztworu soli sodowej 2-mer-
kaptobenzotiaizolu? odtsgczeniu wytr4canego merkaptydu alkilo- (arylo)-rtgoiowego
? i jodometrycznym oznaozemiu tego Inadnamaru.
Przeprowadzono ilosciowo oznaczenie srodka grzybob6jczego ,Panogen", zapra-
wy do ziarna ,Ceresan M" I innych zwigzk6w tego typu. Bl4d oznaczenia wynosi
ca la/o, czas trwania analizy ca 2 godz.
Amoniakat nadchloranu litu jako rozpuszczalnik
I roztwor podstawowy w polarografii
The Liquid Ammonia Solution of Lithium Perchlorate
as a Supporting Electrolyte in Polarography
W. HUBICKI, M. DABKOWSKA
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej, Lublin
Bezwodny LiC1o4 jest substancjzl silnie amoskopijnEl; pod wplywem NH2 two-
rzy ruchliwEl ciecz kt6rej sklad zaleiy od temperatury i prginosci NH3 nad niq.
Przy PNH3 1 atm. substancja to zachowuje stan ciekly powyiej 200?C. LiC104?
?nNH3 jest dobrym rozpuszczalnikiem wielu substancji organicznych i nieorga-
nicznych, zar6wno utleniaj4cych jak i redukujgcych, dotychczas przez nikogo nie
badanym. Ze wzgl@du na to, ie czynnikiem rozpuszczaj4cym jest amoniak, zasto-
sowanie LiC1O4?nNH3 pozwala na prac@ z cieklym NH3 w temperaturach duio
wyiszych od jego temp. krytycznej.
Ciekly LiC1O4?nNH3 ma duie przewodnictwo wlasne zdolnosci jonizacyjne,
dzieki kt6rym moina go stosowac jako roztwor podstawowy w polarografii. W po-
r6wnaniu do innych cieklych amoniakat6w dotychczas badanych posiada o wiele
wi@kszy zakres stosowalnosci w oznaczeniach polarograficznych, bowiem rozklad
jego nast@puje przy okolo -1,6 V (wobec anody rtgciowej spoczynkowej przy czu-
losci 1: 50).
Zastosowanie LiC1O4?nNH3 jako roztworu podstawowego i rozpuszczalnika
pozwala na przeprowadzenie w prosty spos6b pomiar6w polarograficznych nawet
powyiej 100?C (podano przyklady), co jest niewykonalne w innych cieklych amo-
niakatach ani w cieklym amoniaku.
ChA-36
Polarograficzne oznaczanie Sb w ciekfiym amoniakacie jodku amonu
The Polarographic Determination of Antimony in the
Liquid Ammonia Solution of Ammonium Iodide
W. HUBICKI, S. JUSIAK
Katedra Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Marii Curie -Sklodowskiej, Lublin
Bezwodny jodek amonu chlonie gazowy NH3 tworzcc w temp. pokojowej ciecz
o wlasnosciach wybitnie redukujc1cych. Ciecz to przewodzi dobrze prod elektrycz-
ny, rozpuszcza wiele substancji, mi@dzy innymi i elektrolity. W odr6 nieniu od
innych cieklych amoniakat6w moina w roztworze tej cieczy oznaczyc polarogra-
ficznie jony antymonawe. Sole antymonawe zaleinie od anionu dajcl jedn0 lub
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
dwie dobrze wyksztalcone fale. W pewnych granicach stazei ? stwierdzono liniowa
zaleinok pomigdzy wartoscia pradu dyfuzyjnego a stczeniem jon6w Sb3+.
ChA-37
Oznaczenia manganometryczne w cieczy Diversa
The Manganometric Determinations in the Divers Liquid
W. HUBICKI, J. MATYSIAK
Katedra Chemii Nteorganicznej Uniwersytetu Marti Curie-Sktodowskiej, Lublin
KMnO4 w roztworze cieczy Diversa
mi@dzy innymi titlenia w tym roztworze
wykazuje wlasnosci
N2H4, jony Cu+.
Wyzyskujac fakt; ze jony MnO4 w roztworze NH4NO3?nNH3
anodowo-katodowym dobrze wyksztalcona fal@ polarograficzna,
daja w zakresie
przeprowadzono
w cieczy Diversa amperometryczne miareczkowania szeregu substancji
jacych.
Miareczkowanie potencjometryczne w roztworze
(CH3)3NH(CH3000) . 3CH3000H
The Potentiometric Determination in (CH3)3NH(CH3000) . 3CH3000H
W. HUBICKI, K. WIA,CEK
Katedra Chemu Nieorganicznej Uniwersytetu Marti Curie-Sktodowskiej, Lublin
Octotr6jsolwat octanu tr6jmetyloaminy jest ruchliwa ciecza o t. wrz. 154?,
krzepnaca ponizej -67?C. Przewodnictwo wlasciwe tego zwiazku w stanie bez-
wodnym w temp. 18? jest rzgdu 1.10-22-1 cm-1. Przydatnosci tego zwiazku jako
rozpuszczalnika niewodnego dotychczas nie badano. Jest on dobrym rozpuszczal-
nikiem wielu substancji, zar6wno o typie elektrolit6w jak i nieelektrolit6w. W roz-
tworze jego mozna przeprowadzac reakcje straceniowe lub redox. Przeprowadzone
argentometryczno-potencjometryczne miareczkowania dawaly wyniki powtarzalne.
Skok potencjalu w punkcie stechiometrycznym wynosil okolo 200 mV, w reakcjach
zas utleniania, np. N2H4?N2SO4 za pomoca KJO4 lub SnC12 za pomoca K2>Cr2O7,
skok potencjalu byl w granicach 250-300 mV.
Oznaczanie polarograficzne okowiu w ciek#ym
bezwodnym amoniakacie azotanu litu
The Polarographic Determination of Lead in Liquid
Ammonia Solution of Lithium Nitrate
W. HUBICKI, Z. ZYCHIEWICZ-ZAJDEL
Katedra Chemii Nieorganiczr znis
or II
(3) [DFKA.Cr(III)] DFK + Cr(III);
odbarwienie
barwne
(5) 5DFKA
+ 6Cr(II) -i 2[DFKA.Cr(III)] + 3DFK + 4Cr(III)
zabarwienie barwne
(6) 2[DFKA.Cr(III) + 3DFK
-{-4Cr(III) + 4Cr(II) odbarwienie-+ 5DFK ? lOCr(IH)
Stwierdzono rowniez, ze DFKA rozpuszczony w lodowatym kwasie octowym
lub kwasie mrowkowym tworzy trwale roztwory barwne o widmie absorpcji iden-
Barwa znika po rozciei czeniu wodq. Podobne zabarwienie wyst@puje po dodaniu
DFKA do st@z'. H2SO4 i'HCI, jest jednak nietrwale:
Mozna by stad wnioskowac, ze barwa wyst@puj~ca w tej reakcji pochodzi od
reakcji i jest utrwalana przez ? Cr3: oraz protony (w st~z: kwasach organicznych).
.
Kolorymetryczne oznaczanie fenoli
jedno i dwuwodorotlenowych
The Reaction of Chromium with Diphenylcarbazide
and biphenyl Carbazone
J. MINCZEWSKI, W.
TheColorimetricDetermination of Mono- and.Dihydroxyphenols
(fenolu, krezoli, ksylenoli,
pirokatechiny, homopirokatechiny, rezorcyny, orcyny,
o- i p-fenylof enolu) za pomoc4 p-nitroaniliny,. 4-aminoantypiryny. i 2,6-dwubromo-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002
-7
i.ML6DECKA
Reakcja chromu z dwufenylokarbazydem(DFK)` i dwufenylokarbazonem (DFKA)
a
wn
'
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
chinonochloroumidu. Podano warunki wykonywamia pomiaraw kolor.ymetrycznych
i zakresy stg2eli. oznaczanych substancji.
Oznaczanie hydrochinonu
The Determination of Hydroquinone
J. MLODECKA
Zaklad Analityczny Instytutu Chemit Og6lnej, Warszawa
Podano spos6b? oznaczania hydrochinonu (I) wyzyskujacy jego reakcjq z Fes+.
W przypadku malych ilosci I (powy2ej 25 ~~tg/50 ml) reakcjq przeprowadza siq
w roztworze zbuforowanym (pH 5,2), a nastgpnie oznacza zredukowane 2elazo
kolorymetrycznie za pomoca a,a'-dwupirydylu. W przypadku wyiszych zawar-
to?ci I (powy2ej 0,05 g w badanej pr6bce) po przeprowadzeniu utlenienia ekstra-
huje siq chloroformem produkt reakcji i okresla jego zawarto66 jodometrycznie.
Obecnosb rezorcyny nie przeszkadza oznaczeniu, pirokatechinq usuwa siq przez
wytracanie za pomoca octanu olowiawego.
Zasada nowej metody konduktometrycznego miareczkowania
substancji powierzchniowo-czynnych chlorowodorkiem p-toluidyny
The Principle of the New Method for Conductometric Titration
of Surface Active Substances with the p-Toluidine Hydrochloride
H. NIEWIADOMSKI, W. ZWIERZYKOWSKI
Katedra Technoltigii Ttuszcz6w, Politechnika; Gdansk
.Opracowano metodq ilo?ciowego oznaczania substancji axliono-aktywnych typu
alkilosulfonianow alkilosiarczan6w i alkiloarylosulfonianow na 'drodze kondukto-
metrycznego miareczkowania chlorowodorkiem. p-toluidyny.
Uzyskane ? podczas miareczkowania wodnych roztwor6w bznaczonej substancji
.krzywe zmiany przewodnictwa w zale?no?ci od ilo?ci dodanego chlorowodorku
p-toluidyny wykazuja minimum. To minimum osiqgane jest przy pewnym stalym
stosunku molowym n - chlorowodorku p-toluidyny do substancji powierzchniowo-
,-czynnej. Wartosci n sa r62ne dla r62nych substancji. Nie zale2a one od stgte?i
miareczkowanej substancji i. ?chlorowodorku p-toluidyny, od.-pH w zakresie pH 7
1 od obecno?ci soli nieorganicznych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Spektrofotometryczne badanie kornpleksu moryny z pierwiastkami
ziem rzadkich
The Spectrophotometric Study of Morine Complexes with Rare
Earth Elements
T. NOWICKA-JANKOWSKA, J. MINCZEWSKI
Zakiad Chemii Analitycznej Instytutu Badan Jgdrowych PAN, Warszawa
Na podstawie zestawienia zwigzk6w organicznych reaguj4,cych z ziemiami rzad-
kimi wytypowano zwigzki organiczne, kt6re powinny dawac reakcje z pierwiast-
kami ziem rzadkich, m.in. moryn@. Stwierdzono, ze moryna daje bardzo czulq
reakcj@ z pierwiastkami ziem rzadkich; pozwalajgcq oznaczac spektrofotometrycznie
ziemie rzadkie w roztworze o st@zeniu rzgdu 10-1 ?g/m1. Reakcja nie jest jednak
dogodna do cel6w analitycznych ze wzgledu na duzy wplyw pH.
Zbadano szczeg6lowo reakcjg moryny z prazeodymem. Kompleks moryny
z prazeodymem jest najtrwalszy przy pH - 4,3, rozklada si@ calkowicie przy
pH 3,3. Zbadano sklad kompleksu za pomocq szeregu metod spektrofotometrycz-
nych. Dotychczasowe wyniki wskazujq na stosunek prazeodymu do moryny w kom-
pleksie nizszym od 1.
Dalsze badania, maj4ce na celu dokladne ustalenie skladu kompleksu Pr i mo-
ryny oraz ustalenie wplywu pH na kompleksy moryny z innymi pierwiastkami
ziem rzadkich, sq w toku.
Czu#osc testu fluorescencyjnego dla aminokwasow
The Sensitivity of the Fluorescence Test for Aminoacids
J. OPIEIVSKA-BLAUTH, M. SANECKA, M. CHARFiZIISKI
Zaktad Chemit Fizjologicznej Akademii Medycznej, Lublin
Okre?lono ezulo?6 testu fluorescencyjnego d1a dwudziestu kilku aminokwas6w
w por6wnaniu z czulo?cia reakcji ninhydrynowej, izatynowej i z alloksanem.
Dla wiekszosci aminokwas6w czulo?c testu W jest slabsza w por6wnaniu
z reakcjq ninhydrynow4. Do wyjgtk6w.-nale2aly: tryptofan, tauryna i asparagina.
Ponadto przeprowadzono badania por6wnawcze, stosuj4c: 1) lamp@ analityczna-
z filtrem Wooda; 2) lamp@ analityczn4 z filtrem Wooda, bibule impregnowanq
1,2-naftochinono- i 4-sulfonianem sodu; 3) lamp@ analityczna ,Chromatolit" (okolo
2500 A).
Test fluorescencyjny zastosowano do wykrywania i ' identyfikacji mieszanin
aminokwas6w na chromatogramach bibulowych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Rozdzielanie zwi4zk6w kompleksowych miedzi' z aminokwasami
od wolnych aminokwasow oraz jonow miedzi metodq
elektroforezy bibukowej
The Separation of Copper Aminoacid Complex Compounds
From Free Aminoacids and Copper Ions by Paper Electrophoresis
J. OPIE&SKA-BLAUTH, M.,SZWAJ, M. KANSKI
Zaktad Chemtt Ftzjologtcznej Akademtt Medycznej, Lublin
Metodami Manyaka, Murphy i Martella, Neuberga i innych otrzymywano
zwiazki kompleksowe miedzi z nast@pujacymi aminokwasami: glicyna, seryna,
treonina kwasem asparaginowym, kwasem glutaminowym, asparagina, glutamina,
lizyna i ornityna.
Metodami chromatografii bibulowej nie udalo siq rozdzielic jonow miedzi od
wolnych aminokwasow i ich polaczeh kompleksowych z miedzia. Wi@kszosc zwiaz-
k6w kompleksowych? miedzi z aminokwasami oddzielono od jonow miedzi i wol-
nych aminokwasow metoda elektroforezy bibulowej.
Okreslono optymalne warunki rozdzialu, rodzaj roztworu ' buforowego, jego pH,
moc jonowa, spadek potencjalu i czas rozdzialu.
Metoda chromatograficzna oznaczania glikoalkaloidow
w ziemniakach
The Chromatographic Determination of Glycoalkaloids in Potatoes
Katedra Technotogit Chemtt Spotywczej i Towaroznawstwa Ladunkbw
Wytszej Szkoty Ekonomteznej, Sopot
Opierajac siq na opracowanych i opublikowanych przez autora wynikach ja-
kosciowego rozdzialu glikoalkaloid6w ziemniaczanych a-solaniny, a-chaconiny i de-
misyny oraz cukr6w w nich zawartych, opracowano metod(Z ilosciowego oznaczania
tych glikoalkaloidow obok siebie. '
a-solaniny i a-chaconin@ oznaczano ilosciowo na dw6ch drogach - z zawartosci
aglikonow, stosujac metod@ Alberti, oraz dla porownania po zhydrolizowaniu czq?ci
cukrowej glikoalkaloid6w z zawartosci I-rammozy, po oddzieleniu jej od innych
cukrow na drodze chromatografii bibulowej. Demisyng oznaczano po zhydrolizo-
waniu czgsci cukrowej glikoalkaloid6w z zawartosci d-ksylozy, po oddzieleniu
jej od innych cukr6w na drodze chromatografii bibulowej.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For
Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
354
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246A008100120002-7
ChA-107
Zastosowanie metody chromatograficznej i polarograficznej
do oznaczania glikoalkaloidow w ziemniakach.
The Application of Chromatography and Polarogra'phy to
h D fGl Ikl d P
t e Determination o ycoa a of s in Potatoes
T. PIERZCHALSIO
OmOwiono dotychczasowe metody oznaczania glikoalkaloidow w ziemniakach
ze szczegolnym uwzgl@dnieniem metody stosowanej w dotychczasowych pracach
autora i metod nowych przez niego opracowanych.
W oparciu o wlasne metody oznaczen ilosciowych zbadano zmiany stqzen gliko-
ChA-108
Oznaczanie gliceryny kwasem nadjodowym w obecnosci cukrow
The Determination of Glicerol with Periodic Acid in the
P fS
Presence o ugars
F. POLAK, L. WILKOSZ
Zbadano wplyw stckenia kwasu siarkowego, czasu reakcji oraz rozcienczenia
na oznaczanie gliceryny kwasem nadjodowym metodq Fleury i Lange'a [J. Phdrin,
Chico., 27, 107 (1933)]. Stwierdzono, ze gliceryna utlenia sic w przeciggu kilku mi-
stopniu od ilosci substaneji utlenianej: 1 gczqsteczka sacharozy zukywa 3 gczq-
steczki kwasu nadjodowego, a glukozy - 5 gczqsteczek.
Przeprowadzone oznaczenia gliceryny w obecnosci glukozy lub sacharozy wyka-
3-minutowe; w obecnosci glukozy wyniki oznaczen gliceryny sq jednak za duke.
Ilosciowe oznaczanie aminoheksoz 2,4-dwunitrofenylohydrazyn~
The Quantitative Determination of Aminohexoses
with 2,4-Dfnftrophenyihydrazfne
J. POPOWICZ
Opracowano metody fotometrycznego oznaczania 2,4-dwunitrofenylohydrazon6w
azotawym, wystarczajgco czulq i dokladnq (? 1%) do analizy biochemicznej. Krzy-
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Pr6bki aminoheksoz w 1,5 ml 20?/o-owego kwasu tr6jchlorooctowego miesza siq
z 0,4 ml 10?/o-owego NaNO2 i umieszcza na 15 min. we wrzacej lazni wodnej,
nastgpnie dodaje siq 0,3 ml 6?/o-owego mocznika i zn6w umieszcza we wrzgcej
lazni na 15 min. Po ozi@bieniu dodaje sie, 0,1 ml 0,1?/o-owego roztworu 2,4-dwu-
nitrofenylohydrazyny w etanolu i 0,5 ml buforu octanowego (2 m, pH 5). Pr6bki
umieszcza siq na 30 min. w temp. 37?, nastepnie dodaje po 3 ml 3?/o-owego NaOH
i po 15 min. odczytuje w fotometrze Pulfricha przy s = 1 cm i filtrze S47.
Rozdziafi kwasow dwukarboksylowych na kolumnach chitynowych
The Chromatographic Separation of Dicarboxylic Acids
on the Columns of Chitine Powder
J. POPOWICZ, M. JOZWIK
Zakiad Chemtt Ogbtnej Akademtt Medycznej, Bialystok
Opieraji}c siq na poprzednich wlasnych badaniach [Roczniki Chem. 31, 315
(1957)] rozdzielali?my na kolumnach chitynowych i celulozowych mieszanin@ kwa-
sbw: szczawiowego, bursztynowego, glutaminowego, asparaginowego, winowego
i cytrynowego. Ostrzejszy rozdzial skladnik6w mieszaniny uzyskali?my na kolum-
nach chitynowych.
Stosowany rozpuszczalnik - propanol: woda: kwas octowy = (29: 10: 1).
Kolejno?6 wyplywu: a) na kolumnach chitynowych: kwasy glutaminowy cytry-
nowy, bursztynowy, winowy, asparaginowy i szczawiowy; b) na kolumnach celu-
lozowych: kwasy szczawiowy, bursztynowy i asparaginowy razem, nast@pnie ko-
lejno: cytrynowy, bursztynowy i winowy.
Wykrywanie potasu, rubidu, cezu i amonu w postaci
krokonianow podwojnych
The Detection of Potassium, Rubidium, Cesium
and Ammonium as Double Croconates
S. PREBENDOWSKI
Zaktad Chemii OgOtnej .tgsktej Akademii Medycznej, Zabrze - Rokitnica
Opisany poprzednio spos6b wykrywania sodu w postaci czerwonego NaKC5O5
mozna zastosowa6 przez odwr6cenie jako reakcjq na K+, jezeli w roli odczynnika
u2y6 0,2 lub 0,0025?/o-owego roztworu krokonianu sodowego, odpowiednio do wy-
krywanego st@zenia K+. Spos6b wykonania i uwarunkowanie metody s4 takie
same, jak podczas wykrywania sodu. Czulo?6 0,017 ?g K+ w stgzeniu 1 : 1 000 000.
Jednakze pr6ba na potas nie jest specyficzna, gdy2 intensywnie zabarwione kro-
koniany podw6jne z sodem tworz;q r6wniez rubid (1 : 300 000), cez (1 : 50 000) i amon
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
(1:800000); w nawiasach podano graniczne st@ienia wykrywanych kationow.
W przypadku cezu zabarwienie jest pomaranczowe, nie czerwone, co obniia jego
dostrzegalnosc. Lit nie tworzy krokonianu podw6jnego ani'z potasem, ani z sodeni.
ChA-112
Wykrywanie kationu sodowego za pomocq krokonianu potasu
The Detection of Sodium with Potassium Croconate
S. PREBENDOWSKI, J. RUTKOWSKA
Zaklad ChemU Ogbinej Slgsktej Akademit Medycznej, Zabrze - Rokitnica
Intensywna barwa bezwodnego krokonianu sodowo-potasowego [Prebendowski S.,
Roczniki Chem., 31, 329 (1957)] pozwolila na opracowanie bardzo czulej, specyficz-
nej i prostej metody wykrywania Na+. Bladoi6lta pozostalo?c po odparowaniu na
porcelanie kropli 0,3?/o-owego roztworu krokonianu potasowego pokrywamy kroplq
roztworu badanego. W razie obecno?ci w nim Na+ w st@ieniu przynajmniej
1: 100 000 wyst@puje po odparowaniu na goraco czerwone zabarwienie. W przy-
padku wi@kszych rozcieticzeri Na+ stosujemy 0,005?/o-owy roztw6r odczynnika, co
pozwala wykryc jeszcze 0,017 ?g sodu w stgieniu 1 : 1 000 000. Roztwory odczynnika
sa trwale. Roztw6r badany powinien mie6 pH > 4 i byc wolny od kationow
tworzacych trudno rozpuszczalne krokoniany, a takie od Mg2+, Li+ i. NB4 , obni-
iajacych czulosc proby. Potas, rubid i cez nie.przeszkadzaja nawet w duiym nad-
miarze; w obecnosci 100-krotnej ilosci kaidego z nich moina wykryc 0,037 ?g Na+..
Reakcja przebiega z jednakowa czuloscia w roztworach azotanu, chlorku, ortofos-
foran6w, siarczanu, wodorotlenku i szeregu innych soli sodu z bezbarwnymi lub
slabo zabarwionymi (np. chromian) anionami.
ChA-113
P61ilosciowe oznaczanie niektorych kationow _za pomoq
krokonianu sodowo-potasowego
The Semiquantitative Determination of Some Cations with
Sodium-Potasskim Croconate . .
S. PREBENDOWSKI, J. RUTKOWSKA
Zaktad Chemit Ogbinej 57lgskiej Akademit Medycznej, Zabrze - Rokitnica
Dostrzegalnosc drobnych ilo9ci krokonianu sodowo-potasowego na porcelanie
[Prebendowski S., Roczniki Chem., 31, 329 (1957)] umoiliwia p6lilosciowe oznacza-
nie kationow tworzacych trudno rozpuszczalne i jasno zabarwione krokoniany,
tj. wickszo?ci bezbarwnych' kationow dwuwartogciowych Mee+. Jeieli kroplq roz-
tworu NaKC5O5 o znanej normalno?ci C zmieszac z r6wna objctoAciowo kropla?
N --- normalnego roztworu Mee+, czerwone zabarwienie NaKC5O5 wystapi po od-
parowaniu tylko w6wczas, gdy C > 2 N. Uiywajac odpowiedniego zestawu roztwo-
356
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
row odczynnika mozna w kilku kolejnych probach kroplowych okre?lic w przy-
blizeniu N.
Powyzszq zasadq wyprobowali?my na 0,35 do 0,00022 n roztworach siarczanu
kadmu stwierdzajqc, 2e blqd oznaczenia nie przekracza ? 150/0. Prowadzimy proby
z innymi Me2+ oraz w kierunku u9cislenia metody.
Wykrywanie i oznaczanie wody za pomocq
organoizotiocyjanianosilanow
The Detection and Determination of Water with the
Organic Isothiocyanate Silanes
J. PREJZNER
Katedra Chemtt Nieorganfcznej Polftechntkt, Gdansk
Kterowntk Katedry: prof. dr int. W. Rodziewtcz
Organoizotiocyjanianosilany, pochodne silanu SiH4, sluzyE mogq w okre?lonych
warunkach do wykrywania i oznaczania wody, zwlaszcza w rozpuszczalnikach
organicznych. Organizotiocyjanianosilany otrzymuje sip, zazwyczaj w reakcji odpo-
wiednich organochlorosilanow z rodankami niektoaych nnetali ciQzkich. Sq to sub-
stancje na ogol dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych; pod wply-
wem wody ulegajq hydrolizie z utworzeniem kwasu rodanowodorowego i odpo-
wiedniego silanolu. Ilo?c powstajgcego kwasu rodanowodorowego jest rownowazna
ilo9ci wody zawartej w badanym materiale i pozwala na przeprowadzenie reakcji-
barwnej z roztworem chlorku zelazowego w odpowiednim rozpuszczalniku orga-
ni?aznym. Czulok reakeji zwigksza sic bfdz przez dobor zwiiazku a odpowiednio
aktywnych grupach organicznych, bgdz przez dodatek substancji uczynniajgcych
rodnik izotocyjanianowy. Przeprowadzono i1o9ciowe oznaczenia wody w szeregu
rozpuszczalnikow organicznych i w ich mieszaninach, stosujgc do pomiarow ilo-
Iciowych metody kolorymetryczne.
Chlorek srebra jako nosnik w spektrograficznej metodzie
oznaczenia kadmu w uranie
Silver Chloride as a Carrier in Spectral Determination
of Cadmium in Uranium
L. PSZONICKI
Zaktad Chemtt Analitycznej Intytutu Badan Jqdrowych PAN, Warszawa
Kterowntk Zakladu: prof. dr J. Mtnczewskt
Opracowano metody spektrograficznego oznaczania kadmu w uranie jgdrowo
czystym za pomocq destylacji frakcyjnej. Proces destylacji oddzielano od procesu
Wzbudzenia probki w luku prgdu stalego i przeprowadzano w specjalnie do tego
celu zbudowanym piecu elektrycznym, pozwalajgcym na osiggni@cie temp. do
2500?C. Osiggnigto wykrywalnosc kadmu 0,01 ?g/g.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Jako wsra2nik, dodawany do pr6bki w celu zwi@kszenia wykrywalnogci, zasto-
sowano chlorek srebra i przeprowadzono badania majace na celu wyjagnienia
mechanizmu jego dzialania. Dokonano badan wplywu chlorku srebra w zale2nogel
od `dodanej ilogoi, jego zachowania siq w ozasie idestylacji i kondensacji zanie-
czyszczerl oraz wplywu na intensywno?c linii spektralnych kadmu.
Stwierdzono, 2e w temp. destylacji powy2ej 2000?C nognik nie ma wplywu na
proces destylacji, a natomiast w temp. 1800? i ni2szych zmienia on kinetykq tego
procesu.
Spektrograficzne oznaczanie gladowych ilogci ziem rzadkich
metodq przesypu
The Spectrographic Determination of Traces of Rare Earths
by the Powder Sifting Method
Z. RADWAN, B. STRZYZEWSKA, J. MINCZEWSKI
Chemit Anatttycznej Instytutu Bada?i Jqdrowych PAN, Warszawa
Opracowano, metodq i1o9ciowego oznaczania Aladowych i1o9ci ziem rzadkich
w roztworach HCl i KF. Roztw6r ziem rzadkich odparowuje siq na proszku grafi-
towym i wprowadza do 2r6dla wzbudzenia metoda przesypu, u2ywajac miedzianej
elektrody sitowej.
Zastosowanie metody przesypu mialo na celu mozliwie najlepsze zredukowanie
wzajemnego wplywu poszczeg6lnych pierwiastk6w ziem rzadkich przez uniknigcie
procesu destylacji frakcyjnej. U2yto specjalnego zrodla wzbudzenia powstalego
przez polaczenie luku pradu stalego 4,5 A, 220 V z iskra generatora Feussnera.
Aby polepszy6 warunki przesypu, dodawano do pr6bek NH4NO3 w i1o9ci 50/o ci@-
2aru probki. U2ywano linii analitycznych le2acych w. zakresie 3900-4200 A. Pasma
cyjanowe stlumiono przez zastosowanie atmosfery 800/0 02 + 200/o A. Uzyskano
wykrywalnogci rz@du 10-1 ?g.
Bezpogrednie amperometryczne miareczkowanie bizmutu
bez przy#oionego napigcia zewngtrznego
The Direct Amperometric Titration of Bismuth without
External Voltage
W. RUSKUL
Katedra Chemit Nieorgantcznej Un1wersytetu, Lodi
Bezpogrednie amperometryczne oznaczanie bizmutu bez przyloionego zewngtrz-
nego napi@cia opiera siq na reakcji: Bi3+ + H2O + J- = BiOJ + 2H+. Roztwor
soli bizmutowych miareczkuje siq jodkiem potasowym w grodowisku o okreAlonym
pH, zbuforowanym octanem sodowym. Podczas miareczkowania roztworu soli biz=
mutawych jodkiem potasowym poslugujemy siq ogniwem, w kt6rym platynowa,
nie wirujaoa elektroda wskatnika jesit anoda, a platynowa elektroda odniesienia
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
w nasyc. roztworze azotanu rt@ciawego - katod4. Po ka2dorazowym dodaniu
jodku potasowego do roztworu nat@2enie prgdu poczitkowo wzrasta mniej wi(Zcej
proporcjonalnie do st@2enia dodawanego odczynnika a2 do momentu osiggni@cia
iloczynu rozpuszcza1no9ci BiOJ i powstania osadu. Wbwczas stg2enie jon6w jod-
kowych gwaltownie maleje wskutek wytwarzania siq osadu i wskaz6wka galwa-
nometru cofa si@. Dalsze dodawanie jodku potasowego powoduje ponownie wzrost
natg2enia pr4du. Punkt r6wnowa2nikowy w tej metodzie ustala siq graficznie
z wykresu nat@2enia prgdu - obj@tosc dodawanego odczynnika. Metoda umo2li-
wia oznaczanie od 200 mg do 2 mg bizmutu obok jonow olowianych, kadmowych
i miedziowych.
Turbidymetryczne oznaczanie jonow Hg2+ za pomocq
kaprolaktamu
The Turbidimetric Determination of Hg2+ Ions with Caprolactame
H. SIKORSKA-TOMICKA
Zaktad Chemit Og6tnej Akademit Medycznej, Bialystok
Kierownik: zast. prof. Lek. J. Popowicz
Oznaczano turbidymetrycznie z dokladno9cia ? 3% jony Hg2+ (1,0-0,4 mg
w pr6bie) wyzyskuj4c reakcjq str.Iceniow.1 zachodzelc4 z kaprolaktamem i KJ.
w ?rodowisku silnie kwasnym. Jony przeszkadzajgce: Cu2+ Pb2+, Bi3+, Sb3+
NO3-. Wplyw przeszkadzaj4cy NO3- mo2na usuhc16 przez dodatek roztworu
Na2S2O3. Wykonanie: do 1 ml analizy ozi@bionej do 0? dodaje siq kroplami 0,5 ml
stg2. H2SO4, ponownie ozi@bia do 0?, dodaje 0,5 ml 2?/o-owego KJ, 2 ml 30?/o-owego
kaprolaktamu, 1 ml 2,5?/o-owego roztworu gumy akacjowej i po uzupelnieniu
2,5 n H2SO4 do 10 ml i wyr6wnaniu temperatury prowadzi pomiar w fotometrze
Pulfricha w warstwie 1 cm z filtrem L2 wobec pr6by slepej. Ilosci Hg2+ odczy-
tuje siq z krzywej standardowej .
Oznaczanie sladowych zawartosci wanadu w popiokach z grafitow.
Zastosowanie metody ?Copper-Spark"
The Determination of Trace Amounts of Vanadium in Graphite Ashes.
Application of the Copper-Spark Method
S. SKALSKA, H. BARAIVSKA
Zaktad Ftzyki Technicznej Instytutu Chemit Og6lnej, Warszawa
Opracowano IrletodQ spektralnq ?copper-spark" ozinaczania ?lad6w wanadu
w elektrodach grafitowych i surowcach w@glowych. Zmielone pr6bki spalano,
. a popibl przeprowadzano do roztworu. Jako wewn@trzny wzorzec stosowano chrom.
Wybrano linie analityczne ?.v = 3102 A? i XCr = 3120 A?. Zbadano wplyw napiecia,
samoindukcji, czasu iskrzenia oraz obecno?ci kwas6w i pierwiastk6w wsp6ltowarzy-
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
szzicych w pr6bce na nat@2enie linii "analitycznych. Stwierdzono ,tlumi4cy" wplyw
du2ych ilo?ci wapnia i magnezu. W przypadku malych zawarto?ci tych pierwiast-
k6w (okolo 25 ?g/ml) uzyskiwano dla wanadu wizualnq wykrywalno?c 5.10-9 g,
w przypadku du2ych (kilka 01e - 2,5--8 g). I1o9cibwe oznaczenie w pr6bkach o ma-
le] zawarto?ci alkali6w mp?na bylo prowadzic od st@2enia 0,5 ttg/ml, a w przy-
padku du2ych zawartosci od 1 tg/ml. Ustalono optymalne warunki pracy: napigcie
15 KV, samoindukcja 0,03 mH, czas ekspozycji 30 sek.
Oznaczanie manganu we krwi
The Determination of Manganese in Blood
A. SMOCZKIEWICZOWA, W. MIZGALSKI
Zaktad Chemii Nieorganicznej i Analitycznej Akademii Medycznej, Poznan,
Pracownia Chemii Fizycznej Wydz Farmaceutycznego Akademii Medycznej, Poznan
Instytut Balneoklimatyczny, Poznan
W oparciu o metod@ autor6w oznaczania milimikrogramowych i1o9ci kobaltu
[Bull. Soc. Amis Sci, et Lettres Poznan, Ser. C, 8, 51 (1958)] i mikrogramowych
i1o?ci miedzi (Nature, 182, 53 (1958) we krwi opracowano metod@ oznaczania man-
ganu w surowicy i krwi pelnej. Polega ona na polgczeniu metody chromatograficz-
nego wydzielenia na bibule manganu z soli popiolu surowicy i krwi oraz na
spektrograficznym oznaczaniu Mn wobec wzorca wewngtrznego Ni. Poziom Mn wy-
znaczono na 50-120 ?g w 100 g krwi. Stwierdzono przydatno?6 metody do oznaczerr
klinicznych.
ChA-121 .
Oznaczanie cynku we krwi
The Determination of Zinc in Blood
A. SMOCZKIEWICZOWA, W. MIZGALSKI
Zaktad Chemii Nieorganicznej i Analitycznej Akademii Medycznej, Poznan,
Pracownia Chemii Fizycznej Wydz. Farmaceutycznego Akademii Medycznej, Poznan
Instytut Balneoklimatyczny, Pozna?#
W podobny spos6b jak mangan (str. 360 niniejszego tomu) oznaczono zawartogc
cynku we krwi pelnej i w surowicy. Poziom Zn wyznaczono na 100-220 tg Zn
w 100 g krwi. Stwierdzono przydatnosc metody do oznaczen klinicznych.
Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
 Approved For Release 2009/05/08: CIA-RDP80T00246AO08100120002-7
Badanie procesu utwardzania zywic epoksydowych
za pomocq absorpcji w podczerwieni
? The Infra-Red Absorption Investigation of Hardening of Epoxy Resins
Z. SNOWACKA
Zaktad Fizyki Technicznej Instytutu Chemii Ogbtnej, Warszawa
Opracowano metod@ polilosciowego oznaczania zawartosci grup epoksy w czasie
procesu utwardzania zywic epoksydowych i po ich utwardzeniu. Dla grupy epo-
ksy stosowano pasmo analityczne 4e = 10,9 ?, a jako pasmo odnosne pasmo feny-
lowe Xf = 6,2 It. W celu oznaczenia zawartosci grup epoksy po uplywie czasu t od
chwili rozpoczticia procesu utwardzania poslugiwano sip, wzorem:
Ae
Nt = kAy Aff d1a x